Chế Linh (sinh ngày 3 tháng 4 năm 1942[1]) là nam ca sĩ người Chăm nổi tiếng, đồng thời là nhạc sĩ với bút danh Tú Nhi và Lưu Trần Lê. Ông nổi danh từ thập niên 60 và được xem như là một trong bốn giọng nam nổi tiếng nhất của nhạc vàng thời kỳ đầu (“Tứ trụ nhạc vàng”) với bốn phong cách khác nhau, ba người còn lại là: Duy Khánh, Nhật Trường, Hùng Cường.[2]
Chế Linh tên thật là Jamlen (Trà-len), tên Việt là Lưu Văn Liên, sinh ngày 3 tháng 4 năm 1942[1] tại Paley Hamu Tanran, gần Phan Rang (nay thuộc làng Hữu Đức, xã Phước Hữu, huyện Ninh Phước, tỉnh Ninh Thuận). Cha mất sớm khi Chế Linh mới được 4 tuổi. Sau khi học hết bậc tiểu học chương trình Pháp ở trường làng và được các linh mục Pháp trong trường hướng dẫn về căn bản nhạc lý, Chế Linh theo học tiếp bậc trung học tại trường Bồ Đề Phan Rang.
Tháng 8 năm 1959, ông quyết định hành động vào TP HCM một mình Ông thao tác cho một ông chủ người Việt gốc Hoa rất tốt bụng – người này đã giúp sức Chế Linh đi học và trả lương rất hậu cho Chế Linh giúp việc trong nhà như nấu ăn và coi con cho ông ta .
Chế Linh biểu diễn trước năm 1975.
Bạn đang đọc: Chế Linh – Wikipedia tiếng Việt
Năm 1962, đoàn văn nghệ Biệt Chính Biên Hòa tuyển ca sĩ theo đoàn đi hát trong các miệt làng xa tại Biên Hòa. Chế Linh đã theo đoàn này hát cùng với Châu Kỳ, Trúc Phương vì tiền lương rất nhiều. Hai năm sau, đoàn văn nghệ tan rã, Chế Linh chuyển sang làm tài xế chở đá tại núi Bửu Long (Biên Hòa) chung với nhạc sĩ Bằng Giang. Vừa làm việc, vừa luyện giọng và viết nhạc – tình yêu âm nhạc đã bắt đầu nảy nở trong Chế Linh. Nhạc sĩ Bằng Giang là người hiểu rõ ý định của Chế Linh nên khi nhận thấy ông đủ sức đã khuyên ông theo nghề ca hát. Nhiều bài hát nổi tiếng được ông cùng Bằng Giang sáng tác như Bài ca kỷ niệm, Đêm buồn tỉnh lẻ, Đoạn tái bút,… Khoảng một năm sau, Châu Kỳ và Trúc Phương tìm ra chỗ ở của Chế Linh và khuyên ông trở về Sài Gòn. Hai nhạc sĩ quyết định sáng tác cho riêng Chế Linh những nhạc phẩm về lính, không nhắm đặc biệt vào một binh chủng nào và lời ca dễ hiểu.[3]
Năm 1964, Chế Linh hợp tác với hãng đĩa hát Continental cho ra đời đĩa than đầu tay Vùng biển trời và màu áo em và sau đó ký hợp đồng với công ty Đĩa Hát Việt Nam.
Mặc dù ca sĩ nữ song ca đầu tiên với ông là Thanh Tâm, nhưng Thanh Tuyền mới là người song ca ăn ý nhất. Khoảng 1967–1968, nhạc sĩ Nguyễn Văn Đông vì muốn có sự thay đổi và nhất là tránh cho thính giả nhàm chán với những nhạc phẩm đơn ca nên ông đã đưa ra sáng kiến là để Thanh Tuyền song ca với Chế Linh. Đĩa hát đầu tiên trong đó có nhạc phẩm Hái hoa rừng cho em của Trương Hoàng Xuân được tung ra thị trường và trở nên ăn khách một cách không ngờ. Những hãng đĩa khác sau đó đã tiếp tục khai thác cặp đôi song ca này.
Năm 1972, Chế Linh đoạt giải Kim Khánh – Huy chương vàng đệ nhất hạng nam ca, do nhật báo Trắng Đen tổ chức. Vì mùa hè đỏ lửa 1972, Chế Linh bị Chính phủ Việt Nam Cộng hòa cấm hát vì lời hát không phù hợp.
