Lưu vực – Wikipedia tiếng Việt

Lưu vực

Lưu vực là phần diện tích bề mặt đất trong tự nhiên mà mọi lượng nước mưa khi rơi xuống sẽ tập trung lại và thoát vào một lối thoát thông thường, chẳng hạn như vào sông, vịnh hoặc các phần nước khác. Các lưu vực thoát nước bao gồm tất cả các nước bề mặt từ dòng chảy mưa, tuyết, và các dòng suối gần đó chạy theo hướng dốc về phía lối thoát chung, cũng như nước ngầm dưới bề mặt Trái Đất.[1] Các lưu vực thoát nước kết nối với các lưu vực thoát nước khác ở độ cao thấp theo mô hình phân cấp, với các bể chứa nhỏ hơn, và lần lượt đổ vào một khe thông thường khác.[2]

Các thuật ngữ khác dùng để miêu tả những lưu vực tiêu là lưu vực, lưu vực lưu vực, khu vực thoát nước, lưu vực sông và lưu vực sông. [ 3 ] Ở Bắc Mỹ, thuật ngữ ” đầu nguồn ” thường được sử dụng để chỉ một lưu vực thoát nước, mặc dầu ở những nước nói tiếng Anh khác, nó chỉ được sử dụng theo ý nghĩa bắt đầu của nó, có nghĩa là sự phân loại nước, [ 4 ] một sườn núi ngăn cách những lưu vực thoát nước liền kề .

Trong các lưu vực thoát nước khép kín (“endorheic”), nước hội tụ đến một điểm duy nhất bên trong lưu vực, được biết đến như một bồn rửa chén, có thể là một hồ nước lâu dài, một hồ khô hoặc một điểm mà nước ngầm bị mất dưới lòng đất.[5]

Lưu vực thoát nước hoạt động giải trí như một kênh bằng cách tích lũy tổng thể những nước trong khu vực bao trùm bởi lưu vực và chuyển nó đến một điểm duy nhất. Mỗi lưu vực thoát nước được tách riêng topograph từ những lưu vực lân cận bằng chu vi, phân loại nước thải, tạo thành một loạt những đặc thù địa lý cao hơn ( như núi, đồi hoặc núi ) tạo thành hàng rào .Các lưu vực thoát nước tương tự như nhau nhưng không giống với những đơn vị thuỷ văn, là những khu vực thoát nước được khoanh để làm tổ trong một mạng lưới hệ thống thoát nước theo cấp bậc đa cấp. Các đơn vị chức năng thủy văn được xác lập để cho phép nhiều cửa hút, lối thoát, hoặc bồn rửa. Theo một nghĩa hài hòa và hợp lý, toàn bộ những lưu vực tiêu là những đơn vị thuỷ văn nhưng không phải tổng thể những đơn vị thuỷ văn đều là những lưu vực thoát nước. [ 5 ]Các lưu vực khác nhau được phân tách bởi đường phân thủy ( đường chia nước ), thường là những dãy núi .Một số lưu vực sông lớn trên quốc tế ( số liệu thống kê này không kể không thiếu những lưu vực lớn ) :
Lưu vực những sông lớn chạy qua chủ quyền lãnh thổ Nước Ta :
Lưu vực những sông lớn chạy qua nước Đức :

• Lưu vực sông Danube: 817.000 km²
• Lưu vực sông Rhine: 185.000 km²

Trong lĩnh vực tính toán thủy văn thường đề cập đến lưu vực sông đến một trạm đo nhất định để chỉ phần diện tích lưu vực đóng góp lượng dòng chảy qua một mặt cắt tại trạm đo đó.

Các lưu vực chính trên quốc tế.

Lưu vực của các biển và đại dương lớn trên thế giới. Màu ghi là lưu vực đóng mà không chảy ra đại dương.

Các lưu vực biển.

Dưới đây là list những lưu vực biển lớn :

Những lưu vực sông lớn nhất.

Xem thêm: Danh sách lưu vực sông theo khu vực

Năm lưu vực sông lớn nhất ( theo khu vực ), từ lớn nhất đến nhỏ nhất là những lưu vực sông Amazon, Río de la Plata, sông Congo, sông Nile và sông Mississippi. Ba con sông chảy nhiều nước nhất là sông Amazon, sông Hằng và sông Congo. [ 7 ]

Lòng chảo nội lục.

