Trào ngược dạ dày – thực quản và bệnh trào ngược dạ dày thực quản

Bài viết được viết bởi ThS.BS Nguyễn Ngọc Khánh – Trưởng Đơn nguyên Ngoại tiêu hóa – Tiết niệu – Phẫu thuật Robot & Ngoại Nhi, Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Times City.

Bài viết nhằm mục đích đưa những thông tin cơ bản đến khách hàng về khái niệm bệnh trào ngược dạ dày-thực quản, biểu hiện bệnh, các nguy cơ do bệnh mang lại, phòng tránh và điều trị.

1. Những khái niệm chung

Trào ngược dạ dày thực quản là một hiện tượng sinh lý bình thường được hầu hết mọi người trải qua, đặc biệt là sau bữa ăn.

Bệnh trào ngược dạ dày thực quản (GERD) xảy ra khi lượng dịch dạ dày trào ngược lên thực quản vượt quá giới hạn bình thường, gây ra các triệu chứng có hoặc không kèm theo tổn thương niêm mạc thực quản.

Bệnh nhân bị GERD hoàn toàn có thể biểu lộ những triệu chứng nổi bật và không nổi bật. Các triệu chứng nổi bật gồm có : ợ nóng, trào ngược và khó nuốt. Các triệu chứng không nổi bật gồm có : đau ngực không do tim, hen, viêm phổi, khàn giọng và ho sặc do hít dịch .25-40 % người Mỹ trưởng thành khỏe mạnh có triệu chứng GERD bộc lộ lâm sàng thường gặp nhất là ợ nóng ( pyrosis ) tối thiểu một tháng một lần. 7-10 % người trưởng thành gặp phải những triệu chứng đó hàng ngày .GERD là một bệnh thông dụng với tỷ suất lưu hành cao. Thống kê tỷ suất mắc GERD xê dịch từ 18,1 % đến 27,8 % ở Bắc Mỹ, 8,8 % đến 25,9 % ở châu Âu, 2,5 % đến 7,8 % ở Đông Á, 8,7 % đến 33,1 % ở Trung Đông, 11,6 % ở Trung Đông Úc và 23,0 % ở Nam Mỹ .

Ở hầu hết mọi người, các cơ chế bảo vệ nội tại hoặc sẽ hạn chế lượng chất có hại vào thực quản hoặc nhanh chóng làm sạch nó khỏi thực quản nên các triệu chứng và kích thích niêm mạc thực quản được giảm thiểu (ví dụ cho cơ chế này là cơ thắt dưới và hoạt động nhu động của thực quản). Khi các cơ chế bảo vệ bị khiếm khuyết hoặc trở nên quá tải thực quản bị ngập trong dịch axit hoặc mật trong thời gian dài, lúc đó xuất hiện bệnh trào ngược dạ dày thực quản (GERD).

2. Bệnh trào ngược dạ dày thực quản biểu hiện thế nào?

Bệnh nhân GERD biểu lộ triệu chứng khác nhau, nổi bật và không nổi bật .

• Các triệu chứng điển hình (thực quản) bao gồm:
  • Ợ nóng
  • Trào ngược
  • Khó nuốt
• Các triệu chứng không điển hình (ngoài thực quản) bao gồm:
  • Đau ngực (không do bệnh tim mạch)
  • Hen suyễn
  • Viêm phổi
  • Khàn giọng
  • Ho, sặc

Bệnh nhân thường có nhiều đợt trào ngược hàng ngày biểu lộ dưới những hình thức như nóng sau xương ức, ợ chua, ho sặc vào đêm hôm, viêm phổi, co thắt phế quản, viêm thanh quản, biến hóa giọng nói. Ngoài ra, vật chứng khách quan về tổn thương thực quản hoàn toàn có thể thấy trên nội soi thực quản bộc lộ bằng những mức độ viêm thực quản .

