BỆNH GAI ĐEN (Acanthosis nigricans) | Bệnh viện Da liễu Trung ương Quy Hòa

BSCKII. Đinh Thị Ái Liên

I. ĐẠI CƯƠNG

Bệnh gai đen ( acanthosis nigricans ) là một rối loạn về da dẫn đến những vệt màu từ nâu nhạt đến đen Open ở vùng cổ, nách, háng và dưới bầu ngực. Lúc đầu, da vùng bệnh hoàn toàn có thể chỉ đổi màu xam xám, nhìn có vẻ như như bị dính bẩn, sau đó da sẽ đen dần lên, đặc trưng bởi hiện tượng kỳ lạ dày sừng và tăng sắc tố ở những nếp gấp, khi sờ có cảm xúc như sờ vào vải nhung .

Tỉ lệ mắc bệnh khác nhau tuỳ chủng tộc.

Bệnh thường xảy ra ở những người bị béo phì hoặc tiểu đường. Trẻ em bị bệnh gai đen sẽ có rủi ro tiềm ẩn bị tiểu đường tuýp 2 cao hơn thông thường .
Trong một số ít trường hợp hiếm, bệnh gai đen hoàn toàn có thể là một tín hiệu cảnh báo nhắc nhở bệnh ung thư ở cơ quan nội tạng như dạ dày hoặc gan .
Không có chiêu thức điều trị đặc hiệu cho bệnh gai đen. Việc điều trị những thực trạng tiềm ẩn hoàn toàn có thể hồi sinh sắc tố và cấu trúc thông thường cho vùng da bị ảnh hưởng tác động .

II. NGUYÊN NHÂN

Những nguyên do gây ra bệnh gai đen gồm có :
Kháng insulin : Hầu hết những người có bệnh gai đen cũng sẽ đề kháng với insulin, làm tăng rủi ro tiềm ẩn mắc bệnh đái tháo đường tuýp 2 .
Rối loạn nội tiết : Bệnh gai đen thường xảy ra ở những trường hợp có những rối loạn như u nang buồng trứng, tuyến giáp hoạt động giải trí kém hoặc những yếu tố với tuyến thượng thận .
Một số loại thuốc và chất bổ sung : Niacin liều cao, thuốc ngừa thai, prednisone và những thuốc corticosteroid khác hoàn toàn có thể gây ra bệnh lý này .
Ung thư : Đôi khi, bệnh gai đen cũng Open do u lympho hoặc khi khối u ung thư khởi đầu tăng trưởng trong một cơ quan nội tạng nào đó, ví dụ điển hình như dạ dày, ruột kết hoặc gan .
Bệnh thường gặp ở những người béo phì và những người tiểu đường không cung ứng với insulin .
Insulin được cho là có tương quan đến căn sinh bệnh học của bệnh. Sự dư thừa insulin dẫn đến hormon này gắn vào thụ thể IGF-1 của những tế bào sừng và những tế bào sợi, kích thích sự tổng hợp ADN và sự tăng sinh những tế bào trong thực nghiệm .
Những đột biến về gen của thụ thể insulin ( thiếu hàng loạt phần kinase ) dẫn đến hiện tượng kỳ lạ không phân phối với insulin và bệnh gai đen .
Bệnh gai đen thường xảy ra ở những trường hợp có những rối loạn như u nang buồng trứng, tuyến giáp hoạt động giải trí kém hoặc những yếu tố với tuyến thượng thận .
Một số loại thuốc và chất bổ sung : Niacin liều cao, thuốc ngừa thai, prednisone và những thuốc corticosteroid khác hoàn toàn có thể gây ra bệnh lý này .
Tuy nhiên, 80 % những trường hợp không rõ căn nguyên .

III. CHẨN ĐOÁN

1. Chẩn đoán xác định: chủ yếu dựa vào lâm sàng.

1.1. Lâm sàng :

• Dày da.
• Tăng săc tố: da có thể nâu, nâu xám hay đen.
• Sờ vào thấy có cảm giác như sờ vào vải mịn.
• Vị trí thường gặp ở nách, cổ, bẹn, bộ phận sinh dục, quanh rốn, vú.
• Khi thương tổn tăng lên, các nếp da rõ, dày da, bề mặt trở nên thô hơn.
• Lòng bàn tay bàn chân dày.
• Trường hợp nặng có thể bị toàn thân.
• Thể trạng có thể biểu hiện thừa cân, béo phì.

1.2. Tiền sử :

• Gia đình có người bị bệnh.
• Bản thân: mắc bệnh tiểu đường, u ở các cơ quan nội tạng.
• Tiền sử dùng thuốc axít nicotinic, fusidic, stilboestrol.

1.3. Cận lâm sàng :
– Mô bệnh học

• Thượng bì: dày sừng, tăng nhú, tăng sắc tố, đôi khi có thể thấy cả hiện tượng teo da.
• Trung bì: luôn có các tế bào viêm gồm nhiều loại tế bào khác nhau.

– Các xét nghiệm khác

• Đường máu: có thể tăng.
• Siêu âm: có thể phát hiện các khối u ở các cơ quan.

