Liên minh châu Âu hay Liên hiệp châu Âu (tiếng Anh: European Union; viết tắt EU), còn được gọi là Liên Âu, là một liên minh chính trị và kinh tế bao gồm 27 quốc gia thành viên tại châu Âu.[10] Liên minh châu Âu được thành lập bởi Hiệp ước Maastricht vào ngày 1 tháng 1 năm 1993 dựa trên Cộng đồng châu Âu (EC).[11] Với hơn 459.7 triệu dân,[12] Liên minh châu Âu chiếm khoảng 22% (16,2 nghìn tỷ đô la Mỹ năm 2015) GDP danh nghĩa và khoảng 17% (19,2 nghìn tỷ đô la Mỹ năm 2015) GDP sức mua tương đương của thế giới (PPP).[13]
Liên minh châu Âu đã tăng trưởng thị trường chung trải qua mạng lưới hệ thống pháp luật tiêu chuẩn vận dụng cho tổng thể những nước thành viên nhằm mục đích bảo vệ sự lưu thông tự do của con người, sản phẩm & hàng hóa, dịch vụ và vốn. [ 14 ] EU duy trì những chủ trương chung về thương mại, [ 15 ] nông nghiệp, ngư nghiệp [ 16 ] và tăng trưởng địa phương. [ 17 ] 19 nước thành viên đã gật đầu đồng xu tiền chung ( đồng Euro ), tạo nên khu vực đồng Euro. Liên minh châu Âu đã tăng trưởng vai trò nhất định trong chủ trương đối ngoại, có đại diện thay mặt trong Tổ chức Thương mại Thế giới, G7, G20 và Liên Hiệp Quốc. Liên minh châu Âu đã trải qua việc bãi bỏ kiểm tra hộ chiếu bằng Hiệp ước Schengen giữa 22 vương quốc thành viên và 4 vương quốc không phải là thành viên Liên minh châu Âu. [ 18 ]
Là tổ chức quốc tế, Liên minh châu Âu hoạt động thông qua hệ thống chính trị siêu quốc gia và liên chính phủ hỗn hợp.[19][20][21] Những thể chế chính trị quan trọng của Liên minh châu Âu bao gồm Ủy ban châu Âu, Nghị viện châu Âu, Hội đồng Liên minh châu Âu, Hội đồng châu Âu, Tòa án Công lý Liên minh châu Âu và Ngân hàng Trung ương châu Âu.
Bạn đang đọc: Liên minh châu Âu – Wikipedia tiếng Việt
Liên minh châu Âu có nguồn gốc từ Cộng đồng Than Thép châu Âu [ 22 ] từ 6 vương quốc thành viên bắt đầu vào năm 1951. Từ đó cho đến nay, Liên minh châu Âu đã vững mạnh hơn về số lượng cũng như chất lượng trải qua việc tăng cường thẩm quyền của Liên minh châu Âu .
Lãnh thổ của Liên minh châu Âu là tập hợp chủ quyền lãnh thổ của toàn bộ những vương quốc thành viên nhưng cũng có những ngoại lệ. Chẳng hạn như quần đảo Faroe thuộc Đan Mạch là một bộ phận chủ quyền lãnh thổ của châu Âu nhưng không nằm trong chủ quyền lãnh thổ của Liên minh châu Âu hay hòn đảo Síp, thành viên Liên minh châu Âu thường được xem là một phần của châu Á vì gần Thổ Nhĩ Kỳ hơn châu Âu lục địa. [ 23 ] [ 24 ] Một vài vùng chủ quyền lãnh thổ khác nằm ngoài châu Âu và cũng không thuộc chủ quyền lãnh thổ của Liên minh châu Âu như trường hợp của Greenland hay Aruba .
Liên minh châu Âu, với diện tích 4.422.773 km² (nước có diện tích lớn nhất là Pháp với 554.000 km² và nhỏ nhất là Malta với 300 km²)[25], chủ yếu nằm ở Tây và Trung Âu [26]. Ngược lại, mặc dù trên danh nghĩa là một bộ phận của Liên minh châu Âu [27] tuy nhiên luật pháp của Liên minh châu Âu không được áp dụng ở Bắc Cyprus vì De Facto vùng lãnh thổ này nằm dưới quyền quản lý của Cộng hòa Bắc Cyprus thuộc Thổ Nhĩ Kỳ – một quốc gia tự tuyên bố độc lập và chỉ được Thổ Nhĩ Kỳ thừa nhận.
Liên minh châu Âu lê dài về phía đông bắc đến Phần Lan, tây-bắc về phía Ireland, đông nam về phía Cộng hòa Síp và tây nam về phía bán đảo Iberia, là chủ quyền lãnh thổ rộng thứ 7 quốc tế [ 28 ] và có đường bờ biển dài thứ 2 quốc tế sau Canada. [ 20 ] [ 29 ] [ 30 ] Điểm cao nhất trên chủ quyền lãnh thổ Liên minh châu Âu đó là đỉnh Mont Blanc, cao 4810,45 m trên mực nước biển [ 31 ] và điểm thấp nhất là Zuidplaspolder ở Hà Lan, thấp hơn mực nước biển 7 m .Dân cư của Liên minh châu Âu có tỉ lệ đô thị hóa cao. 75 % người dân Liên minh châu Âu sống ở những thành phố ( số lượng này dự kiến sẽ là 90 % ở 7 vương quốc thành viên vào năm 2020 ). Giải thích cho điều này có hai nguyên do chính : một là tỷ lệ dân cư đô thị hạn chế vươn ra những khu vực tự nhiên, hai là trong 1 số ít trường hợp nguồn vốn của Liên minh châu Âu được dồn vào một khu vực nào đó, ví dụ điển hình như Benelux. [ 32 ]
Hiện nay, Liên minh châu Âu có diện tích quy hoạnh là 4.143.600 km² với dân số là 437,9 triệu người ( 2020 ) ; [ 33 ] với tổng GDP là 11.6 nghìn tỉ euro ( giao động 15.7 nghìn tỉ USD ) trong năm 2007. Hầu hết những vương quốc châu Âu đều đang là thành viên của Liên minh châu Âu .Tính đến cuối năm 2010, có 4 vương quốc được nhìn nhận là ứng viên chính thức để kết nạp thành viên Liên minh châu Âu đó là : Iceland, Bắc Macedonia, [ nb 1 ] [ 34 ] Montenegro và Thổ Nhĩ Kỳ. Albania, Bosnia và Herzegovina và Serbia là những ứng viên tiềm năng. [ 35 ] Kosovo cũng được xếp vào list những ứng viên tiềm năng gia nhập vào Liên minh châu Âu vì Ủy ban châu Âu và phần nhiều tổng thể những vương quốc thành viên Liên minh châu Âu khác đã thừa nhận Kosovo như một vương quốc độc lập, tách biệt khỏi Serbia. [ 36 ]
5 quốc gia Tây Âu không phải là thành viên Liên minh châu Âu nhưng đã có những thỏa thuận hợp tác nhất định kinh tế và pháp luật của Liên minh châu Âu đó là: Iceland (ứng viên gia nhập Liên minh châu Âu), Liechtenstein và Na Uy, thành viên thị trường duy nhất thông qua Khu vực kinh tế châu Âu, và Thụy Sĩ, tương tự như trường hợp của Na Uy nhưng thông qua hiệp định song phương giữa nước này và Liên minh châu Âu.[37][38] Ngoài ra, đồng tiền chung EURO và các lĩnh vực hợp tác khác cũng được áp dụng đối với các quốc gia thành viên nhỏ như Andorra, Monaco, San Marino và Vatican.[39]
Tháng 6 năm năm nay, Vương quốc Liên hiệp Anh và Bắc Ireland rời Liên minh châu Âu sau cuộc trưng cầu dân ý ngày 23 tháng 6 năm năm nay và nước Anh có vị Thủ tướng mới, nhưng phải đến 3 năm sau đó, tức 2019 thì quyết định hành động này mới chính thức có hiệu lực thực thi hiện hành và đến ngày 31 tháng 1 năm 2020 thì chính thức rời khỏi EU sau 47 năm là thành viên của khối này kể từ năm 1973 .