Sau sự kiện 30 tháng 4 năm 1975, ông bị chính quyền sở tại Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Việt Nam bắt tại ga Sông Mao, Hải Ninh, Bắc Bình vì tội ” phản động “. Sau 28 tháng biệt giam, ông vượt biên thành công xuất sắc sang Malaysia, sau đó định cư tại Toronto, Canada. Tại đây, ông mở vài cơ sở kinh doanh thương mại và trình diễn nhiều nơi có người Việt cư ngụ .
Năm 2007, lần đầu tiên ông theo một đoàn văn hóa của UNESCO về thăm lại và biểu diễn tại Việt Nam.
Năm 2011, ông tổ chức liveshow 30 năm tái ngộ tại Hà Nội. Trong những năm sau đó, ông nhiều lần trở lại Việt Nam để du lịch và biểu diễn.
Năm 21 tuổi, Chế Linh lấy người vợ tiên phong và có 5 đứa con sau 4 năm chung sống .Khi đứa con thứ 5 vừa biết đi chập chững thì Chế Linh ly dị người vợ đầu để cưới người vợ thứ hai là em gái của vợ trước. Chế Linh sống với người vợ thứ hai này được 4 năm và sinh tiếp 4 đứa con .Năm 1972, Chế Linh cưới người vợ thứ ba là Thúy Hằng mới 17 tuổi. Ông có thêm 2 người con với người vợ này. Năm 30 tuổi, bà Thúy Hằng tự sát .Cuối năm 1975, Chế Linh tổ chức triển khai đám cưới với bà Vương Nga và có thêm 3 đứa con .
Về bút danh Tú Nhi khi sáng tác nhạc, Chế Linh cho biết có nghĩa là đứa trẻ khôi ngô, tuấn tú vì “Tôi thích cái tên đó. Khi tôi còn nhỏ xíu, người ở trong làng thường bảo thằng bé này dễ thương”. Còn bút danh Lưu Trần Lê, ông giải thích “Bút danh này ghép từ họ của tôi với họ của người vợ thứ nhất và người vợ thứ nhì”.[4]
Những bài có dấu * ký bút hiệu Lưu Trần Lê.
| Năm | Tên | Tên khác | Đồng sáng tác |
|---|---|---|---|
| 1962 | Đêm buồn tỉnh lẻ | Bằng Giang | |
| 1962 | Bài ca kỷ niệm | Bằng Giang | |
| 1963 | Đếm bước cô đơn | Bằng Giang | |
| 1966 | Thương hận | Hồ Đình Phương | |
| 1966 | Lời thương chưa ngỏ | ||
| 1967 | Ngày đó xa rồi | ||
| 1967 | Xin làm người xa lạ | ||
| 1968 | Nỗi buồn sa mạc | Tuấn Lê | |
| 1968 | Lời kẻ đăng trình | ||
| 1968 | Trong tầm mắt đời* | ||
| 1968 | Đoạn cuối tình yêu | ||
| 1969 | Bọn mình năm đứa | Tâm sự người thương binh | |
| 1969 | Tình khúc đoạn trường | Xa thật rồi | |
| 1969 | Mai lỡ mình xa nhau* | ||
| 1969 | Nếu chúng mình cách trở* | Mai lỡ mình xa nhau 2 | |
| 1969 | Tình yêu cách biệt* | ||
| 1969 | Khu phố ngày xưa | ||
| 1970 | Chuyện mưa mây | Anh Việt Thanh | |
| 1970 | Khung trời kỷ niệm | Hoàng Thanh Việt | |
| 1970 | Lời ca từ lòng đất | Đan Hùng | |
| 1970 | Đoạn buồn cho tôi | ||
| 1970 | Nụ cười chua cay | Một lần hiện diện | Song An |
| 1972 | Mưa bên song cửa | ||
| 1972 | Mưa buồn tỉnh lẻ | Bằng Giang | |
| 1973 | Người về trong chiêm bao | ||
| 1974 | Xin yêu tôi bằng tình người | ||
| 1974 | Xin vẫy tay chào | ||
| 1976 | Tình khúc đoạn trường 2 | ||
| 1976 | Tâm tư kẻ tù | ||
| 1976 | Sao đổi ngôi | ||
| 1980 | Lời lữ khách | ||
| 1980 | Xuân quê hương xuân lạc xứ | ||
| 1980 | Như giọt sương mai | ||
| 1980 | Ngày đó quê hương tôi | ||
| 1980 | Tôi đã hát, sẽ hát, ta phải hát | ||
| 1980 | Vùng trời đó tôi thương | ||
| 1984 | Đêm trên đường phố lạ | ||
| 1995 | Em trên đời ngẩn ngơ | ||
| 1996 | Hết rồi | Anh Hoàng | |
| 1997 | Mù | ||
| 1998 | Cứ tưởng còn trong tay | ||
| 2000 | Một trời thương nhớ | ||
| 2002 | Một góc phố buồn | ||
| 2002 | Thành phố buồn hơn | Cho anh và em | |
| 2002 | Nỗi buồn của tôi | ||
| 2002 | Bài ca không tựa | ||
| 2005 | Ly rượu đắng cay | ||
| 2007 | Làng Chăm quê em | Đàng Năng Quạ | |
| ? | Lệ tình | ||
| ? | Làm sao quên | Bằng Giang | |
| ? | Đoạn buồn đêm mưa | Vinh Sử | |
| 1970 | Đoạn tái bút | Bằng Giang | |
| ? | Sầu thương chưa dứt | Bằng Giang | |
| ? | Hát cho người tình phụ 1 & 2 |
Không tính những đĩa 45 vòng .
