Tìm hiểu về đàn tỳ bà có mấy dây?

Đàn tỳ bà là một loại nhạc cụ truyền thống của các nước phương Đông, thường để độc tấu các bản nhạc cổ truyền dân tộc với khả năng độc tấu rất phong phú. Vậy đàn tỳ bà có mấy dây? Hãy tìm hiểu về loại nhạc cụ này trong bài viết dưới đây.

1. Tìm hiểu về nguồn gốc của đàn tỳ bà

Đàn tỳ bà là một loại nhạc cụ dây gẩy của người phương Đông, qua thời hạn dài sử dụng đàn đã được bản địa hóa tùy theo từng vùng hoặc từng vương quốc khác nhau. Nhạc cụ này đã Open rất sớm, đàn tỳ bà Trung Quốc với tên gọi PiPa, ở Nhật Bản là Biwa, ở Triều Tiên là Bipa .
Tỳ bà lần tiên phong được nêu danh trong lịch sử dân tộc Nước Ta khi ông Lê Tắc ghi trong An Nam Chí Lược tên dàn tiểu nhạc dùng ngoài cung đình nhà Trần. Đàn tỳ bà của Nước Ta là dạng rất cổ xưa của đàn PiPa, vốn từ Ba Tư dưới dạng đàn Barbat theo con đường tơ lụa vào Trung Quốc .

Khi du nhập vào Việt Nam, đàn tỳ bà có mặt trong dàn nhạc cung đình. Cùng với đàn tranh, đàn nguyệt, đàn nhị, đàn tam và đàn tỳ bà đã trở thành ban “Ngũ Tuyệt” của ca nhạc thính phòng Huế, đồng thời lưu truyền trong nhạc dân gian và tồn tại cho đến nay.

Tìm hiểu về đàn tỳ bà có mấy dây?

2. Màu âm của đàn tỳ bà

Màu âm đàn tỳ bà rất trong sáng, vui mắt nên thường bộc lộ đặc thù tươi đẹp và trữ tình. Màu âm nhạc cụ này hơi giống đàn nguyệt nhưng có phần hơi đanh và khô hơn, nhất là ở những khoảng chừng âm cao. Bên cạnh đó, tầm âm của đàn tỳ bà là 3 quãng tám : từ Ðô lên Ðô3 ( c lên c3 ) .
Mặc dù đàn tỳ bà có nguồn gốc từ những nước khác, nhưng qua thời hạn dài sử dụng loại nhạc cụ này đã được bản địa hóa và trở thành cây đàn của Nước Ta, biểu lộ thâm thúy, đậm đà những bản nhạc mang phong thái của dân tộc bản địa Nước Ta trong nghành nghề dịch vụ khí nhạc .
Vì thế, đàn tỳ bà thường được dùng để độc tấu những bản nhạc truyền thống dân tộc bản địa, năng lực độc tấu rất đa dạng chủng loại hay sử dụng trong những Ban nhạc Tài tử, Phường Bát âm, Dàn nhạc Cung đình Huế, Dàn nhạc Cải lương, đặc biệt quan trọng gần đây được đưa vào Dàn nhạc Dân tộc Tổng hợp hòa tấu và Dàn nhạc Giao hưởng Dân tộc .

3. Đàn tỳ bà có mấy dây? 

Đàn tỳ bà truyền thống lịch sử có 16 phím với dây đàn làm bằng tơ se, tuy nhiên, lúc bấy giờ loại đàn này không còn phổ cập, mặc dầu nó vẫn được dùng trong vài loại nhạc địa phương, thí dụ như thể loại Nam Quản .
Bên cạnh đó, loại tỳ bà tân tiến dài khoảng chừng 96 cm, có 4 dây, được gắn thêm 6 phím phụ, phối hợp với 18, 24, 25 hoặc 28 phím chuẩn, sắp xếp khoảng cách 12 âm nửa cung. Bốn dây đàn chỉnh giọng A, d, e, a, với âm vực rộng từ A đến g3. Ngày nay người ta thay dây tơ bằng dây nilon hoặc thép. Trước đây, nghệ sĩ chơi đàn bằng những ngón của bàn tay phải, về sau mới thay bằng miếng gảy lớn .

