Một số phương pháp biểu hiện các đối tượng địa lí trên bản đồ

BÀI 2: MỘT SỐ PHƯƠNG PHÁP BIỂU HIỆN CÁC ĐỐI TƯỢNG ĐỊA LÍ TRÊN BẢN ĐỒ

(Bài 2 – Bản nâng cao)

I. HƯỚNG ĐẢN TRẢ LỜI CÂU HỎI

Giải bài tập 1 trang 9 SGK địa lý 10 : Các đổi tượng địa lí trên hình 2.2 được bộc lộ bằng những giải pháp nào ? Các giải pháp đó bộc lộ được những nội dung nào của đối tượng địa lí ?

Trả lời

– Các nhà máy điện và những trạm điện được bộc lộ bằng chiêu thức kí hiệu .
– Phương pháp này bộc lộ được vị trí và tên đối tượng, qui mô và chất lượng đối tượng :
+ Thể hiện vị trí và tên những nhà máy điện, vị trí những trạm điện .
+ Thể hiện qui mô : những ngôi sao 5 cánh có kích cỡ khác nhau bộc lộ hiệu suất khác nhau của những nhà máy sản xuất điện. Vòng tròn có size khác nhau bộc lộ hiệu điện thế khác nhau của những trạm điện .
+ Thể hiện chất lượng đối tượng : Ngôi sao có sắc tố khác nhau biểu lộ những nhà máy sản xuất điện khác nhau, đã hoạt động giải trí hoặc đang kiến thiết xây dựng …

Giải bài tập 2 trang 9 SGK địa lý 10

: Hình 2.3 biểu lộ những nội dung nào bằng chiêu thức đường hoạt động ?

Trả lời

– Trên hình 2.3 giải pháp đường hoạt động biểu lộ :
+ Gió : hướng gió và đặc thù gió .
+ Bão : hướng chuyển dời của bão và tần suất bão đổ xô vào những vùng nước ta trong năm .

