Bài viết hôm nay mình sẽ chia sẻ cho các bạn một số kiến thức nhạc lý cơ bản nhất, có thể sẽ không giống với những gì mà các bạn đã từng theo học ở một số trường dạy nhạc khác vì mình muốn đơn giản hóa vấn đề nhạc lý để các bạn cảm thấy rằng nhạc lý không khó như những gì bạn nghĩ.

Vì đây là phần nhạc lý mình muốn hướng dẫn đến các bạn học đàn guitar đệm hát vì thế mà nhạc lý nó sẽ hơi khác so với các bạn học nhạc lý thông thường nhé. Mình xin chia thành 4 phần chính như sau:

-Gam là gì?

-Nhận biết gam cho một bản nhạc như thế nào?

-Hợp âm và bộ hợp âm của gam?

-Đặt hợp âm cho một ca khúc là như thế nào?

Bây giờ mình sẽ đi vào phần đầu tiên cửa nhạc lý đó chính là: Gam là gì? Ký hiệu của nó ra sao? Tên các độ cao tương ứng trong âm thanh như thế nào?

Đơn giản mà nói gam là tập hợp của những nốt nhạc trong bản hòa âm. Vậy để hiểu gam thì mình chỉ cần đi hiểu những nốt nhạc trong bản hòa âm là gì thôi! Hehe! Đơn giản thôi mà!

Theo nhạc lý độ cao của âm thanh được chia thành 7 nốt chính như sau:

Ký hiêu: –C—– D—- E —-F—- G —–A—- B

Tên gọi: <Đô>

Các bạn phải thực sự nhớ vị trí, thứ tự của các nốt này nhé cho dù là nó đang ở chỗ nào hay bắt đầu bằng bất kỳ nốt nào. Khi nhắc đến một nốt nhạc bạn phải biết nốt đứng trước và nốt đứng sau nó là gì? Có như thế bạn mới có thể tiếp tục học tiếp và phát triển nhạc lý của mình hơn nữa nhé. Chú ý là đừng nóng vội cái gì cũng cần phải có thời gian nhé.

Điều thứ hai các bạn nào đã từng nghe ngoài 7 nốt nhạc chính này còn có các nốt nhạc phụ khác như thăng(#) hay Giáng(b). Chẳng hạn như La thăng(A#). Đó là do sự chênh lêch giữa các nốt nhạc mà sự chênh lệch nhỏ nhất giữa các nốt là ½ cung và lớn nhất là 1 cung. Cụ thế các bạn có thể tham khảo qua hình dưới đây.

 ​

Như vậy khoảng cách của tất cả các nốt nhạc đều là 1 cung trừ các nốt sau là nửa cung thôi:

E- F (Mi – Fa): ½ cung

B- C(Si – Đô): ½ cung.

Vậy giữa các nốt nhạc có cách nhau 1 cung thì cái khoản giữa của chúng là nửa cung sẽ là nốt gì đây?

Nếu các bạn tăng nốt nhạc đó lên 1/2 cung người ta gọi là thăng(#) còn nếu bạn giảm nốt nhạc đó xuống nửa cung ngươi ta gọi là giáng(b). Cụ thể ta có hình sau nhé:

 ​

Vậy yếu tố còn lại là làm thế nào bạn xác lập được những nốt nhạc cũng như việc tăng giảm cung trên cây đàn guitar như thế nào .

Phần 2: Nhận biết gam trong một bản nhạc giành cho guitar đệm hát

Để xác định được gam trong một bản nhạc thì điều đầu tiên đó là bạn phải biết được vị trí của các nốt nhạc trên một bản nhạc. ở những bài trước thì mình có đề cập đến vấn đề các vị trí nốt nhạc cơ bản: Đô, Rê, Mi, Fa, Sol. La, Si. Và bây giờ mình sẽ áp dụng vào việc tìm kiếm những nốt nhạc này sẽ nằm ở vị trí nào trên khuôn nhạc nhé. ở đây mình chỉ nêu khái quát những vấn đề liên quan để hỗ trợ trong vấn đề xác định gam trong một bản nhạc thôi và khóa nhạc ở đây mình sẽ dùng khóa Sol để biểu diễn nhé. Còn vấn đề khóa sol là gì thì mình sẽ có một bài viết cụ thể và chi tiết hơn vè vấn đề này mà mình sẽ trình bày ở các chủ đề sau.

