Chủ nghĩa duy vật biện chứng – http://139.180.218.5

( Last Updated On : 17/08/2021 By Lytuong. net )

Chủ nghĩa duy vật biện chứng là gì? Các nội dung của chủ nghĩa duy vật biện chứng.

– Tìm hiểu bản chất của thế giới là một trong những vấn đề cơ bản của triết học. Quan điểm duy tâm cho rằng bản chất thế giới là ý thức, ý thức là cái có trước, vật chất là cái có sau, ý thức quyết định vật chất.

Chủ nghĩa duy vật đã qua hàng nghìn năm tăng trưởng, từ duy vật chất phác thời cổ đại, duy vật siêu hình thời cận đại và chủ nghĩa duy vật biện chứng do C.Mác và Ph. Ăngghen sáng lập. Đây là phe phái triết học lớn được kiến thiết xây dựng trên cơ sở quan điểm coi nguồn gốc, thực chất của mọi sự sống sót trong quốc tế là vật chất. Vật chất là cái có trước, ý thức là cái có sau, vật chất quyết định hành động ý thức, còn ý thức chỉ là sự phản ánh một phần quốc tế vật chất vào đầu óc con người .
Chủ nghĩa duy vật biện chứng ý niệm mọi sự vật, hiện tượng kỳ lạ trong quốc tế bộc lộ rất phong phú, đa dạng chủng loại khác nhau nhưng đều có chung thực chất vật chất. V.I. Lênin định nghĩa : “ Vật chất là một phạm trù triết học, dùng để chỉ thực tại khách quan, được đem lại cho con người trong cảm xúc, được cảm xúc của tất cả chúng ta chép lại, chụp lại phản ánh và sống sót không chịu ràng buộc vào cảm xúc “ [ 1 ] .
Định nghĩa này hoàn toàn có thể hiểu theo nghĩa cơ bản sau :
Thứ nhất, với tư cách là phạm trù triết học ( phân biệt với những khái niệm hay phạm trù của những khoa học cụ thể khác ) dùng để chỉ mọi thực tại khách quan. Thực tại đó bộc lộ sự sống sót của nó dưới những hình thức đơn cử là những sự vật, hiện tượng kỳ lạ sống sót khách quan, độc lập với ý thức của con người, không nhờ vào vào ý thức của con người .
Hai là, thuộc tính cơ bản nhất, chung nhất của những dạng vật chất là sống sót khách quan, không phụ thuộc vào vào cảm xúc, ý thức của con người. Có thể hiểu mọi thứ sống sót khách quan đều là vật chất .
Ba là, vật chất sống sót khách quan trải qua những sự vật đơn cử. Khi vật chất tác động ảnh hưởng vào giác quan, gây nên cảm xúc. Được cảm xúc của tất cả chúng ta ghi lại. Vì vậy con người có năng lực nhận thức được quốc tế. Với ý nghĩa đó, vật chất phải là cái có trước ; còn cảm xúc, ý thức của con người là cái có sau, là cái nhờ vào vào vật chất, chỉ là sự phản ánh so với vật chất, có nguồn gốc từ vật chất .
Định nghĩa vật chất của Lênin đã xử lý được yếu tố cơ bản của triết học theo lập trường duy vật biện chứng, mở đường cho những ngành khoa học cụ thể đi sâu điều tra và nghiên cứu quốc tế, tìm thêm những dạng mới của vật chất, đem lại niềm tin cho con người trong việc nhận thức quốc tế và tái tạo quốc tế .
– Các phương pháp sống sót của vật chất
+ Vận động của vật chất
Theo chủ nghĩa duy vật biện chứng, “ hoạt động là một phương pháp sống sót của vật chất, gồm có toàn bộ mọi sự biến hóa và mọi quy trình diễn ra trong ngoài hành tinh kể từ sự đổi khác vị trí đơn thuần cho đến tư duy ” [ 2 ]. Vận động là thuộc tính cố hữu của vật chất nên hoạt động và vật chất không tách rời nhau. Sự hoạt động của vật chất là vĩnh viễn. Nguồn gốc hoạt động của vật chất là sự hoạt động tự thân, do xích míc bên trong quyết định hành động ; do tác động ảnh hưởng qua lại giữa những yếu tố trong cùng một sự vật hay giữa những sự vật với nhau .
Ph. Ăngghen đã chia hoạt động thành 5 hình thức cơ bản là hoạt động cơ học, lý học, hóa học, sinh học và hoạt động xã hội. Các hình thức hoạt động đó khác nhau về chất. Không được quy gộp hay so sánh hình thức hoạt động này với hình thức hoạt động khác. Các hình thức hoạt động có mối liên hệ nhất định, hoàn toàn có thể chuyển hóa cho nhau và luôn được bảo toàn. Hình thức hoạt động cao sinh ra từ hình thức hoạt động thấp. Vận động xã hội là hình thức hoạt động cao nhất vì nó là sự hoạt động những chính sách xã hội trải qua con người. Vận động xã hội bao hàm mọi hình thức hoạt động khác .
Vận động là tuyệt đối, đứng im là tương đối là một trong những nguyên tắc cơ bản của phép biện chứng duy vật. Vận động là tuyệt đối vì hoạt động là phương pháp sống sót của vật chất, là thuộc tính cố hữu của vật chất. Không ở đâu, không khi nào có vật chất mà lại không có sự hoạt động .
Đứng im là tương đối vì nó chỉ xảy ra với một hình thức hoạt động, có đặc thù riêng biệt, chỉ xảy ra trong một quan hệ nhất định. Không có đứng im tương đối thì không hề có những sự vật đơn cử, xác lập và con người không hề nhận thức được bất kỳ cái gì. Trong đứng im vẫn có hoạt động, nên đứng im là tương đối .
Ý nghĩa của yếu tố : cho ta cách nhìn sự vật một cách tổng lực, tăng trưởng trong trạng thái động ; không cứng ngắc, cố định và thắt chặt khi tình hình đã biến hóa .
+ Không gian và thời hạn