Các xét nghiệm ít có tác dụng trong việc chẩn đoán GERD. Đo hoạt động thực quản và theo dõi pH được coi là cần thiết trước khi thực hiện phẫu thuật chống trào ngược. Nội soi cho thấy 50% bệnh nhân không bị viêm thực quản. Cách duy nhất để xác định xem có trào ngược bất thường hay không và nếu các triệu chứng thực sự gây ra bởi trào ngược dạ dày thực quản là qua theo dõi pH.

Co thắt tâm vị (Achalasia) có thể biểu hiện bằng ợ nóng. Chỉ có thể đo hoạt động thực quản và theo dõi pH để phân biệt achalasia với GERD. Điều trị hoàn toàn khác nhau với 2 bệnh này.

GERD được điều trị từng bước dựa trên sự kiểm soát và điều chỉnh lối sống, trấn áp bài tiết dạ dày bằng điều trị nội khoa hoặc phẫu thuật .

3. Giải phẫu của thực quản, dạ dày

Giải phẫu của thực quản, dạ dày và phần chuyển tiếp thực quản-dạ dày là rất quan trọng trong sự hiểu biết về sinh bệnh học của trào ngược .Thực quản được chia thành 3 phần : cổ, ngực và bụng. Thành thực quản được tạo thành bởi những lớp cơ dọc bên ngoài và vòng bên trong. Phần ba gần nhất của thực quản là cơ vân, chuyển sang cơ trơn ở hai phần xa. Thực quản gần có chứa cơ thắt thực quản trên ( UES ) .Khi thực quản ngực đi vào ổ bụng qua lỗ hoành, nó trở thành thực quản bụng .Phần chuyển tiếp nằm trong bụng cùng với phình vị tạo thành góc His. Góc His và chiều dài của thực quản bụng đều góp thêm phần vào việc đóng thực quản thông thường khi áp lực đè nén nội mạc và trong ổ bụng cao .Cơ thắt thực quản dưới, hay đúng mực hơn là vùng áp suất cao thực quản ( high-pressure zone ), là phần xa nhất của thực quản ( 3-5 cm ở người lớn ). Việc duy trì vùng áp suất cao trong ổ bụng vừa đủ là rất quan trọng trong việc ngăn ngừa GERD .GERD do sự khuyết thiếu của một hoặc nhiều đặc thù giải phẫu này. Điều trị phẫu thuật đúng yên cầu phải nhìn nhận rất đầy đủ trước và trong phẫu thuật và thay thế sửa chữa tổng thể những điểm khiếm khuyết đó .

4. Sinh lý bệnh

Theo sơ đồ, thực quản, cơ thắt thực quản dưới ( LES ) và dạ dày hoàn toàn có thể được tưởng tượng như một ống nước đơn thuần. Thực quản có công dụng như một bơm, LES như một van và dạ dày như một bể chứa. GERD hoàn toàn có thể từ bất kể thành phần nào của mạng lưới hệ thống. Khả năng hoạt động thực quản kém làm giảm độ thanh thải của axit. LES rối loạn tính năng được cho phép trào ngược một lượng lớn dịch dạ dày. Ứ dịch dạ dày đều dẫn đến GERD. Xác định thành phần nào trong số những thành phần này bị khiếm khuyết để vận dụng liệu pháp điều trị hiệu suất cao .

4.1 Thoát vị hoành

Khi thảo luận về các cơ chế cho GERD, vấn đề thoát vị hoành phải được đề cập. Thoát vị hiatal có thể thấy thường xuyên ở bệnh nhân mắc bệnh trào ngược; tuy nhiên, nó đã được chứng minh rằng không phải tất cả các bệnh nhân bị thoát vị hiatal đều có trào ngược triệu chứng.