Ở 1 bản nhạc cơ bản thì nó sẽ có 5 dòng và 7 nốt nhạc sẽ nằm ở các vị trí tương ứng trên dòng nhạc theo thứ tự tăng dần như hình sau:

 ​

Sau khi bạn đã nắm rõ về vị trí của các nốt nhạc trên bảng nhạc thì chúng ta cùng đến với phần thứ tự cố định của dấu hóa biểu.Đây là phần hết sức quan trọng
Mẹo nhận biết: Thực ra khi nhìn vào một bảng nhạc bất kỳ thÌ nó sẽ xảy ra 3 trường hơp chính như sau:

+ Trường hợp 1: Không có dấu hóa biểu thì bảng nhạc đó mình sẽ biết được là sẽ chơi trên gam Đô trưởng hoặc La Thứ. Sau đó các bạn nhìn nốt nhạc cuối cùng của bài hát nếu là nốt Đô thì bài đó chơi trên gam chủ là Đô trưởng và nếu là nốt La thì bài đó chơi trên gam chủ là La thứ.
+ Trường hợp 2: dấu hóa biểu thăng(#)
+ Trường hợp 3: dấu hóa biểu giáng(b).

* Trong trường hợp dấu hóa biểu thăng(#). Ta có quy tắc sau đây:

Quy tắc: Tính từ dấu thăng(#) cuối cùng đi lên ½ cung chính là âm gốc của gam trưởng. Tính từ âm gốc của gam trưởng xuống 1,5 cung chính là cung gốc của gam thứ.

Để làm rõ quy tắc các bạn xem hình ảnh dưới đây nhé:

 ​

Ví dụ: Bản nhạc có một dấu thăng thì chắc chắn thì nốt thăng cuối cùng là Fa thăng(Fa#). Vậy F# đi lên ½ cung sẽ là Sol (G) và Sol chính là nốt gốc của gam trưởng. Từ đó mình sẽ xác định gam thứ bằng cách từ Sol đi xuống 1.5 cung sẽ xuống Mi thứ(Em). Vậy từ đó ta sẽ biết bản nhạc này được chơi theo hai gam chính đó là gam Sol trưởng hoặc là gam Mi thứ. Vậy để biết chắc là gam gì trong hai gam đó các bạn chỉ cần lật vào cuối bản nhạc và nhìn vào nốt cuối cùng của bản nhạc và nốt cuối cùng là nốt gì thì chính là gam đó.

Đó là cách đơn giản nhất giúp bạn phân biệt được bản nhạc, bài hát này chơi theo gam gì. Ở bài viết tiếp theo mình sẽ hướng đến việc từ việc xác định gam chính của bản nhạc sẽ xác định được bộ hợp âm tương ứng của gam đó. Từ đó hướng đến việc đệm hát đàn guitar điêu luyện và chuyên nghiệp. Nhắm mục tiêu có thể đệm hát bất kỳ bài hát nào mà mình chỉ cần nghe qua hoặc yêu thích.
Phần 3: Xác định hợp âm và bộ hợp âm của gam

Khi các bạn đã xác định được gam chủ của một bài hát bất kì thì các bạn sẽ xác định được bộ hợp âm của gam tức là các hợp âm sẽ được sử dụng trong gam đó để đặt vào ca khúc. Đây là phần hết sức quan trọng giúp cho các bạn mới học nhạc lý cơ bản hoặc học đàn guitar cơ bản có thể tự do đệm hát được bất kỳ bài nào mà mình yêu thích.

