Gọi khoai tây chiên là “french fries”: Đúng hay sai?

PHÁP – ẨM THỰC

Ít ra đó là câu hỏi của một công ty Bỉ chuyên bán khoai tây ướp đông tên là Belvica. Khoai tây chiên vốn là một món ăn nổi tiếng trên quốc tế, nhưng theo hãng Belvica, nguồn gốc của món ăn này đến từ Bỉ và cho nên vì thế thực khách đã nhầm lẫn khi theo thói quen, gọi món khoai tây chiên là ‘ ‘ french fries ’ ’ .

Quảng cáo

Kể từ giữa tháng 7/2019, công ty này đã khởi đầu tích lũy chữ ký trên mạng, nhằm mục đích đề xuất trên những thực đơn nhà hàng quán ăn, đổi khác chữ ‘ ‘ french fries ’ ’ thành ‘ ‘ belgian fries ’ ’. Đây là cách gọi của người Mỹ, dành cho loại khoai tây cắt thành từng thanh dài cỡ bằng ngón tay rồi chiên giòn, người Anh thì vẫn quen dùng chữ chips ( từ rút ngắn của potato chips ), còn trong tiếng Pháp từ thông dụng nhất vẫn là ‘ ‘ frites ’ ’. Theo công ty Belvica, cứ trên 10 người Bỉ là có 6 người hưởng ứng website ‘ ‘ vote for belgian fries ’ ’ .Theo tuần báo Pháp Capital, chỉ có điều là cho tới giờ này công ty Bỉ chuyên bán khoai tây ướp đông vẫn không chịu công bố tác dụng chính thức, để xem bản yêu cầu này đã tích lũy được bao nhiêu chữ ký. Theo những chuyên viên tiếp thị, công ty Belvica trước đây mang tên là Lutosa. Việc ‘ ‘ khua chiêng gõ trống ’ ’ về chuyện đòi đổi khác cách gọi khoai tây chiên thành ‘ ‘ belgian fries ’ ’ chẳng khác gì một đòn quảng cáo, một thủ pháp để lôi cuốn sự quan tâm của người tiêu dùng về công ty Bỉ vừa mới đổi tên này .

Thịt bò sốt hành tây ăn với khoai tây chiên Tuấn Thảo / RFI
Vấn đề ở đây là ‘ ‘ khoai tây chiên ’ ’ tuy là một món ăn cực kỳ phổ cập ở Bỉ, nhưng nguồn gốc của nó lại đến từ Pháp ( ít ra là trong hình thức lưu truyền đến tận thời nay ). Đây là khẳng định chắc chắn của ông Pierre Leclercq, sử gia chuyên ngành nhà hàng người Bỉ, chứ không phải là người Pháp. Ông Pierre Leclercq thao tác từ năm năm trước cho Đại học Liège và ông từng điều tra và nghiên cứu lịch sử dân tộc ngành siêu thị nhà hàng từ thế kỷ 16 .

Trả lời phỏng vấn giới truyền thông Bỉ (báo Le Soir và đài truyền hình RTBF), ông Pierre Leclercq cho biết là món khoai tây chiên đã xuất hiện ở Paris vào những năm 1780. Các bà bán hàng rong, lúc đầu chỉ bán bánh bột chiên (beignet frit), là những người đầu tiên đã có sáng kiến cắt khoai tây thành những lát mỏng hoặc thành những thanh thon dài rồi chiên giòn. Cuối thế kỷ 18, đầu thế kỷ 19, các ‘‘gánh hàng rong’’ ban đầu nằm ở trên cầu Pont-Neuf (do vậy món khoai tây chiên ban đầu có tên là ‘‘pomme Pont-Neuf ’’) rồi dần dần lan dọc các bến sông Seine, lên tới đại lộ Temple và nở rộ xung quanh các rạp kịch nổi tiếng tại Paris thời bấy giờ.

Trong quyển sách dạy nấu ăn của bà Mérigot, xuất bản năm 1794, có ghi chép cách chế biến món khoai tây chiên. Cũng theo nhà sử học Pierre Leclercq, món khoai tây chiên Open tại Bỉ từ những năm 1844 trở đi. Nước Bỉ sau đó trở thành một trong những vương quốc số 1 sản xuất khoai tây, hơn hẳn nước Pháp, nhưng không phải do đó mà hoàn toàn có thể nhầm lẫn hai lãnh vực trồng trọt và nguồn gốc món ăn. Còn về giả thuyết cho rằng khoai tây chiên là một món ăn của Bỉ, sáng tạo trước năm 1781 ( theo sử gia người Bỉ Jo Gérard ), không ai hoàn toàn có thể kiểm chứng điều này qua sách sử .

Thịt bò nướng, món ăn ” truyền thống lịch sử ” song song với khoai tây chiên Tuấn Thảo / RFI
Nhưng vì sao khoai tây chiên lại có tên gọi ‘ ‘ french fries ’ ’ ? Chữ này ( trong tiếng chính thức Open vào năm 1880 trong quyển sách dạy nấu ăn ‘ ‘ New Cook Book ’ ’ của bà Maria Parloan. Từ ngữ này sau đó được nhà văn O. Henry ( bút danh của nhà báo William Sydney Porter ) lấy lại vào năm 1894. Nhiều nhà nghiên cứu và điều tra cho rằng chữ ‘ ‘ french fries ’ ’ có lẽ rằng đã Open sớm hơn nữa : năm 1787 thay vì năm 1880. Có nhiều năng lực Tổng thống Mỹ Thomas Jefferson ( 1743 – 1826 ) là tác giả của từ này. Chuyện kể rằng, trước khi làm tổng thống, ông Thomas Jefferson từng là Đại sứ Mỹ tại Paris ( 1785 – 1789 ). Ngài đại sứ có một đầu bếp Pháp rất giỏi tên là Honoré Julien và ông đặc biệt quan trọng yêu dấu món khoai tây chiên của nhà đầu bếp người Pháp .Từ những năm 1802, món khoai tây chiên đã gia nhập vào Hoa Kỳ sau khi ông Thomas Jefferson trở thành Tổng thống Mỹ. Trong sổ tay ông từng ghi chép ‘ ‘ potatoes fried in the French manner ’ ’ tức là khoai tây chiên làm theo kiểu Pháp với hàng ghi chú bên cạnh ‘ ‘ khoai tây sống cắt mỏng mảnh thành từng lát rồi chiên giòn ’ ’, nhưng ông Thomas Jefferson không nhắc tới loại khoai tây cắt thành từng thanh thon dài, hình tượng tiêu biểu vượt trội của ‘ ‘ french fries ’ ’ .Có rất ít năng lực công ty Belvica thành công xuất sắc trong việc đổi tên ‘ ‘ french fries ’ ’ thành ‘ ‘ belgian fries ’ ’. Nhưng không phải cho nên vì thế mà cuộc tranh luận được xem là vô bổ, ít ra đó là dịp để cho người Pháp cũng như người Bỉ nhìn lại nguồn gốc những món ăn của họ. Một khi đã đi vào dòng văn hóa truyền thống đại trà phổ thông đại chúng, thì dù có muốn biến hóa một ‘ ‘ tên gọi thông dụng ’ ’ cũng rất khó, huống chi cái tên ấy là đúng, chứ không hề sai !

Thư TinHãy nhận thư tin hàng ngày của RFI: Bản tin thời sự, phóng sự, phỏng vấn, phân tích, chân dung, tạp chí

Đăng ký

Tải ứng dụng RFI để theo dõi hàng loạt thời sự quốc tế

Download_on_the_App_Store_Badge_VN_RGB_blk_100217

google-play-badge_vi