Natri acetat – Wikipedia tiếng Việt

Natri acetat, (hay natri etanoat) là muối natri của axit acetic có công thức hóa học CH3COONa Nó là hóa chất rẻ được sản xuất hàng loạt cho sự sử dụng rộng rãi.

Natri acetat được dùng trong công nghiệp dệt để trung hòa nước thải có chứa axít sunfuric, và như là chất cản màu trong khi dùng thuốc nhuộm anilin. Nó còn là chất tẩy trong nghề thuộc da, và nó giúp làm trì hoãn sự lưu hoá chloropren trong sản xuất cao su đặc tự tạo .

Natri acetat có thể được thêm vào thực phẩm như là một gia vị. Nó cũng có thể được dùng trong dạng natri điacetat — một hợp chất tỉ lệ 1:1 của natri acetat và axit acetic,[1] với số E E262. Dạng này dùng thường xuyên trong các gói khoai tây chiên ở Mỹ. Nhiều loại hàng Mỹ, kể cả hãng quốc gia Frito Lay, bán những gói khoai tây chiên mà có chứa chất này, cùng với lactose và một tỉ lệ nhỏ các chất khác, thay cho muối và giấm thực sự.[2]

Dung dịch đệm.

Là base liên hợp của một axit yếu, dung dịch natri acetat và axit acetic có thể hoạt động như là một chất đệm để giữ cho độ pH ổn định một cách tương đối. Điều nay thực sự có ích đặc biệt trong các ứng dụng hóa sinh nơi mà các phản ứng phụ thuộc vào độ pH.

Miếng sưởi (heating pad)

.

Natri acetat còn được dùng trong việc tiêu thụ chất đệm đun nóng, sưởi tay (hand warmer) và trong băng nóng (hot ice). Tinh thể natri acetat ngậm 3 nước (CH3COONa·3H2O) tan chảy ở 58 ℃, hòa tan trong nước kết tinh. Khi đun nóng lên 100 ℃, và rồi được làm lạnh, dung dịch trở nên quá bão hòa. Dung dịch này có khả năng làm chậm đông đến nhiệt độ phòng mà không bị kết tinh. Bằng cách cho hai đĩa kim loại va vào nhau trong chất đệm đun nóng, một trung tâm có cấu tạo hạt nhân được hình thành mà làm cho dung dịch kết tinh hóa thành natri acetat ngậm 3 nước dạng rắn một lần nữa. Quá trình liên kết của sự kết tinh có tỏa nhiệt, sau đó nhiệt tỏa ra.[3][4][5] Nhiệt tỏa ra của sự nấu chảy vào khoảng 264–289 kJ/kg.[6] Khác với những chất giữ nhiệt khác mà phụ thuộc vào những phản ứng một chiều, natri acetat dễ dàng nạp lại nhiệt bằng cách đun nóng chảy cho đến khi tất cả các tinh thể bị tan chảy. Vì thế, nó có thể tái chế không ngừng.[7]

Một cái sưởi tay rẻ tiền chứa dung dịch natri acetat quá bão hòa mà có thoát nhiệt trên sự kết tinh

Một tinh thể natri acetat ngậm 3 nước (dài 1,7 cm)

Natri acetat không đắt, cho nên vì thế nó được mua liên tục từ người phân phối hóa chất, thay vì phải tổng hợp từ phòng thí nghiệm. Nó đôi lúc được sản xuất trong những thử nghiệm trong phòng thí nghiệm bởi phản ứng của axit acetic với natri cacbonat, natri bicacbonat, hay natri hydroxide. Những phản ứng này tạo ra natri acetat cùng với nước. carbon dioxide được tạo ra trong phản ứng với natri cacbonat và bicacbonat, và nó thoát ra khỏi bình phản ứng dưới dạng khí ( ngoại trừ có áp suất được giữ không thay đổi ) .

CH3–COOH + Na+[HCO3]– → CH3–COO– Na+ + H2O + CO2↑

Phản ứng này còn được biết là ” phản ứng núi lửa ” giữa bột nổi và giấm. 84 g natri bicacbonat ( bột nổi ) tính năng với 750 mL giấm 8 % thu được dung dịch chứa 82 g natri acetat. Bằng cách cho bốc hơi nhiều nước, nó hoàn toàn có thể tinh chế thành dung dịch cô đặc hoặc dạng tinh thể .

Các phản ứng.

Natri acetat có thể dùng để điều chế este với một alkyl halide như là brometan:

Trong phản ứng này, natri acetat được thêm vào với caesi để ngày càng tăng tính ưa hạt nhân của gốc carboxylat .

Natri acetat có thể dùng để tạo “hot ice”, nơi mà nước bị quá bão hòa với nó, làm lạnh, và cho thêm một lượng nhỏ natri acetat.

Liên kết ngoài.