Vì đây là phần nhạc lý cơ bản nên mình chỉ giới thiệu các bạn 6 hợp âm cơ bản của bộ hợp âm trong gam thôi. Trong một gam bất kỳ thì cấu tạo của nó gồm 7 nốt và 6 hợp âm cơ bản thôi ( Nếu bạn nào chưa rõ có thể xem lại bài cấu tạo của gam) để khi để khi các bạn biết được bài hát đó chơi trên gam gì rồi thì các bạn chỉ cần chơi trên 6 hợp âm đó thôi.

Nhưng để đi vào vấn đề trên thì trước hết mình sẽ giới thiệu đến các bạn quy tắc của hợp âm trong bộ hợp âm được hình thành như thế nào từ đó đi đến việc áp dụng quy tắc hợp âm, bộ hợp âm vào bản nhạc được dễ dàng nhất.

Khi các bạn biết được gam chủ trong một bài hát thì chúng ta sẽ tiến hành đi tìm bộ hợp âm của gam đó để đạt vào bài hát. Vậy làm sao để tìm được bộ hợp âm đó là gì? Các bạn cùng theo dõi cách hình thành dưới đây nhé:

Ở đây mình sẽ lấy ví dụ về gam Rê trường (D): Gam này bao gồm các nốt: D: D E F# G A B C#. Đây là bảy nốt chính cấu tạo nên gam Rê Trưởng. Và từ 7 nốt chính này các bạn sẽ xác định được bộ hợp âm tương ứng. Các bạn đi lần lượt từ trái qua phải với mỗi nốt ta tiến hành xây dựng hợp âm của nốt đó theo quy tắc hình thành hợp âm ở bài trước. Như vậy ta có hình thành được bộ hợp âm tương ứng của gam. Các bạn xem hình dưới đây để hiểu rõ hơn về quy tắc này:
 

​

​

Bạn nào vẫn chưa hiểu quy tắc trên thì có thể xem lại bài quy tắc tạo thành hợp âm của bài trước nhé. Như vậy với gam Rê trưởng các bạn đã có thể xác định được 6 hợp âm cơ bản tạo thành bộ hợp âm gam Rê Trưởng. Như vậy khi đệm bất kỳ bài hát nào đó mà gam chủ là gam Rê trường thì bạn chỉ cần sử dụng 1 trong 6 hợp âm này là ok rồi!

Như vậy mình đã hướng dẫn xong cho các bạn làm sao để xác đinh được bộ hợp âm trong một gam. Ở bài sau mình sẽ hướng dẫn các bạn quy tắc xác định hợp âm theo quy tắc 1 -4 -5.
Phần 4: Cách xác định hợp âm trong một bản nhạc 

Khái niệm chính của hợp âm là gì?

Một hợp âm cơ bản bao gồm 3 âm: âm quảng 1, âm quảng 3 và âm quảng 5. Hay nói cách khác hợp âm là một tập hợp gồm 3 nốt theo thứ tự quảng 1, quảng 3 và quảng 5.

Vậy để đi vào tìm hiểu nốt quảng 1 là gì? Nốt quảng 3 là gì? Nốt quảng 5 là gì? Thì trước hết mình sẽ nhắc lại cho các bạn thứ tự các nốt nhạc:

Ký hiêu: –C—– D—- E —-F—- G —–A—- B

Tên gọi: <Đô>

Như vậy nốt quảng 1 của một hợp âm chính là tên của hợp âm đó. Ví dụ như:

Hợp âm Đô Trưởng(C)

Nốt quảng 1 của nó chính là nốt Đô. Nốt quảng 3 chính là nốt đứng vị trí thứ 3 từ nốt đầu tiên chính là nốt Mi. Nốt quảng 5 chính là nốt đứng vị trí thứ 5 từ nốt đầu tiên chính là nốt Sol. Đó chính là 3 nốt cơ bản của hợp âm Đô Trưởng. Tuy nhiên 3 nốt đó sẽ có nốt thăng hoặc nốt giáng tùy từng hợp âm.

