Sử dụng tác phẩm âm nhạc không xin phép tác giả

Cập nhật 25/09/2019 09 : 52Tác phẩm âm nhạc là một trong những đối tượng người dùng được bảo lãnh quyền tác giả. Do đó khi sử dụng tác phẩm cần phải xin phép tác giả và trả tiền nhuận bút, thù lao cho tác giả. Liên quan đến yếu tố bản quyền, một bộ phận không nhỏ tổ chức triển khai cá thể hay bản thân nhiều nghệ sĩ vẫn chưa thực sự nắm vững những pháp luật có tương quan về việc bảo vệ tác phẩm âm nhạc, dẫn đến nhiều rủi …

Tác phẩm âm nhạc là một trong những đối tượng được bảo hộ quyền tác giả. Do đó khi sử dụng tác phẩm cần phải xin phép tác giả và trả tiền nhuận bút, thù lao cho tác giả. Liên quan đến vấn đề bản quyền, một bộ phận không nhỏ tổ chức cá nhân hay bản thân nhiều nghệ sĩ vẫn chưa thực sự nắm vững những quy định có liên quan về việc bảo vệ tác phẩm âm nhạc, dẫn đến nhiều rủi ro, rắc rối.

Những ngày gần đây, dư luận đang xôn xao, tẩy chay bộ phim “Ngôi nhà bươm bướm” của đạo diễn Huỳnh Tuấn Anh do vi phạm bản quyền tác giả. Cụ thể trong phim đã sử dụng bản thu âm ca khúc “Taxi” của ca sĩ Thu Minh và “Mãi mãi bên nhau” của ca sĩ Noo Phước Thịnh nhưng chỉ xin phép tác giả ca khúc thông qua Trung tâm bảo vệ quyền tác giả âm nhạc Việt Nam (VCPMC) mà đã không xin phép và không có sự đồng ý của ca sĩ và nhạc sĩ sở hữu tác phẩm. Hành động này của nhà sản xuất phim “Ngôi nhà bươm bướm” đã vi phạm quy định về quyền liên quan trong phần quyền tác giả của Luật Sở hữu trí tuệ. Quyền liên quan trong phần quyền tác giả theo Luật Sở hữu trí tuệ là “quyền của tổ chức, cá nhân đối với cuộc biểu diễn, bản ghi âm, ghi hình, chương trình phát sóng, tín hiệu vệ tinh mang chương trình được mã hóa”.

Trong phim “ Ngôi nhà bươm bướm ”, những nhân vật là nghệ sĩ drag-queen nên phải hát nhép trên nền bản thu. Như vậy, những bản thu đã sử dụng trong phim được xác lập là mô hình bản ghi âm trong quyền tương quan. Mà chủ thể có quyền là ca sĩ và nhà phân phối âm nhạc chứ không phải quyền tác giả ca khúc. Thay vì liên hệ những ca sĩ và đơn vị sản xuất âm nhạc để mua quyền sử dụng những bản thu. Thì đơn vị sản xuất phim lại đến VCPMC để mua quyền tác giả. Vấn đề đặt ra có phải nhận thức pháp lý về chiếm hữu trí tuệ của người trong cuộc còn nhiều hạn chế hay cố ý lảng tránh vì quyền lợi riêng ?

Theo Luật sở hữu trí tuệ 2005 sửa đổi bổ sung năm 2009 thì quyền sở hữu trí tuệ là quyền của các tổ chức, cá nhân đối với những sản phẩm sáng tạo bao gồm quyền tác giả và quyền liên quan đến quyền tác giả. Quyền tác giả là quyền của tổ chức, cá nhân đối với tác phẩm do mình sáng tạo ra hoặc sở hữu. Quyền liên quan là quyền của tổ chức, cá nhân đối với cuộc biểu diễn, bản ghi âm, ghi hình, ghi hình, chương trình phát sóng, tín hiệu vệ tinh mang chương trình được mã hóa. Như vậy, khi sử dụng tác phẩm phải xin phép tác giả và cả người biểu diễn, nhà sản xuất bản ghi âm, ghi hình tác phẩm trừ các trường hợp sử dụng tác phẩm không phải xin phép, không phải trả tiền nhuận bút, thù lao bao gồm:

