Cách xác định hợp âm trong một bản nhạc bất kỳ – Piano Japan

Không ngặc nhiên khi có nhiều bạn đã học đàn 1, 2 năm rồi nhưng vẫn chưa biết cách đặt hợp âm vào một bài hát bất kỳ. Vậy có bí quyết nào giúp chúng ta dễ dàng xác định các hợp âm có trong một bản nhạc không? Câu trả lời là có!

Trước hết nhìn vào 1 bản nhạc thì có hai trường hợp : hoặc bài ấy đã có ghi sẵn các hợp âm ( chords ) cho guitar, hoặc không ghi hợp âm nào cả. Nếu có ghi sẵn hợp âm thì tốt, vì yếu tố cho bàn tay trái đã được xử lý xong và bạn chỉ còn cần tìm cách làm thế nào để chạy các ngón tay phải. Tuy nhiên thường thì thì các bản nhạc Việt không ghi kèm các hợp âm, và rất nhiều trường hợp tuy có ghi hợp âm nhưng nghe không xuôi tai cho lắm !

Do đó trước ghi sử dụng đến cây đàn, việc đầu tiên mà các bạn cần nắm vững là nên biết cách tìm các hợp âm dùng trong bài. 3 vấn đề chính thuộc bàn tay trái là:

1: Tìm chủ âm của bài nhạc

2: Tìm các hợp âm trong bài nhạc

3: Ðặt các hợp âm vào bài nhạc:

1. Tìm chủ âm của bài nhạc

Hãy nhìn vào bộ khóa ở đầu bài nhạc, ta sẽ thấy có 3 trường hợp xảy ra
a ) Bộ khóa không có dấu thăng giảm : Chủ âm của bài hoàn toàn có thể là Do trưởng ( C ) hay La thứ ( Am )
b ) Bộ khóa có dấu thăng : Từ dấu thăng sau cuối, cọng thêm nửa cung thì sẽ có tên chủ âm trưởng, rồi từ đó đếm xuống 2 nốt sẽ có tên âm giai tương ứng là chủ âm thứ
c ) Bộ khóa có dấu giảm : Nếu có 1 dấu giảm ( Bb ) thì chủ âm của bài hoàn toàn có thể là Fa trưởng ( F ) hay Re thứ ( Dm ). Nếu có hơn 1 dấu giảm, thì dấu giảm ngay trước dấu giảm cuối sẽ là tên của chủ âm trưởng và sau đó đếm xuống 2 nốt sẽ có tên của chủ âm ở cung thứ
Tại sao lại chưa rõ là chủ âm ở cung trưởng hay thứ ngay như thế ? Hãy tưởng tượng việc tìm chủ âm 1 bài nhạc mới cũng như bạn đang đứng trước một căn nhà lạ. Bạn gõ cửa nhưng không biết người chủ mái ấm gia đình ra Open là người cha ( trưởng ) hay mẹ ( thứ )
Bài tập :
a ) Bộ khóa có 3 dấu thăng : 3 dấu thăng này theo thứ tự là Fa, Do, Sol. Dấu thăng ở đầu cuối là Sol ( G ), vậy thì bài này hoàn toàn có thể ở chủ âm ( Sol # cọng ½ cung là La ) La trưởng ( A ). Ông cha tên là La ( A ) thì bà mẹ ( âm giai tương ứng ) là gì ? Từ La, đếm xuống Sol, rồi xuống Fa ( F ). Phải chăng bà mẹ tên là Fa thứ ? Không hẳn vậy, vì nhìn nơi bộ khóa thì sẽ thấy có dấu F # ngĩa là tổng thể các nốt Fa trong bài sẽ mang dấu thăng. Do đó bài này cũng hoàn toàn có thể thuộc chủ âm Fa thăng thứ ( F # m )
b ) Bộ khóa có 2 dấu giảm : 2 dấu giảm này là Si ( B ), Mi ( E ). Dấu giảm trước ở đầu cuối là Si ( B ), nên chủ âm bài này hoàn toàn có thể là Si giảm trưởng ( Bb major ) hay Sol thứ ( Gm )
Ðến đây thì bạn đã tìm ra được bài nhạc này hoàn toàn có thể thuộc một trong 2 chủ âm. ( Ðiều này tương tự như như biết đươc người cha ( trưởng ) và người mẹ ( thứ ) trong mái ấm gia đình nhưng chưa biết ai là người … “ cầm quyền ” trong nhà ? )
Bước sau đó là tìm xem chủ âm nào là chính ? Muốn vậy bạn chỉ cần nhìn vào nốt ở đầu cuối trong bài nhạc, nếu nó là nốt nào trong 2 nốt này thì đó là nốt chủ âm của bài
Thí dụ :
a ) Bộ khóa có 2 dấu thăng ( Fa # và Do # ) và tận cùng bằng nối Si ( B ) : Bài này thuộc cung Si thứ ( Bm ) và âm giai tương ứng là Re trưởng ( D ). Nói một cách khác, trong mái ấm gia đình này thì người vợ ( Bm ) cầm quyền ( ! ) và người chống ( D ) chỉ đóng vai trò thứ yếu. Bài nhạc ở cung thứ thường có âm hưởng buồn
b ) Bộ khóa có 3 dấu giảm ( Si b, Mi b, La b ) và tận cùng bắng nốt Mi b ( Eb ) : Bài này ở cung Eb major và âm giai tương ứng là Do thứ ( Cm ). Trong “ mái ấm gia đình ” này thì người chồng ( Eb ) cầm quyền, và người vợ ( Cm ) giữ vai trò thứ yếu .
Bài nhạc ở cung trưởng có âm hưởng vui mừng, can đảm và mạnh mẽ