4.2 Béo phì là yếu tố góp phần

Một số nghiên cứu và điều tra đã chỉ ra rằng GERD rất phổ cập ở những bệnh nhân béo phì và chỉ số khối khung hình cao ( BMI )

5. Hậu quả của bệnh trào ngược dạ dày thực là gì?

Nếu không được kiểm soát, bệnh trào ngược dạ dày thực quản, có thể dẫn đến các vấn đề nghiêm trọng bao gồm viêm thực quản, thực quản Barrett, hẹp thực quản và ung thư thực quản.

5.1 Viêm thực quản

Khi axit dạ dày liên tục tiếp xúc với niêm mạc thực quản, nó gây ra viêm, hoàn toàn có thể gồm có xói mòn hoặc loét. Viêm thực quản hoàn toàn có thể gây ra những triệu chứng như ợ nóng, đau ngực, khó nuốt hoặc chảy máu .

5.2 Thực quản của Barrett

Thực quản Barrett chiếm khoảng chừng 10 % người bị GERD lê dài. Đó là một yếu tố rủi ro tiềm ẩn ung thư thực quản. Tổn thương do trào ngược axit hoàn toàn có thể gây ra những biến hóa không bình thường trong niêm mạc thực quản. Các tế bào lát thông thường của thực quản được sửa chữa thay thế bằng một loại tế không bình thường khác. Những tế bào không bình thường này tương tự như như những tế bào thường thấy trong niêm mạc ruột non .Những người bị ợ nóng trong nhiều năm hoàn toàn có thể có rủi ro tiềm ẩn mắc bệnh thực quản Barrett. Thực quản Barrett thường gặp ở những người tuổi trung niên trở lên. Nam nhiều hơn nữ .Thực quản của Barrett được chẩn đoán bằng nội soi để nhìn nhận niêm mạc thực quản và lấy sinh thiết để kiểm tra. Các chuyên viên khuyên nên nội soi để kiểm tra thực quản Barrett ở những người có yếu tố rủi ro tiềm ẩn, ví dụ điển hình như ợ nóng lê dài ( hơn 10 năm ), chủng tộc da trắng, giới tính nam và thừa cân. Sàng lọc Barrett, không được khuyến nghị cho dân số chung .

Mặc dù không phổ biến, thực quản Barrett có thể dẫn đến ung thư thực quản. Do nguy cơ ung thư, những người mắc bệnh thực quản Barrett thường được kiểm tra thường xuyên bằng nội soi.

Mục tiêu điều trị của thực quản Barrett là ngăn ngừa tổn thương thêm bằng cách ngăn ngừa trào ngược axit từ dạ dày. Các thuốc ức chế bơm Proton như Omeprazole ®, Nexium ®, Protonix ®, Prevacid ®, Prilosec ®, và Aciphex ® và những loại khác là thuốc điều trị chính. Những loại thuốc này làm giảm lượng axit do dạ dày sản xuất. Ở 1 số ít bệnh nhân, phẫu thuật tăng cường sức mạnh cơ thắt hoặc ” van ” giữa thực quản và dạ dày là lựa chọn để ngăn ngừa trào ngược .

5.3 Hẹp thực quản

Niêm mạc thực quản bị tổn thương trở thành sẹo, gây hẹp thực quản. Những tổn thương này cản trở thức ăn và chất lỏng đến dạ dày .

5.4 Ung thư thực quản

Ung thư mở màn trong thực quản được chia thành hai loại chính :

• Ung thư biểu mô tế bào vảy: Ung thư này thường ở phần trên và giữa của thực quản. Các yếu tố nguy cơ là hút thuốc và rượu mạnh.
• Adenocarcinoma: Loại ung thư này thường ở phần dưới của thực quản. Nó có thể phát sinh từ thực quản Barrett.

Ung thư thực quản, ở quá trình đầu, thường không có triệu chứng. Khó nuốt là triệu chứng thông dụng nhất của ung thư thực quản. Khi ung thư tăng trưởng, nó thu hẹp việc mở thực quản, khiến việc nuốt trở nên khó khăn vất vả và / hoặc đau đớn .