Khái niệm không gian dùng để chỉ vị trí tồn tại của sự vật, hiện và kết cấu hình dạng của chúng; còn khái niệm thời gian dùng để chỉ quá trình vận động, biến đổi của các sự vật, hiện tượng.

Không gian, thời hạn là thuộc tính cố hữu của vật chất nên nó gắn liền với vật chất hoạt động. Vật chất hoạt động là hoạt động trong khoảng trống và thời hạn. “ Các hình thức sống sót cơ bản của vật chất là khoảng trống và thời hạn. Và vật chất sống sót ngoài thời hạn cũng trọn vẹn vô lý nh ­ ư sống sót ngoài khoảng trống ” [ 3 ]. Không gian, thời hạn sống sót khách quan và vô cùng, vô tận. Tính vô tận của khoảng trống được xác lập từ sự hạn chế của những sự vật riêng không liên quan gì đến nhau. Tính vô hạn của thời hạn được xác lập từ sự hạn chế của những quy trình riêng không liên quan gì đến nhau. Không gian xã hội là hoạt động giải trí sống của con người trong những chính sách xã hội. Thời gian xã hội là thước đo về sự đổi khác của quy trình xã hội, có đặc thù là trải qua không đều vì tuỳ thuộc vào đặc thù tân tiến hay lỗi thời của chính sách xã hội .
Ý nghĩa của yếu tố : là muốn nhận thức đúng sự vật, hiện tượng kỳ lạ, nhất thiết phải có quan điểm lịch sử vẻ vang đơn cử, xem xét nó trong khoảng trống, thời hạn nhất định .
– Tính thống nhất của quốc tế
Tính thống nhất của quốc tế là ở tính vật chất của nó. Tính chất ấy sống sót khách quan, độc lập với ý thức. Thế giới vật chất là vô tận, hoạt động, chuyển hóa lẫn nhau. Tất cả đều là nguyên do, đều là tác dụng của nhau, đều là vật chất. Mỗi nghành của giới tự nhiên hay xã hội dù hình thức bộc lộ ở những dạng đơn cử khác nhau chúng đều là vật chất, có nguồn gốc vật chất ; liên hệ, cấu trúc và đều chịu chi phối bởi những quy luật chung, khách quan của quốc tế vật chất .
Các học thuyết về khoa học tự nhiên như thuyết tiến hóa của những loài, học thuyết về tế bào, học thuyết tiến hóa và bảo toàn năng lượng … đã chứng tỏ quốc tế có những mối liên hệ với nhau và thống nhất với nhau ở tính vật chất. Sự sinh ra chủ nghĩa duy vật biện chứng ; phép biện chứng duy vật, đặc biệt quan trọng là chủ nghĩa duy vật lịch sử dân tộc chứng tỏ xã hội loài người sinh ra từ tự nhiên, là sự tăng trưởng liên tục của tự nhiên đã khẳng định tính thống nhất của quốc tế ở tính vật chất của nó không chỉ trong tự nhiên, mà cả trong xã hội .
Ý nghĩa của yếu tố : là trong hoạt động giải trí nhận thức và thực tiễn, mỗi người phải từ bản thân sự vật, hiện thực khách quan mà nghiên cứu và phân tích, xem xét nó trong mối quan hệ giữa cái cục bộ, cái riêng không liên quan gì đến nhau thống nhất trong cái toàn thể, cái chung, không được chủ quan Kết luận .
