Rau là tên gọi chung cho những bộ phận của thực vật được con người hay động vật dùng làm thực phẩm.[1][2] Ý nghĩa này hiện vẫn được sử dụng phổ biến và áp dụng cho những thực vật có bộ phận ăn được, bao gồm hoa, quả, thân, lá, rễ và hạt. Định nghĩa thứ cấp của từ này không được thống nhất giữa các nền văn hóa và ẩm thực khác nhau. Nhìn chung, rau có thể không gồm quả, hoa, quả kiên và ngũ cốc, nhưng lại bao gồm các loại quả ngon miệng như cà chua và bí ngòi, hoa như bông cải xanh và hạt như đậu. Trong tiếng Việt, chữ Nôm có các gốc 蒌 và 蔞 đều đọc là rau, và rau có thể được gọi bằng rau củ, rau quả, rau củ quả, hay một tên gọi không còn được dùng nữa là la ghim (từ tiếng Pháp: légume).[3]
Thuở sơ khai, rau được người cổ đại thu hái trong tự nhiên và bắt đầu trồng trọt ở một số nơi trên thế giới, có lẽ trong giai đoạn từ 10.000 đến 7.000 năm trước Công nguyên, khi lối sống nông nghiệp mới đầu phát triển. Ban đầu, người ta trồng những giống địa phương, nhưng theo thời gian, thương mại phát triển đã mang những cây trồng ngoại lai từ nơi khác đến để canh tác trong vùng. Hiện nay, hầu hết các loại rau đều có thể sản xuất trên khắp thế giới, miễn là khí hậu thuận lợi, và tại những nơi có ít điều kiện thích hợp thì vẫn có thể trồng cây trong môi trường được bảo vệ.
Bạn đang đọc: Rau – Wikipedia tiếng Việt
Trung Quốc là đơn vị sản xuất rau lớn nhất quốc tế, và có hoạt động giải trí thương mại trao đổi sản phẩm & hàng hóa nông sản trên toàn thế giới, qua đó người tiêu dùng hoàn toàn có thể mua rau nhập khẩu từ những nước xa xôi. Quy mô sản xuất đổi khác từ hình thái nông dân tự cung tự túc tự cấp cho nhu yếu thực phẩm của nông hộ, cho đến những doanh nghiệp nông nghiệp độc canh một loại cây cối với diện tích quy hoạnh lớn. Trong quá trình sản xuất, tùy vào từng loại rau, nhưng về cơ bản sau quy trình thu hoạch là những bước phân loại, tàng trữ, chế biến, và tiếp thị. Rau hoàn toàn có thể ăn sống ( rau sống ) hay nấu chín, đóng vai trò quan trọng trong việc bổ trợ dinh dưỡng của con người, do rau ít chất béo và carbohydrate, nhưng dồi dào vitamin, khoáng chất và chất xơ. Nhiều chuyên viên dinh dưỡng khuyến khích mọi người bổ trợ nhiều trái cây và rau tươi trong thực đơn hàng ngày, năm hay nhiều khẩu phần hơn trong một ngày .
Từ tiếng Anh vegetable được ghi nhận lần đầu tiên vào đầu thế kỷ 15. Từ này lấy từ tiếng Pháp cổ,[8] và nghĩa gốc dùng chỉ để mọi loại thực vật; hiện vegetable vẫn được sử dụng theo nghĩa này trong ngữ cảnh sinh học.[9] Từ này bắt nguồn từ tiếng Latin Trung Cổ vegetabilis, nghĩa là tính từ chỉ trạng thái “đang sinh trưởng, tươi khỏe (của một cái cây)”, thay đổi so với nghĩa cũ trong tiếng Latin muộn là “trở nên năng động, nhanh nhẹn”. Ý nghĩa “thực vật được trồng làm thực phẩm” của “vegetable” không được xác lập cho đến tận thế kỷ 18.[10] Năm 1767, từ này được dùng với nghĩa cụ thể “thực vật được trồng làm thực phẩm, một loại thảo mộc hoặc rễ ăn được”. Năm 1955 đã xuất hiện cách dùng rút gọn đầu tiên, từ “veggie” trong tiếng lóng.[11] Ở dạng tính từ, vegetable được sử dụng trong ngữ cảnh khoa học và kỹ thuật với nghĩa khác và rộng hơn nhiều, cụ thể là “liên quan đến thực vật” nói chung, ăn hoặc không ăn được, như trong vegetable matter (lớp phủ thực vật), vegetable kingdom (giới thực vật), vegetable origin (nguồn gốc thực vật), v.v.[9]
