Trong chương trình ngữ văn 8, có bài giảng về kiến thức và kỹ năng câu cầu khiến. Bài viết bên dưới sẽ giúp bạn ôn lại kỹ năng và kiến thức và thực hành thực tế một số ít bài tập thiết yếu.
Trong cuộc sống hàng ngày câu cầu khiến là câu được sử dụng khá nhiều và rất phổ biến. Thế nhưng có mấy ai hiểu rõ được câu cầu khiến là gì, chức năng và đặc điểm ra sao. Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn giải đáp hết các thắc mắc nhé!
Nội dung chính
Câu cầu khiến là gì? Định nghĩa câu cầu khiến
Câu cầu khiến là những câu có sử dụng từ cầu khiến. Một số từ cầu khiến được dùng như đừng, ngay, nào, chớ, … Những từ này hầu hết sử dụng để ý kiến đề nghị, nhu yếu hay ra lệnh làm một việc gì đó. Loại câu này thường rất ngắn gọn có có ngôn từ bên trong câu .
Đặc điểm của câu cầu khiến
Câu cầu khiến hoàn toàn có thể mang ngôn từ cầu khiến, và ngôn từ ấy thường tới từ việc sử dụng động từ – cụm động từ với sắc thái nhấn mạnh vấn đề yếu tố. Câu cầu khiến cũng thường sử dụng những từ ngữ mang đặc thù ra lệnh hay nhu yếu. Từ cầu khiến hoàn toàn có thể xen đứng trước động từ hoặc sau động từ TT .
+ Đứng trước động từ có thể sử dụng các từ hãy, đừng, chớ, …
Ví dụ:
– Hãy Open !
→ Từ “ hãy ” được sử dụng với ý nghĩa khuyên nhủ, ý kiến đề nghị và đôi lúc là ra lệnh
– Đừng trò chuyện .
– Chớ làm phiền người khác bằng những việc li ti .
→ Từ “ đừng, chớ ” mang ý nghĩa phủ định nhấn mạnh vấn đề yếu tố người nghe không nên / không được làm điều đang làm hiện tại .
+ Đứng sau động từ có thể sử dụng các từ đi, nào, …
Ví dụ:
– Ăn nhanh lên nào !
– Hãy đứng lên đi !
→ “ Từ “ đi, nào ” là từ đệm giúp tăng thêm sắc thái và thôi thúc hành vi. Ngoài ra còn sống sót thể sử dụng những từ “ nhé, nha ” để câu nói thêm phần nhẹ nhàng uyển chuyển. So sánh hai câu
– Đi ăn nào .
– Đi ăn nha .
→ Từ “ nha ” giúp câu trở nên mềm mại và mượt mà và khiến cho tổng thể những người nghe cảm thấy được tôn trọng .
* Lưu ý: Phân biệt động từ “đi” và từ “đi” mang ý nghĩa cầu khiến
Ví dụ:
– Đi về nhà mau ! ( Từ “ đi ” trong trường hợp này mang ý nghĩa chỉ hành vi chuyển dời từ điểm này tới điểm khác )
– Hãy đứng lên đi ! ( Từ “ đi ” trong trường hợp này mang ý nghĩa cầu khiến thúc giục hành vi )
Trong tiếp xúc bên cạnh việc sử dụng từ ngữ, người nói còn sử dụng cả ngôn từ. Cùng một câu nói tuy nhiên với ngôn từ khác nhau sẽ mang những mục tiêu khác nhau. Ví dụ :
Lan đang vừa ăn cơm vừa xem tivi .
Mẹ bảo : Đừng xem tivi nữa !
Nếu câu nói của mẹ có ngôn từ thông thường thì đó là một lời nhắc nhở. Nhưng nếu câu “ Đừng xem tivi nữa ! ” được mẹ nói bằng giọng cao nhấn mạnh vấn đề yếu tố thì đó là câu ra nói ra lệnh .
Trong một số ít trường hợp để nhấn mạnh vấn đề yếu tố người nói hoàn toàn có thể rút gọn những thành phần của câu chỉ giữ lại cụm từ mang hàm ý cầu khiến. Câu cầu khiến không nhất thiết phải bảo vệ rất đầy đủ những thành phần. Cần phải kê trong thực trạng tiếp xúc đơn cử cũng như đối tượng người dùng người tiêu dùng tiếp xúc đơn cử để nắm rõ ý nghĩa của người nói, người viết .