Nội dung chính
Ba trụ cột chính của Liên minh châu Âu.
Hiệp ước Maastricht.
Hiệp ước Maastricht hay còn gọi là Hiệp ước Liên minh châu Âu (tiếng Anh, “Treaty of European Union”), ký ngày 7/2/1992 tại Maastricht Hà Lan [40], đã thành lập nên ba trụ cột chính của Liên minh châu Âu
– Cộng đồng châu Âu- Chính sách chung về bảo mật an ninh và đối ngoại- Hợp tác về tư pháp và nội vụHiệp ước này ghi lại một bước ngoặt trong tiến trình nhất thể hóa châu Âu và dẫn đến việc xây dựng Cộng đồng châu Âu .
Liên minh chính trị.
- Tất cả các công dân của các nước thành viên được quyền tự do đi lại và cư trú trong lãnh thổ của các nước thành viên.
- Được quyền bầu cử và ứng cử chính quyền địa phương và Nghị viện châu Âu tại bất kỳ nước thành viên nào mà họ đang cư trú.
- Thực hiện một chính sách đối ngoại và an ninh chung trên cơ sở hợp tác liên chính phủ với nguyên tắc nhất trí để vẫn bảo đảm chủ quyền quốc gia trên lĩnh vực này.
- Tăng cường quyền hạn của Nghị viện châu Âu.
- Mở rộng quyền của Cộng đồng trong một số lĩnh vực như môi trường, xã hội, nghiên cứu…
- Phối hợp các hoạt động tư pháp, thực hiện chính sách chung về nhập cư, quyền cư trú và thị thực.
Liên minh kinh tế tài chính và tiền tệ.
Được chia làm 3 quy trình tiến độ, từ 1/7 / 1990 tới 1/1 / 1999, và kết thúc bằng việc giải tán Viện tiền tệ châu Âu, xây dựng Ngân hàng Trung ương châu Âu ( ECB ) .Điều kiện để tham gia vào liên minh kinh tế tài chính và tiền tệ ( còn gọi là những tiêu chỉ hội nhập ) là :
- Lạm phát thấp, không vượt quá 1,5% so với mức trung bình của 3 nước có mức lạm phát thấp nhất.
- Thâm hụt ngân sách không vượt quá 3% GDP.
- Nợ công dưới 60% GDP và biên độ dao động tỷ giá giữa các đồng tiền ổn định trong hai năm theo cơ chế chuyển đổi (ERM).
- Lãi suất (tính theo lãi suất công trái thời hạn từ 10 năm trở lên) không quá 2% so với mức trung bình của 3 nước có lãi suất thấp nhất.
Kể từ ngày 1/1 / 2002 đồng Euro đã chính thức được lưu hành trong 12 vương quốc thành viên ( còn gọi là khu vực đồng Euro ) gồm Pháp, Đức, Áo, Bỉ, Phần Lan, Ireland, Ý, Luxembourg, Hà Lan, Tây Ban Nha và Bồ Đào Nha ; những nước đứng ngoài là Anh, Đan Mạch và Thuỵ Điển. Hiện nay, đồng Euro đang có tỷ giá hối đoái cao hơn đồng đô la Mỹ .
Hiệp ước Schengen.
Ngày 19/6 / 1990, Hiệp ước Schengen được thoả thuận xong. Đến ngày 27/11 / 1990, 6 nước Pháp, Đức, Luxembourg, Bỉ, Hà Lan và Ý chính thức ký Hiệp ước Schengen. Hai nước Tây Ban Nha và Bồ Đào Nha ký ngày 25/6 / 1991. Ngày 26/3 / 1995, hiệp ước này mới có hiệu lực hiện hành tại 7 nước thành viên. Hiệp ước pháp luật quyền tự do đi lại của công dân những nước thành viên. Đối với công dân quốc tế chỉ cần có visa của một trong 9 nước trên là được phép đi lại trong hàng loạt khu vực Schengen. Tính đến ngày 19 tháng 12 năm 2011, tổng số vương quốc công nhận trọn vẹn hiệp ước này là 26 nước : Ba Lan, Cộng hòa Séc, Hungary, Slovakia, Slovenia, Estonia, Latvia, Litva, Malta, Iceland, Na Uy, Thụy Điển, Phần Lan, Đan Mạch, Hà Lan, Bỉ, Luxembourg, Pháp, Tây Ban Nha, Bồ Đào Nha, Đức, Áo, Ý, Hy Lạp, Thụy Sĩ, Liechtenstein ( trong đó có 22 nước thuộc khối liên minh châu Âu ). [ 41 ]
Hiệp ước Amsterdam.
