Bolero Việt – thể loại nhạc tạo nên những cuộc tranh cãi ‘nảy lửa’

Ở Nước Ta, Bolero gây tranh cãi ngay từ việc định danh. Nhiều nghệ sĩ cho rằng nó là một dòng nhạc, số khác lại chứng minh và khẳng định đó chỉ là một điệu nhạc gia nhập từ quốc tế .Sau phát ngôn thẳng thắn của Tùng Dương, Bolero một lần nữa lại là chủ đề làm dư luận ” sục sôi ” những ngày qua. Trước đó, nhạc sĩ Quốc Trung, Lê Minh Sơn, Bảo Yến cũng từng gây tranh cãi khi có những góc nhìn riêng về những yếu tố tương quan thể loại nhạc trữ tình này .
Với số đông công chúng Việt, Bolero là một tên gọi quen thuộc dù không thuần Việt. Thế nhưng, không phải người theo dõi trẻ nào cũng biết Bolero từ đâu đến, từng ” làm mưa làm gió ” như thế nào tại miền Nam và vì sao lại bùng nổ trở lại trong những năm gần đây .

Đáng nói hơn, lý do nào Bolero lại có thể tạo nên những cuộc tranh cãi trái chiều?

Những năm gần đây, Chế Linh thường xuyên về nước biểu diễn. Ảnh: Quang Minh.

Bolero có phải là một dòng nhạc?

Bolero vốn chỉ là một điệu nhạc chậm rãi có nguồn gốc Mỹ Latin, gia nhập vào Nước Ta từ đầu thập niên 1950 và nhanh gọn thông dụng trong những bài hát tại miền Nam Nước Ta. Hầu hết những ca khúc Bolero đậm chất dân ca, giai điệu đều, chậm, lời ca vần, dễ thuộc, chủ đề đơn thuần, ít có tính hình tượng và mang tính triết lý .
Với những đặc trưng như vậy, Bolero được nhiều người xem là một dòng nhạc ở Nước Ta thay vì chỉ là một điệu nhạc, tiết tấu nhạc như nguồn gốc của nó. Trước năm 1975, Bolero từng ở vào thời kỳ hoàng kim, được phần đông người theo dõi miền Nam yêu dấu .
Sau đó, Bolero bị hạn chế một thời hạn dài trước khi bùng nổ trở lại vào những năm gần đây. Nhiều ca sĩ Bolero hải ngoại như Giao Linh, Phương Dung, Hương Lan, Chế Linh, … về nước màn biểu diễn. Bolero được hát ở những sân khấu lớn, thậm chí còn trên cả truyền hình .
Một loạt cuộc thi, chương trình truyền hình thực tiễn về Bolero sinh ra như Thần tượng Bolero, Song ca cùng Bolero, Tình Bolero, Kịch cùng Bolero, … Một số game show khác như Người hát tình ca, Tuyệt đỉnh song ca … nhạc Bolero cũng áp đảo. Đến cả cuộc thi Giọng hát hay TP.HN cũng đồng ý Bolero .
” Người người nhà nhà ” hát Bolero. Dòng nhạc này được cho là tăng trưởng chưa từng thấy từ năm 1975 trở lại đây. Nhiều ca sĩ chuyên trị nhạc trẻ cũng chuyển sang hát Bolero và thiết kế xây dựng được tên tuổi, ví dụ tiêu biểu vượt trội nhất là Lệ Quyên. Còn số lượng giọng ca trẻ theo đuổi Bolero cũng như ” nấm sau mưa “, ” nhiều không kể xiết ” .

Danh ca Bảo Yến cho rằng Bolero cũng có hạng, không phải nhạc sĩ nào cũng như nhạc sĩ nào.

Bolero cũng được phân hạng

Bảo Yến – một giọng ca Bolero thành danh – từng san sẻ Zing. vn rằng Bolero cũng có hạng, không phải nhạc sĩ nào cũng như nhạc sĩ nào. ” Có người quý phái, có người thông thường, không hề đánh đồng được, giống như ca sĩ cũng có hạng A, hạng B, hạng C, hạng D “, nữ danh ca nhấn mạnh vấn đề .
Theo Bảo Yến, ở dòng nhạc Bolero, Trúc Phương, Lam Phương được xem là ” vua Bolero “, là hạng trên vì lời ca đầy chất văn. Muốn viết được những ca từ như vậy phải sống qua đau khổ, dày dạn gió sương, phải chắt lọc để tinh xảo .
Trong khi, những ca khúc của nhạc sĩ Vinh Sử ở hạng thấp hơn. ” Nhạc của Vinh Sử với những lời như ‘ Ước gì nhà mình chung vách, hai đứa mình thức trắng đêm nay ‘ thì sao hoàn toàn có thể gọi là vua. Nhạc của Vinh Sử chỉ dành cho người tầm trung, ít học “, giọng ca Bolero nêu quan điểm .

