Thăng trầm gần 160 năm của ‘Vương triều Nokia’

Từ số 0 lên tới đỉnh cao

Nokia khởi sinh là một công ty sản xuất giấy tiêu dùng tại Phần Lan, xây dựng năm 1865. Trải qua gần 100 năm, doanh nghiệp khởi đầu lan rộng ra nghành kinh doanh thương mại và tới 1979 thì chuyển qua nghiên cứu và điều tra, sản xuất thiết bị viễn thông cung ứng ra thị trường, mở màn cho một đế chế hùng mạnh mà hoàn toàn có thể chính nhà sáng lập Fredrik Idestam và Leo Mechelin không khi nào ngờ tới. Đây cũng là thời gian ghi lại sự sinh ra của ” vị vua ” ngành điện thoại thông minh sau khi tách riêng mảng thiết bị di động với cái tên Nokia – Mobira Oy .

Những chiếc điện thoại cảm ứng tiên phong do hãng sản xuất thương mại Open vào năm 1984, nhanh gọn sở hữu niềm tin người tiêu dùng với ưu điểm bắt sóng tốt, nhẹ hơn những mẫu sản phẩm di động đang có trên thị trường. Thiết bị di động vốn vô cùng đắt đỏ và là món đồ xa xỉ chỉ dành cho hoàng gia, những quý tộc nhưng chiếc máy mà Nokia mang tới đã lôi cuốn được thêm giới nhà giàu khi đó. Nhận thấy tiềm năng của thị trường điện thoại di động, năm 1989 Nokia – Mobira Oy đổi tên thành Nokia Mobile Phones, quyết định hành động góp vốn đầu tư mạnh tay vào tăng trưởng những loại sản phẩm mới .
” Cơn chấn động ” cho thị trường điện thoại cảm ứng đến khi chiếc Nokia 1011 với tên thường gọi ” The Brick ” ( Cục gạch ) sinh ra năm 1992. Đây là Model sử dụng công nghệ tiên tiến mạng di động GSM sản xuất đại trà phổ thông tiên phong, lại chiếm hữu phong cách thiết kế vô cùng nhỏ gọn ( ở thời gian đó ), trang bị màn hình hiển thị LCD đơn sắc, ăng-ten hoàn toàn có thể lê dài, bộ nhớ tàng trữ 99 số điện thoại thông minh kèm tính năng gửi tin nhắn SMS. Nokia 1011 đã đưa tên tuổi của đơn vị sản xuất Phần Lan lên một tầm cao mới trong ngành công nghiệp điện thoại thông minh và viễn thông .

Vài năm sau đó, những chiếc Nokia 2100 ra đời – sản phẩm đầu tiên sử dụng bộ nhạc chuông “huyền thoại” Nokia Tune. Trong khi hãng kỳ vọng bán được khoảng 400.000 máy thì sản phẩm thực tế tiêu thụ hơn 20 triệu chiếc trên toàn cầu.

Trong 6 năm tiếp, Nokia liên tục ra những mẫu mang đặc thù ” hình tượng ” cho tên thương hiệu này như Nokia 9000 Communicator ( 1996 ), Nokia 8110 ( 1996 ). Chiếc điện thoại cảm ứng với tên gọi thân thương ” Quả chuối ” trở thành hiện tượng kỳ lạ trên toàn thế giới sau khi Open sum sê trong bộ phim hành vi giả tưởng Ma trận ( The Matrix ) năm 1999 .

