Mai Ý Nhi – nghệ sĩ duy nhất biểu diễn hạc cầm

Trong chương trình Trong chương trình Trịnh Công Sơn – Đêm thần thoại cổ xưa vừa diễn ra đêm 23 và 24-9 tại Nhà hát Hòa Bình, cây hạc cầm ( harp ) hiện ra thật điển hình nổi bật với hình dáng đài các, sang chảnh. Người làm cho “ bà chúa ” cất tiếng và “ con công ” xòe cánh trong đêm diễn là nghệ sĩ Mai Ý Nhi, người duy nhất trong cả nước lúc bấy giờ, tốt nghiệp ĐH môn trình diễn hạc cầm .Nghe tiếng đàn qua … sách !
Đàn harp được biết đến như một trong những loại nhạc cụ cổ nhất của loài người, sinh ra tại Ai Cập vào khoảng chừng 6.000 năm trước Công nguyên. Hình ảnh hạc cầm thường gợi lên trong trí tưởng tượng của tất cả chúng ta về khung cảnh trang trọng của hoàng cung, đền đài, nơi mà những vị vua chúa, giới quý tộc thời cổ đại thường tụ tập, đi dạo ca hát .

Trong những câu truyện được đọc thuở bé, Mai Ý Nhi bị lôi cuốn bởi “tiếng đàn” harp của vua Đavít trong sách Cựu Ước, của nhân vật Rémy trong Vô gia đình (Sans Famille). Lớn lên chút nữa, chị lại say mê Orphray, nhân vật trong truyền thuyết cùng tên, ôm cây đàn harp khóc than đi tìm vợ.

Có lẽ nhờ những ám ảnh mơ hồ đó mà khi đang học tầm trung piano, nghe Nhạc viện Thành Phố Hà Nội cử đích danh mình sang Nga học đàn harp ( học bổng do nhà nước Liên Xô ( cũ ) hỗ trợ vốn ), Mai Ý Nhi đã không hề chần chừ, đi liền một mạch tới Trường Trung cấp Âm nhạc ( thường trực Nhạc viện Tchaicovski ) mặc dầu từ nhỏ tới lớn chưa một lần nghe tiếng đàn harp .
Thế nhưng, khi đã tiếp xúc được với “ bà chúa ” của dàn nhạc rồi, được nghe tiếng đàn harp “ lộng lẫy như nước ”, chị mới thấy “ sức điệu đàng còn lớn hơn tưởng tượng của mình nhiều ! ” .
Sau năm năm tầm trung, ở năm năm ĐH sau đó tại Nhạc viện Tchaicovski, Mai Ý Nhi suôn sẻ được học với giáo sư – Nghệ sĩ Nhân dân Vera Dulova, một tên tuổi lớn về hạc cầm của Liên Xô và quốc tế. Lớp học của chị có trên 10 sinh viên, gồm nhiều quốc tịch : Nga, Bulgary, Venezuela …, Mai Ý Nhi là người việt nam duy nhất .

Giảng viên không đàn

Sau hơn 10 năm đèn sách, năm 1994, Mai Ý Nhi về nước và … thất nghiệp vì không nơi nào có đàn. Những tưởng sẽ phải mãi mãi chia tay hạc cầm từ đây, suôn sẻ làm thế nào, hai năm sau, trong một buổi đi nghe hòa nhạc tại Nhà hát TP Hồ Chí Minh, chị vô tình gặp nhà triệu phú Mỹ, người đã từng khuyến mãi cho Nhạc viện TP cây đàn dương cầm hiệu Stenway đắt giá ( phải đến gần 100.000 USD ) .
Nghe biết tình cảnh của chị, ông cười an ủi, rồi nhân buổi vào thao tác với nhạc viện, ông hứa sẽ gửi sang cho trường một cây đàn harp. Gần một năm sau, Mai Ý Nhi được nhạc viện mời đến để nhận đàn và nhận luôn quyết định hành động vào trường giảng dạy. Chị như không tin vào mắt mình khi nhìn thấy cây đàn harp hiệu Lyon and Healy, loại dành cho “ grand concert ” ( buổi hòa nhạc lớn ), giá ước tính khoảng chừng 40.000 USD.
Đã tám năm trôi qua mà chị vẫn nhớ như in cảm hứng mừng mừng tủi tủi khi sờ tay vào chiếc đàn ngày ấy, “ vậy là mình được làm nghề rồi ! ” – chị thầm nói mà nước mắt chợt rưng rưng .

Nhạc viện TP.HCM từ ngày ấy có thêm môn đàn harp. Tuy được tôn vinh là loại nhạc cụ quý tộc, đầy nữ tính và cô giáo lúc nào cũng như “say” nó, rút ruột truyền nghề nhưng hạc cầm vẫn là cây đàn có rất ít môn sinh (nay tất thảy có ba người). Để học được nó, ngoài năng khiếu âm nhạc và lòng say mê, còn cần phải có người dài (thân cao), cánh tay dài, ngón tay khỏe, thịt tay chắc (dùng thịt đầu ngón tay để bấm, không phải dùng móng như guitar).

Và một điều kiện kèm theo quan trọng nữa là phải có đàn. Một cây hạc cầm loại “ hàng chợ ” của Trung Quốc đã mua với giá từ 8.000 đến 10.000 USD. Còn người chơi chuyên nghiệp, “ bèo ” nhất cũng phải sắm cây loại 20.000 – 25.000 USD của Nhật. Ngay cô giáo “ trưởng bộ môn ” Mai Ý Nhi, học xong về nước cũng về người không, đến nay vẫn chưa thể mua được đàn riêng .
Dẫu không kiếm ra tiền, nghiệp đàn harp vẫn đã “ ăn vào máu ”, trở thành một niềm trăn trở không nguôi trong lòng Mai Ý Nhi. Chị muốn được dạy, được trình diễn, muốn cho mọi người thấy tiếng hạc cầm hay như thế nào .
Cứ mỗi lần được ôm cây harp trong những chương trình trình diễn, chị lại thấy lòng rộn ràng một niềm niềm hạnh phúc khôn tả. Nhưng khi trở lại với đời sống đời thường, với những học trò rất ít của mình, trong chị lại là một nỗi đơn độc khôn tả .