Lòng mộ đạo và sự đúng mực | Ron Rolheiser

A A A“ Và khi cầu nguyện, đồng đội đừng làm như bọn đạo đức giả : chúng thích đứng cầu nguyện trong những hội đường, hoặc ngoài những ngã ba ngã tư, cho người ta thấy. … Còn anh, khi cầu nguyện, hãy vào phòng, ngừng hoạt động lại, và cầu nguyện cùng Cha của anh, Đấng hiện hữu nơi kín kẽ. ( Mt 6 : 5-6 )
Không hiểu sao, lâu nay, giáo hội và từng cá thể tất cả chúng ta vẫn chậm trễ trong việc tôn trọng những lời cảnh cáo của chúa Giê-su, rằng không nên tỏ lòng mộ đạo của tất cả chúng ta trước công chúng. Vậy mà chúa Giê-su cảnh cáo tất cả chúng ta một cách rất rõ ràng và can đảm và mạnh mẽ, không được triển khai trước công chúng những hành vi riêng tư thầm kín như cầu nguyện, sùng kính và sống khổ hạnh. Hơn nữa, trong lời cảnh cáo này, Chúa không phân biệt liệu đó là hành vi phát xuất từ trái tim chân thành hay giả dối. Chân thành hay giả dối không phải là mối chăm sóc duy nhất của Người. Nhưng việc bày biện lòng mộ đạo trước công chúng, dù chân thành đến mấy, mới là yếu tố .

Tại sao vậy? Có gì sai trái trong việc bày tỏ lòng mộ đạo trước công chúng? Chẳng lẽ việc đó không truyền cảm hứng cho người khác?

Điều sai lầm khi phô bày tình cảm riêng tư của tất cả chúng ta ở nơi công cộng hoàn toàn có thể được vấn đáp chỉ với một chữ : nghệ thuật và thẩm mỹ. Đó là loại thẩm mỹ và nghệ thuật hạ cấp, loại làm cho người khác không dễ chịu hơn là truyền cảm hứng. Đó là phô bày không lành mạnh. Tại sao ?
Bởi vì mộ đạo là cái gì riêng tư mà những gì thuộc lãnh vực riêng tư thì cần có một thái độ đúng mực. Riêng tư là một cái gì sâu lắng tự đáy lòng, giữa đương sự và những gì riêng tư này yên cầu cách biểu lộ tình cảm kín kẽ .

Chẳng có gì trừu tượng ở đây. Chúng ta ai cũng biết cần làm tình sau cánh cửa khép kín. Sự thầm kín, từ chính bản chất của nó, đòi hỏi kín đáo, riêng tư, đúng mực, một tấm khiên để tránh cái nhìn xoi mói của người khác, một điều mà giáo hội tiên khởi gọi là kỹ luật giữ kín, cái gì vô hình thì đẹp hơn là hữu hình. Đó là lý do vì sao chúng ta cảm thấy không thoải mái khi bắt gặp những người tỏ tình cảm thân mật quá trớn ở nơi công cộng. Phản ứng tức thời của chúng ta là nhìn đi nơi khác, cảm thấy không thoải mái, mong rằng điều này đang không xảy ra trước mắt mình; phản ứng này lành mạnh, vì những gì chúng ta đang thấy là cách phô diễn thiếu lành mạnh, dù tình cảm thân mật giữa hai người là lành mạnh. Không phải  tình yêu có gì sai trái, mà việc phô bày trước công chúng mới thiếu lành mạnh. Tình cảm thân mật riêng tư cần phải thiêng liêng hơn trong việc giữ cho riêng tư tính cách đúng mực của nó.

Điều này cũng đúng với việc cầu nguyện riêng tư, lòng tôn kính riêng tư, và lời sám hối riêng tư. Dù chân thành hay không, thì việc phô bày chúng trước công chúng là thiếu lành mạnh. Ai cũng gật đầu, khi Chúa Giêsu cảnh cáo tất cả chúng ta phải ăn năn sám hối, cầu nguyện nơi khuất mắt là Người đang răn tất cả chúng ta không được đạo đức giả, không được tự xem là tốt so với cái tốt đích thực. Nhưng Người cũng răn tất cả chúng ta không được phô bày công khai minh bạch chính cái việc cầu nguyện riêng tư, dù việc này có chân thành đến mấy .