6. Điều trị GERD

Hầu hết bệnh nhân có triệu chứng GERD nổi bật được điều trị theo kinh nghiệm tay nghề bằng thuốc ức chế bơm proton ( PPI ) và không trải qua xét nghiệm chẩn đoán. Tuy nhiên, ở những bệnh nhân có những triệu chứng báo động như khó nuốt, nuốt đau ( odynophagia ), chán ăn, sụt cân và chảy máu đường tiêu hóa trên, cần thăm khám với nội soi tiêu hóa trên .

6.1 Các phương thức điều trị hiện có cho bệnh trào ngược dạ dày thực quản

Thay đổi lối sống :Thuốc :Mổ Ruột :Nội soi can thiệp :

6.2 Điều trị cho bệnh trào ngược dạ dày thực quản vào ban đêm

• Tránh ăn gần giờ ngủ (3h)
• Kê cao đầu giường
• Tránh nằm nghiêng phải
• Tắt đèn khi đi ngủ, tránh bị xáo trộn giấc ngủ
• Điều trị bằng thuốc ức chế bơm Proton (PPI) trước bữa tối nếu triệu chứng chủ yếu vào ban đêm
• Chia liều PPI thành sáng, tối trước bữa ăn
• Thêm: nhóm thuốc kháng H2, Carafate; Gaviscon…trước khi ngủ
• cân nhắc liệu pháp không y học

6.3 Các thuốc PPI hiện có

• Omeprazole
• Esomeprazole
• Lansoprazole
• Rebaprazole
• Dexlanprazole
• Omeprazole với Sodium bicarbonate

6.4 Các bước tối ưu hóa điều trị thuốc PPI

• Thay đổi lối sống
• Tuân thủ
• Liều thuốc và thời gian
• Chia liều PPI
• Đổi thuốc PPI

Ợ nóng dai dẳng được định nghĩa là triệu chứng trào ngược dịch dạ dày không phân phối với liều gấp đôi PPI trong tối thiểu 8 tuần. Điều trị ợ nóng dai dẳng thành công xuất sắc phụ thuộc vào vào chính sách gây bệnh .

7. Điều trị phẫu thuật

Thường được dành riêng cho bệnh nhân bị biến chứng trào ngược như viêm thực quản tái phát hoặc khó chữa, hẹp, thực quản Barrett, ” triệu chứng trào ngược ” dai dẳng mặc dầu đã điều trị ức chế axit hoặc hen. Bệnh nhân không hề dung nạp thuốc, không tuân thủ điều trị bằng thuốc, hoặc phụ thuộc vào vào thuốc và không muốn dùng thuốc suốt đời .

Phẫu thuật Nissen fundoplication

Có thể thực thi bằng phẫu thuật nội soi hoặc robot. Phẫu thật dùng phình vị lớn dạ dày cuộn tạo van chống trào ngược .

Phẫu thuật đặt vòng nam châm Linx

Có thể thực hiện bằng phẫu thuật nội soi hoặc robot. Phẫu thuật dùng vòng nam châm, đặt ôm quanh phần thấp thực quản tăng cường sức mạnh của cơ thắt thực quản.

Trường hợp bệnh trào ngược làm bạn khó chịu nhiều, lâu ngày không khỏi hoặc xuất hiện các dấu hiệu như khó nuốt, nuốt nghẹn, đau âm ỉ, bạn cần đến ngay với bác sĩ chuyên khoa tiêu hóa để được can thiệp điều trị kịp thời.

Để được tư vấn trực tiếp, Quý Khách vui lòng bấm số (phím 0 để gọi Vinmec) hoặc đăng ký lịch khám tại viện TẠI ĐÂY. Nếu có nhu cầu tư vấn sức khỏe từ xa cùng bác sĩ Vinmec, quý khách đặt lịch tư vấn TẠI ĐÂY. Tải ứng dụng độc quyền MyVinmec để đặt lịch nhanh hơn, theo dõi lịch tiện lợi hơn