Chế Linh

Chế Linh là một trong các ca sĩ, nhạc sĩ tiêu biểu của nền âm nhạc Việt Nam trước năm 1975 và đối với cộng đồng người Việt hải ngoại. Ông được mệnh danh là một trong “Tứ Trụ Nhạc Vàng” (cùng với Duy Khánh, Nhật Trường (tức nhạc sĩ Trần Thiện Thanh) và Hùng Cường) của miền Nam Việt Nam ngày ấy bởi tài năng ca hát và sáng tác nhạc xuất chúng đặt nền móng cho thể loại nhạc vàng, và hiện nay ông vẫn còn nổi tiếng khi vẫn tiếp tục sự nghiệp ca hát dù đã ở tuổi gần 80.

Chế Linh

Thông tin

Tên thật, tên gọi khác (nếu có)

Jamlen/Chà-len (tên khai sinh)
Lưu Văn Liên (tên tiếng Việt)
Tú Nhi (bút danh dùng khi sáng tác)
Lưu Trần Lê (bút danh dùng khi sáng tác)

Giới tính

Nam

Sinh

3 tháng 4 năm 1942

Tuổi

80

Sự nghiệp

Thể loại nhạc biểu diễn

Nhạc trữ tình, nhạc quê nhà ( trước 1975 )

Trạng thái sự nghiệp

Còn hoạt động giải trí

Năm bắt đầu sự nghiệp

1960
1964 (chính thức)

Cộng tác với trung tâm Thúy Nga

Chương trình Paris By Night đầu tiên xuất hiện

Paris By Night Đặc Biệt ( số 13 )

Chương trình Paris By Night cuối cùng xuất hiện

Paris By Night 129 – Dynasty

Số tiết mục đã tham gia

PBN	TNMB	Live	Khác
16	0	5	0

Gia đình

Trạng thái hôn nhân

Đã kết hôn ( 4 lần )

Gia đình

– Người vợ thứ nhất họ Trần (kết hôn năm 1963, ly hôn năm 1967)
– Người vợ thứ hai họ Trần (kết hôn năm 1967, ly hôn năm 1971)
– Thúy Hằng (người vợ thứ ba, kết hôn năm 1972, kết thúc hôn nhân năm 1973)
– Vương Nga (người vợ thứ tư, kết hôn năm 1975)
– Chế Phong (con trai, sinh năm 1973)
– Lệ Thi (con gái)
– 6 người con trai chưa rõ tên
– 6 người con gái chưa rõ tên
– Các cháu nội, ngoại chưa rõ tên

Tiểu sử

Thời niên thiếu

Chế Linh, tên thật là Jamlen ( Chà-len ), là người dân tộc bản địa Chăm, sinh ngày 3 tháng 4 năm 1942 tại Paley Hamu Tanran, gần Phan Rang ( nay thuộc làng Hữu Đức, xã Phước Hữu, Ninh Phước – Ninh Thuận ) trong một mái ấm gia đình có 3 đồng đội. Cha ông mất sớm, khi ông chỉ mới 4 tuổi. Ông học hết bậc tiểu học chương trình Pháp ở trường làng và được những linh mục Pháp trong trường hướng dẫn cơ bản về nhạc lý, sau đó ông học tiếp bậc trung học tại trường Bồ Đề Phan Rang. Mãi tới năm 17 tuổi, Chế Linh tự thân chuyển xuống TP HCM để tìm con đường sinh nhai, mặc dầu khi đó ông chưa thông thuộc tiếng Kinh .

Ông kể rằng, ba ngày đầu sống lay lắt xứ Sài thành, tới ngày thứ tư ông được một người đạp xích lô chở đến một gia đình người Hoa để nhận trông con giúp. Ban ngày làm việc, tối tự học bằng đèn dầu do chính mình bỏ tiền túi để mua. Gia đình nhận nuôi ông vì sợ cháy nhà và cũng có chút lòng thương nên đã mua đèn điện, bàn và đầu tư cho ông tiếp tục ăn học. Mặc dù được đối xử tốt nhưng vì sẵn một lòng đam mê âm nhạc, mà việc ở nhờ và làm thuê lại không liên quan đến niềm đam mê của ông, và ông sẽ không thể tiến thân nếu cứ tiếp tục cuộc sống như thế này, ông lại ra đi. Năm tiếp theo, tức năm 1960, ông quyết tâm đi theo nghề ca hát khi nghĩ rằng chỉ có âm nhạc mới giúp ông hòa đồng được với vùng đất mới.