Hiệp ước Amsterdam còn gọi là Hiệp ước Maastricht sửa đổi, ký ngày 2/10/1997 tại Amsterdam, bắt đầu có hiệu lực vào ngày 1/5/1999, đã có một số sửa đổi và bổ sung trong các vấn đề như:
- Những quyền cơ bản, không phân biệt đối xử;
- Tư pháp và đối nội;
- Chính sách xã hội và việc làm;
- Chính sách đối ngoại và an ninh chung.
Hiệp ước Nice.
Hiệp ước Nice được lãnh đạo các quốc gia thành viên châu Âu ký vào ngày 26/2/2001 và bắt đầu có hiệu lực vào ngày 1 tháng 2 năm 2003. Hiệp ước Nice là sự bổ sung cho Hiệp ước Maastricht và Hiệp ước Rome. Hiệp ước Nice tập trung vào vấn đề cải cách thể chế để đón nhận các thành viên mới theo chính sách mở rộng về phía Đông châu Âu, vốn ban đầu là nhiệm vụ của Hiệp ước Amsterdam nhưng không được hoàn thành.[42]
Trong cuộc trưng cầu dân ý diễn ra vào tháng 6 năm 2001, các cử tri Ireland đã phản đối việc thông qua Hiệp ước Nice. Tuy nhiên, sau hơn một năm, kết quả đã bị đảo ngược.
Hiệp ước Lisbon – tái cấu trúc Liên minh châu Âu.
Ngày 1 tháng 12 năm 2009, Hiệp ước Lisbon chính thức có hiệu lực và đã cải tổ nhiều khía cạnh của Liên minh châu Âu. Đặc biệt, Hiệp ước Lisbon đã thay đổi cấu trúc pháp lý của Liên minh châu Âu bằng cách sáp nhập cấu trúc 3 trụ cột thành một chính thể pháp lý duy nhất. Hiệp ước là cơ sở pháp lý cho vị trí Chủ tịch thường trực Hội đồng Liên minh châu Âu, chức vụ mà ngài Herman Van Rompuy đang nắm giữ, cũng như vị trí Đại diện cấp cao của Liên minh châu Âu về ngoại giao và an ninh, chức vụ mà bà Catherine Ashton đang phụ trách.[43]
Cơ cấu tổ chức.
Liên minh châu Âu có 7 thể chế chính trị chính đó là: Nghị viện châu Âu, Hội đồng bộ trưởng, Ủy ban châu Âu, Hội đồng châu Âu, Ngân hàng Trung ương châu Âu, Tòa án Công lý Liên minh châu Âu và Tòa án Kiểm toán châu Âu. Thẩm quyền xem xét và sửa đổi hệ thống luật pháp của Liên minh châu Âu – quyền lập pháp – thuộc về Nghị viện châu Âu và Hội đồng Bộ trưởng. Quyền hành pháp được giao cho Ủy ban châu Âu và một bộ phận nhỏ thuộc về Hội đồng châu Âu (trong tiếng Anh, cần tránh nhầm lẫn giữa “Council of the European Union” bản chất thuộc về các quốc gia thành viên và “European Council” bản chất thuộc về Liên minh châu Âu). Chính sách tiền tệ của khu vực đồng tiền chung châu Âu (tiếng Anh, “eurozone”) được quyết định bởi Ngân hàng Trung ương châu Âu. Việc giải thích và áp dụng luật của Liên minh châu Âu và các điều ước quốc tế có liên quan – quyền tư pháp – được thực thi bởi Tòa án Công lý Liên minh châu Âu. Ngoài ra còn có một số cơ quan nhỏ khác phụ trách tư vấn cho Liên minh châu Âu hoặc hoạt động riêng biệt trong các lĩnh vực đặc thù.
Hội đồng châu Âu.
Hội đồng châu Âu phụ trách điều hành Liên minh châu Âu và có nhiệm vụ nhóm họp ít nhất 4 lần trong năm. Hội đồng châu Âu bao gồm Chủ tịch Hội đồng châu Âu, Chủ tịch Ủy ban châu Âu và một đại diện của mỗi quốc gia thành viên Liên minh châu Âu, có thể là người đứng đầu nhà nước hoặc chính phủ của quốc gia thành viên đó. Hội đồng châu Âu được xem là cơ quan lãnh đạo tối cao của Liên minh châu Âu.[44] Hội đồng châu Âu chủ động xem xét những thay đổi trong các hiệp ước điều chỉnh hoạt động Liên minh châu Âu cũng như xác định chương trình nghị sự và chiến lược cho Liên minh châu Âu.
Hội đồng châu Âu sử dụng vai trò lãnh đạo của mình để dàn xếp các tranh chấp giữa các quốc gia thành viên và các thể chế chính trị của Liên minh châu Âu cũng như giải quyết các cuộc khủng hoảng chính trị và bất đồng trong những vấn đề và chính sách gây nhiều tranh cãi. Về đối ngoại, hoạt động của Hội đồng châu Âu có thể ví với một nguyên thủ của tập thể các nguyên thủ quốc gia để ký kết, phê chuẩn các thỏa thuận và điều ước quốc tế quan trọng giữa Liên minh châu Âu và các quốc gia khác trên thế giới.[45]
Ngày 19 tháng 1 năm 2009, ngài Herman Van Rompuy đã được chỉ định làm Chủ tịch thường trực của Hội đồng châu Âu. Ngày 1 tháng 12 năm 2009 khi Hiệp ước Lisbon bắt đầu có hiệu lực, ngài Herman Van Rompuy chính thức nhận công tác tại nhiệm sở. Chủ tịch Hội đồng châu Âu chịu trách nhiệm đại diện đối ngoại cho Liên minh châu Âu,[46] giải quyết mâu thuẫn nảy sinh giữa các quốc gia thành viên để hướng tới sự đồng thuận trong các hội nghị của Hội đồng châu Âu cũng như trong các giai đoạn chuyển tiếp giữa các hội nghị đó. Cần tránh nhầm lẫn Hội đồng châu Âu của Liên minh châu Âu với một tổ chức quốc tế độc lập khác của có tên gọi là Hội đồng châu Âu (tiếng Anh, “Council of Europe”).
Chủ tịch đương nhiệm của Hội đồng châu Âu là ông Charles Michel, đương kim Thủ tướng Bỉ, chính thức nhận nhiệm vụ này vào ngày 1 tháng 12 năm 2019.