- Trước 1975
- Chế Linh và Tình bơ vơ
- Chế Linh 1: Nụ cười chua cay
- Chế Linh 2: Tình khúc đoạn trường
- Chế Linh 3: Tiếng hát Chế Linh
- Chế Linh 4: Xin yêu tôi bằng tình người
- Làng Văn CD
- Một số album khác
- Sắc Hoa Màu Nhớ (MKCD09) với Phương Dung
- Traditional Music and Songs of Champa (bảo trợ bởi Bộ Văn hóa Malaysia)
- Mai Lỡ Mình Xa Nhau (ASIACD116) với Thanh Tuyền
- Mai Lỡ Hai Mình Xa Nhau (PHCD36)
- Tạ Từ Trong Đêm (PHCD64) với Phi Nhung
- Lối Về Đất Mẹ (NĐBD Gold 25) với Hương Lan
- Hát Cho Người Tình Phụ 1, 2, 3 (NĐBD)
- Con Đường Xưa Em Đi (TACD)
- Khu Phố Ngày Xưa (TACD57) với Giao Linh, Băng Châu
- Đoạn Cuối Tình Yêu (TACD97) với Phi Nhung
- Mưa Bay Trong Đời (VSCD130) với Trường Vũ
- Cứ Tưởng Còn Trong Tay (VSCD138) với Tuấn Ngọc
- The Best of Chế Linh – Thanh Tuyền (VSCD166)
- Người Xa Người (TNCD23) với Hương Lan
- Hòn Vọng Phu (TLCD059)
Nội dung chính
Trình diễn trên sân khấu.
Trung tâm Thúy Nga.
| STT | Tiết mục | Thể hiện với | Chương trình | Năm |
|---|---|---|---|---|
| 1 | Xuân Này Con Không Về (Trịnh Lâm Ngân) | solo | Gió Mùa Xuân Tới | 2018 |
| 2 | Ai Cho Tôi Tình Yêu (Trúc Phương) | solo | ||
| 3 | Xót xa (Tô Thanh Tùng) | Mai Quốc Huy | Paris By Night Divos | |
| 4 | Đưa em vào hạ (Trầm Tử Thiêng) | Solo | ||
| 5 | Tình Bơ Vơ (Lam Phương) | Thanh Tuyền, Nguyễn Ngọc Ngạn | Thanh Tuyền – Một Đời Cho Âm Nhạc | 2020 |
| 6 | Chuyện Chúng Mình (Trúc Phương) | Solo | ||
| 7 | LK Chiều Mưa Biên Giới & Hải Ngoại Thương Ca (Nguyễn Văn Đông) | Thanh Tuyền, Anh Khoa, Phương Hồng Quế, Sơn Tuyền, Ngọc Huyền, Như Quỳnh, Mai Thiên Vân |
Trung tâm Asia.
