Khi nhạc chế trở thành hiện tượng Youtube Việt – Báo Công an Nhân dân điện tử

Có lẽ, cũng không quá ngạc nhiên khi hai năm gần đây, cuộc chạy đua top trending đang trở thành một cuộc đua quyết liệt của giới trẻ.

Và mới đây, trong bảng xếp hạng của Youtube Việt, nhạc chế trở thành một hiện tượng với lượng view lên tới hàng trăm triệu.

Cuộc đua mang tên “top trending”

Trong lúc nhạc Việt vẫn chưa có một bảng xếp hạng âm nhạc chính thức thì top trending của YouTube Nước Ta phản ánh thị hiếu âm nhạc của người theo dõi trải qua lượt view ( người xem ). Vô tình, top 1 trending youtube trở nên quan trọng vì phản ánh sự đảm nhiệm của người theo dõi với mẫu sản phẩm .
Điều đáng nói là những vị trí top trending này thuộc về những bạn trẻ tay ngang làm nhạc chế. Theo tổng hợp của Youtobe Rewind 2019, tại Nước Ta, video đứng đầu trong list 10 video điển hình nổi bật nhất thuộc về “ Những chị đại học đường ” của kênh Hậu Hoàng .
Video thuộc thể loại nhạc chế lời, cách bộc lộ vui nhộn, lời bài hát mới lạ, dưa trên một nền nhạc có sẵn. Video này phát hành ngày 11/3 và hiện có 120 triệu lượt người xem. Theo tổng kết của Youtube trong năm 2019, người Việt chăm sóc nhiều đến những nội dung hài, vui chơi .
Ngoài nhạc chế, 1 số ít video hài cũng xuất hiện trong Top 10 như “ Thập tứ cô nương ”, “ Thách thức danh hài ”, “ Hài tết Hoài Linh, “ Để Mị nói cho mà nghe Parody ”. Từ khóa “ Độ ta không độ nàng ” cũng trở thành hiện tượng kỳ lạ Youtube khi có tới hai nội dung tương quan đến bài hát này Open trong top 10 video điển hình nổi bật, gồm bản cover của kênh Hương Ly và một video dạng “ reaction ” do kênh Cris Devil Gamer thực thi, đạt hàng chục triệu lượt xem .

“Bạc phận” lọt vào vị trí số 1 của video âm nhạc.

Top 10 video âm nhạc điển hình nổi bật của youtube có tới 8 video đạt trên 100 triệu lượt xem, hai video còn lại cũng đạt lần lượt 91 triệu và 97 triệu lượt xem. Video âm nhạc có lượt xem nhiều nhất lúc bấy giờ trên youtube là “ Bạc phận ” của ca sĩ K-ICM và Jack. Sau tám tháng phát hành, video này đạt tới 258 triệu lượt xem .
Chúng ta nhìn thấy gì từ những số lượng ấn tượng đó của năm 2019 ? Không thể phủ nhận được, công nghệ tiên tiến số đang trở thành một khuynh hướng tất yếu và nó đang sở hữu phần nghe nhìn của người theo dõi, giúp nghệ sĩ tiếp cận với người theo dõi một cách nhanh gọn và hiệu suất cao hơn .
Thay vì phát hành album theo phương pháp truyền thống lịch sử, tốn kém và yên cầu nhiều công sức của con người, khó tiếp cận người theo dõi, nhiều nghệ sĩ, đặc biệt quan trọng là những bạn trẻ lựa chọn youtube, chỉ cần một cú nhấp chuột, nghệ sĩ đã có thời cơ đến với công chúng .
Nhìn vào những số lượng ấn tượng đó, cũng cho thấy, lúc bấy giờ, phần đông người Việt vẫn thích xem / nghe những chuyện tầm phào, mua vui. Và đó cũng chỉ là một trào lưu nhất thời, không phải là những giá trị thẩm mỹ và nghệ thuật .
“ Tâm lý người Việt hay tò mò, thích nghe những thứ theo trào lưu. Ngày xưa, những cụ buôn chuyện ngoài chợ, giờ đây, xã hội buôn chuyện trên khoảng trống mạng, nó phân phối sự tò mò, mua vui của một bộ phận người Việt mà thôi ”, nhạc sĩ Nguyễn Quang Long khẳng định chắc chắn .