Hội đồng Bộ trưởng.
Hội đồng Liên minh châu Âu thường được gọi tắt trong tiếng Anh là Council[47] hay còn gọi là Hội đồng Bộ trưởng (tiếng Anh, “Council of Ministers”)[48] là một trong hai bộ phận lập pháp của Liên minh châu Âu (bộ phận còn lại là sự kết hợp của Ủy ban châu Âu và Nghị viện châu Âu) chịu trách nhiệm quyết định các chính sách lớn của EU, bao gồm các Bộ trưởng đại diện cho các thành viên.
Các nước thành viên luân phiên làm Chủ tịch với nhiệm kỳ 6 tháng. Giúp việc cho Hội đồng có Ủy ban Thường vụ và Ban Thư ký. Tuy nhiên, dù cơ cấu tổ chức phức tạp nhưng Hội đồng Bộ trưởng vẫn được xem là một trong các thể chế chính trị chính thức của Liên minh châu Âu.[49]
Từ năm 1975, người đứng đầu nhà nước, hoặc đứng đầu chính phủ nước nhà, những ngoại trưởng, quản trị và Phó quản trị Ủy ban châu Âu có những cuộc họp thường kỳ để bàn quyết định hành động những yếu tố lớn của EU. Cơ chế này gọi là Hội đồng châu Âu hay Hội nghị Thượng đỉnh Liên minh châu Âu .
Nghị viện châu Âu.
Gồm 751 nghị sĩ, nhiệm kỳ 5 năm, được bầu theo nguyên tắc phổ thông đầu phiếu từ tất cả các quốc gia thành viên Liên minh châu Âu. Trong Nghị viện châu Âu các nghị sĩ ngồi theo nhóm chính trị khác nhau, không theo quốc tịch.[50]
Nhiệm vụ của Nghị viện châu Âu là phối hợp với Hội đồng Bộ trưởng (hay Hội đồng Liên minh châu Âu) thông qua đề xuất lập pháp của Ủy ban châu Âu trong hầu hết các lĩnh vực. Nghị viện châu Âu còn có thẩm quyền thông qua ngân sách, kiểm tra, giám sát việc thực hiện các chính sách của Liên minh châu Âu. Ủy ban châu Âu chịu trách nhiệm trước Nghị viện châu Âu, đối với mọi hoạt động phải có sự chấp thuận của Nghị viện châu Âu, báo cáo kết quả công tác trước Nghị viện châu Âu để đánh giá, phê bình và rút kinh nghiệm. Chủ tịch Nghị viện châu Âu, được bầu bởi các nghị sĩ với nhiệm kỳ 2 năm rưỡi, đồng thời phải phụ trách vai trò người phát ngôn trong và ngoài nghị viện.[51]
Chủ tịch Nghị viện Châu Âu đương nhiệm là ông Antonio Tajani, thuộc Đảng Nhân dân Châu Âu từ ngày 17 tháng 1 năm 2017.
Xem thêm: 0283 là mạng gì, ở đâu? Cách nhận biết nhà mạng điện thoại bàn cố định – http://139.180.218.5
Ủy ban châu Âu.
Là cơ quan điều hành của Liên minh châu Âu chịu trách nhiệm đề xuất lập pháp và những hoạt động thường nhật của Liên minh châu Âu. Ủy ban châu Âu bao gồm 27 uỷ viên đại diện cho 27 quốc gia thành viên Liên minh châu Âu, nhiệm kỳ 5 năm do các chính phủ nhất trí cử và chỉ bị bãi miễn với sự nhất trí của Nghị viện châu Âu.
quản trị Ủy ban châu Âu đương nhiệm là ông Jean-Claude Juncker, cựu Thủ tướng Luxembourg nhiệm kỳ 1995 – 2013, được Nghị viện châu Âu phê chuẩn ngày 15 tháng 7 năm năm trước. [ 52 ]
Tòa án Công lý Liên minh châu Âu.
Có thẩm quyền tư pháp so với những yếu tố tương quan đến pháp luật của Liên minh châu Âu. Bao gồm hai TANDTC chính, đó là : ” Tòa xét xử sơ thẩm châu Âu ” ( tiếng Anh, ” European General Court ” ) và ” Tòa án Công lý châu Âu ” ( tiếng Anh, ” European Court of Justice ” ). [ 53 ]
Hệ thống pháp lý.
Cơ sở pháp lý hình thành Liên minh châu Âu là những hiệp ước được ký kết và phê chuẩn bởi những vương quốc thành viên Liên minh châu Âu. Các hiệp ước tiên phong ghi lại sự xây dựng Cộng đồng châu Âu và Liên minh châu Âu. Các hiệp ước sau đó chỉnh sửa và bổ trợ những hiệp ước tiên phong ngày một rất đầy đủ và triển khai xong hơn. [ 54 ] Đó chính là những hiệp ước tạo ra những thể chế chính trị của Liên minh châu Âu cũng như cung ứng cho những thể chế chính trị đó thẩm quyền triển khai những tiềm năng và chủ trương đã đặt ra ngay trong chính những hiệp ước. Những thẩm quyền này gồm có thẩm quyền lập pháp [ nb 2 ] tác động ảnh hưởng trực tiếp đến toàn bộ những vương quốc thành viên Liên minh châu Âu và công dân của những vương quốc thành viên đó. [ nb 3 ] Liên minh châu Âu có không thiếu tư cách pháp nhân để ký kết những thỏa thuận hợp tác và điều ước quốc tế. [ 55 ]Căn cứ theo nguyên tắc ” uy quyền tối cao ” ( tiếng Anh, ” supremacy ” ), tòa án nhân dân của những vương quốc thành viên có nghĩa vụ và trách nhiệm thực thi rất đầy đủ và đúng đắn toàn bộ pháp luật và nghĩa vụ và trách nhiệm đặt ra tuân theo những hiệp ước mà vương quốc thành viên đó đã phê chuẩn, kể cả khi điều đó gây ra những xung đột pháp lý trong mạng lưới hệ thống pháp lý trong nước, thậm chí còn trong vài trường hợp đặc biệt quan trọng là hiến pháp của một số ít vương quốc thành viên. [ nb 4 ]
Các quyền cơ bản.