Bài viết chi tiết: Endorheic Basin

Lòng chảo nội lục là nội lục lưu vực mà không chảy ra đại dương. Khoảng 18 % đổ vào những hồ, biển hoặc bồn rửa địa phương. Phần lớn nhất gồm có phần đông nội lục của châu Á, chảy vào biển Caspian, biển Aral và nhiều hồ nhỏ hơn. Các vùng ngoại vi khác gồm có Đại Bồn Địa ở Hoa Kỳ, nhiều vùng sa mạc Sahara, lưu vực thoát nước của sông Okavango ( lưu vực Kalahari ), vùng cao gần Hồ Lớn châu Phi, nội lục của Úc và Bán hòn đảo Ả Rập, và những bộ phận ở México Và Andes. Một số trong số này, ví dụ điển hình như lưu vực lớn, không phải là lưu vực thoát nước duy nhất, mà là sự tập hợp của những lưu vực kín liền kề nhau .Trong những vùng nước tại lòng chảo nội lục, nơi mà sự bốc hơi là phương tiện đi lại chính của việc mất nước, nước thường có nhiều muối hơn những đại dương. Một ví dụ cực đoan của điều này là Biển Chết .

Tầm quan trọng của những lưu vực thoát nước.

Ranh giới địa chính trị.

Các lưu vực thoát nước có ý nghĩa lịch sử vẻ vang quan trọng trong việc xác lập ranh giới chủ quyền lãnh thổ, đặc biệt quan trọng là ở những khu vực mà thương mại bằng đường thủy rất quan trọng. Ví dụ, nước Anh đã cho Công ty Vịnh Hudson một sự độc quyền về kinh doanh lông thú trong lưu vực hàng loạt vịnh Hudson, khu vực được gọi là Rupert’s Land. Tổ chức chính trị sinh học thời nay gồm có những thỏa thuận hợp tác của những vương quốc ( ví dụ, những hiệp ước quốc tế và, nội bộ Hoa Kỳ, những tiểu bang link ) hoặc những thực thể chính trị khác trong lưu vực thoát nước đơn cử để quản trị khung hình hoặc những nguồn nước mà nó cống. Ví dụ về những tiểu bang link như vậy là Great Lakes Commission và Tahoe Regional Planning Agency .

Trong thủy văn, lưu vực thoát nước là một đơn vị hợp lý để nghiên cứu sự di chuyển của nước trong chu trình thuỷ văn, bởi vì phần lớn lượng nước thải ra từ lưu vực của lưu vực bắt nguồn từ lượng mưa rơi xuống lưu vực. Một phần nước đi vào hệ thống nước ngầm bên dưới lưu vực thoát nước có thể chảy về phía lối thoát của một lưu vực thoát nước khác vì hướng dòng chảy nước ngầm không phải lúc nào cũng phù hợp với hệ thống thoát nước nằm trên. Đo lượng nước xả ra từ lưu vực có thể được thực hiện bằng một máy đo dòng suối nằm ở lối thoát của lưu vực.

Dữ liệu đo mưa được sử dụng để đo tổng lượng mưa trên một lưu vực thoát nước, và có những cách khác nhau để lý giải tài liệu đó. Nếu những đồng hồ đeo tay đo được phân bổ đều và phân bổ đều trên một vùng có lượng mưa đồng đều, sử dụng chiêu thức trung bình số học sẽ cho tác dụng tốt. Trong chiêu thức đa thức Thiessen, lưu vực thoát nước được chia thành đa giác với thước đo mưa ở giữa mỗi đa giác giả định là đại diện thay mặt cho lượng mưa trên diện tích quy hoạnh đất gồm có trong đa giác của nó. Những đa giác này được tạo ra bằng cách vẽ những đường giữa những đồng hồ đeo tay đo, sau đó tạo ra những đường phân giác vuông góc của những đường này tạo thành đa giác. Phương pháp isohyetal tương quan đến những đường viền của lượng mưa tương tự được vẽ trên những đồng hồ đeo tay trên map. Tính diện tích quy hoạnh giữa những đường cong này và tăng lượng nước tiêu tốn nhiều thời hạn .Các map Isochrone hoàn toàn có thể được sử dụng để hiển thị thời hạn cho nước tràn trong lòng đất để đến hồ, hồ chứa hoặc lối thoát, giả sử lượng mưa có hiệu suất cao liên tục và thống nhất. [ 8 ] [ 9 ] [ 10 ] [ 11 ]
Các lưu vực thoát nước là đơn vị chức năng thủy văn chính được xem xét trong địa hình địa lý. Lưu vực thoát nước là nguồn nước và trầm tích chuyển dời từ cao độ cao qua mạng lưới hệ thống sông đến độ cao thấp hơn khi chúng đổi khác hình dạng kênh .

Sinh thái học.

Các lưu vực thoát nước rất quan trọng trong sinh thái xanh. Khi dòng nước chảy qua mặt đất và dọc theo những con sông, nó hoàn toàn có thể lấy chất dinh dưỡng, trầm tích và những chất ô nhiễm. Với nước, chúng được luân chuyển về phía lối thoát của lưu vực, và hoàn toàn có thể ảnh hưởng tác động đến những quy trình sinh thái xanh dọc theo đường cũng như trong nguồn nước tiếp đón .Việc sử dụng phân bón tự tạo lúc bấy giờ, chứa nitơ, phosphor và kali đã tác động ảnh hưởng đến miệng miệng của những lưu vực thoát nước. Khoáng chất được lấy từ lưu vực thoát nước tới miệng, và hoàn toàn có thể tích tụ ở đó, gây rối loạn cân đối khoáng chất tự nhiên. Điều này hoàn toàn có thể gây ra hiện tượng kỳ lạ eutrophication, nơi tăng trưởng thực vật được tần suất bằng vật tư bổ trợ .