“Độ ta không độ nàng” – bản cover của Hương Ly cũng làm mưa làm gió trên youtube.

Tuy nhiên, với những nghệ sĩ hay gia chủ của vị trí top trending họ lại được hưởng lợi khá nhiều, nó không chỉ là thời cơ khẳng định chắc chắn mình, nổi tiếng mà còn tăng thu nhập .
Không cần biết đó là giọng ca nào, chất lượng hay không, chỉ cần một bản hit sẽ là giọng ca được lựa chọn tại những sự kiện. View được coi là thước đo nhìn nhận chất lượng và thành công xuất sắc của mẫu sản phẩm âm nhạc của một nghệ sĩ .

Từ hiện tượng này, chắc chắn không ít nghệ sĩ trẻ mới vào nghề thấy rằng, lao động nghệ thuật một cách nghiêm túc chưa hẳn là con đường đi đến thành công mà phải có nhữn sản phẩm “chiều lòng khán giả”. Vì thế mới có hiện tượng cày view cho thần tượng và cuộc chạy đua top trending đang là một cuộc đua quyết liệt trên youtube.

View cao có đồng nghĩa với chất lượng?

Trong một lần phỏng vấn nghệ sĩ trẻ Vinh Khuất khi anh về nước, tôi hỏi anh có chăm sóc đến trào lưu top trending ? Vinh san sẻ, ở Đức hay nhiều nước trên thế giới, top trending đang là một trào lưu. Nó bộc lộ thị hiếu của một bộ phận công chúng. Nhưng chắc như đinh, nó không ầm ĩ như ở Nước Ta .
Anh cũng cho rằng, cái gì lên nhanh thì cũng xuống nhanh. Những cái tên luôn bị thay thế sửa chữa chỉ trong vài ngày, thậm chí còn vài giờ vì cuộc đua top trending không khi nào dừng lại. Đó không phải là giá trị của âm nhạc. Thực tế, nhìn vào những vị trí được coi là hiện tượng kỳ lạ của youtube năm 2019, không đồng nghĩa tương quan với chất lượng loại sản phẩm .
Nhạc chế chỉ là những câu truyện tầm phào, mua vui. Còn những mẫu sản phẩm âm nhạc như “ Bạc phận ” cũng dính nghi hoặc đạo nhái. Thế mới có chuyện, ngay nay, nghề “ cày view ” đang trở thành một nghề hot và được môt bộ phận giới trẻ lựa chọn .

Hậu Hoàng – từ nhân viên văn phòng trở thành nữ hoàng nhạc chế.

