Lục địa – Wikipedia tiếng Việt

Lục địa là một mảng đất liền nằm trên bề mặt lớp vỏ Trái Đất, có nước vây quanh. Lục địa chiếm tổng diện tích khoảng hơn 148,647 triệu km² hay khoảng 29% diện tích bề mặt Trái Đất (510.065.600 km²). Trong địa chính trị, lục địa nói chung hay được chia ra làm 6 châu lục, xếp theo thứ tự từ lớn tới nhỏ về diện tích như sau: châu Á, châu Mỹ, châu Phi, châu Nam Cực, châu Âu và châu Đại Dương.

Lục địa là từ gốc Hán-Việt ( chữ Hán giản thể : 陆地, phồn thể : 陸地 ), trong đó lục ( 陆 / 陸 ) có nghĩa là vùng đồng bằng cao ráo, đất liền hay trên bộ ( với ý nghĩa khi nói về phương pháp đi lại ) và địa ( 地 ) nghĩa là đất .
Tuy nhiên, lúc bấy giờ có một sự lộn xộn trong cách hiểu và dùng từ giữa lục địa và đại lục hay giữa lục địa với châu lục. Đại lục và lục địa đều là những khái niệm của địa lý tự nhiên, đại lục là mảng đất liền lớn trong khi lục địa là mảng đất liền nhưng không chỉ rõ là có quy mô về diện tích quy hoạnh lớn hay nhỏ. Ví dụ, những hòn đảo như Greenland với diện tích quy hoạnh khoảng chừng 2.166.086 km² hay Madagascar với diện tích quy hoạnh khoảng chừng 587.040 kkm² là những lục địa khi xét về mặt địa lý tự nhiên, nhưng không hề coi là đại lục. Châu lục là khái niệm của địa chính trị và nó mang ý nghĩa chính trị, lịch sử vẻ vang nhiều hơn. Một châu lục là tổng hợp lớn về đất đai, trên đó có nhiều vương quốc với những phần diện tích quy hoạnh thuộc cả đại lục lẫn những hòn đảo xung quanh ( nếu có ) .

Các cách hiểu về lục địa.

Nghĩa hẹp của từ lục địa’ là một vùng đất liền liên tục[1], có các đường bờ biển và bất kỳ ranh giới nào tạo thành rìa của lục địa. Trong ngữ cảnh này, thuật ngữ lục địa châu Âu được dùng để ám chỉ phần đất liền của châu Âu, không bao gồm các đảo như Great Britain, Ireland, Malta và Iceland, và thuật ngữ lục địa châu Úc có thể đề cập đến phần đất liền của Úc, không bao gồm Tasmania và New Guinea. Tương tự, Hoa Kỳ lục địa bao gồm 48 tiểu bang liền kề ở trung Bắc Mỹ và có thể bao gồm Alaska ở tây bắc lục địa, không bao gồm Hawaii ở giữa Thái Bình Dương.

Về khía cạnh địa chất học hoặc địa lý tự nhiên, lục địa có thể kéo dài ra liên tục ra bên ngoài đường bờ biển đến khu vực nước nông gần kề (gọi là thềm lục địa)[2] và các đảo trên thềm lục địa, vì chúng là một phần cấu trúc kéo dài của lục địa.[3] Theo cách hiểu này, rìa của thềm lục địa là rìa thực sự của lục địa, do các đường bờ thay đổi khi mực nước biển dâng hay hạ.[4] Trong ngữ cảnh này các đảo như Great Britain và Ireland là một phần của lục địa châu Âu, trong khi Úc và đảo New Guinea là cùng một lục địa.

Về góc nhìn văn hóa truyền thống, khái niệm lục địa hoàn toàn có thể vượt ra khỏi ranh giới thềm lục địa, gồm có những hòn đảo trong đại dương và những mảnh vỡ của luc địa. Theo cách hiểu này, Iceland được xem là một phần của lục địa châu Âu và Madagascar là một phần của lục địa châu Phi. Vượt ra ngoài khái niệm này, những nhà địa lý xếp mảng lục địa Á-Úc cùng với những quần đảo khác trong Thái Bình Dương thành một lục địa gọi là Oceania. Cách định nghĩa này chia hàng loạt phần đất trên bề mặt Trái Đất thành những lục địa hoặc bán lục địa. [ 5 ]

Số lục địa.

Có nhiều cách phân biệt các lục địa như: (nguồn địa lý)

Thuật ngữ Châu Đại Dương hoặc Australasia để chỉ một vùng bao gồm lục địa Úc và các quần đảo trên Thái Bình Dương, trừ những đảo nằm gần lục địa Á hoặc Mỹ thì được gồm vào Châu Á và Châu Mỹ. Châu Đại Dương thường được dùng thay cho Châu Úc. Ví dụ, Atlas of Canada sử dụng Châu Đại Dương,[13].

Đặc trưng địa chất.

Đặc trưng của lục địa là có cấu trúc vỏ lục địa (quyển sial) với bề dày 20 – 70 km và có giới hạn dưới là ranh giới Moho. Lớp vỏ lục địa chủ yếu chứa các loại đá nhẹ như granit với tỷ trọng trung bình khoảng 2,7-2,8 g/cm³. Kiến tạo mảng là tiến trình địa chất chính trong việc gây ra chuyển động, va chạm và phân chia của các khối lục địa.

Liên kết ngoài.