2. Tìm các hợp âm trong bài nhạc

Thông thường thì các bài nhạc Việt chỉ dùng 6 hợp âm chính. Thử tưởng tượng mái ấm gia đình này có 4 con, 2 trai và 2 gái. Ta đã tìm được 2 hợp âm chủ nhà rồi thì chỉ cần tìm thêm 4 hợp âm còn lại ( tên của 4 đứa con ) bằng cách vận dụng luật 1 – 4 – 5 như sau :
Thí dụ như bài nhạc thuộc cung Do trưởng ( C ) nghĩa là âm giai tương ứng là La thứ ( Am ). Nếu người cha là Do thì hoàn toàn có thể tìm tên 2 đứa con trai bắng cách dùng 5 ngón của bàn tay trái mà đếm như sau :
Ngón cái : 1 Do – ngón trỏ 2 Re bỏ – ngón giữa 3 Mi bỏ – ngón áp út 4 Fa OK – ngón út 5 Sol OK

Như vậy thì bên phía cha và 2 con trai, ta sẽ có 3 hợp âm : Do (C ), Fa (F) và Sol (G)

Qua phía người mẹ ( âm giai tương ứng ), tương tự như như trên ta sẽ có tên của người mẹ và 2 con gái là La thứ ( Am ), Re thứ ( Dm ) và Mi trưởng ( E ) .
Ai vướng mắc muốn hỏi tại sao 2 cô con gái lại là Re thứ ( mà không la Re trưởng ) và Mi trưởng ( mà không là Mi thứ ) thì phải biết về các nốt trong 1 âm giai ( scale ) và tên các quãng ( interval ). Trong âm giai Am thì các nốt là A-B-C-D-E-F-G # – A, Tên của cô con gái thứ nhất mở màn ở nốt thứ 4 ( đếm La Si Do “ Re ” ) Hợp âm Re co 3 nốt chồng lên nhau là Re Fa La ( D F A ) và nốt Fa kho ^ ng có dấu thăng. Quãng D-F là quãng 3 thứ, nên cô con gái thứ nhất tên là Re thứ ( Dm ). Trong khi đó tên của cô con gái thứ hai mở màn ở bậc 5 ( đếm La Si Do Re “ Mi ” ). Chồng 3 nốt lên nhau ở Mi ( E ) sẽ có E – G # – B ( chú ý G # trong âm giai La thứ ) và vì quãng E G # là quãng 3 trưởng, nên cô con gái thứ hai sẽ mang tên Mi trưởng ( E )
Chưa có thì giờ tìm hiểu và khám phá sâu xa thì nếu muốn tìm 6 hợp âm chính cho bài nhạc chỉ cần nhớ luật 1 – 4 – 5, đại khái ( nên nhớ là “ đại khái ” thôi ) là :
a ) Ba hợp âm theo chủ âm trưởng ( cha và 2 trai ) : 1 – 4 – 5 ( tổng thể đều trưởng )
b ) Ba hợp âm theo chủ âm thứ ( mẹ và 2 gái ) : 1 thứ – 4 thứ – 5 trưởng
Thí dụ : Tìm 6 hợp âm dùng trong 1 bài nhạc có 1 dấu thăng :
a ) Bài này hoàn toàn có thể thuộc Sol trưởng ( G ) hay Mi thứ ( Em )
b ) Dùng luật 1-4-5 theo nhánh G sẽ có 3 hợp âm G, C, D
c ) Dùng luật 1-4-5 theo nhánh Em sẽ có Em, Am, B
6 hợp âm này là G – C – D – Em – Am – B
Ðây là 6 hợp âm cơ bản của mỗi bài nhạc mà người mới chơi đàn cần nắm vững. Từ những hợp âm “ gốc ” này mà người ta biến báo, thêm “ mắm muối ” vào thành hàng trăm, hàng nghìn hợp âm mà các bạn hoàn toàn có thể thấy trong các tập sách nhạc
Một trong những biến thể đó là loại hợp âm 7, được xây dựng bằng cách đặt thêm 1 nốt thứ tư trên 3 nốt của hợp âm cơ bản ( tức là sẽ có 4 nốt ở bậc1-3-5-7 ). Trong khuôn khổ bài học kinh nghiệm tìm hợp âm theo lối “ mì ăn liền ” này, bạn chỉ cần nhớ 1 điểm nhỏ sau đây :

