Hoàn cảnh sáng tác bài hát “Những Đóm Mắt Hỏa Châu” và những hình ảnh hỏa châu ở đô thành Sài Gòn xưa

Ca khúc “ Những Đóm Mắt Hỏa Châu ” được sáng tác năm 1968 là một trong những bài hát tiên phong trong sự nghiệp của nhạc sĩ Hàn Châu, và cũng là một trong những bài nhạc lính được công chúng yêu thích nhất .Năm 1968, khi khói lửa lan tràn đến thành đô, người TP HCM khởi đầu cảm thấy gần hơn khi nào hết những sức nóng rợn người của thời binh biến. Cũng thời gian đó, người dân ở đô thị được nhìn thấy ánh hỏa châu sáng rực đêm đen được phóng lên ở những vùng ven đô .

Khi đó nhạc sĩ Hàn Châu được 21 tuổi, cũng là tuổi vào lính, và những ca khúc đầu tay của ông đều là nhạc về người lính: Thành Phố Sau Lưng, Ngày Mai Tôi Về, Tình Người Đầu Non, Lời Trần Tình, Viết Trên Cao…, đặc biệt là Những Đóm Mắt Hỏa Châu.

Trong tờ nhạc bài hát Những Đóm Mắt Hỏa Châu phát hành trước năm 1975, nhạc sĩ Hàn Châu ghi lời đề tựa như sau : Mượn tựa một bài thơ của thi sĩ Tường Linh .Dù đã cố tìm kiếm nhưng người viết bài này không hề tìm được thông tin về bài thơ đó của thi sĩ Tường Linh. Sau này khi gặp nhạc sĩ Hàn Châu, tôi liền hỏi ông, nhưng thật giật mình là ông cũng nói rằng chưa từng biết bài thơ đó ra làm sao cả .

Kể về thực trạng sáng tác của bài hát Những Đóm Mắt Hòa Châu, nhạc sĩ Hàn Châu cho biết trong một buổi tối năm 1968, khi nghe đài phát thanh công bố giải của một cuộc thi thơ, có một bài thơ mang tên Những Đóm Mắt Hỏa Châu của thi sĩ Tường Linh được giải nhất. Nhạc sĩ Hàn Châu đã mượn tựa đề bài thơ đó để viết thành bài hát mà sau đó đã trở thành bất hủ. Như vậy là nhạc sĩ chỉ nghe tựa đề thôi chứ cũng chưa được đọc nội dung bài thơ như thế nào .

Thời điểm đó ở ngoại ô Hồ Chí Minh, nhìn về phía Củ Chi, Hóc Môn thường sáng rực những đèn hỏa châu trong đêm hôm. Người dân ở thành đô đã dần quen thuộc với những ánh đèn đó. Nhân lúc nghe được tên bài thơ Những Đóm Mắt Hỏa Châu, nhạc sĩ Hàn Châu đã cảm tác mà viết nên một câu truyện tình đẹp thời chiến :

Có những đêm dài, anh ngồi nhìn hỏa châu rơi.
Nghe vùng tâm tư cháy đỏ xoay ngang lưng trời.
Những đóm mắt hỏa châu bừng lên trong màn tối
như mắt em sáng ngời, theo anh đi ngàn lối.
Những đêm không ngủ anh ngồi tâm sự cùng hỏa châu rơi.

Trước đó, cái tên Hàn Châu đã có lần tiên phong Open trong làng nhạc vàng là với ca khúc Ngỏ Hồn Qua Đêm – một ca khúc của nhạc sĩ Hoàng Trang sáng tác với bút danh là Triết Giang – Hàn Châu, như trong một bài viết trước đã từng có dịp trình làng đến những bạn. Trong bài Ngỏ Hồn Qua Đêm cũng có câu hát nhắc đến hỏa châu :

Nhìn hỏa châu lưng trời soi chia đêm tối
Anh ngỡ như ngày cưới hoa đăng ngập trời.