Hợp âm thì có 2 loại chính đó là hợp âm trưởng và hợp âm thứ. Cấu tạo của hợp âm thì tuân theo quy tắc sau:

Đối với hợp âm trưởng thì khoảng cách từ nốt quảng 1 đến nốt quảng 3 là 2 cung. Khoảng cách từ nốt quảng 3 đến nốt quảng 5 là 1,5 cung. Các bạn có thể xem hình dưới đây:

 ​

Đối với hợp âm thứ thì khoảng cách từ nốt quảng 1 đến nốt quảng 3 là 1.5 cung. Khoảng cách từ nốt quảng 3 đến nốt quảng 5 là 2 cung. Các bạn hoàn toàn có thể xem hình dưới đây :

 ​

Và sau đây mình sẽ đưa ra ví dụ cho các bạn hiểu thêm nhé:

Ví dụ hợp âm La thứ (Am):

Hơp âm Am gồm 3 nốt : Nốt quảng 1 của nó sẽ là La(A), Nốt quảng 3 là nốt Đô(C), nốt quảng 5 là nốt Mi(E). Đây là 3 nốt cơ bản của hợp âm Am. Bây giờ ta sẽ dựa vào quy tắc hợp âm thứ để xác định dấu thăng và dấu giáng cho các nốt trong hợp âm.

Ta có từ quảng 1 đến quảng 3 cách nhau là 1.5 cung vậy ta có từ La(A) tăng thêm 1.5 cung ta được nốt Đô(C). Ta có từ quảng 3 đến quảng 5 cách nhau 2 cung. Vậy từ nốt Đô ta thêm 2 cung thì được nốt Mi(E). Như vậy nếu bạn nào vẫn chưa biết tại sao lên 1.5 hay 2 cung mà được những nốt như vậy thì các bản có thể xem lại bài trên nhé!

Như vậy hợp âm La thứ (Am): bao gồm 3 nốt La(A), nốt Đô(C), nốt Mi(E). Am: A C E.

* Quy tắc đặt hợp âm cho một bản:

Đặt hợp âm cho nốt nhạc chính cho mỗi ô nhịp (là những nốt có độ dài dài nhất). Sau đó chúng ta tiến hành lập bộ hợp âm cho nốt đó( 3 hợp âm) và điều tất nhiên là 3 hơp âm đó phải nằm trong bộ hợp âm của gam chủ mà mình mới xác định. Sau đó chúng ta tiến hành chọn lại 1 trong 3 hợp âm vừa tạo để đặt vào ô nhịp trong bản nhạc theo tiêu chí sau:

+ Ưu tiên hợp âm của gam chủ. Chẳng hạn như bài hát chơi trên gam đô trưởng thì hợp âm đô trưởng sẽ ưu tiên xuất hiện nhiều hơn.
+ Bài hát nào chơi trên trưởng thì bộ ba hợp âm của trưởng sẽ ưu tiên xuất hiện nhiều hơn là thứ.
+ Ưu tiên những hợp âm nào có số nốt nhiều. Có nghĩa là số lần lặp lại của nốt đó trong 1 ô nhịp là nhiều nhất.Và như vậy để áp dụng được các quy tắc trên vào việc đặt hợp âm thì chúng ta cần biết thêm độ dài các nốt như thế nào nhé. Thông thường trong một bản nhạc gồm:

 ​

Như vậy: 1 nốt tròn = 2 nốt trắng = 4 nốt đen = 8 nốt móc đơn = 16 nốt móc kép = 32 nốt móc tam = 64 nốt móc tứ.

Bây giờ các bạn chỉ việc đặt hợp âm tương ứng vào từng ô nhịp trong bản nhạc như thế chúng ta đã có hợp âm đầy đủ cho một bản nhạc và tư do thể hiện những gì mình thích.

Source: http://139.180.218.5
Category: Kiến thức âm nhạc