Ðể nghe êm tai hơn, tên của người con trai thứ hai và người con gái thứ hai ( D và B trong thí dụ trên) có thể đổi thành hợp âm 7. Như thế là tạm thời hoàn tất việc tìm tên 6 người trong gia đình, và theo thí dụ trên thì 6 hợp âm này sẽ là:
G – C – D7 – Em – Am –B7

3. Ðặt các hợp âm vào bài nhạc

Biết được 6 hợp âm chính dùng trong bài rồi, câu hỏi tiếp nối là làm thế nào biết khi nào thì đổi hợp âm ? Có mấy luật cơ bản sau đây :
1 ) Thông thường với các bài nhạc Việt thì mỗi ô nhịp dùng 1 hợp âm., đổi ở phách 1, đầu nhịp. Với những bài nhịp 4 thì đôi lúc có thề dùng 2 hợp âm trong 1 ô nhịp, đổi ở phách 1 và 3 .
2 ) Bài nhạc khởi đầu bằng chủ âm và kết ở ô nhịp cuối bằng chủ âm
3 ) Tùy theo chủ âm nào ( trưởng hay thứ ) mà những hợp âm của phe cha hay mẹ nắm đa phần. Một bài mở màn ở cung La thứ ( Am ) thì phần đông 2 cô con gái ( Dm và E7 ) sẽ theo sau. Mẹ và con gái hát đã đời các hợp âm Am-Dm-E7 rồi thì ông cha và 2 con trai ( C – F-G7 ) lúc ấy mới … hoàn toàn có thể lên tiếng … để đổi khác không khí ! Tuy nhiên vì chủ âm là La thứ nên sau đó thì phải trở lại cụm Am-Dm-E7 để chấm hết ở Am
Nếu nắm vững kim chỉ nan cơ bản âm nhạc thì chỉ cần nhìn vào các nốt trong mỗi ô nhịp là cũng biết ngay ô nhịp ấy thuộc hợp âm gì ? Trong trường hợp học đệm đàn “ cấp tốc ” này thì chỉ còn cách là phải “ mò “ như sau :
1 ) Tìm một bản ghi các hợp âm cơ bản cho guitar. Bạn không cần những quyển sách dày cộm mà chỉ cần một trang cơ bản, in vài chục hợp âm là đủ

2) Dùng cây guitar đánh trải 6 hợp âm trên cho thật nhuyễn và quen tai

3 ) Bắt đầu với chủ âm ở ô nhịp tiên phong, hát ô nhịp tiếp nối và so với 6 hợp âm trên nghe xem hợp âm nào thuận tai nhất
4 ) Nên nhớ theo đúng 3 lời khuyên ghi ở đầu bài 3 này và tránh đừng quy đổi hợp âm lung tung .
Nói vắn tắt thì bạn chỉ cần theo mấy luật cơ bản trong 3 bài trên đây là hoàn toàn có thể tìm được các hợp âm cơ bản và “ trị được ” khoảng chừng … 90 % những bài nhạc Việt .