Sự nghiệp ca hát trước năm 1975

Năm 1962, Chế Linh gặp lại vị linh mục năm xưa đã từng chỉ dạy nhạc lý cho ông, và được ngài nhận nuôi, khuyến khích ông liên tục học. Cùng năm đó, ông tham gia cuộc thi tuyển lựa ca sĩ của đoàn văn nghệ Biệt Chính và đoạt giải ” Nam ca sĩ xuất sắc nhất “. Kể từ đó, ông trở thành đồng nghiệp với những ca sĩ / nhạc sĩ cùng thời như Trúc Phương, Bằng Giang và Châu Kỳ, và cuộc sống ông đã đổi khác kể từ đó. Năm 1963, ông kết hôn với người vợ tiên phong, sinh ra năm người con ( tính đến năm 1967 ) .

Một năm sau, đoàn nhạc tan rã, ông cùng Bằng Giang lên núi Bửu Long thuộc Biên Hòa để làm thuê và luyện thanh khi rảnh rỗi – tất cả nhằm để chuẩn bị cho con hướng đi riêng của họ. Tại đây, hai người đã cùng sáng tác nhiều bản nhạc, bao gồm Đêm Buồn Tình Lẻ, Bài Ca Kỷ Niệm, Đoạn Tái Bút,… tất cả đều ký tên Bằng Giang – Tú Nhi. Cái tên Tú Nhi, mang ý nghĩa là “một cậu bé khôi ngô tuấn tú”, cũng chính là bút hiệu sau này của Chế Linh khi ông tiếp tục sáng tác nhạc một cách độc lập. Một thời gian khá lâu sau đó, khi đã thấy giọng ca của Chế Linh đã trưởng thành và đủ sức cạnh tranh, Bằng Giang đã khuyên ông trở lại Sài Gòn nhưng lúc ấy Chế Linh vẫn còn lưỡng lự, chưa sẵn sàng. Ông chỉ về lại Sài Gòn khi những người đồng nghiệp cũ (Trúc Phương và Châu Kỳ) tìm đến núi Bửu Long, gặp trực tiếp và mời ông theo họ tiếp tục con đường nghệ thuật ở đô thành, và ông còn đề nghị hai người sáng tác thêm những ca khúc đặc biệt dành riêng cho tiếng hát của mình, và kết quả là ông được họ sáng tác cho mình những ca khúc nhạc lính.

Cuối năm 1964, khi ông trở lại TP HCM, hãng đĩa Nước Ta đã ký hợp đồng với ông nhiều năm, ngoài những ông còn ký hợp đồng với nhạc sĩ Nguyễn Văn Đông – giám đốc của hãng đĩa Continental lúc bấy giờ. Kể từ đó, tiếng tăm của ông ngày càng được nâng cao trong giới âm nhạc Việt, ông trở thành một trong ” Tứ Trụ Nhạc Vàng ” cùng với Hùng Cường, Nhật Trường và Duy Khánh. Trong thời hạn này, ông có phối hợp với ca sĩ Thanh Tâm .

Khoảng năm 1967, ông được nhạc sĩ Nguyễn Văn Đông cho kết hợp với học trò của mình là Thanh Tuyền, khi ấy cô khoảng 20 tuổi. Lý do là vì nhạc sĩ muốn phát triển những nhạc phẩm song ca và tránh đi sự nhàm chán do các nhạc phẩm đơn ca mang lại nên đã cho hai người thực hiện chung những ca khúc viết về tình yêu đôi lứa. Đĩa hát đầu tiên của hai người, trong đó có thu nhạc phẩm Hái Hoa Rừng Cho Em do nhạc sĩ Trương Hoàng Xuân sáng tác đã thành công ngoài sức tưởng tượng. Cũng từ đó, nhiều hãng đĩa khác đã bắt cặp cặp đôi này và tên tuổi của hai người liên tục thăng tiến. Cũng trong năm này, Chế Linh lại ly dị người vợ đầu để kết hôn với em gái của người vợ ấy.

Năm 1970, nhạc sĩ Lam Phương viếng thăm Chế Linh và đưa cho ông bản nhạc ca khúc Thành Phố Buồn sau một chuyến đi lên Đà Lạt. Ông đã thể hiện rất thành công ca khúc này và chính nó đã mang lại cho tác giả của nó tới 12 triệu đồng Việt Nam Cộng hòa. Đến năm 1971, ông lại tiếp tục cuộc sống độc thân một lần nữa.

Năm 1972, ông đoạt giải Kim Khánh – Huy chương vàng đệ nhất hạng nam ca do nhật báo Trắng Đen tổ chức. Tuy nhiên, chính phủ lại giới hạn cấp phép hát cho ông vào thời điểm Mùa hè đỏ lửa trong cùng năm ấy vì giọng hát của ông không phù hợp với tâm thế của một người lính. Một năm sau, người vợ thứ ba của Chế Linh tự tử.