Các điều ước đã ký kết giữa những vương quốc thành viên Liên minh châu Âu công nhận rằng Liên minh châu Âu được ” xây dựng trên cơ sở tôn trọng những giá trị nhân phẩm, tự do, dân chủ, công minh, pháp trị và nhân quyền, gồm có quyền của những người thuộc những sắc tộc thiểu số … trong một xã hội phong phú, không phân biệt, khoan dung, công lý, đoàn kết và bình đẳng giới. ” [ 56 ]
Hiệp ước Lisbon đã trao hiệu lực pháp lý cho Hiến chương Liên minh châu Âu về những quyền cơ bản vào năm 2009. Hiến chương là sự tập hợp có chỉnh sửa những quyền lợi cơ bản của con người mà từ đó các điều luật của Liên minh châu Âu có thể bị xem xét và đánh giá lại trước Tòa án Công lý Liên minh châu Âu. Hiến chương cũng là sự hợp nhất nhiều quyền khác nhau vốn trước đây đã được Tòa án Công lý Liên minh châu Âu thừa nhận và đồng thời là “những giá trị truyền thống được thừa nhận trong hiến pháp của nhiều quốc gia thành viên Liên minh châu Âu.”[57] Tòa án Công lý Liên minh châu Âu từ lâu đã công nhận những quyền cơ bản và đôi lúc đã hủy bỏ một số điều luật của Liên minh châu Âu vì đi ngược lại với những quyền cơ bản đó.[58] Hiến chương được soạn thảo vào năm 2000. Mặc dù ban đầu Hiến chương không có giá trị ràng buộc về mặt pháp lý nhưng các điều khoản của Hiến chương luôn được nêu ra trước các tòa án Liên minh châu Âu. Bởi vì Hiến chương, bản thân nó, đã chứa đựng những quyền lợi hợp pháp mà các tòa án Liên minh châu Âu công nhận như các nguyên tắc nền tảng của luật pháp Liên minh châu Âu.
Mặc dù việc ký kết Công ước châu Âu về quyền con người (tiếng Anh, “European Convention on Human Rights” hay “ECHR”) là một trong những điều kiện để trở thành thành viên Liên minh châu Âu,[nb 5] nhưng bản thân Liên minh châu Âu không thể tham gia Công ước vì Liên minh châu Âu vốn không phải là một quốc gia[nb 6] và cũng không có quyền hạn để tham gia.[nb 7] Hiệp ước Lisbon và Nghị định thư 14 đối với Công ước đã thay đổi bản chất vấn đề này trong đó Nghị định thư 14 ràng buộc Liên minh châu Âu với Công ước trong khi Hiệp ước Lisbon cho phép việc thực thi việc ràng buộc đã nêu.
Trên bình diện quốc tế, Liên minh châu Âu cũng thôi thúc những yếu tố về nhân quyền. Liên minh châu Âu phản đối việc phán quyết tử hình và ý kiến đề nghị vô hiệu khung hình phạt này trên khắp quốc tế. [ 59 ] Ngoài ra, việc vô hiệu khung hình phạt tử hình cũng là một điều kiện kèm theo so với quy định thành viên Liên minh châu Âu. [ 60 ]
Các luật đạo.
Các đạo luật chính của Liên minh châu Âu được thông qua dưới 3 dạng có tính chất pháp lý và phạm vi ảnh hưởng khác nhau: quy chế (tiếng Anh, “regulation”), sắc lệnh (tiếng Anh, “directive”) và phán quyết (tiếng Anh, “decision”). Quy chế của Liên minh châu Âu tự động bổ sung vào luật pháp hiện hành của các quốc gia thành viên Liên minh châu Âu vào thời điểm các quy chế này bắt đầu có hiệu lực mà không cần bất kì một biện pháp can thiệp pháp lý hay triển khai nào từ các quốc gia thành viên Liên minh châu Âu,[nb 8] và có giá trị pháp lý cao hơn nội luật của các quốc gia thành viên đó nếu phát sinh xung đột pháp luật.[nb 2] Sắc lệnh đòi hỏi các quốc gia thành viên Liên minh châu Âu hoàn tất một yêu cầu nhất định đưa ra bởi Liên minh châu Âu nhưng để cho các quốc gia thành viên đó quyền tự quyết về cách thức thực hiện hoặc triển khai sắc lệnh.[nb 9] Đến hết thời hạn triển khai sắc lệnh, nếu những sắc lệnh đó không được thực thi, thì chúng có thể, trong một số điều kiện nhất định, sẽ có “hiệu lực trực tiếp” (tiếng Anh, “direct effect”) vượt trên nội luật của các quốc gia thành viên Liên minh châu Âu.
Phán quyết là một lựa chọn trọn vẹn khác với hai phương pháp lập pháp nêu trên. Phán quyết được hiểu là những luật đạo được vận dụng trực tiếp cho một cá thể đơn cử, một công ty hay một vương quốc thành viên nhất định. Phán quyết thường được sử dụng trong nghành luật cạnh tranh đối đầu hoặc những yếu tố tương quan đến trợ giá của chính phủ nước nhà ( tiếng Anh, State Aid ) nhưng mục tiêu hầu hết nhất vẫn là giải quyết và xử lý những thủ tục hành chính trong nội bộ những thể chế Liên minh châu Âu. Quy chế, sắc lệnh và phán quyết của Liên minh châu Âu tương tự với nhau về giá trị pháp lý và không phân thứ bậc. [ 61 ]
Tư pháp và nội vụ.
Kể từ khi thành lập vào năm 1993, Liên minh châu Âu bước đầu đã có những phát triển trong lĩnh vực tư pháp và nội vụ từ cấp độ liên chính phủ đến chủ nghĩa siêu quốc gia. Hàng loạt các cơ quan được thành lập để phối hợp hành động: Europol giữa lực lượng cảnh sát các quốc gia thành viên Liên minh châu Âu,[62] Eurojust đối với các công tố viên,[63] và Frontex đối với các cơ quan phụ trách biên giới và cửa khẩu.[64] Liên minh châu Âu cũng triển khai Hệ thống thông tin Schegen (tiếng Anh, “Schengen Information System”)[65] có khả năng cung cấp cơ sở dữ liệu chung cho lực lượng cảnh sát và cơ quan nhập cảnh của các quốc gia thành viên. Công tác phối hợp hoạt động được quan tâm đặc biệt kể từ khi Hiệp ước Schengen được ký kết tạo điều kiện cho việc mở cửa biên giới cũng như sự gia tăng đáng kể của vấn đề tội phạm xuyên quốc gia.