Dựa vào ý của câu hát này, sau đó nhạc sĩ Hàn Châu viết thêm Những Đóm Mắt Hỏa Châu và Đêm Hỏa Châu, nói lên tâm sự của một người lính trận, nhìn hỏa châu trong đêm chợt nhớ da diết bóng hình của tình nhân .

Ôi đẹp làm sao, màu hỏa châu
đêm đêm tô son, tô phấn những con đường.
Ôi những con đường mang nặng đau thương.

Cho anh nhận diện quê hương giữa đêm đen buồn
bằng những dòng sông chảy xuôi đêm trường.
Ôi những dòng sông nhẫn nhục đau thương.

Dưới ánh châu hồng, anh ngồi gọi thầm tên em.
Mơ một ngày mai pháo nổ vang trên lối về.
Những đóm mắt hỏa châu là hoa đăng ngày cưới.
Khi chĭến chinh hết rồi, tương lai ta tìm tới,
có nhau trong đời đêm trường không sợ lạc loài yêu thương.

Với người lính, ánh hỏa châu kia không những giống như là hoa đăng đẹp rạng ngời, mà còn như là ánh mắt tình nhân đang soi lối cho chàng vào những đêm trường lạc loài nơi chiến địa, nhận diện lại quê nhà giữa đêm đen buồn .

Trong niềm đơn độc, hiu quạnh, anh lính đứng gác ở ven đô chợt nhìn thấy ánh châu sáng bùng lên, như thể những tia kỳ vọng được hồi sinh giữa một vùng tăm tối. Ánh hỏa châu kia không còn là tiếng báo hiệu hãi hùng so với người lính nữa, mà dưới cái nhìn lãng mạn của người nghệ sĩ thì ánh hỏa châu đỏ rực như là tô son, tô phấn cho những con đường của đất mẹ mang nặng đau thương. Nhìn hỏa châu, anh mơ về một ngày mai pháo nổ khi chiến chinh hết rồi, và ánh hỏa châu ngày hôm nay sẽ giống như là hoa đăng mừng ngày cưới của bao đôi uyên ương trong ngày vui thái bình .

Click để nghe Phương Dung hát trước 1975

Chúng ta thường nghe tới “ hỏa châu ” trong thơ và nhạc thời xưa, nhưng có lẽ rằng giới trẻ sau này chưa ai từng được thấy tận mắt những đóm hỏa châu .Hỏa châu còn được gọi tên khác là pháo sáng, có 2 loại, đó là Pháo Thắp Sáng và Pháo Tín Hiệu ( signal ) .

Pháo thắp sáng là để soi rọi cả 1 vùng để ship hàng cho việc tác chĭến, còn pháo tín hiệu là để ra hiệu cho một đơn vị chức năng khi phát hiện có tình hình đặc biệt quan trọng, hoặc là đánh tín hiệu cấp cứu .Những trái sáng hỏa châu được bung dù trên không, khi tắt và rơi xuống đất thì còn lại miếng dù có đường kính hoàn toàn có thể lên đến 4 m, dân chúng lượm lấy dù rồi cột túm 4 góc làm mùng để giăng tránh muỗi .

Có nhiều cách để phóng hỏa châu lên trời, tùy loại khác nhau, hoàn toàn có thể bằng tay, bằng sűng cối hoặc được máy bay thả dù xuống. Độ sáng, size đường kính của những loại này cũng khác nhau, tùy mục tiêu, trường hợp sử dụng. Loại lớn nhất bung dù có đường kính tới 4 m, hoàn toàn có thể sáng được cả một vùng trời .

Click để nghe Hoàng Oanh – Trung Chỉnh hát trên Asia

Bài hát Những Đóm Mắt Hỏa Châu trước năm 1975 được ca sĩ Hoàng Oanh thu âm tiên phong trong đĩa nhựa, sau đó được Phương Dung và Băng Châu hát lại trong băng cối và cũng rất được yêu dấu .

Click để nghe Băng Châu hát trước 1975

Đông Kha 
Bản quyền bài viết của nhacvangbolero.com