Cách đặt câu cầu khiến
Cách đặt câu cầu khiến rất đơn thuần, những em học viên chỉ cần vận dụng 1 trong 3 cách sau :
Cách 1 : Hãy thêm những từ như : hãy, đừng, chớ, nên … vào trước động từ trong câu .
Cách 2 : Hãy thêm từ như : đi, thôi, nào, … đặt vị trí cuối câu .
Cách 3 : Hãy thêm 1 số ít từ đề xuất như : xin, mong, … vào ngay vị trí đầu câu .
Làm thế nào để nhận biết câu cầu khiến
Dưới đây là một vài cách đơn thuần để nhận ra được câu cầu khiến .
- Nhận biết qua hình thức của câu: kết thúc câu thường có dấu chấm than.
- Qua giọng điệu khi nói hoặc đọc: giọng nói có thể là rất gấp gáp. Hoặc muốn yêu cầu hay đề nghị hay ra lệnh ai làm việc gì đó.
Chẳng hạn như : Hãy quét dọn đi !
Chức năng của câu cầu khiến
- Cách làm bài này như thế nào bạn nhỉ?
=> Chức năng : Dùng để hỏi và nhờ người đối thoại
- Sao làm văn giỏi quá trời vậy?
=> Chức năng : Câu độc thoại, không thiết yếu người đối thoại phải vấn đáp
- Bức tranh đồng quê này mà đẹp cơ à?
=> Chức năng : Câu nghi vấn dùng để rình rập đe dọa
- Hình như quyển truyện này mình đã đọc ở đâu rồi?
=> Chức năng : Câu tự hỏi mình
- Hôm nay sao trông bạn luộm thuộm thế?
=> Chức năng : Câu nghi vấn chê
Ví dụ về câu cầu khiến
Vài câu đơn thuần mà được sử dụng nhiều trong đời sống hàng ngày như :
- Hãy bật điện lên cho sáng nào!. Từ “hãy” ở đây là từ cầu khiến muốn yêu cầu một ai đó thực hiện một việc nào đó.
- Thôi không phải khóc, mạnh mẽ lên nhé. Từ “ thôi” là từ câu khiến có ý khuyên bảo ai đó.
Lưu ý khi sử dụng câu cầu khiến
Vì câu cầu khiến thường có mục tiêu đưa ra nhu yếu đề xuất, nên những khi sử dụng câu cầu khiến cần vị trí địa thế căn cứ và đối tượng người tiêu dùng người tiêu dùng để sử dụng từ ngữ thích hợp, tránh để người nghe, người đọc hiểu sai thái độ của tôi cũng như tránh việc bất lịch sự trong tiếp xúc .
Ví dụ : Khi tất cả chúng ta Lan cần nhờ việc giúp sức của bạn Minh, Lan nên nói :
– Minh ơi, mở giúp mình lọ nước này với !
→ câu cầu khiến vừa bộc lộ được nhu yếu vừa bộc lộ thái độ lịch sự và trang nhã khi tiếp xúc. Người nghe vừa hiểu được nhu yếu đồng thời sẽ vui mừng trợ giúp .
Nhưng nếu như người mua Lan ý kiến đề nghị chỉ với câu nói :
– Minh, mở lọ nước !
→ câu cầu khiến vẫn bộc lộ rõ nhu yếu nhưng người nghe sẽ thấy không được tôn trọng vì người nói đang ra lệnh cho mình chứ không phải nhờ giúp sức .
Bài tập câu cầu khiến
Bài 1. Trong những câu văn sau, những câu nào là câu cầu khiến?
1. Ngày mai tất cả chúng ta được đi thăm quan nhà máy sản xuất thủy điện đấy .
2. Con đừng lo ngại, mẹ sẽ luôn ở bên con .
3. Ồ, hoa nở đẹp quá !
4. Hãy đem những chậu hoa này ra ngoài sân sau .
5. Bạn cho mình mượn cây bút đi .
6. Chúng ta về thôi những bạn ơi .
7. Lấy giấy ra làm kiểm tra !
8. Chúng ta phải ghi nhớ công lao những anh hùng liệt sĩ .
9. Hỡi anh chị em nhà nông tiến lên !
10. Anh cứ vấn đáp thế đi !
11. Trời lạnh quá, em đi mặc thêm áo .
12. Em mặc thêm áo vào đi !
13. Đi đi, con !