III. THÔNG TIN BỔ SUNG

1. Phân biệt các phương pháp: kí hiệu, chấm điểm, bản đồ – biểu đồ, khoanh vùng (vùng phân bố).

– Phương pháp kí hiệu
Phương pháp kí hiệu là giải pháp bộc lộ map đặc biệt quan trọng được dùng để bộc lộ những đối tượng địa lí phân bổ theo từng điểm đơn cử, đối tượng này không phản ánh được trong tỉ lệ map hoặc chiếm diện tích quy hoạnh nhỏ hơn diện tích quy hoạnh mà kí hiệu chiếm ( điểm dân cư, mỏ tài nguyên, những TT công nghiệp … ). Các kí hiệu biểu lộ từng đối tượng được đặt đúng vào vị trí của đổi tượng đó. Ngoài việc chỉ rõ vị trí phân bổ và thể loại của đối tượng, thường những kí hiệu còn có năng lực bộc lộ những đặc trưng về số lượng, chất lượng, cấu trúc, động lực của đối tượng .
– Phương pháp chấm điểm
Phương pháp chấm điểm dùng để bộc lộ những hiện tượng kỳ lạ phân chia tản mạn, phân tán trên chủ quyền lãnh thổ bằng những điểm chấm. Ví dụ : phân bổ dân cư, nhất là dân cư nông thôn ; phân bổ cây xanh, vật nuôi … Thực chất của chiêu thức này là những điểm chấm ứng với một số lượng nhất định những đối tượng và được sắp xếp ở chỗ tương ứng của đối tượng đó trên map. Kết quả là sẽ đưa lên trên map một số lượng điểm có độ lớn bằng nhau. Tập hợp những điểm đó ( độ rậm rạp ) cho ta khái niệm rõ ràng về sự phân bổ của đối tượng, còn số lượng điểm được cho phép ta xác lập số lượng của đối tượng .
– Phương pháp map – biểu đồ
Phương pháp này biểu lộ sự phân chia của một đối tượng nào đó bằng những biểu đồ được sắp xếp trên bàn đồ trong những đơn vị chức năng lành thổ ( thường có đặc thù hành chính ) và biểu lộ một giá trị tổng số của một hiện tượng kỳ lạ địa lí trong khoanh vùng phạm vi lành thổ tương ứng. Ví dụ : giá trị sản lượng công nghiệp theo từng tỉnh, diện tích quy hoạnh rừng những tinh … Như vậy, giải pháp này không chỉ rõ sự phân bổ đơn cử của đối tượng trong đơn vị chức năng chủ quyền lãnh thổ mà biểu đồ đặt vào, để nó bộc lộ giá trị tông cộng của đối tượng trong chủ quyền lãnh thổ đó. Phương pháp này bộc lộ dược đặc tính số lượng ( bằng size của biểu đồ ), chất lượng ( bàng sắc tố hoặc hình dáng biểu đồ ), cấu trúc ( bằng việc chia biểu đồ thành những phần nhỏ ) và động lực của hiện tượng kỳ lạ ( bằng cách dựng những biểu đồ cỏ độ lớn khác nhau ) .
– Phương pháp khoanh vùng
Phương pháp này còn được gọi là giải pháp vùng phân bổ. Phương pháp khoanh vùng dùng để biểu lộ khoảng trống phân bổ của một đối tượng, hiện tượng kỳ lạ nào đó, ví dụ : vùng dân tộc bản địa khác nhau, vùng phân bổ cây thuốc nam, vùng phân bổ trâu, bò … Các vùng thuộc những hiện tượng kỳ lạ khác nhau hoàn toàn có thể không kề nhau, có thê xen kẽ nhau, thậm chí còn hoàn toàn có thể che cho nhau do phụ thuộc vào vào vị trí đối sánh tương quan thực tiễn của những hiện tượng kỳ lạ đó. Người ta hoàn toàn có thể dùng sắc tố, nét chải, kí hiệu … để biểu lộ sự phân bổ của đối tượng ( quan tâm kí hiệu ở chiêu thức vùng phân bổ không gắn với một điểm đơn cử trên map tương ứng với ngoài thực tiễn như giải pháp kí hiệu, mà kí hiệu ở đây tượng trưng cho sự xuất hiện của đối tượng trên toàn vùng ) .
( Nguồn : Bản đồ học – K.A. Xalisep, NXB ĐHQG TP.HN, 2005 và Bàn đồ học – Lê Huỳnh, NXB Giáo dục đào tạo, 2000 )

2. Khả năng phản ánh của kí hiệu bản đồ.

Kí hiệu map gồm có : kí hiệu điểm ( bộc lộ những đối tượng phân bổ theo điểm ; loại kí hiệu này thường có dạng hình học, dạng chữ hoặc dạng tượng hình ), kí hiệu tuyển ( bộc lộ những đổi tượng dạng tuyến như : địa giới, giao thông vận tải, sông ngòi, đường dây tải điện … ) và kí hiệu diện tích quy hoạnh ( bộc lộ những đối tượng phân bổ theo diện như : đất trồng, rừng, đồng cỏ chăn nuôi … ) ’ .
Trong đó những dạng kí hiệu được sử dụng rất phong phú với nhiều đặc tính khác nhau nhằm mục đích phàn ánh những đặc tính chất lượng và số lượng của hiện tượng kỳ lạ. Các đặc tính đó là : dạng kí hiệu, kích cỡ kí hiệu, cấu trúc kí hiệu, độ sáng, màu sắc kí hiệu …
Thông qua một kí hiệu, ta nhận ra được vị trí của hiện tượng kỳ lạ, loại hiện tượng kỳ lạ, qui mô của nó : kích cỡ của kí hiệu cho ta biết đặc tính sổ lượng của hiện tượng kỳ lạ. Có thể biết được cấp phân vị của hiện tượng kỳ lạ qua cấu trúc bên trong của kí hiệu, theo độ sáng hay sắc tố. Có thể vẽ thêm một nét phụ theo dạng chung ( một nét, nét đứt quãng, hai nét kê nhau hay đổi khác độ đậm của nét vẽ ) ta hoàn toàn có thể biểu lộ cả tính thời hạn của hiện tượng kỳ lạ ( xảy ra trên 100 năm, 50 năm trở lại hoặc đang sống sót, đang tiêu diệt hoặc đã mất hẳn … ) .