Độc đáo nghề sửa kèn đồng duy nhất cả nước

Không chỉ là nơi sửa kèn, trong những gia đình đang giữ nghề trưng bày hàng nghìn chiếc kèn đồng khác nhau.

Làng Phạm Pháo thuộc Giáo xứ Phạm Pháo, xã Hải Minh có khoảng chừng 50 % dân số theo đạo Công giáo. Từ lâu, chiếc kèn đồng gắn bó mật thiết với đời sống ý thức của người dân nơi đây .
Dưới những mái vòm nhà thời thánh cổ, nhiều lúc, âm thanh của những tiếng kèn đồng vang lên, ngân xa, làm cho khoảng trống ở xứ đạo Phạm Pháo thêm phần cổ kính, uy linh. Đồng bào Công giáo nơi đây không chỉ là những người thợ mà còn là người chơi nhạc tài ba. Sửa chữa kèn đồng sớm trở thành nghề truyền thống lịch sử ở địa phương, góp thêm phần tạo nên một vùng đạo bách nghệ tinh thông .
Nghệ nhân sửa chữa thay thế kèn đồng Nguyễn Văn Cường được xem là người có thâm niên với nghề nhất ở làng Phạm Pháo, với hơn 50 năm gắn bó với nghề làm, sửa kèn đồng. Cũng vì thế, đến làng Phạm Pháo hỏi ông ” Cường kèn ” thì người dân làng ai ai cũng biết .

Vừa tỉ mỉ mài giũa những chi tiết nhỏ, sửa kèn cho khách, ông Cường tâm sự, đã học nghề sửa kèn của gia đình từ nhỏ. Những năm 50 của thế kỷ XX, kèn đồng theo chân người Pháp đến với vùng Phạm Pháo và trở thành nhạc cụ yêu thích của người dân địa phương. Tuy nhiên, ngày đó số lượng kèn trong dân rất ít, khi hỏng không thể mua mới nên người chơi nhạc đã nghĩ cách sửa chữa và làm mới những chiếc kèn đồng phục vụ cho sinh hoạt văn hóa và đời sống tinh thần hàng ngày.

Theo ông Cường, khởi đầu người dân trong làng thường sản xuất mới những chiếc kèn để bán cho những xứ đạo quanh vùng. Việc làm kèn đa phần là chế tác bằng tay thủ công, tổng thể những khâu từ lên khuôn, làm những cụ thể lớn, nhỏ, tinh xảo đến việc đánh bóng, tạo âm … Các quy trình chế tác đều do người thợ tự điều tra và nghiên cứu nhưng chất lượng của những chiếc kèn luôn được nhìn nhận cao .

Để làm kèn hay sửa kèn sao cho giữ được thanh âm, ngoài việc lựa chọn chất liệu đạt tiêu chuẩn, người thợ phải có đôi tay khéo léo. Về chất liệu làm kèn, ông Cường cho biết, lá đồng phải nhập của Nga hoặc Hàn Quốc mới làm ra chiếc kèn bền đẹp. Những lá đồng sẽ được cán phẳng, gò bằng tay, dùng máy uốn tự để tạo thành những chiếc kèn và máy tiện cho các chi tiết và công đoạn khó.

Chiếc kèn có rất nhiều chi tiết song quan trọng nhất là bộ phím kèn phải làm cho kín và trơn tru, dễ bấm. Để làm được chi tiết này, người thợ không chỉ cần kinh nghiệm, đôi tay khéo léo mà phải có độ thẩm âm tinh tế thì âm kèn mới chuẩn.

Gia đình ông đã có 4 đời làm nghề thay thế sửa chữa kèn đồng. Hiện mái ấm gia đình chỉ nhận làm mới những loại kèn to, khó tìm kiếm trên thị trường, còn việc làm đa phần vẫn là thay thế sửa chữa kèn .

 Ông Nguyễn Văn Cường (65 tuổi) là người thợ cao tuổi nhất của làng hàng ngày vẫn cần mẫn sửa kèn cho khách.

Mọi người trong mái ấm gia đình ông Cường đều thành thục sửa chữa thay thế gần 20 loại kèn khác nhau như : trumpet, saxophone, bass, trombone, baritong …
Anh Nguyễn Văn Chi, con trai ông Cường cho hay, mỗi loại kèn có một cách thay thế sửa chữa khác nhau nhưng khó nhất là những lỗi tương quan đến âm thanh hoặc hỏng cụ thể, gặp những lỗi này người thợ phải vừa có kinh nghiệm tay nghề cao vừa kinh nghiệm tay nghề thực tiễn mới giải quyết và xử lý được .