Quản lý tài nguyên.

Thông tin thêm: Quản lý rừng đầu nguồn

Do những lưu vực thoát nước là những thực thể ngặt nghèo theo nghĩa hài hòa và hợp lý về hydro, nên việc quản trị tài nguyên nước trên cơ sở những lưu vực riêng không liên quan gì đến nhau trở nên thông dụng. Ở tiểu bang Minnesota của Hoa Kỳ, những thực thể chính phủ nước nhà triển khai công dụng này được gọi là ” những huyện đầu nguồn “. Tại New Zealand, chúng được gọi là những ban quản trị. Các nhóm hội đồng có trụ sở tại Ontario, Canada, được gọi là những cơ quan bảo tồn. Ở Bắc Mỹ, tính năng này được gọi là ” quản trị rừng đầu nguồn “. Tại Braxin, Chính sách Quốc gia về Tài nguyên Nước được kiểm soát và điều chỉnh bởi Đạo luật số 9.433 năm 1997, thiết lập lưu vực thoát nước là bộ phận chủ quyền lãnh thổ của quản trị nước của Braxin .Khi lưu vực sông vượt qua tối thiểu một biên giới chính trị, hoặc là biên giới trong một vương quốc hoặc ranh giới quốc tế, nó được xác lập là một con sông xuyên biên giới. Việc quản trị những lưu vực này trở thành nghĩa vụ và trách nhiệm của những vương quốc san sẻ nó. Sáng kiến ​ ​ lưu vực sông Nile, OMVS cho sông Senegal, Uỷ ban Sông Mekong là 1 số ít ví dụ về những dàn xếp tương quan đến quản trị những lưu vực sông san sẻ .Quản lý những lưu vực thoát nước chung cũng được xem như thể một cách để thiết kế xây dựng mối quan hệ tự do bền vững và kiên cố giữa những vương quốc [ 12 ] .

Các yếu tố.

Lưu vực là yếu tố quan trọng nhất quyết định hành động số lượng hoặc năng lực lũ lụt .Các yếu tố lưu vực là : địa hình, hình dạng, size, loại đất và sử dụng đất ( những khu vực lát đá hoặc lợp mái ). Địa hình và hình dạng lưu vực xác lập thời hạn mưa cho dòng sông, trong khi kích cỡ lưu vực, loại đất và sự tăng trưởng xác định lượng nước tiếp cận sông .
Nói chung, địa hình đóng vai trò quan trọng trong việc dòng chảy nhanh đến sông. Mưa rơi xuống vùng núi cao sẽ chảy đến sông chính trong lưu vực thoát nước nhanh hơn vùng phẳng hoặc dốc nhẹ ( ví dụ : > 1 % độ dốc ) .
Hình dạng có ảnh hưởng tác động đến vận tốc mà những dòng chảy chảy đến một con sông. Một lưu vực hẹp và dài sẽ mất nhiều thời hạn để thoát hơn một lưu vực tròn .
Kích thước cũng quyết định lượng nước chảy vào sông, kích cỡ càng lớn tiềm năng lũ lụt càng lớn. Nó cũng được xác lập trên cơ sở chiều dài và chiều rộng của lưu vực thoát nước .

Loại đất sẽ giúp xác định lượng nước đến sông. Một số loại đất nhất định như đất cát thì dễ thoát nước, và lượng mưa trên đất cát có thể bị hấp thụ bởi đất. Tuy nhiên, đất có chứa đất sét có thể hầu như không thấm nước và do đó lượng mưa trên đất sét sẽ giảm đi và góp phần làm cho lũ lụt. Sau khi mưa kéo dài, kể cả đất thoát nước tự do có thể trở nên bão hòa, có nghĩa là bất kỳ lượng mưa nào sẽ tiếp cận với dòng sông hơn là bị hấp thụ bởi đất. Nếu bề mặt không thấm thì lượng mưa sẽ tạo ra sự thoát nước bề mặt dẫn tới nguy cơ lũ lụt cao hơn; nếu mặt đất bị thấm nước, lượng mưa sẽ xâm nhập vào đất.

Sử dụng đất.

Việc sử dụng đất hoàn toàn có thể góp thêm phần vào lượng nước tiếp cận sông, tựa như như đất sét. Ví dụ, lượng mưa trên mái, vỉa hè và trên đường sẽ được tích lũy bởi những con sông với phần đông không có sự hấp thụ vào nước ngầm .

Liên kết ngoài.