Tiếp tuyến là gì? Tính chất, dấu hiệu nhận biết tiếp tuyến của đồ thị hàm số

Tiếp tuyến là một mảng kiến thức và kỹ năng quan trọng mà những bạn học viên sẽ được tiếp xúc trong chương trình Toán lớp 9. Vậy tiếp tuyến là gì ? Tính chất và tín hiệu để phân biệt tiếp tuyến thế nào ? Đừng bỏ lỡ bài viết sau của muahangdambao.com để hoàn toàn có thể bổ trợ thêm kiến thức và kỹ năng cho mình nhé !

Tiếp tuyến là gì ?

Theo định nghĩa tiếp tuyến lớp 9 thì đây là đường thẳng chỉ tiếp xúc với đường tròn tại duy nhất một điểm. Đồng thời nó cũng sẽ vuông góc với nửa đường kính của đường tròn tại chính điểm đó .

Khái niệm tiếp tuyến của đồ thị hàm số là gì ?

Tiếp tuyến của đồ thị hàm số tại một điểm chính là một đường thẳng tiếp xúc trực tiếp với đồ thị hàm số tại chính điểm đó. Và công thức để chúng ta có thể xác định được tiếp tuyến với đồ thị hàm số tại một điểm M(x1, x2) sẽ là: y = f’(x1)(x-x1) + x2 .

Dựa vào công thức trên, chúng ta có thể dễ dàng nhận thấy rằng đạo hàm bậc nhất của hàm số tại hoành độ của điểm sẽ chính là hệ số góc của đường tiếp tuyến.

Tính chất của đường tiếp tuyến là gì ?

Để hoàn toàn có thể giải những bài tập có tương quan được đúng mực và nhanh gọn hơn thì bạn nên nắm chắc được đặc thù của loại đường này. Dưới đây là một số ít đặc thù mà bạn nhất định phải ghi nhớ nhé !

• – Nếu một đường thẳng được xác định là tiếp tuyến của đường tròn thì nó sẽ vuông góc với bán kính đi qua tiếp điểm đó.
• – Đường thẳng mà vuông góc với tiếp tuyến tại điểm tiếp xúc với đường tròn thì sẽ đi qua tâm.

• – Từ một điểm nằm bên ngoài đường tròn, chúng ta luôn vẽ được hai tiếp tuyến với đường tròn đó.
• – Hai tiếp tuyến của đường tròn sẽ cắt nhau tại 1 điểm bất kỳ và điểm đó sẽ chính là khoảng cách cách đều 2 tiếp điểm.

+ Tia được kẻ từ điểm cắt nhau đi qua tâm đường tròn sẽ được gọi là tia phân giác góc tạo bởi 2 đường tiếp tuyến .
+ Tia kẻ từ tâm đi qua điểm cắt nhau thì sẽ được gọi là tia phân giác của 2 nửa đường kính và đi qua những tiếp điểm .

• – Nếu 2 tiếp tuyến tại điểm A và B với đường tròn tâm O cắt nhau tại P thì góc BOA và góc BPA sẽ bù nhau.

Dấu hiệu để phân biệt đường tiếp tuyến là gì ?

– Nếu một đường thẳng đi qua một điểm nằm nào đó nằm trên đường tròn và vuông góc với nửa đường kính đi qua điểm đó thì đường thẳng đó sẽ là tiếp tuyến của đường tròn .
– Nếu một đường thẳng và một đường tròn chỉ có duy nhất một điểm chung thì đường thẳng đó sẽ là tiếp tuyến của đường tròn .
– Nếu khoảng cách từ tâm của một đường tròn đến đường thẳng bất kể bằng nửa đường kính của đường tròn thì đường thẳng đó sẽ là tiếp tuyến của đường tròn .

Hướng dẫn cách viết phương trình tiếp tuyến

Sau đây là một số ít cách viết pt tiếp tuyến mà bạn hoàn toàn có thể tìm hiểu thêm để ứng dụng vào việc giải bài tập

Phương trình tiếp tuyến vuông góc với đường thẳng

Tiếp tuyến d sẽ vuông góc với đường thẳng Δ nên ta có: y = ax + b =>  ka = -1 => k = -(1/a).

Tóm lại: Phương trình tiếp tuyến d sẽ vuông góc với đường thẳng cho trước với hệ số góc k =  -(1/k).

Phương trình tiếp tuyến song song với đường thẳng

Tiếp tuyến d song song đường thẳng Δ: y = ax + b => k = a.

Tóm lại : Phương trình tiếp tuyến d sẽ song song với đường thẳng cho trước có thông số góc k = a .
Sau khi đã lập được phương trình tiếp tuyến thì nhớ hãy kiểm tra lại tiếp tuyến đó xem có trùng với đường thẳng d hay không. Nếu trùng thì ta không nhận tác dụng đó .

Phương trình tiếp tuyến tại điểm

Bước 1. Cần tính đạo hàm y ’ = f ( x ). Từ đó hoàn toàn có thể suy ra thông số góc tiếp tuyến k = y ’ ( x0 ) .
Bước 2 : Ta có công thức phương trình tiếp tuyến của đồ thị hàm số ( C ) tại điểm M ( x0, y0 ) có dạng là : y = y ’ ( x0 ) ( x – x0 ) + y0 .

Lưu ý:

– Nếu đề bài cho hoành độ tiếp điểm x0 thì cần tìm được y0 bằng cách sửa chữa thay thế x0 vào hàm số y = f ( x0 ) .
– Nếu đề bài cho tung độ tiếp điểm y0 thì cần đi tìm y0 cũng bằng cách thế y0 vào hàm số y = f ( x0 ) .