– Tự sao chép một bản nhằm mục đích mục tiêu điều tra và nghiên cứu khoa học của cá thể ; Tự sao chép một bản nhằm mục đích mục tiêu giảng dạy, trừ trường hợp cuộc trình diễn, bản ghi âm, ghi hình, chương trình phát sóng đã được công bố để giảng dạy ;
– Trích dẫn hài hòa và hợp lý nhằm mục đích mục tiêu cung ứng thông tin ;
– Tổ chức phát sóng tự làm bản sao trong thời điểm tạm thời để phát sóng khi được hưởng quyền phát sóng .
Hoặc những trường hợp sử dụng quyền tương quan không phải xin phép nhưng phải trả tiền nhuận bút, thù lao như :
– Tổ chức, cá thể sử dụng trực tiếp hoặc gián tiếp bản ghi âm, ghi hình đã công bố nhằm mục đích mục tiêu thương mại để phát sóng có hỗ trợ vốn, quảng cáo hoặc thu tiền dưới bất kỳ hình thức nào .

– Tổ chức, cá nhân sử dụng trực tiếp hoặc gián tiếp bản ghi âm, ghi hình đã công bố trong hoạt động kinh doanh, thương mại không phải xin phép những phải trả tiền nhuận bút, thù lao theo thỏa thuận.

Trước khi sử dụng bài hát làm nhạc phim cần khám phá kỹ những pháp luật về quyền tác giả và quyền tương quan. Những trường hợp sử dụng quyền tác giả so với những tác phẩm âm nhạc cần xin phép tác giả, đồng tác giả, những người phát minh sáng tạo ra tác phẩm theo khoản 3 Điều 20 Luật Sở hữu trí tuệ 2005 sửa đổi bổ trợ 2009 : “ Tổ chức, cá thể khi khai thác, sử dụng một, một số ít hoặc hàng loạt những quyền lao lý tại khoản 1 Điều này và khoản 3 Điều 19 của Luật này phải xin phép và trả tiền nhuận bút, thù lao, những quyền hạn vật chất khác cho chủ sở hữu quyền tác giả ” .
Cũng tại khoản 1 Điều 20 quyền gia tài gồm có những quyền sau :
– Làm tác phẩm phái sinh ;
– Biểu diễn tác phẩm trước công chúng ;
– Sao chép tác phẩm ;
– Phân phối, nhập khẩu bản gốc hoặc bản sao tác phẩm ;
– Truyền đạt tác phẩm đến công chúng bằng phương tiện đi lại hữu tuyến, vô tuyến, mạng thông tin điện tử hoặc bất kể phương tiện kỹ thuật nào khác ;

– Cho thuê bản gốc hoặc bản sao tác phẩm điện ảnh, chương trình máy tính.

Các quyền quy đinh ở đây đều thuộc về độc quyền chủ sở hữu tác phẩm nên sử dụng tác phẩm cần có sự chấp thuận đồng ý của tác giả, đồng tác giả, .. Hay so với những tác phẩm sử dụng trải qua bản ghi âm, ghi hình, ngoài việc xin phép tác giả theo khoản 3 Điều 20 Luật Sở hữu trí tuệ, cũng cân chú ý quan tâm đến sự được cho phép của người màn biểu diễn, đơn vị sản xuất bản ghi âm, ghi hình pháp luật tại Điều 29, 30 Luật Sở hữu trí tuệ 2005 sửa đổi bổ trợ 2009 .
Trên trong thực tiễn, nhiều lúc những mẫu sản phẩm âm nhạc làm với mục tiêu phi thương những tác giả thường không chăm sóc nhiều. Nhưng một khi loại sản phẩm đó trở nên thành công xuất sắc, mang lại quyền lợi về kinh tế tài chính, nổi tiếng cho người triển khai mẫu sản phẩm đó. Lúc này tác giả hoặc bên chiếm hữu bản quyền có quyền nhu yếu bạn chi trả những quyền lợi từ loại sản phẩm phái sinh đó. Nếu thiết yếu, họ có quyền nhu yếu bạn tháo bỏ, tịch thu những mẫu sản phẩm đó và không cấp quyền sử dụng cho bạn vì sự thiếu tôn trọng những quyền của tác giả .
Do đó để hạn chế những rủi ro đáng tiếc pháp lý và bộc lộ được sự văn minh, tôn trọng tác giả, những người nghệ sĩ đang hoạt động giải trí trong nghành nghề dịch vụ âm nhạc, cần hiểu đúng và triển khai đúng những lao lý của pháp lý về những yếu tố tương quan đến quyền sở hữu, quyền tương quan đến những tác phẩm âm nhạc hay còn gọi là bản quyền âm nhạc .