Trong khi đó, nhạc sĩ – nhà phê bình âm nhạc Nguyễn Quang Long phân loại Bolero của Trúc Phương, Lam Phương là “văn minh”: “Nếu phải dùng mấy từ ngắn nhất để phân biệt với các ca khúc khác cùng thuộc dòng Bolero thì có thể dùng hai chữ văn minh”, nam nhạc sĩ nói.

Tuy vậy, theo nhà phê bình Nguyễn Quang Long bên cạnh những ca khúc được tạm dùng từ ” văn minh ” của Trúc Phương, Lam Phương, một thông dụng với Bolero là những bài mang tính dân dã. Thấy gì, nghe gì, thích gì, nghĩ gì viết nấy. Không nhất thiết phải tuân theo quy luật, khúc triết, ca từ mỹ miều, có chiều sâu. Các sáng tác của nhạc sĩ Vinh Sử thuộc loại này .
” Như vậy, xét về phương diện thẩm mỹ nghệ thuật, tối thiểu Bolero được phân hai tầng, một tầng hàm chứa sự văn minh nhất định và một tầng rất là dân dã. Tạm gọi là ‘ văn minh ‘ và ‘ tầm trung ‘ ” .
Có điều từ khi Bolero được Việt hóa từ nguồn gốc điệu nhảy ngoại nhập thành một điệu nhạc được gọi theo tên gốc và tên Việt hóa, sau đó có thêm những điệu nhạc khác khiến Bolero mang dáng dấp là một dòng nhạc Việt, thì Bolero đã là đại diện thay mặt nhạc đại chúng tầm trung .
Bình dân có nghĩa phổ cập, ai, những tầng lớp và tri thức nào cũng hoàn toàn có thể nghe được. Nên dù có văn minh thì cũng là ‘ văn minh ‘ trong tầm trung hay ‘ tầm trung ‘ trong tầm trung “, nam nhạc sĩ nghiên cứu và phân tích .

Tùng Dương là tâm điểm dư luận những ngày qua vì phát ngôn thẳng thắn về Bolero.

Những cuộc tranh cãi không hồi kết

Không chỉ tranh cãi về sự định danh, sự phân cấp chia hạng, Bolero từng nhiều lần trở thành đề tài gây bão mạng xã hội, khiến báo chí truyền thông – tiếp thị quảng cáo ” tốn nhiều giấy mực ” .
Từ yếu tố giọng Bolero thuần, việc làm mới Bolero đến những quan điểm riêng về dòng nhạc này đều thuận tiện nhận những quan điểm trái chiều. Có người ví Bolero như ” tổ kiến lửa ” mà bất kể ai động vào sẽ trở thành điểm trung tâm của dư luận và bị ném đá không thương tiếc .
Khi nhạc sĩ Lê Minh Sơn cho rằng ” Việc bùng nổ đêm nhạc Bolero là ngưng trệ, đau khổ với người phát minh sáng tạo “, có quan điểm phản hồi ” Tôi thà làm kẻ lỗi thời bên Bolero còn hơn nghe nhạc dị hợm “. Lê Minh Sơn chọn cách yên lặng sau đó .
Trước Lê Minh Sơn, nhạc sĩ Quốc Trung cũng từng gây tranh cãi khi đặt câu hỏi : ” Những người trẻ tuổi tri thức trẻ tuổi, sành điệu nhưng lại đắm đuối với nhạc sến liệu có gọi là thông thường ? “. Một nhận định và đánh giá đã bị phản ứng kinh hoàng …

Mới đây nhất, Tùng Dương nêu quan điểm “Già trẻ lớn bé đều đắm đuối với Bolero thì đúng là sự thụt lùi trong âm nhạc”. Thực tế Tùng Dương không có ý bài bác Bolero, bản thân anh cũng cho rằng “Bolero là kỷ niệm, là dòng nhạc có sức sống bền bỉ, không ai được phép khinh bỏ”.

Nam ca sĩ đặt câu hỏi : ” Nếu tổng thể ca sĩ nhạc nhẹ đều chuyển sang hát Bolero để đắt show, để dễ kiếm tiền thì âm nhạc sẽ như thế nào “. Và một cơn bão chỉ trích bùng lên nhắm vào Tùng Dương .
Những cuộc tranh cãi về Bolero là không có hồi kết. Nhưng hẳn sự tôn trọng so với những quan điểm cá thể là điều thiết yếu trong mọi cuộc tranh luận .