– Nếu đề bài yêu cầu bạn viết phương trình tiếp tuyến tại các giao điểm của đồ thị hàm số (C): y = f(x) với đường thẳng d: y = ax + b thì khi đó các hoành độ tiếp điểm x chính là nghiệm của phương trình hoành độ giao điểm (C) và d. Phương trình hoành độ giao điểm (C) và d sẽ có dạng là f(x) = ax + b.

Đặc biệt: Nếu trục hoành Ox thì sẽ có y = 0 và trục tung Oy thì sẽ có x = 0.

Ngoài ra bạn cũng hoàn toàn có thể sử dụng máy tính cầm tay để giám sát như hướng dẫn sau :

Nhận xét: Việc sử dụng máy tính để lập phương trình tiếp tuyến tại 1 điểm thực chất chỉ là cách rút gọn các bước ở cách tính thủ công mà thôi. Sử dụng máy tính sẽ giúp các bạn tính toán được nhanh hơn và chính xác hơn. Hơn nữa với hình thức thi trắc nghiệm trong dạng đề thi Đại học những năm gần đây thì sử dụng máy tính cầm tay sẽ là phương pháp được nhiều giáo viên hướng dẫn và học sinh lựa chọn nhất.

Phương trình tiếp tuyến tại 1 điểm

• Bước 1: Ta hãy gọi M (x0; f(x0)) là tiếp điểm. Sau đó tính hệ số góc tiếp tuyến k = f’(x0) dựa theo x0.
• Bước 2. Phương trình tiếp tuyến sẽ có dạng d: y = f’(x0)(x – x0) + f(x0).

Vì điểm A (xA; yA) thuộc d nên yA=f’(x0)(xA – x0) + f(x0). Giải phương trình trên ta sẽ tìm được x0.

• Bước 3. Thay x0 vừa tìm được vào phương trình ở bước 2 ta sẽ được phương trình tiếp tuyến cần tìm.

Các dạng bài tập về phương trình tiếp tuyến của đồ thị hàm số

Dạng 1 : Viết phương trình tiếp tuyến tại M0 ( x0 ; y0 ) ∈ ( C )

Cách giải:

Bước 1 : Tính đạo hàm của hàm số, thay x0 ta được thông số góc

Áp dụng phương trình tiếp tuyến tại M0 có dạng: y = k(x – x0) + y0  (*) ta được phương trình tiếp tuyến cần tìm.

Dạng 2 : Cho trước hoành độ tiếp điểm x0

Cách giải:

– Tính đạo hàm của hàm số, thay x0 ta được thông số góc .
– Thay x0 vào hàm số ta tìm được tung độ tiếp điểm .
Áp dụng phương trình ( * ) ta được phương trình tiếp tuyến cần tìm .

Dạng 3 : Cho trước tung độ tiếp điểm y0

Cách giải:

– Giải phương trình y0 = f ( x0 ) để tìm x0 .
– Tính đạo hàm của hàm số, thay x0 ta được thông số góc .
Áp dụng ( * ) ta được phương trình tiếp tuyến cần tìm .

Lưu ý: Có bao nhiêu giá trị của x0 thì khi thay vào ta có bấy nhiêu tiếp tuyến.

Dạng 4 : Cho trước thông số góc của tiếp tuyến k = y ’ ( x0 ) = f ’ ( x0 )

Cách giải:

-Tính đạo hàm và giải phương trình k = y’(x0) = f’(x0) để tìm x0

– Thay x0 vào hàm số ta tìm được tung độ tiếp điểm cần tìm .

Lưu ý: Có bao nhiêu giá trị của x0 thì có bấy nhiêu tiếp tuyến.

Một số dạng bài khác

• -Khi giả thiết yêu cầu viết phương trình tiếp tuyến biết tiếp tuyến vuông góc với đường thẳng : y = ax + b thì điều này

y’(x0). a = -1  ⇔ y’(x0) = -1/a

… khi đó bài toán lại quay về dạng 4 .

• Khi giả thiết yêu cầu viết phương trình tiếp tuyến biết tiếp tuyến song song với đường thẳng y = ax + b thì điều này

⇔ y’(x0) = a…bài toán lại quay về dạng 4.

•  Khi giả thiết yêu cầu viết phương trình tiếp tuyến tại giao điểm với đường thẳng y = ax + b thì việc đầu tiên là tìm tọa độ giao điểm của (C) và đường thẳng đã cho. Khi đó bài toán lại quay về dạng 1.

Chú ý:

Cho hai đường thẳng d1 : y = a1x + b1 với a1 là thông số góc của đường thẳng d1 và y = a2x + b2 với a2 là thông số góc của đường thẳng d2. Thì :

Bài tập vận dụng :

Một số chú ý quan tâm quan trọng về tiếp tuyến của đường tròn

• – Bạn cần nắm vững các tính chất cũng như định lý có liên quan đến tiếp tuyến đường tròn.
• – Ghi chú hoặc tóm tắt lại thành hệ thống các thông tin trong đề để tránh thiếu sót.
• – Đọc kỹ đề bài để có thể nắm rõ các thông tin.
• – Thường xuyên làm thêm các bài tập về nhà để rèn luyện được tư duy nhanh nhạy.
• – Sử dụng máy tính cầm tay khi cần thiết để ra đáp án chính xác.

Bài viết trên đây về tiếp tuyến là gì, đặc thù cũng như tín hiệu của nó chắc rằng đã giúp những bạn học viên có thêm kỹ năng và kiến thức để vận dụng vào bài tập. Chúc những bạn luôn có điểm số cao trong kỳ thi sắp tới. Và nếu bạn còn vướng mắc nào cần được chúng tôi giải đáp thì đừng ngần ngại để lại phản hồi ngay dưới bài viết này nhé !