– Quan điểm của chủ nghĩa duy vật biện chứng về ý thức
+ Nguồn gốc và thực chất của ý thức
Với nghĩa bao quát nhất, khái niệm ý thức dùng để chỉ hàng loạt đời sống niềm tin, là sự phản ánh năng động phát minh sáng tạo hiện thực khách quan của con người, trong đó gồm ba yếu tố cơ bản nhất là tri thức, tình cảm và ý chí của con người .
Bản chất của ý thức là sự phản ánh quốc tế khách quan vào óc người và cải biến đi ; là hình ảnh chủ quan của quốc tế khách quan. Do tâm, sinh lý, mục tiêu, nhu yếu và điều kiện kèm theo thực trạng chủ quan của con người khác nhau nên dù cùng hiện thực khách quan nhưng ý thức con người hoàn toàn có thể khác nhau .
Ý thức sinh ra từ hai nguồn gốc : nguồn gốc tự nhiên và nguồn gốc xã hội
Nguồn gốc tự nhiên của ý thức từ hai yếu tố là bộ óc người và quốc tế khách quan. Do quy trình tăng trưởng lâu dài hơn của giới tự nhiên Open con người với bộ não tăng trưởng cao, từ đó sinh ra ý thức. Ý thức là thuộc tính của vật chất, nhưng không phải là thuộc tính của mọi dạng vật chất, mà chỉ là thuộc tính của một dạng vật chất đặc biệt quan trọng, được tổ chức triển khai cao là bộ óc người. Thế giới khách quan ( tự nhiên, xã hội ) sống sót bên ngoài con người là đối tượng người tiêu dùng phản ánh, là nguồn gốc tự nhiên của ý thức .
Nguồn gốc xã hội của ý thức do hai yếu tố là lao động và ngôn từ. Bộ não người càng tăng trưởng, năng lực phát minh sáng tạo và chinh phục tự nhiên ngày càng cao hơn. Nguồn gốc xã hội có ý nghĩa quyết định hành động sự sinh ra của ý thức. Nguồn gốc trực tiếp cho sự sinh ra của ý thức là thực tiễn hoạt động giải trí sản xuất, hoạt động giải trí xã hội và thực nghiệm khoa học .
Phản ánh là sự ghi dấu ấn của mạng lưới hệ thống vật chất này lên mạng lưới hệ thống vật chất khác khi giữa chúng có sự tương tác với nhau. Phản ánh là đặc tính của mọi dạng vật chất trải qua những liên hệ, quan hệ, ảnh hưởng tác động qua lại giữa những sự vật, hiện tượng kỳ lạ. Đặc trưng của phản ánh dạng vô cơ có đặc thù cơ, lý, hóa là thụ động, giản đơn, không có sự lựa chọn. Phản ánh dạng vật chất là động vật hoang dã có hệ thần kinh trải qua mạng lưới hệ thống phản xạ .
Phản ánh dạng động vật hoang dã cấp cao là dạng phản ánh tâm ý, có vui, buồn, lo ngại … Phản ánh vào bộ óc người là sự phản ánh đặc biệt quan trọng của ý thức theo trình tự trao đổi thông tin giữa chủ thể và đối tượng người tiêu dùng. Phản ánh đó mang tính dữ thế chủ động, phát minh sáng tạo ; không y nguyên như chụp, chép, mà có tinh lọc theo mục tiêu, quyền lợi của con người ; có sự tích hợp cảm xúc lẫn tư duy, trực tiếp lẫn gián tiếp, hiện tại lẫn quá khứ và tương lai ; phản ánh vừa có tính cụ thể hóa, vừa có tính khái quát hóa .
