Các nốt nhạc trên đàn tranh Việt Nam – NHẠC CỤ PHONG VÂN

Các nốt nhạc trên đàn tranh Việt Nam

Chúng ta sẽ chỉ đề cập đến đàn Tranh 17 dây, là loại đàn thông dụng nhất lúc bấy giờ. Dây thấp nhất là dây mang số 1 rồi từ từ đi lên cao, dây ở đầu cuối mang số 17 .Ngày xưa cây đàn Tranh chỉ có 16 dây. Từ năm 1950, Nhạc Sư Nguyễn Vĩnh Bảo nâng cấp cải tiến cây đàn Tranh thành 17, 19, 21 dây. Đôi khi ta hoàn toàn có thể thấy đàn Tranh 22 dây. Các dây thêm vào là những dây trầm. Ở trình độ hiện tại, tất cả chúng ta chưa xử dụng dây trầm mà chỉ xử dụng 16 dây cơ bản, mở màn từ dây số 2 và kết thúc bằng dây số 17 .Có nhiều mạng lưới hệ thống dây đàn Tranh. Chúng ta sẽ lên dây theo mạng lưới hệ thống dây như sau :

– 5 dây mang số 2,3,4,5,6 tạo thành bát độ (octave) thấp nhất,
– 5 dây mang số 7,8,9,10,11 tạo thành bát độ trung bình,
– 5 dây mang số 12,13,14,15,16 tạo thành bát độ cao
– dây số 17 là cung đầu tiên của bát độ kế tiếp .

Tên gọi của 5 dây :

– Bát độ thấp nhất : Hò, Xự, Xang, Xê, Cống, (có nhạc sĩ viết các cung này với dấu huyền),
– Bát độ trung bình : Liêu, Xự, Xang, Xê, Cống,(có nhạc sĩ viết các cung này không dấu),
– Bát độ cao : Liu, Ú, Xang, Xê, Cống, (có nhạc sĩ viết các cung này với dấu sắc),
– Dây 17 : Liu

Cung Hò, Liêu, Liu chỉ là một cung nhưng ở những bát độ khác nhau. Cung Xư hay U cũng vậy .Ngày nay, những cung trên cũng được những nhạc sĩ đặt tên theo mạng lưới hệ thống solfège như trong Tân nhạc .Các nhạc sĩ Miền Nam Nước Ta gọi tên những cung trên là Sol, La, Do, Re, MiCác nhạc sĩ Miền Bắc Nước Ta gọi những cung trên là Do, Re, Fa, Sol, La .Gọi tên như thế nào cũng được, miễn là khoảng cách giữa những cung phải được tôn trọng :

– Cung Hò và cung Xư cách nhau 1 cung,
– Cung Xư và cung Xang cách nhau 1 cung rưỡi,
– Cung Xang và cung Xê cách nhau 1 cung,
– Cung Xê và cung Công cách nhau 1 cung .

Lấy thí dụ ta gọi cung Hò là cung Rê, thì 5 cung sẽ được gọi là Rê, Mi, Sol, La, Si

Tuy những cung trên được đăt tên bằng những cung theo Solfège trong Tân nhạc, nhưng điều đó không có nghĩa là phải lên dây theo đúng cao độ của những cung Tân nhạc. Nói một những đúng mực, những cung nhạc trong nhạc truyền thống cuội nguồn Nước Ta không có cao độ nhất định, người đàn muốn để cao độ nào cũng được, miễn là những cung theo sau phải có khoảng cách như đã viết ở trên. Tuy nhiên, khi hoà đàn với nhau, những nhạc sĩ Miền Nam Nước Ta dùng cao độ của cung Rê trong Tân nhạc cho cung Hò .Để thống nhất, tất cả chúng ta sẽ vận dụng cách gọi tên như sau :

– Bát độ thấp nhất : Hò, Xự, Xang, Xê, Cống hay là Sol, La, Do, Re, Mi
– Bát độ trung bình : Liêu, Xự, Xang, Xê, Cống hay là Sol, La, Do, Re, Mi
– Bát độ cao : Liu, Ú, Xang, Xê, Cống hay là Sol, La, Do, Re, Mi
– Dây 17 : Liu hay Sol

Chúng ta sẽ lên những dây Hò, Liêu, Liu theo cao độ của cung Rê trong Tân nhạc .Khi viết bản nhạc, nếu viết theo Tân nhạc, tất cả chúng ta sẽ xử dụng những cung Sol, La, Do, Re, Mi .Nếu viết bản nhạc theo Hò, Xự, Xang, Xê Cống, tất cả chúng ta sẽ viết như sau :

NB. Cách viết theo mẫu tự L U S X C là do nhạc sư Nguyễn Vĩnh Bảo sáng tạo ra từ năm 1955. Ở bậc thấp, những chữ L U S X C mang dấu nặng, không dấu ở bậc trung, có dấu chấm phía trên khi ở bậc cao .

Thực ra thì nhạc Việt Nam có 7 cung, trên đây chúng ta đã đề cập đến 5 cung. Hai cung còn lại là cung Xư hay U (còn gọi là Y) và cung Công (còn gọi là Phạn). Cung Xư (U, Y) cao hơn cung Xự(Ú) khoảng nửa cung, cung Công (Phạn) cao hơn cung Cống khoảng nửa cung. 7 cung Hò, Xự, Xư, Sang, Xê, Cống, Công được tạm dịch là Sol, La, Si, Do, Re, Mi, Fa .

Cửa hàng Hà Nội: Số 616 – Đường Ngô Gia Tự – P.Đức Giang – Quận Long Biên – TP Hà Nội

DĐ: Ms Hieu: 02432 161 759 / 0981 892 688

Ms Thu: 0981 226 887  Mr Trung 0913 809 628

Cửa hàng HCM (Chi nhánh 1) : Số 66 – Đường Nguyễn Hữu Tiến –  Phường Tây Thạnh –  Quận Tân Phú – TP Hồ chí Minh

ĐT: 0286 269 3239  Fax: 0286 269 3239

DĐ:  Mr Trung 0913 809 628 / 0989 875 628

Cửa hàng HCM ( Chi nhánh 2): Số 169 Đường Đinh Bộ Lĩnh – Phường 26 – Quận Bình Thạnh – TP Hồ Chí Minh

( Gần bến xe Miền Đông )

ĐT: 0286 297 8268 / Fax: 0286 297 8268

 Mr Trung: 0913 809 628 / 0989 875 628

  Cửa hàng HCM( Chi nhánh 3): Số 603 – Đường Quốc Lộ 13, Khu phố 3- Phường Hiệp Bình Phước – Quận Thủ Đức – Tp Hồ Chí Minh

Điện thoại: 0913 809 628 / 0989 875 628

Thời gian làm việc: 7h30 – 17h30