Sau năm 1975

Từ sau năm 1975, ông bị chính quyền cộng sản Việt Nam hạn chế hát những ca khúc nhạc lính và nhạc vàng. Ba năm sau, ông bị bắt tại Sông Mao, Mỹ Đức vì tội “phản động” (ông đã hát bài Thành Phố Buồn theo yêu cầu của những người lính bộ đội yêu thích bài ca này và đã bị bắt) và bị biệt giam 18 tháng. Mãn hạn tù, ông cùng gia đình vượt biên sang Malaysia, sau đó định cư tại Toronto, Canada (sau này nhà văn Nguyễn Ngọc Ngạn cũng định cư tại đó). Tại đó, ông mở một phòng thu và một số cơ sở kinh doanh mà nay đã ngừng hoạt động. Kể từ khi ông vượt biên sang Canada thành công, ông có nhiều lần góp mặt tại nhiều buổi nhạc hội do cộng đồng người Việt hải ngoại tổ chức và trong đó có một số chương trình Paris By Night.

Năm 1984, Chế Linh mở màn thực thi một dự án Bất Động Sản về văn hóa truyền thống với trường ĐH Sorbonne ở Pháp, nằm trong dự án Bất Động Sản nghiên cứu và điều tra văn hóa truyền thống Á Đông, nhằm mục đích để điều tra và nghiên cứu về văn hóa truyền thống Chàm. Năm 2005, ông Open trở lại trong chương trình Paris By Night số 78 cùng với bậc đàn anh thân thương là nhạc sĩ Châu Kỳ, và trong chương trình Paris By Night tiếp theo với người học trò cũ là nam ca sĩ Trường Vũ .Mười ba năm sau kể từ ngày Chế Linh triển khai dự án Bất Động Sản nghiên cứu và điều tra văn hóa truyền thống Á Đông nói trên, ông theo một đoàn văn nghệ của UNESCO về Nước Ta trình diễn, mặc dầu ông chỉ trình diễn với người Chăm vì lúc đó ông chưa được cấp phép để trình diễn. Mãi đến năm 2011, ông được cấp phép trình diễn chính thức ở Nước Ta và đã nhiều lần về nước để du lịch và trình diễn, trong đó có một lần trình diễn tại TP.HN, nhưng không ở lại trong nước lâu – cho đến giờ ông vẫn định cư tại Canada cùng người vợ hiện tại là Vương Nga .

Việc ông trình diễn nhạc vàng tại Hà Nội là điều mà ít người có thể ngờ tới được, vì tại show diễn ở Hà Nội ông đã biểu diễn ca khúc Thành Phố Buồn vốn là ca khúc đã từng khiến ông vướng vào vòng lao lý ở ngay tại thành trì vững chắc nhất của chủ nghĩa cộng sản tại Việt Nam.

Từ chương trình Paris By Night 119 – Nhạc Vàng Muôn Thuở năm 2016, ông được trung tâm Thúy Nga chiếu cố trở lại, mời ông xuất hiện nhiều hơn trên sân khấu Paris By Night, trong đó có một lần ông được hát chung với nữ ca sĩ Như Quỳnh trong Paris By Night 121. Năm 2019, ông xuất hiện trong Paris By Night 129 – Dynasty và liveshow Thanh Tuyền – Một Đời Cho Âm Nhạc. Cuối năm 2020, hay tin nhạc sĩ Lam Phương qua đời, Chế Linh tự quay một video trong phòng thu của mình, gửi lời chia buồn tới tang quyến với ca khúc top hits của ông là Thành Phố Buồn. Tháng 10 năm 2021, được tin Phi Nhung qua đời, ông cũng quay một video kể lại ấn tượng của ông về Phi Nhung cũng như lời chia buồn đến tang quyến.

Phong cách màn biểu diễn

Chế Linh có một phong thái trình diễn rất riêng so với những ca khúc nhạc buồn – thanh âm của ông đổi khác theo nội dung của ca khúc, từ tiếng hát nỉ non như lời tâm sự đến tiếng hát như oán trách sao người bội tình, … Ông tăng trưởng phe phái này trong thời hạn ” rèn luyện ” trên núi Bửu Long .Theo như nhận xét của những tờ báo chuyên về nhạc vàng, giọng ca của ông có những nét trầm buồn đặc trưng, khi tích hợp với giọng ca thanh và vút cao Thanh Tuyền đã tạo nên sự hòa giải và đồng điệu với nhau – chính vì vậy nên cặp đôi Chế Linh – Thanh Tuyền luôn là một trong những cặp song ca được yêu dấu nhiều nhất của nền tân nhạc Nước Ta .