Bên cạnh đó, Liên minh châu Âu cũng đã có những luật đạo xử lý yếu tố gây nhiều tranh cãi như dẫn độ, [ 66 ] hôn nhân gia đình mái ấm gia đình, [ 67 ] tị nạn, [ 68 ] và xét xử tội phạm. [ 69 ] Ngoài ra, những hiệp ước được ký kết giữa những vương quốc thành viên ” Liên minh châu Âu ” cũng tôn vinh việc ngăn cấm sự phân biệt đối xử tương quan đến giới tính và quốc tịch. [ nb 10 ] Trong những năm gần đây, mạng lưới hệ thống pháp lý của Liên minh châu Âu còn được bổ trợ thêm yếu tố chống phân biệt sắc tộc, tôn giáo, khuyết tật, tuổi tác và khuynh hướng tình dục [ nb 11 ] ( ví dụ ) ở nơi thao tác. [ nb 12 ]
 |
| 10 nền kinh tế có GDP và PPP lớn nhất tính theo USD trong đó Liên minh châu Âu được tính là một thể chế duy nhất (IMF, 2009).[80] |
Ngày từ lúc mới xây dựng, Liên minh châu Âu đã đặt ra tiềm năng trọng tâm là thiết lập một thị trường kinh tế tài chính duy nhất ở châu Âu gồm có chủ quyền lãnh thổ của toàn bộ những vương quốc thành viên. Hiện tại, mạng lưới hệ thống tiền tệ chung đang được sử dụng ở 16 nước thuộc Liên minh châu Âu, thường biết đến với tên gọi khu vực đồng euro ( tiếng Anh, ” eurozone ” ). Vào năm 2009, sản lượng kinh tế tài chính của Liên minh châu Âu chiếm khoảng chừng 21 % tổng sản lượng kinh tế tài chính toàn thế giới, ước tính vào lúc 14,8 nghìn tỉ USD, [ 81 ] trở thành nền kinh tế tài chính lớn nhất quốc tế. Liên minh châu Âu cũng đạt được sản lượng xuất khẩu và nhập khẩu lớn nhất quốc tế, [ 82 ] [ 83 ] về sản phẩm & hàng hóa và dịch vụ, đồng thời cũng là đối tác chiến lược thương mại lớn nhất so với những thị trường lớn trên quốc tế như Ấn Độ và Trung Quốc. [ 84 ] [ 85 ] [ 86 ]
Thị phần trong nước châu Âu.
Quyền tự do di chuyển vốn nhằm mục đích cho phép các hoạt động đầu tư như mua bán tài sản cũng như cổ phần doanh nghiệp giữa các quốc gia thành viên được dễ dàng hơn.[89] Trước khi sử dụng Liên minh về kinh tế và tiền tệ (tiếng Anh, “Economic and Monetary Union”), các quy phạm pháp luật về vốn phát triển rất chậm chạp. Sau Hiệp ước Maastricht, đã có rất nhiều các phán quyết của Tòa án Công lý châu Âu thúc đẩy sự phát triển đối với các quy phạm pháp luật điều chỉnh vấn đề này. Quyền tự do di chuyển vốn cũng được các quốc gia không phải thành viên Liên minh châu Âu công nhận.
Quyền tự do di chuyển về con người được hiểu rằng những người mang quốc tịch của một quốc gia thành viên Liên minh châu Âu có thể tự do đi lại trong phạm vị Liên minh châu Âu để sinh sống, làm việc hoặc nghỉ ngơi. Quyền tự do di chuyển về con người đòi hỏi một quốc gia thành viên Liên minh châu Âu phải giảm bớt các thủ tục hành chính cũng như công nhận đánh giá về chuyên môn của một quốc gia thành viên khác.[90]
Quyền tự do di chuyển về dịch vụ và cư trú cho phép công dân của quốc gia thành viên có khả năng cung cấp các hình thức dịch vụ được tự do đi lại để kiếm thu nhập tạm thời hoặc cố định. Mặc dù lĩnh vực dịch vụ chiếm đến 60-70% GDP nhưng hệ thống quy phạm pháp luật đối với vấn đề này chưa thật sự được phát triển đúng mức như các lĩnh vực khác. Sự thiếu sót này vừa được Liên minh châu Âu điều chỉnh với sự thông qua “Luật dịch vụ trong thị trường nội địa” (tiếng Anh, “Directive on services in the internal market”).[91] Căn cứ theo Hiệp ước Lisbon, quy phạm pháp luật về dịch vụ là một quyền dư thừa, chỉ được áp dụng khi các quyền tự do khác không có khả năng thực hiện.
Liên minh tiền tệ.
Tất cả các nước thành viên của Liên minh châu Âu, trừ Đan Mạch, đều bị ràng buộc trên cơ sở pháp lý về việc sử dụng đồng euro như đơn vị tiền tệ chính thức.[92] khi đã đáp ứng đủ các tiêu chuẩn kinh tế đặt ra. Tuy nhiên, chỉ có một vài quốc gia thành viên của Liên minh châu Âu lên thời gian biểu cụ thể cho việc gia nhập hệ thống tiền tệ này. Ví dụ như Thụy Điển đã cố tình không đáp ứng đủ các tiêu chuẩn thành viên của Liên minh châu Âu để lẩn tránh việc sử dụng đồng euro.[nb 13]
Đồng tiền chung euro được tạo ra nhằm mục đích xây dựng một thị trường duy nhất. Ý nghĩa của hành động này bao gồm việc thúc đẩy các quyền tự do di chuyển, xóa bỏ vấn đề trao đổi ngoại tệ, cải thiện sự minh bạch về giá cả hàng hóa và dịch vụ, thiết lập một thị trường tài chính thống nhất, ổn định giá cả và lãi suất thấp và nhất là hạn chế những tác động tiêu cực do khối lượng giao dịch thương mại nội đại khổng lồ trong phạm vi Liên minh châu Âu. Đồng tiền chung euro cũng chính là biểu tượng chính trị cho sự hòa hợp và phát triển kinh tế liên tục. Từ khi ra mắt đồng euro đến nay, đồng euro đã trở thành đồng tiền dự trữ lớn thứ hai trên thế giới với một phần tư ngoại hối dự trữ là bằng đồng euro.[93] Ngân hàng Trung ương châu Âu, căn cứ trên các hiệp ước của Liên minh châu Âu, chịu trách quản lý chính sách tiền tệ của đồng euro nói chung và Liên minh châu Âu nói riêng.[94]
Luật cạnh tranh đối đầu.