Thế nhưng sự thống trị chính thức mở màn từ năm 1998 khi hãng ra đời hàng loạt mẫu sản phẩm đỉnh điểm thời bấy giờ. Những cái tên như Nokia 6110, series 6100, 8810 giúp Nokia vượt qua Motorola để trở thành đơn vị sản xuất điện thoại thông minh lớn nhất quốc tế. Doanh thu tăng trên 50 % so với năm trước, doanh thu quản lý và vận hành cao ngất ngưởng ở mức 75 %, đẩy giá CP phi mã 220 %. Từ một doanh nghiệp có thị giá 21 tỉ USD, Nokia trở thành ” ông lớn ” với giá trị 70 tỉ USD .
Năm 2000 ghi lại Nokia lên ngôi đầu của kỷ nguyên di động số. Cuộc cách mạng công nghệ tiên tiến đã sản sinh hàng loạt thiết bị sở hữu camera, năng lực chơi nhạc MP3, liên kết mạng 2G … Công ty khôn khéo để bắt kịp sự biến hóa của thời đại, tung ra những dòng mẫu sản phẩm mới, đi trước thị trường. Ngoài những mẫu sản phẩm công nghệ cao, Nokia liên tục tập trung chuyên sâu vào phân khúc đại trà phổ thông và thành công xuất sắc tỏa nắng rực rỡ với chiếc điện thoại cảm ứng giá rẻ siêu bền, cung ứng mọi nhu yếu cơ bản của người dùng mang tên Nokia 1100. Thiết bị này trở thành một trong những điện thoại cảm ứng bán tốt nhất lịch sử vẻ vang không chỉ riêng Nokia mà với toàn bộ tên thương hiệu khác. Trong năm đầu ra mắt ( 2003 ), máy bán 250 triệu chiếc và 2 năm sau đó số lượng này vượt 1 tỉ .
Thành công tiếp nối đuôi nhau thành công xuất sắc, ” Vương triều Nokia ” tưởng chừng không hề có ai xô đổ khi hãng giữ trong tay tới gần 50 % thị trường điện thoại cảm ứng toàn thế giới vào năm 2007, lệch giá 150 tỉ USD với trên một triệu lao động ở khắp cơ sở trên quốc tế .

Lụi tàn trong 5 năm

Năm 2006 giúp Nokia thăng hoa nhưng cũng là thời gian một cuộc đổi ngôi nhen nhóm trong làng di động toàn thế giới. Jorma Ollila từ chức Giám đốc điều hành quản lý Nokia, lên sửa chữa thay thế ông là Olli-Pekka Kallasvou cùng một loạt thành viên ban chỉ huy khác. Cùng với cuộc tái cấu trúc ban chỉ huy, Nokia hợp nhất mảng smartphone và điện thoại cảm ứng đại trà phổ thông, tập trung chuyên sâu vào những Mã Sản Phẩm truyền thống cuội nguồn thay vì điều tra và nghiên cứu công nghệ tiên tiến mới. Động thái này cho thấy Nokia xác lập kế hoạch theo đuổi doanh thu, không còn là đơn vị sản xuất luôn đi đầu trong những mẫu sản phẩm công nghệ tiên tiến như trước .
\ n

Tân CEO Olli-Pekka bị đánh giá là người cứng nhắc trong chiến lược kinh doanh, thường xuyên gạt bỏ những ý tưởng về sản phẩm, công nghệ mới mà chỉ tập trung vào sản phẩm an toàn hòng sớm mang lại doanh thu, lợi nhuận. Bản thân Nokia cũng không thể ngờ rằng thay đổi trên góp phần đẩy hãng vào hành trình tuột dốc không phanh chỉ vài năm sau đó.