14. Mày đi đi !
Hướng dẫn làm bài
Câu cầu khiến : 2 ( khuyên bảo ), 4 ( đề xuất ), 5 ( nhu yếu ), 6 ( khuyên bảo ), 7 ( ra lệnh ), 8 ( khuyên bảo ), 9 ( ra lệnh ), 10 ( khuyên bảo ), 12 ( khuyên bảo ), 13 ( khuyên bảo ), 14 ( ra lệnh )
Các câu không phải là câu cầu khiến : 1 ( Thông báo ), 3 ( Bộc lộ cảm hứng ), 11 ( Thông báo )
Bài 2. So sánh các câu sau đây:
1. Chồng tôi đau ốm, ông không được phép hành hạ !
2. Chồng tôi đau ốm, ông đừng hành hạ !
3. Chồng tôi đau ốm, xin ông chớ hành hạ !
a. Xác định sắc thái mệnh lệnh trong những câu trên ?
b. Câu nào có công dụng nhất ? Vì sao ?
Hướng dẫn làm bài
a .
| Câu | Sắc thái mệnh lệnh |
|---|---|
| Chồng tôi đau ốm, ông không được phép hành hạ ! | Kiên quyết |
| Chồng tôi đau ốm, ông đừng hành hạ ! | Cầu khẩn |
| Chồng tôi đau ốm, xin ông chớ hành hạ ! | Van xin |
b. Câu 1 là câu có tính năng nhất : “ Chồng tôi đau ốm, ông không được phép hành hạ ! ”. Vì đây là mệnh lệnh từ trái tim, từ lẽ phải → chị Dậu nhất quyết hành vi để bảo vệ chồng
Bài 3: Hãy cho biết tác dụng của những câu cầu khiến sau:
a, Cậu nên đi học đi .
b, Đừng trò chuyện !
c, Hãy lấy gạo làm bánh mà lễ Tiên Vương .
d, Cầm lấy tay tôi này !
e, Đừng khóc .
Hướng dẫn làm bài
| Câu cầu khiến | Tác dụng |
|---|---|
| a, Cậu nên đi học đi. | Khuyên bảo |
| b, Đừng nói chuyện! | Đề nghị |
| c, Hãy lấy gạo làm bánh mà lễ Tiên Vương. | Khuyên bảo |
| d, Cầm lấy tay tôi này! | Yêu cầu |
| e, Đừng khóc. | Khuyên bảo |
Bài 4: Hãy chỉ ra câu cầu khiến trong các đoạn sau, đặc điểm hình thức và chức năng của những câu cầu khiến đó.
a. Bà buồn lắm, toan vứt đi thì đứa con bảo :
– Mẹ ơi, con là người đấy. Mẹ đừng vứt con đi mà tội nghiệp .
( Sọ Dừa )
b. Vua rất thú vị vội ra lệnh :
– Hãy vẽ ngay cho ta một chiếc thuyền ! Ta muốn ra khơi xem cá .
c. Thấy thuyền còn đi quá chậm, vua đứng trên mũi thuyền kêu lớn :
– Cho gió to thêm một tí ! Cho gió to thêm một tí !
d. Vua nóng vội kêu lên :
– Đừng cho gió thổi nữa ! Đừng cho gió thổi nữa !
( Cây bút thần )
Hướng dẫn làm bài
| Câu cầu khiến | Đặc điểm hình thức | Chức năng |
|---|---|---|
| a. Mẹ đừng vứt con đi mà tội nghiệp . | Kết thúc bằng dấu (.) và có từ nghi vấn (đừng) | Khuyên bảo |
| b. Hãy vẽ ngay cho ta một chiếc thuyền ! | Kết thúc bằng dấu (!) và có từ nghi vấn (hãy) | Đề nghị |
| c. Cho gió to thêm một tí ! Cho gió to thêm một tí ! | Kết thúc bằng dấu (!) | Yêu cầu |
| d. Đừng cho gió thổi nữa ! Đừng cho gió thổi nữa ! | Kết thúc bằng dấu (!) và có từ nghi vấn (đừng) | Ra lệnh |
Qua bài viết, THPT Sóc Trăng đã giúp các em học sinh làm rõ khái niệm câu cầu khiến là gì, đặc điểm và chức năng của câu cầu khiến, cách đặt câu cầu khiến chính xác nhất. Các em học sinh có thể truy cập website THPT Sóc Trăng để tìm hiểu nhiều bài viết hữu ích trong quá trình học tập và thi cử.
Xem thêm: Câu cảm là gì – Tiếng Việt lớp 4
Đăng bởi : trung học phổ thông Sóc Trăng
Chuyên mục : Tổng hợp
Source: http://139.180.218.5
Category: Thuật ngữ đời thường