Liên minh châu Âu thực thi chủ trương cạnh tranh đối đầu nhằm mục đích mục tiêu bảo vệ tính lành mạnh của việc cạnh tranh đối đầu kinh tế tài chính trong thị trường trong nước Liên minh châu Âu. [ nb 14 ] Hội đồng châu Âu với vai trò là người quản trị luật cạnh tranh đối đầu chịu nghĩa vụ và trách nhiệm giải quyết và xử lý những yếu tố tương quan đến luật này cũng như được cho phép việc sáp nhập và hợp nhất những công ty / tập đoàn lớn lớn của Liên minh châu Âu hay giải thế những cartel để tăng trưởng tự do thương mại và giảm bớt trợ giá từ cơ quan chính phủ của những vương quốc thành viên cho những công ty / tập đoàn lớn lớn của nước mình. [ 95 ]Thanh tra Liên minh châu Âu về cạnh tranh đối đầu, hiện tại là ngài Joaquín Almunia, là một trong những vị trí quyền uy nhất trong Hội đồng châu Âu vì năng lực chi phối đến những quyền lợi thương mại của những tập đoàn lớn xuyên vương quốc có tương quan đến Liên minh châu Âu. [ 96 ] Điển hình, vào năm 2001, lần tiên phong Hội đồng châu Âu đã ngăn cản một vụ sáp nhập giữa hai công ty có trụ sở tại Hoa Kỳ ( General Electric và Honeywell ), vốn đã được chính quyền sở tại vương quốc đồng ý chấp thuận cho thực thi sáp nhập. [ 97 ] Một vấn đề đáng chăm sóc khác tương quan đến luật cạnh tranh đối đầu của Liên minh châu Âu đó là việc Hội đồng châu Âu tuyên án phạt Microsoft 777 triệu euro sau 9 năm tranh tụng. [ 98 ]
Ngày 1 tháng 1 năm 2011, tổng dân số của 27 vương quốc thành viên thuộc Liên minh châu Âu dự trù đạt 501.259.840 người. [ 6 ] Năm 2013, Croatia gia nhập, dân số Liên minh châu Âu tăng thêm khoảng chừng 4 triệu người. Đến 1 tháng 2 năm 2020, sau khi Liên hiệp Vương quốc Anh và Bắc Ireland rời khỏi, dân số Liên minh giảm xuống, còn khoảng chừng 438 triệu người. Tuy Liên minh châu Âu chỉ chiếm 3 % diện tích quy hoạnh đất liền, dân số liên minh này chiếm đến 5,6 % dân số quốc tế ( 2020 ). Mật độ dân số lên đến 105 người / km² đã khiến cho Liên minh châu Âu trở thành một trong những khu vực đông dân cư nhất trên quốc tế .
Đô thị hóa.
| Thành phố | Theo địa giới hành chính (2006) |
Mật độ /km² |
Mật độ /dặm vuông |
Khu vực đô thị (2005) |
Khu vực đô thị lớn (2004) |
|---|---|---|---|---|---|
| Berlin | 3,410,000 | 3,815 | 9,880 | 3,761,000 | 4,971,331 |
| Madrid | 3,228,359 | 5,198 | 13,460 | 4,990,000 | 5,804,829 |
| Paris | 2,153,600 | 24,672 | 63,900 | 9,928,000 | 11,089,124 |
| Roma | 2,708,395 | 2,105 | 5,450 | 2,867,000 | 3,457,690 |
Liên minh châu Âu là nơi có nhiều thành phố toàn thế giới hơn bất kể khu vực nào khác trên quốc tế, có toàn bộ 16 thành phố trên một triệu dân, trong đó lớn nhất là Berlin. [ 100 ]Ngoài những thành phố lớn, Liên minh châu Âu còn có những vùng với tỷ lệ dân cư rậm rạp với không chỉ một TT đơn lẻ mà lan rộng ra liên kết với những thành phố khác, lúc bấy giờ đều được những vùng đô thị vây quanh. Vùng đông dân nhất là Rhine-Ruhr với khoảng chừng 11,5 triệu dân ( gồm có Köln, Dortmund, Düsseldorf, … ), Randstad có giao động 7 triệu dân ( gồm Amsterdam, Rotterdam, The Hague, Utrecht, … ), Frankfurt / Rhine-Main có khoảng chừng 5,8 triệu dân ( gồm Frankfurt, Wiesbaden, … ), Flemish diamond xê dịch 5,5 triệu dân ( gồm vùng đô thị giữa Antwerp, Brussel, Leuven và Ghent ), vùng Öresund xê dịch 3,7 triệu dân ( gồm Copenhagen, Đan Mạch và Malmö, Thụy Điển ) và vùng công nghiệp Thượng Silesia có khoảng chừng 3,5 triệu dân ( gồm Katowice, Sosnowiec, … ). [ 101 ]
Trong số rất nhiều ngôn ngữ và tiếng địa phương được sử dụng ở Liên minh châu Âu, có 24 ngôn ngữ chính thức và tiếng phổ thông: Bungary, Séc, Đan Mạch, Hà Lan, Anh, Estonia, Phần Lan, Pháp, Đức, Hy Lạp, Ý, Ailen, Latvia, Litva, Malta, Ba Lan, Bồ Đào Nha, Rumani, Slovak, Slovenia, Tây Ban Nha và tiếng Thụy Điển.[104][105] Các tài liệu quan trọng, chẳng hạn như luật pháp, được dịch sang mọi ngôn ngữ chính thức. Nghị viện châu Âu cung cấp các bản dịch tài liệu văn bản và phiên toàn thể ở tất cả các ngôn ngữ.[106] Một số tổ chức sử dụng chỉ một số ít các ngôn ngữ phổ thông nội bộ.[107] Chính sách ngôn ngữ do các thành viên trong liên minh quản lý, nhưng các tổ chức Liên minh châu Âu luôn thúc đẩy việc học các ngôn ngữ khác.[nb 15][108]