Nhạc sĩ Anh Quân cho rằng : “ Bây giờ là thời đại số, cái gì cũng rạch ròi, cân đong đo đếm. Cái gì cũng đi cày view, một bộ phận bạn trẻ thích như vậy. Nhưng những người làm nghề như chúng tôi đều hiểu, làm âm nhạc bền vững phải đi từ gốc. Nếu nhìn vào những cái nhiều view tất cả chúng ta đều không hiểu giá trị của nó nằm ở đâu .
Mọi thứ đều bị nhìn một cách hời hợt, kể cả giới truyền thông online, cũng nhìn bao nhiêu view để nhìn nhận, đó không phải là văn hóa truyền thống nghệ thuật và thẩm mỹ. Chúng ta đang quy tổng thể thành những số lượng. Trong khi, có những người view ít nhưng họ có những loại sản phẩm nghệ thuật và thẩm mỹ và nó sẽ góp phần được gì đó vào đời sống âm nhạc, đó mới là cái giá trị ” .
Anh chứng minh và khẳng định, lúc bấy giờ tất cả chúng ta mặc định âm nhạc là vui chơi, nhưng bỏ lỡ yếu tố thẩm mỹ và nghệ thuật mà chỉ nhấn mạnh vấn đề vào tính vui chơi của âm nhạc. Điều đó khiến cho những bạn trẻ mặc định trong đầu rằng không có triệu view thì chẳng là gì .
Giá trị nằm ở view. View trở thành đích đến, nhìn nhận sự thành công xuất sắc của những bạn trẻ, vì vậy, cuộc đua này sẽ không dừng lại. Nhạc sĩ Dương Cầm cũng cho rằng, hiện tượng kỳ lạ top trending đang có sức hút mãnh liệt với nhiều bạn trẻ, cho nên vì thế, họ coi đó là tiềm năng làm nghề, trong khi giá trị của nghệ thuật và thẩm mỹ nằm ở những thứ bền vững hơn, giúp con người hướng tới cái đẹp, chân, thiện, mỹ .
Từ đó, công chúng thấy tiếc cho những loại sản phẩm hay, góp vốn đầu tư công phu, kỹ lưỡng nhưng không khi nào hoàn toàn có thể leo lên những vị trí top trending. Minh chứng là trong năm qua, hàng loạt MV nhạc dân tộc bản địa được chơi trên nền nhạc điện tử, những bản cover bản hit của những nghệ sĩ nhạc giao hưởng như violin, saxophone … rất mê hoặc nhưng không nhiều lượt view .
Các nghệ sĩ làm nghề thời nay cũng đã tiếp cận công nghệ tiên tiến số, nhưng nếu nhìn vào lượt view và so sánh với những bản nhạc chế, hay nhạc thị trường, họ không tránh khỏi ngậm ngùi .
“ Xin chào Nước Ta ” là một MV khá mê hoặc trong năm 2019, do nghệ sĩ violin LMI KO, không riêng gì mang đến âm nhạc mà còn là những thước phim về Nước Ta thuyết phục người xem. Rất nhiều quan điểm khen ngợi MV, cả trong và ngoài nước, nhưng với người theo dõi Việt, nó lại biến mất và không hề xuất hiện trong bảng xếp hạng. Đó là điều đáng tiếc, với cả chính người theo dõi Việt khi họ không được / không chịu mở mang tầm nhìn của mình .

Cảnh quay trong một đại học đường.

Nỗi buồn mang tên “thị hiếu khán giả”

Từ hiện tượng của youtube năm 2019 có thể thấy cả thị hiếu bông phèng của phần đông người Việt, đặc biệt là giới trẻ. Không ít người cho rằng, thị hiếu thưởng thức nghệ thuật của giới trẻ hiện nay đang có vấn đề. 

Nhưng mẫu sản phẩm âm nhạc chế, nhạc nhái, thậm chí còn kém chất lượng lại trở thành món ăn niềm tin được phần đông bạn trẻ thương mến và chờ đón. Trong khi đó, có những mẫu sản phẩm thẩm mỹ và nghệ thuật chất lượng, được góp vốn đầu tư chuyên nghiệp, tráng lệ, nhiều tận tâm, trí tuệ của nghệ sĩ thì lại chật vật tìm đường đến với công chúng .
Nhạc sĩ Dương Cầm cho rằng, tiếp thị quảng cáo không nên cổ xúy cho những trào lưu như top trending, vì nó chỉ cung ứng sự tò mò, mua vui cho người theo dõi chứ không góp phần gì cho đời sống văn hóa truyền thống nghệ thuật và thẩm mỹ. Chúng ta cũng không nên tẩy chay hay vô hiệu vì nó là một phần của đời sống .
Điều cần làm là câu truyện giáo dục nghệ thuật và thẩm mỹ cho giới trẻ lúc bấy giờ, tất cả chúng ta đã bỏ ngỏ yếu tố giáo dục nghệ thuật và thẩm mỹ âm nhạc cho giới trẻ nhiều năm nay. Và hệ lụy nhãn tiền của nó, chính là những người theo dõi hời hợt, thích mua vui kiểu bông phèng. Đời sống nghệ thuật và thẩm mỹ sẽ còn mất cân đối và số lượng triệu view cũng chỉ thuộc về những thứ bông phèng khi thẩm mỹ và nghệ thuật của người dân chưa được nâng cao .