Trung tâm Vân Sơn.
| STT | Tiết mục | Song ca | Chương trình | Năm |
|---|---|---|---|---|
| 1 | LK Thành phố buồn | Trường Vũ | Vân Sơn 21 | 2002 |
| 2 | Vùng trời xanh kỷ niệm (Thục Chương) | solo | Vân Sơn 26 | 2004 |
| 3 | LK Nhớ người yêu | Trường Vũ | Vân Sơn 26 | |
| 4 | Cứ tưởng còn trong tay (Tú Nhi) | solo | Vân Sơn 28 | |
| 5 | Chuyện tình không suy tư (Tâm Anh) | Vân Sơn 29 | 2005 | |
| 6 | Hết rồi (Tú Nhi & Anh Hoàng) | Vân Sơn 30 | ||
| 7 | LK Trộm nhìn nhau | Thanh Tuyền | Vân Sơn 31 | |
| 8 | Bóng mát (Phạm Thế Mỹ) | solo | Vân Sơn 32 | |
| 9 | Đêm trên vùng đất lạ (Trúc Phương) | Vân Sơn 35 | 2006 | |
| 10 | Xin yêu tôi bằng cả tình người (Tú Nhi) | Vân Sơn 36 | 2007 | |
| 11 | LK Tình người kỹ nữ | Chế Phong, Trường Vũ | ||
| 12 | Làng Chăm quê em (LV: Chế Linh) | solo | Vân Sơn 37 | |
| 13 | Hoa vẫn nở trên đường quê hương (Phạm Thế Mỹ) | Vân Sơn 39 | 2008 | |
| 14 | LK Mẹ và quê hương | Trường Vũ, Nguyên Khang, Andy Quách, Thanh Tuyền, Nhã Thanh, Ngọc Hạ, Diễm Liên, Phi Nhung, Cát Tiên, Vpop | ||
| 15 | Quê hương bỏ lại (Tô Huyền Văn) | solo | Vân Sơn 41 | |
| 16 | LK Chuyện chúng mình | Chế Phong, Trường Vũ | ||
| 17 | Đưa em về quê hương (Phạm Thế Mỹ) | solo | Vân Sơn 42 | 2009 |
| 18 | Bến giang đầu (Lê Trọng Nguyễn) | Vân Sơn 43 | ||
| 19 | Tôi vẫn nhớ (Ngân Giang) | Vân Sơn 44 | 2010 | |
| 20 | Chuyện tình Ngưu Lang – Chức Nữ (Mạc Phong Linh) | Vân Sơn 45 | ||
| 21 | Thương hận (Tú Nhi) | Vân Sơn 46 | 2011 | |
| 22 | LK Xin anh giữ trọn tình quê (Duy Khánh) | Giang Tử, Trường Vũ | ||
| 23 | Thành phố buồn (Lam Phương) | solo | Vân Sơn 47 | |
| 24 | Nỗi buồn sa mạc (Tú Nhi – Tuấn Lê) | Giang Tử | ||
| 25 | Xin làm người xa lạ (Tú Nhi) | solo | Vân Sơn 48 | 2012 |
| 26 | Lời cho người tình phụ (Tú Nhi) | Vân Sơn 49 | 2013 | |
| 27 | Ngày vui qua mau (Nhật Ngân – Đinh Việt Lang) | Vân Sơn 51 | 2015 |
Trung tâm Mây.
| STT | Tiết mục | Thể hiện với | Chương trình | Năm |
|---|---|---|---|---|
| 1 | Giọt lệ sầu (Lam Phương) | Solo | Hollywood Night 1 | 1992 |
| 2 | Mai lỡ hai mình xa nhau (Tú Nhi) | Hollywood Night 2 | ||
| 3 | Hoang vu (Ngọc Sơn) | Hollywood Night 11 | 1994 | |
| 4 | Mùa xuân của mẹ (Trịnh Lâm Ngân) | Hollywood Night 12 | 1995 | |
| 5 | Đoạn cuối tình yêu (Tú Nhi) | Thanh Tuyền | ||
| 6 | Mười năm yêu em (Trầm Tử Thiêng) | solo | Hollywood Night 13 | 1996 |
| 7 | Nhớ về một mùa xuân (Trần Trịnh) | Hollywood Night 15 | 1997 | |
| 8 | Xuân tha hương xuân lạc xứ (Tú Nhi) | Hollywood Night 18 | 1999 | |
| 9 | LK Những nẻo đường Việt Nam | Ý Lan, Thiên Trang, Giao Linh | Hollywood Night 19 |
Liên kết ngoài.
Source: http://139.180.218.5
Category: Nhạc bolero