Sự nghiệp ca hát

Xuất hiện trong những chương trình Paris By Night

STT	PBN số	Tên phần trình diễn	Tác giả	Thể hiện với	Ghi chú
1	Đặc Biệt	Mười Năm Tình Cũ	Trần Quảng Nam	solo
2	14	Con Đường Xưa Em Đi	Châu Kỳ, Hồ Đình Phương	Hương Lan
3	15	Ngày Vui Qua Mau	Nhật Ngân	solo
4	20	Bài Hát Cho Người Kỹ Nữ
5	22	LK Thành Phố Buồn, Buồn Không Em	Lam Phương
6	78	Túy Ca	Châu Kỳ, Trương Minh Dũng		Chế Linh được xuất hiện trên sân khấu Paris By Night sau nhiều năm vắng bóng.
7	79	LK Trong Tầm Mắt Đời, Thương Hận	Tú Nhi	Trường Vũ
8	85	Cảm Ơn	Nhật Ngân	Hương Lan
		Mùa Xuân Của Mẹ	Trịnh Lâm Ngân
9	88	LK Thành Phố Buồn, Tình Như Mây Khói	Lam Phương	Mai Quốc Huy
10	96	Một Cõi Đi Về	Trịnh Công Sơn	Khánh Ly
		Thành Phố Buồn	Lam Phương
		Như Cánh Vạc Bay	Trịnh Công Sơn
11	119	Có Thế Thôi	Thông Đạt, Tiến Tài	solo
12	120	Thuở Ấy Có Em	Huỳnh Anh
13	121	Tình Đời	Minh Kỳ, Vũ Chương	Như Quỳnh
14	123	Nối Lại Tình Xưa	Ngân Giang, Vinh Sử	Hương Lan
15	128	Tình Lỡ	Thanh Bình	Thanh Tuyền
		Tôi Đưa Em Sang Sông	Nhật Ngân – Y Vũ
16	129	Tiếng Ca Đó Về Đâu	Châu Kỳ, Nguyễn Tiến Thịnh	solo

Xuất hiện trong những liveshow

STT	Tên liveshow	Tên phần trình diễn	Tác giả	Thể hiện với
1	Paris By Night Divos	Xót Xa	Tô Thanh Tùng	Mai Quốc Huy
2		Đưa Em Vào Hạ	Trầm Tử Thiêng	solo
3	Thanh Tuyền – Một Đời Cho Âm Nhạc	Tình Bơ Vơ	Lam Phương	Thanh Tuyền
4		Chuyện Chúng Mình	Trúc Phương	solo
5		LK Chiều Mưa Biên Giới & Hải Ngoại Thương Ca	Nguyễn Văn Đông	Thanh Tuyền, Anh Khoa, Phương Hồng Quế, Sơn Tuyền, Như Quỳnh, Ngọc Huyền, Mai Thiên Vân

Các album đã phát hành

tin tức bên lề

• Nghệ danh của Chế Linh là ghép từ tên vị vua nổi tiếng của nước Chăm-pa ngày trước là Chế Bồng Nga và chữ “Linh” trong tên khai sinh của mình (Jamlen, âm len phát âm gần giống chữ “lin”). Ngoài ra, bút danh Tú Nhi của ông trong một số ca khúc do chính ông sáng tác có ý nghĩa là “cậu bé khôi ngô tuấn tú”.
• Nhạc sĩ Từ Công Phụng có nhiều đặc điểm giống với Chế Linh như sau:
  • Cả hai người cùng sinh năm 1942: Chế Linh sinh ngày 3 tháng 4, Từ Công Phụng ngày 27 tháng 7.
  • Cả hai đều là người dân tộc Chăm.
  • Cả hai đều nổi tiếng trong khi bản thân họ đều có một sự thật liên quan đến Đà Lạt: tên tuổi của Chế Linh nổi lên rất nhanh chóng nhờ ca khúc Thành Phố Buồn mà nhạc sĩ Lam Phương đã sáng tác ở Đà Lạt, Từ Công Phụng và Từ Dung là cặp song ca nổi tiếng cùng với Trịnh Công Sơn – Khánh Ly, Lê Uyên – Phương nổi tiếng từ Đà Lạt.
  • Cả hai đều là ca sĩ kiêm nhạc sĩ, đồng thời tự trình bày những ca khúc do chính mình sáng tác.
  • Cả hai đều có một hay những cuộc hôn nhân đầu không được trọn vẹn: Chế Linh đã phải trải qua ba đời vợ liên tục từ năm 1967 đến năm 1975, Từ Công Phụng sớm ly hôn với người vợ đầu vào sau năm 1975.
  • Cả hai đều vượt biên ra nước ngoài sinh sống sau một thời gian sau biến cố 30 tháng 4 năm 1975.
  • Cả hai đều đã và đang sinh sống ở những khu vực phía Bắc của châu Mỹ: Chế Linh hiện đang sống tại Canada, Từ Công Phụng sống ở tiểu bang Oregon vốn nằm ở phía Tây Bắc của Hoa Kỳ.