Nghệ nhân miền Tây sáng chế gần 100 nhạc cụ ‘độc nhất vô nhị’

Bậc thầy sáng chế

Trong khuôn khổ Liên hoan Đờn ca tài tử vương quốc lần thứ 3 và Lễ hội bánh dân gian Nam bộ lần thứ 9 diễn ra tại Cần Thơ, sự Open của nghệ nhân Chín Quý khiến nhiều người cảm phục bởi tình yêu thẩm mỹ và nghệ thuật cùng sự phát minh sáng tạo nhạc cụ độc, lạ .

Ông Chín Quý được nhiều người biết đến là một nghệ nhân đờn ca tài tử đa tài, bởi ông không chỉ có ngón đờn giỏi mà còn có biệt tài sáng tạo những loại nhạc cụ truyền thống lịch sử. Trong dàn nhạc đờn ca tài tử Nam bộ, thông dụng nhất phải kể là bộ tứ tuyệt : kìm – cò – tranh – bầu ; kế đến là guitar phím lõm – sáo – hạ uy di … Nhưng với ngón đờn lão luyện như nghệ nhân Chín Quý thì những nhạc cụ này lại vắng bóng trong nhà. Thay vào đó là những nhạc cụ trọn vẹn không có tên trong dàn nhạc truyền thống cuội nguồn của nghệ thuật và thẩm mỹ đờn ca tài tử .

Nghệ nhân Chín Quý san sẻ, đam mê sáng tạo nhạc cụ của ông bắt nguồn từ tình yêu với đờn ca tài tử, cũng như mong ước chinh phục những cung bậc âm sắc từ tiếng đờn. Năm 1990, ông bắt tay vào sáng tạo những loại đờn ” có 1 không 2 ” như : bát ngũ cầm, tam huyền di, tứ tuyệt cầm, ngũ âm huyền …

Những cây đờn với các tên gọi lạ như tứ tuyệt cầm là sự kết hợp các loại đàn hạ uy di, sến, cò, guitar phím lõm thành một giá đờn; tam huyền di là sự kết hợp giữa cây tam thập lục và độc huyền cầm; ngũ âm huyền là sự phát triển từ 5 đàn bầu trên một giá đờn…

Điều đặc biệt quan trọng là nghệ nhân Chín Quý chỉ sử dụng những vật liệu sẵn có xung quanh nhà hoặc phế liệu tưởng chừng vứt đi để chế tạo thành nhạc cụ, như vỏ thiết hộp bánh, miếng gỗ, ống nhựa cũ, nón bảo hiểm …

\ n

Cả đời theo nghề

Những nhạc cụ do nghệ nhân Chín Quý sáng chế có thể biến tấu ra âm sắc nhiều nhạc cụ, vừa tiện lợi, vừa tạo nên sắc thái mới lạ. Tuy nhiên, với mỗi sáng chế, ông phải tập luyện nhiều lần để chinh phục loại nhạc cụ mới do mình làm ra.

“ Mỗi nhạc cụ tôi phải mày mò tháo, lắp không biết bao lần mới thành công xuất sắc. Mỗi loại làm ra tôi mất thời hạn từ vài tuần đến hơn 1 tháng để rèn luyện lại mới thuần thục ”, nghệ nhân Chín Quý san sẻ .

Theo nghệ nhân Chín Quý, ông thừa hưởng niềm đam mê nghệ thuật đờn ca tài tử từ người cha. Mỗi lần thấy cha “chế” đàn từ những thanh tre, ông đâm ra mê mẩn rồi quyết tâm theo nghiệp đờn ca từ năm 12 tuổi.

Đến năm 17 tuổi, nhờ năng khiếu sở trường bẩm sinh và mưu trí nên ông lĩnh hội được toàn vẹn tuyệt kỹ trong nghề. Sau thời hạn dài gắn bó và theo đoàn hát, ông hoàn toàn có thể chơi gần chục loại nhạc cụ .

Suốt hơn 60 năm theo nghề, chiếm hữu hơn hàng trăm cây đờn độc, lạ, nhưng nghệ nhân Chín Quý vẫn liên tục mày mò sáng tạo thêm nhạc cụ đờn ca tài tử. Với ông, đó là nghĩa vụ và trách nhiệm của một người theo nghiệp đờn ca. Ðặc biệt, sau khi được quản trị nước phong tặng thương hiệu N ghệ nhân Ưu tú, ông lại càng không được cho phép mình nghỉ ngơi, cứ sáng tạo và góp sức hết mình cho nghệ thuật và thẩm mỹ .