4. Cấu tạo của đàn tỳ bà

Đàn tỳ bà thường được chế tác bằng gỗ ngô đồng ở mặt trước, mặt sau là gỗ gụ hay đàn hương. Với cấu trúc của đàn gồm :
– Thùng đàn : Có hình quả lê bổ đôi, sống lưng đàn cong, phồng lên ở giữa làm bằng gỗ cứng ,
– Mặt đàn : Được làm bằng gỗ nhẹ, xốp, để mộc, trên mặt đàn có bộ phận để mắc dây đàn .
– Thân đàn : Ðàn tỳ bà không có dọc ( cần đàn ) riêng không liên quan gì đến nhau mà dọc đàn gắn liền với thân đàn, xưa kia vẫn có phím nhưng là phím giả. Ngày nay đàn này có gắn 3 phím trên cần đàn và 11 phím gắn trên mặt đàn, ngoài những còn thêm 2 phím cho 2 dây cao. Các phím đều thấp và gắn liền kề nhau dựa theo thang âm bảy cung chia đều .
– Dây đàn : Có 4 dây lúc bấy giờ được là bằng sợi nilon, được lên theo những âm : Ðô, Fa, Sol, Ðô1 hoặc Sol, Ðô, Rê, Sol1 .
– Bộ phận lên dây : Đàn tỳ bà có 4 trục gỗ để lên dây, ở phía cuối thân đàn có đài đàn ( ngựa đàn để mắc dây, bộ phận lên dây được nâng cấp cải tiến để dây không bị chùng xuống .
– Phím gảy đàn : Nghệ nhân gảy đàn bằng miếng gảy nhựa hay đồi mồi với những ngón gảy, ngón hất, ngón vê, đặc biệt quan trọng đàn tỳ bà sử dụng những ngón tay vẩy đuôi trên dây đàn gọi là ngón phi .

Tìm hiểu về đàn tỳ bà có mấy dây?

➤ Xem thêm: Tìm hiểu đàn kìm là gì? Đàn kìm có mấy dây?

5. Kỹ thuật diễn tấu đàn tỳ bà

Kỹ thuật gảy đàn tỳ bà có độ khó khá cao, bởi đây là một trong những loại nhạc cụ dân gian có sức biểu cảm đa dạng chủng loại nhất, nhã nhặn và hàm chứa thông điệp không hề diễn đạt bằng lời. Nghệ nhân diễn tấu đàn tỳ bà cần phải ngồi thấp, hoàn toàn có thể ngồi trên ghế hoặc trên chiếu. Họ sẽ dùng tay phải để gảy đàn, tay trái có những ngón nhấn, ngón vuốt … mà bạn hoàn toàn có thể tìm hiểu và khám phá như :

Kỹ thuật tay phải: Tay phải gảy đàn, cách sử dụng móng tay để đàn có nhiều kỹ thuật phức tạp nhưng sinh động.

Kỹ thuật tay trái: Kỹ thuật tay trái của đàn tỳ bà có các ngón nhấn, ngón vuốt, ngón mổ, bấm hợp âm, đặc biệt đàn này có lối đánh song thinh (song thanh) nghĩa là 2 đồng âm ở hai dây khác nhau.

Ngón nhấn: Ngón này thường chỉ nhấn từ khoảng nửa cung đến một cung liền bậc. Ví dụ như nhấn, luyến lên, nhấn láy… và hiệu quả nhấn tốt nhất thường rơi vào khoảng âm trầm và một phần khoảng âm giữa.

Ngón vuốt: Đây là ngón được sử dụng nhiều nhất khi chơi đàn tỳ bà. Ký hiệu ngón vuốt không vê dùng gạch chéo nối giữa hai nốt. Vuốt có vê dùng gạch chéo nối giữa hai nốt đồng thời gạch hai gạch chéo ở nốt nhạc có đuôi, nếu nốt nhạc không có đuôi thì gạch hai gạch chéo ở trên hoặc ở dưới nốt.

Ngón phi: ngón phi thường có thể đánh lên cả 4 dây hoặc phi lên từng cặp dây.

Bên cạnh đó, đàn tỳ bà thường có 2 kỹ thuật rất thông dụng là “ tỳ ” và “ bà ”. Hai kỹ thuật này đi song song và tạo ra những âm thanh độc lạ của đàn. Cùng với đó, kỹ thuật búng dây đàn cũng quan trọng, cách thực thi của nó ngược với kỹ thuật gảy đàn guitar. Trong cách chơi của tỳ bà, kỹ thuật tay trái được nhìn nhận rất cao và rất quan trọng, bởi nó giúp tạo ra những âm rung, âm luyến, âm bội và những âm hòa giả .
Hiện nay, đàn tỳ bà có rất nhiều loại, với mức giá giao động từ 3 đến trên 20 triệu đồng. Những loại đàn tỳ bà hàng hạng sang có giá rất đắt đỏ, nhưng thường thì chúng cho ra những âm thanh rất tuyệt vời. Tùy thuộc vào nhu yếu và nguồn kinh tế tài chính của mình để bạn lựa chọn những chiếc đàn tỳ bà tương thích .
Hy vọng qua bài viết những bạn đã hiểu rõ hơn về đàn tỳ bà có mấy dây cũng như cấu trúc của loại đàn này .

Tổng hợp