2. Chẩn đoán phân biệt

2.1. Pachydermoperiotosis
Pachydermoperiotosis đặc trưng bởi thực trạng tăng sinh của da và xương ở những đầu cực .
Thường Open sau tuổi dậy thì. Da vùng mặt, trán, gáy trở nên dày, phối hợp với những nếp nhăn da hằn sâu như những múi não bộ. Da tay chân hoàn toàn có thể dày. Móng tay ngắn và trục những móng tay thường theo chiều ngang. Tăng hoạt động của những tuyến bã .
X-quang cho thấy những xương dài có hiện tượng kỳ lạ tăng sinh màng xương. Xương ngón tay và bàn tay ngắn, tăng sinh .

2.2. Pemphigus lành tính di truyền của Hailey-Hailey

Là bệnh da bọng nước ở thượng bì di truyền theo kiểu gen lặn. Gen đột biến nằm trên nhiễm sắc thể số 9-3 q .
Bệnh thường Open ở những người 30-40 tuổi với bộc lộ lâm sàng là những mụn nước, mụn mủ dễ vỡ, vảy da, vết trợt hoặc những mảng hình nhiều cung Open ở vùng nếp gấp lớn, nơi cọ xát nhiều. Tổn thương có khuynh hướng lan ra xung quanh, lành ở giữa .
Ở vùng nếp gấp hoàn toàn có thể Open những tổn thương sùi, mùi hôi và những vết nứt đau gây hạn chế hoạt động cho người bệnh. Tiến triển dai dẳng và hoàn toàn có thể không thay đổi .
2.3. Erythrasma
Erythrasma là bệnh da do vi trùng Corynebacterium minitissimum gây nên .
Bệnh hoàn toàn có thể gặp ở bất kể tuổi nào nhưng thường ở người trưởng thành .
Tổn thuơng là dát thâm ở vùng nách, bẹn hoặc kẽ chân. Lúc đầu tổn thương có màu đỏ nhạt sau chuyển sang màu nâu. Tổn thương thường nhẵn, hoàn toàn có thể có vảy da mỏng dính. Khi thời tiết nóng ẩm, người bệnh thường có cảm xúc ngứa, kích thích và gãi nhiều lúc gây hiện tượng kỳ lạ chàm hoá. Dưới ánh sáng đèn Wood, tổn thương có màu sinh vật biển đỏ .

VI. ĐIỀU TRỊ

1. Nguyên tắc điều trị

• Thuốc bôi tại chỗ
• Thuốc toàn thân
• Điều trị các bệnh phối hợp (nếu có)

2. Điều trị cụ thể

Tại chỗ :

• Bôi kem vitamin A axít
• Các thuốc bạt sừng bong vảy như mỡ salicylé 3-5%.

Toàn thân
Giảm khối lượng khung hình :

• Chế độ tập luyện
• Chế độ ăn giảm calo

Acitretin :

• Liều tấn công từ 0,5-0,75mg/kg/ngày.
• Khi tình trạng bệnh tiến triển tốt thì giảm liều dần
• Thời gian điều trị từ 6 đến 12 tháng.
• Cần theo dõi tình trạng rối loạn chuyển hóa lipid trong máu.

Calcipotriol có công dụng ngưng trệ sự nhân lên của những tế bào sừng
Laser CO2 : Làm bốc bay so với những thương tổn dày không cải tổ bằng những thuốc bôi .

3. Điều trị các bệnh phối hợp:

• Điều trị bệnh tiểu đường.
• Cắt bỏ các khối u (nếu có).

V. TIẾN TRIỂN VÀ BIẾN CHỨNG

1. Tiến triển

Thể lành tính : Tiến triển chậm, tổn thương giảm dần nếu thực trạng béo phì được cải tổ .
Thể tương quan đến u ác tính : Khi cắt bỏ u bệnh thuyên giảm .

2. Biến chứng:

• Nhiễm khuẩn
• Nhiễm nấm

VI. PHÒNG BỆNH

Để phòng ngừa bệnh gai đen, tất cả chúng ta hoàn toàn có thể điều trị và trấn áp những yếu tố rủi ro tiềm ẩn của bệnh .
Thực hiện chính sách tập luyện, chính sách ăn giảm calo, tránh thực trạng béo phì .
Phát hiện và điều trị bệnh tiểu đường nhất là thể kháng insulin .

Tránh và hạn chế sử dụng các loại thuốc, chất bổ sung có thể làm nặng tình trạng bệnh hoặc tăng nguy cơ mắc bệnh như thuốc ngừa thai, prednisone, corticosteroid, chất bổ sung (niacin liều cao…)

Điều trị triệt để những u .

MỘT SỐ HÌNH ẢNH TỔN THƯƠNG MINH HỌA

TÀI LIỆU THAM KHẢO

1. Bộ Y tế (2011). Bệnh viện Bạch Mai. Hướng dẫn chẩn đoán và điều trị bệnh nội khoa.  Nhà xuất bản Y học.
2. Bộ Y tế (2015). Hướng dẫn chẩn đoán và điều trị các bệnh Da liễu, Ban hành kèm theo Quyết định số 75/QĐ-BYT ngày 13/01/2015 của Bộ trưởng Bộ Y tế.
3. Penelope A. Hir et al (2019). Skin changes in the obese patient. J Am Acad Dermatol November.