+ Quan hệ giữa vật chất và ý thức :
Vật chất quyết định hành động ý thức : Ý thức dù có năng động, có vai trò to lớn đến đâu, xét đến cùng khi nào cũng do vật chất quyết định hành động. Vật chất là tiền đề, là cơ sở và nguồn gốc cho sự sinh ra, sống sót và tăng trưởng của ý thức. Điều kiện vật chất thế nào thì ý thức nh ­ ư thế đó. Khi cơ sở, điều kiện kèm theo vật chất biến hóa thì ý thức cũng đổi khác theo. Vật chất quyết định hành động ý thức là quyết định hành động cả nội dung, thực chất và khuynh hướng hoạt động, tăng trưởng của ý thức .
Ý thức ảnh hưởng tác động trở lại vật chất : Ý thức do vật chất sinh ra và quyết định hành động nhưng ý thức có tác động ảnh hưởng to lớn so với vật chất. Ý thức giúp con người hiểu được thực chất, quy luật hoạt động tăng trưởng của sự vật, hiện tượng kỳ lạ để hình thành phương hướng, tiềm năng và những giải pháp, phương pháp thực thi phương hướng, tiềm năng đó. Nhờ có ý thức, con người biết lựa chọn những năng lực tương thích thôi thúc sự vật tăng trưởng. Vai trò của ý thức so với vật chất, thực ra là vai trò hoạt động giải trí thực tiễn của con người .
Sự tác động ảnh hưởng trở lại của ý thức so với vật chất được bộc lộ qua sự xu thế của ý thức so với hoạt động giải trí thực tiễn tái tạo tự nhiên và xã hội. Đồng thời, từ ý thức, con người kiến thiết xây dựng nên những giải pháp cho hoạt động giải trí thực tiễn để tái tạo thực trạng khách quan. Có thể chứng minh và khẳng định ý thức, đặc biệt quan trọng là yếu tố tri thức có vai trò quyết định hành động sự thành công xuất sắc hay thất bại của một hoạt động giải trí thực tiễn .
Ý nghĩa của yếu tố : Để bảo vệ sự thành công xuất sắc của hoạt động giải trí nhận thức hay thực tiễn, con người phải luôn xuất phát từ thực tiễn, tôn trọng quy luật khách quan. Không nên lấy quan điểm chủ quan của mình làm địa thế căn cứ cho lý luận, hành vi, dễ dẫn đến sai lầm đáng tiếc và thất bại. Mặt khác, cần phải phát huy tính năng động chủ quan, tính phát minh sáng tạo của con người, phát huy tác động ảnh hưởng tích cực của ý thức, không trông chờ, ỷ lại trong nhận thức và hành vi tái tạo quốc tế .
[ 1 ] V.I. Lênin : Toàn tập. Nxb Tiến bộ. M. 1980. T 18. tr. 151

[2] Ph. Ăng- ghen : Biện chứng của tự nhiên.  Nxb Sự Thật, Hội nghị, 1997, tr.12

[ 3 ] C. Mác, Ph. Ăng-ghen : Chống Đuy-rinh, Nxb Sự Thật, HN, 1971, tr 88