Nhưng cái chết không báo trước của vị vua làng di động không riêng gì xuất phát từ yếu tố kế hoạch nội bộ. Những ” cú đấm ” từ bên ngoài cũng góp thêm phần khiến tên thương hiệu lung lay và mất dần chỗ đứng. Năm 2007, iPhone ra đời công chúng và đơn vị sản xuất Apple vốn như kẻ vô danh trong làng di động nếu so với Nokia cả về quy mô tên thương hiệu, thị trường hay khét tiếng. Vậy nhưng loại sản phẩm này không chỉ đặt dấu chấm hết cho kỷ nguyên số do Nokia thống trị, mà còn mở ra một thời kỳ mới : smartphone .
Đáp lại, Nokia chỉ lạnh nhạt, thậm chí còn cười nhạo, cho rằng công nghệ tiên tiến của iPhone không hữu dụng trong khi giá thì quá cao. iPhone Open chỉ khiến Nokia mất 3 % thị trường vào cuối năm 2007, quá nhỏ để ” gã khổng lồ Phần Lan ” phải để tâm. Nhưng dàn chỉ huy Nokia có vẻ như đã ngủ quên trên thắng lợi quá lâu, trở nên phản ứng ì ạch rồi sau cuối ngã đau .
Chưa dừng ở đó, năm 2008 Google trình làng hệ quản lý và điều hành Android dành cho smartphone. Nhưng một lần nữa Nokia lại sai khi không nhận ra thời cơ vượt mặt Apple bằng cái bắt tay với Android, thay vào đó hãng quá tự tin vào nền tảng Symbian đã cũ kỹ, cho rằng Google là công ty quá nhỏ để phải bận tâm. Sự thật phũ phàng được trình diện khi Nokia tung mẫu 5800 Express với màn hình hiển thị cảm ứng vào năm 2008 để cạnh tranh đối đầu với những đối thủ cạnh tranh nhưng lại chạy Symbian vốn đã bị nhìn nhận quá yếu kém ở thời gian này, tụt hậu xa so với iOS hay Android. Nokia 5800 Express thất bại thảm hại, trong khi iPhone ngày càng phổ cập và Apple luôn có lệch giá tăng trưởng không thay đổi .
Những gì xảy ra trong tiến trình 2008 – 2010 thực sự bi thảm cho tên thương hiệu này khi chẳng đạt được thành công xuất sắc nào, lại phải đứng nhìn người dùng quay sống lưng qua hãng khác. Samsung, Huawei lần lượt thành công xuất sắc với Android. Tới lúc này, Nokia mới hiểu hãng cần đổi khác nếu không muốn nằm lại dưới đáy của game show. Hãng quyết định hành động sa thải Olli-Pekka và mời Stephen Elop từ Microsoft về ngồi vào ghế CEO .
Sai lầm tiếp nối đuôi nhau sai lầm đáng tiếc, thất bại tiếp nối đuôi nhau thất bại. Nokia ra đời chiếc N9 chạy hệ quản lý và điều hành MeeGo năm 2011 do chính hãng tăng trưởng nhưng quy trình điều tra và nghiên cứu gấp gáp ( nóng vội cạnh tranh đối đầu iOS, Android ) khiến nền tảng này có quá nhiều yếu tố và chết yểu, kéo theo luôn cả dự án Bất Động Sản và chiếc N9. Hãng lại bắt tay với Microsoft, đưa hệ quản lý và điều hành Windows Phone lên smartphone của mình mà không hay biết rằng điều đó sẽ mang lại cái kết buồn cho cả doanh nghiệp lẫn những người yêu thích tên thương hiệu này .

Windows Phone thua thiệt quá nhiều so với 2 đối thủ, không thể thu hút nổi các nhà phát triển lẫn người dùng, kho ứng dụng thiếu thốn trầm trọng. Cái bắt tay tưởng chừng lập ra thế kiềng 3 chân cho thị trường di động hóa ra chỉ làm nền cho cuộc đua song mã iOS – Android kéo dài tới tận ngày nay.

Năm năm trước, Nokia đứng bên bờ phá sản. Không còn cách nào khác, hãng bán mảng di động cho Microsoft với giá 7 tỉ USD. Microsoft liên tục tăng trưởng và ra đời vài mẫu sản phẩm nhưng cũng chỉ gặp sự thất bại. Dần dần, hãng không còn dự tính góp vốn đầu tư cho mảng điện thoại cảm ứng để tập trung chuyên sâu vào loại sản phẩm khác đang hiệu suất cao hơn như hệ điều hành quản lý Windows, Office, Xbox, Surface …
Bản hợp đồng với Microsoft không thành, tên thương hiệu Nokia một lần nữa đổi chủ khi về tay HMD Global – tên thương hiệu do chính những cựu nhân viên cấp dưới Nokia xây dựng. Đến nay hãng vẫn đang tăng trưởng smartphone, máy tính bảng mang tên thương hiệu Nokia nhưng vừa công bố sẽ dừng phân khúc hạng sang để tập trung chuyên sâu cho Mã Sản Phẩm thuộc hạng mục hàng đại trà phổ thông và giá rẻ .