Các-ten (Cartel) là gì? Phương thức hoạt động của các-ten

Các-ten ( tiếng Anh : Cartel ) là thoả thuận hợp tác chính thức về giá thành, sản lượng và những điều kiện kèm theo khác giữa các doanh nghiệp trong thị trường thiểu quyền .Hình minh họa

Các-ten (Cartel)

Khái niệm

Các-ten trong tiếng Anh là Cartel.

Các-ten (Cartel) là thoả thuận hợp tác chính thức về giá cả, sản lượng và những điều kiện khác giữa các doanh nghiệp trong thị trường thiểu quyền. Những thoả thuận như vậy làm giảm cạnh tranh và tạo ra sự hợp tác giữa các doanh nghiệp nhằm đạt được những mục tiêu như tối đa hoá lợi nhuận hay gây khó khăn cho sự gia nhập thị trường của các doanh nghiệp mới. Nhìn chung, các thành viên các-ten phải trả một khoản phụ phí để đảm bảo rằng họ quyết tâm thực hiện những mục tiêu nêu ra trong các-ten.

Khi liên kết với nhau, các doanh nghiệp trong các-ten hành động thống nhất và tối đa hoá lợi nhuận như một nhà độc quyền, vì vậy người ta còn gọi các-ten là độc quyền nhóm hay tập đoàn độc quyền. Khi phân tích các-ten, các nhà kinh tế quan tâm đến những điều kiện dẫn tới sự mất ổn định của nhóm tức các nguyên nhân phá vỡ các-ten. Đặc biệt, vấn đề gian lận trong các-ten được các nhà kinh tế quan tâm nhiều nhất.

Ngoài các-ten của các doanh nghiệp, trên thế giới còn có các-ten của các nước, tức hiệp định giữa các quốc gia nhằm ổn định giá cả và sản lượng hoặc một số phương diện khác của thị trường. OPEC (tổ chức các nước Xuất khẩu Dầu mỏ) là ví dụ điển hình về loại các-ten này.

Phương thức hoạt động của các-ten

Các thỏa thuận các-ten đạt hiệu quả nhất khi chỉ có một số ít các công ty, tập đoàn thống trị một hoạt động nào đó. Các thỏa thuận này được chia thành các-ten công cộng và các-ten tư nhân. 

Các-ten công là một loại các-ten được chính phủ thiết lập và điều tiết các quy tắc vì các lí do chính đáng rộng lớn hơn. Điều này có thể bao gồm các-ten xuất khẩu nhằm tăng cường sự cạnh tranh cho các doanh nghiệp trong nước. Một ví dụ điển hình của việc này là luật Webb-Pomerene (đạo luật được thông qua vào năm 1918 của Hoa Kỳ, nhằm ủng hộ các nổ lực xuất khẩu). Các-ten nhập khẩu thì ít gặp hơn, và trong nhiều trường hợp các cơ quan có thẩm quyền về cạnh tranh không chấp nhận việc thiết lập vào hoạt động của họ. 

Các-ten tư là thỏa thuận giữa các hãng, trong nhiều trường hợp chứa đựng các yếu tố bí mật, đặc biệt nếu như các các-ten này đi ngược lại luật pháp hoặc những hành vi có thể dẫn đến tăng giá cao hơn bất thường đối với người tiêu dùng. Vì lí do này các-ten thường bị cấm ở nhiều quốc gia.

(Tài liệu tham khảo: Nguyễn Văn Ngọc, Từ điển Kinh tế học, Đại học Kinh tế Quốc dân)