Ví dụ, giáo hội thuở đầu thực hiện cái gọi là kỹ luật giữ kín. Đây là một thông lệ, mà bất cứ tín hữu Ki-tô nào đã được rửa tội và tham dự bí tích Thánh Thể đã bị cấm không được đưa một người bạn chưa được rửa tội đến dự bí tích này, thậm chí không được kể lại cho người khác nghe buổi lễ này. Đây không phải là tạo ra một loại sùng bái bí mật đối với bí tích Thánh Thể, mà để bảo vệ tính cách riêng tư của nó. Đối với họ, bí tích Thánh Thể cũng giống như thể hiện tình yêu, nó phải được làm sau cánh cửa đóng kín.

Tôi suôn sẻ được thấy cha mẹ tôi giữ ý niệm này một cách lành mạnh, cả ở đời sống cầu nguyện lẫn trong mối quan hệ giữa hai người. Mẹ và cha tôi yêu quý nhau sâu đậm và chắc như đinh, sau cánh cửa đóng kín, họ làm tình nhiều với nhau. Nhưng họ không khi nào biểu lộ tình cảm yêu dấu đó trước mặt người khác. Nói ra chuyện này thì giờ đây những mái ấm gia đình chỉ mỉm cười, nhiều lúc chúng tôi cũng thấy cha mẹ ngồi bên nhau, cầm tay nhau, khi họ nghĩ không có ai nhìn thấy. Đời sống cầu nguyện của họ cũng vậy. Cả hai đều có một đức tin thâm thúy, đều sùng đạo, nhưng cả hai đều cẩn trọng giữ gìn để việc cầu nguyện và lòng mộ đạo của họ là thầm kín và riêng tư. Cả hai đều có vẻ như ngần ngại khi họ thấy lòng mộ đạo hay tình cảm thân thương bị phô bày lộ liễu ở nơi công cộng. Có lẽ đó là nguyên do tại sao tôi thừa kế cái gen dị ứng với việc phô bày lộ liễu lòng mộ đạo .
Nhưng, hầu hết tất cả chúng ta đều chưa xem trọng lời răn của chúa Giêsu về chuyện này. Đôi khi lại còn làm ngược lại, đưa chuyện cầu nguyện riêng tư tôn lên như một điều lý tưởng. Một ví dụ : Cách đây vài năm, tôi dự một buổi lễ ngày chúa nhật do vị phụ tá Giám mục làm chủ lễ. Ngay trước khi rước lễ, trước người tham gia hơn 500 người, với toàn bộ lòngï chân thành và tôn kính, ông giơ hai cánh tay lên bàn thờ cúng, cúi mặt xuống giữa hai cánh tay, và cứ giữ tư thế tôn kính đó trong hơn một phút, trong khi mọi người không biết làm gì hơn là nhìn ông biểu lộ hành vi tôn kính riêng tư đó. Lúc ấy, tôi chỉ thấy không dễ chịu vì cái việc mà tôi cho là làm không đúng nơi, không đúng lúc, thứ nghệ thuật và thẩm mỹ hạ cấp, nhưng sau đó, tôi còn sửng sốt hơn khi đi ra nhà thời thánh và nghe người ta phản hồi : “ Thật là tuyệt vời, nhỉ ? ” “ Đức tin sâu đậm thật ! ”
Đức tin thâm thúy thì có lẽ rằng đúng. Nhưng tuyệt vời thì không. Hoàn toàn có nguyên do đúng đắn khi tất cả chúng ta nhất thời co rúm lại khi thấy những cử chỉ thân thương lộ liễu quá mức, vốn thật ra là để biểu lộ nhưng xúc cảm sâu kín riêng tư .