Giáp xác mười chân – Wikipedia tiếng Việt

Bộ Mười chân hay giáp xác mười chân (danh pháp khoa học: Decapoda) là một nhóm động vật giáp xác thuộc lớp Malacostraca,[1] bao gồm rất nhiều họ trong phân ngành Crustacea như cua, ghẹ, tôm hùm, tôm càng xanh v.v ngoài ra cũng có một số họ rất ít được biết đến. Chúng còn được gọi đơn giản là tôm cua.

Cơ thể giáp xác 10 chân được tạo thành từ 19 đốt tổng hợp lại thành hai phần chính : phần đầu ngực và phần bụng. Mỗi đốt có một cặp phần phụ, mặc dầu ở nhiều nhóm những phần phụ này hoàn toàn có thể bị tiêu giảm hay đã biến mất .

Các cặp chân hàm là các chân được biến đổi để làm chức năng như những phần phụ miệng. Ở bọn Decapoda kém tiến hoá, những cặp chân hàm này tương tự như những đôi chân bò. Các cặp chân bò được sử dụng để bò cũng như để lấy thức ăn. Chúng được trang bị với các vuốt (Chela) ở đầu chân. Trừ tôm he, trên chân bò các loài giáp xác mười chân đều còn có cơ quan sinh dục: ở cặp chân bò thứ 3 với con cái và thứ 5 với con đực, người ta coi chúng như chân sinh sản (gonopod), làm nhiệm vụ giữ trứng đã được thụ tinh[2].

Mỗi một phần phụ từ chân hàm thứ 2 đến chân bò thứ 5 được gắn một mang ở gốc. Ở bọn Anomala và họ hàng của chúng, cặp chân bò thứ 5 ẩn trong xoang mang trong vỏ giáp, ở đó chúng có tác dụng làm sạch các mang. Đầu ngực được bao phủ bởi vỏ giáp (Carapace) để bảo vệ các cơ quan bên trong và mang; phần vỏ giáp phía trước mắt được gọi là chuỷ (Rostrum).

Ở con cháu, chân bơi còn được dùng để ôm trứng ngoại trừ tôm pan đan không có công dụng này. Ở cuối bụng có một cặp chân đuôi được sử dụng như một bánh lái và chạy trốn trong phản ứng ” caridoid ” cùng với telson dài và hậu môn. Ở cua và một số ít 10 chân khác, bụng thường được gập lại phía dưới phần đầu ngực .
Sự phân loại trong nhóm Decapoda sử dụng cấu trúc của mang, chân và sự tăng trưởng của ấu trùng để chia thành 2 phân bộ là Dendrobranchiata và Pleocyemata. Tôm pan đan ( gồm có cả những loài tương quan đến tôm như tôm trắng Đại Tây Dương ) được xếp vào nhóm Dendrobranchiata. Các nhóm còn lại gồm có tôm thực sự được xếp vào Pleocyemata .

Bộ Giáp xác mười chân Latreille, 1802

Tại Nước Ta.

Liên kết ngoài.