Tiếng Đức là tiếng mẹ đẻ thông dụng nhất ( khoảng chừng 88,7 triệu người vào năm 2006 ), tiếp theo là tiếng Anh, tiếng Ý và tiếng Pháp. Tiếng Anh là ngoại ngữ được nói nhiều nhất và được 51 % dân số Liên minh châu Âu sử dụng ( gồm có cả người bản ngữ tiếng Anh ), [ 109 ] sau đó là tiếng Đức và tiếng Pháp. 56 % công dân Liên minh châu Âu hoàn toàn có thể tham gia vào những cuộc hội thoại bằng một ngôn từ khác ngoài tiếng mẹ đẻ. [ 110 ] Hầu hết những ngôn từ chính thức của Liên minh châu Âu thuộc ngữ hệ Ấn-Âu, ngoại trừ tiếng Estonia, tiếng Phần Lan, và tiếng Hungary thuộc ngữ hệ Ural, tiếng Malta thuộc ngữ hệ Phi-Á. Hầu hết những ngôn từ chính thức của Liên minh châu Âu được viết bằng hệ chữ Latinh trừ tiếng Bungari được viết bằng hệ chữ tiếng Nga và tiếng Hy Lạp được viết bằng vần âm Hy Lạp. [ 111 ]Bên cạnh 23 ngôn từ chính thức, có khoảng chừng 150 ngôn từ địa phương và dân tộc thiểu số, với số lượng người nói lên đến 50 triệu người. [ 112 ] Trong số này, chỉ có những ngôn từ vùng Tây Ban Nha ( như Catalan / Valencian, Galician và tiếng Basque hệ phi Ấn-Âu ), tiếng Gaelic Scotland, và tiếng Wales [ 112 ] là công dân hoàn toàn có thể dùng trong tiếp xúc với những cơ quan chính của Liên minh châu Âu. [ 113 ] [ 114 ] Mặc dù những chương trình của Liên minh châu Âu hoàn toàn có thể tương hỗ những ngôn từ địa phương và dân tộc thiểu số, việc bảo vệ quyền ngôn từ là một yếu tố so với cá thể những nước thành viên. Hiến chương châu Âu về ngôn từ thiểu số và địa phương ( tiếng Anh : ” European Charter for Regional or Minority Languages “, viết tắt ECRML ) được phê chuẩn bởi hầu hết cấc vương quốc thành viên, nêu ra những hướng dẫn chung mà những vương quốc hoàn toàn có thể theo đó bảo vệ di sản ngôn từ của họ .
Tôn giáo thông dụng nhất trong Liên minh châu Âu là Kitô giáo, mặc dầu nhiều tôn giáo khác cũng được thực hành thực tế. Liên minh châu Âu chính thức thế tục, mặc dầu 1 số ít vương quốc thành viên có giáo hội được nhà nước bảo trợ : Malta ( Giáo hội Công giáo Rôma ), Hy Lạp ( Chính thống giáo phương Đông ), Đan Mạch ( Giáo hội Luther ), và những bộ phận của Scotland ( Trưởng Nhiệm ), tại Đức và 1 số ít vương quốc Bắc Âu khác tôn giáo chiếm hầu hết dân số là những nhóm Kháng Cách .
Eurostat của Eurobarometer thăm dò dư luận cho thấy trong năm 2005 là 52% của công dân Liên minh châu Âu tin tưởng vào thần linh, 27% trong “một số loại lực lượng tinh thần, cuộc sống”, và 18% không có hình thức của niềm tin.[115] Nhiều quốc gia đã có kinh nghiệm rơi tại nhà thờ và thành viên trong những năm gần đây.[120] Các quốc gia nơi người dân ít nhất báo cáo một niềm tin tôn giáo đã được Estonia (16%) và Cộng hoà Séc (19%)[115] Các quốc gia tôn giáo nhất là Malta (95%, chủ yếu là Công giáo), và Síp và România cả hai với khoảng 90% công dân tin tưởng vào Thiên Chúa (cả hai chủ yếu là Chính thống giáo Đông). Trên toàn lãnh thổ Liên minh châu Âu, tín ngưỡng tôn giáo phổ biến ở phụ nữ, tăng theo tuổi tác, những người có sự giáo dục tôn giáo, những người bỏ học ở tuổi 15 với một nền giáo dục cơ bản, và những vị cứ phải quy mô chính trị chiếm (57 %).[115]
Kể từ Hiệp ước Maastricht, hợp tác văn hóa truyền thống giữa những vương quốc thành viên là một trong những mối chăm sóc số 1 của Liên minh châu Âu. [ 121 ] Những hành vi thiết thực của Liên minh châu Âu trong nghành này gồm có chương trình ” Văn hóa 2000 ” lê dài trong 7 năm, [ 122 ] những sự kiện trong ” Tháng văn hóa truyền thống châu Âu “, [ 123 ] hay chương trình hòa nhạc ” Media Plus “, [ 124 ] [ 125 ] và đặc biệt quan trọng là chương trình ” Thủ đô văn hóa truyền thống châu Âu ” – diễn ra đều đặn hàng năm nhằm mục đích mục tiêu tôn vinh một Hà Nội Thủ Đô đã được lựa chọn trong số những vương quốc thành viên Liên minh châu Âu. [ 126 ]
Thể thao cũng rất được chú ý ở Liên minh châu Âu. Chính sách của Liên minh châu Âu về tự do di chuyển và lao động đã tác động không nhỏ đến nền thể thao của các quốc gia thành viên, điển hình như luật Bosman, đạo luật ngăn cấm việc áp dụng hạn ngạch đối với các cầu thủ mang quốc tịch thuộc Liên minh châu Âu thi đấu trong các giải bóng đá của các quốc gia thành viên khác.[127] Hiệp ước Lisbon còn đòi hỏi các quy định về kinh tế nếu được áp dụng phải tính đến tính chất đặc biệt của thể thao và phải được xây dựng trên tinh thần tự nguyện.[128] Đây là kết quả của các cuộc vận động hành lang tại Ủy ban Olympic quốc tế và FIFA trước sự ngại về việc gia tăng khoảng cách giàu-nghèo giữa các câu lạc bộ trong Liên minh châu Âu nếu các nguyên tắc về thị trường tự do được áp dụng rộng rãi.[129]
Xem thêm: Đầu số 0127 đổi thành gì? Chuyển đổi đầu số VinaPhone có ý nghĩa gì? – http://139.180.218.5
Liên kết ngoài.
Bản mẫu : Liên minh châu Âu
Source: http://139.180.218.5
Category: Thuật ngữ đời thường