Với định nghĩa được đề cập sau của “rau”, định nghĩa dùng trong ngôn ngữ phổ thông, thì hai từ “quả” và “rau” loại trừ lẫn nhau. “Quả” hiểu theo nghĩa thực vật học là bộ phận phát triển từ bầu nhụy của thực vật có hoa. Cách hiểu này khác biệt đáng kể so với nghĩa trong ẩm thực của từ này. Như trường hợp đào, mận, cam được coi là “quả” theo quan niệm của cả hai lĩnh vực, thì nhiều nông sản thường được gọi là “rau” như cà tím, ớt chuông, cà chua, nhưng thực ra chúng lại là quả theo nghĩa thực vật học. Câu hỏi liệu cà chua là một loại rau hay quả được tìm thấy trong hồ sơ của Tòa án Tối cao Hoa Kỳ năm 1893. Trong vụ Nix kiện Hedden, tòa án kết luận cà chua được xác định chính xác là một loại rau, và vì vậy phải đánh thuế cà chua theo yêu cầu của Chính sách thuế năm 1883 đối với hàng hóa ngoại nhập. Dù tòa án đã công nhận, nhưng về mặt thực vật học, cà chua vẫn là một loại quả.[12]
Trước khi nông nghiệp khai sinh, con người sống sót bằng cách săn bắt hái lượm. Họ hái quả, hạt, thân, lá, hành và củ, nhặt xác động vật hoang dã chết và săn bắt những động vật hoang dã sống làm thức ăn. [ 13 ] Khi con người khởi đầu trồng trọt trong những khoảnh rừng nhiệt đới gió mùa, một ví dụ nổi bật tiên phong của hoạt động giải trí nông nghiệp, họ chọn lấy và chăm bón những loài cây có ích để sản xuất, thu hoạch ; đồng thời phá bỏ những loài không mong ước. Cách thức nhân giống cây xanh sơ khai là tinh lọc những giống có những đặc tính mong ước như quả to hay sinh trưởng khỏe mạnh. [ 14 ] Dù đã có những vật chứng tiên phong về việc thuần hóa những loại cỏ như lúa mì và lúa mạch ở vùng Lưỡi liềm Màu mỡ tại Trung Đông, nhưng có năng lực nhiều dân tộc bản địa trên quốc tế đã khởi đầu trồng trọt trong tiến trình từ 10.000 đến 7.000 năm trước Công nguyên. [ 15 ] Hình thái nông nghiệp tự cung tự túc tự cấp vẫn còn sống sót đến thời nay, với nhiều nông dân ở nông thôn châu Phi, châu Á, Nam Mỹ và những nơi khác, những nông hộ canh tác trên chính mảnh đất mái ấm gia đình để phân phối nhu yếu thực phẩm của họ, và nếu sản xuất dư thừa thì sẽ dùng để trao đổi những sản phẩm & hàng hóa khác. [ 16 ]Trong suốt chiều dài lịch sử dân tộc được ghi chép, người giàu có thể có một chính sách ăn phong phú, gồm có thịt, rau và trái cây, nhưng so với người nghèo, thịt là thứ xa xỉ và những bữa ăn cũng tẻ nhạt, hầu hết là một số ít thức ăn thiết yếu làm từ gạo, hắc mạch, đại mạch, lúa mì, kê hay ngô. Việc bổ trợ những loại sản phẩm nguồn gốc thực vật sẽ giúp chính sách ăn phong phú hơn. Như người Aztec ở Trung Mỹ, lương thực chính của họ là ngô, và họ đã trồng thêm cà chua, bơ, đậu, ớt, bí ngô, bí, đậu phộng và rau dền làm món ăn bổ trợ bên cạnh bánh ngô Tortilla và cháo đặc. Tại Peru, người Inca sống bằng ngô ở những vùng đất thấp và khoai tây ở những vùng cao hơn. Họ cũng bổ trợ hạt diêm mạch vào bữa ăn cùng với ớt, cà chua và bơ. [ 17 ]Tại Trung Quốc cổ đại, lúa gạo là cây xanh nòng cốt ở miền nam, trong khi miền bắc là lúa mì, chúng là nguyên vật liệu để làm bánh bột, mì sợi và bánh nướng chảo ; hoàn toàn có thể dùng kèm với những loại rau như khoai mỡ, đậu nành, đậu răng ngựa, cải củ, hành lá và tỏi. Trong khi đó, chính sách ăn của người Ai Cập cổ đại lại xoay quanh bánh mì, bánh thường lẫn sạn cát nên gây ra thực trạng mòn răng. Đối với họ, thịt là thứ món ăn xa xỉ, nhưng cá lại phong phú và đa dạng, dồi dào ; người ta hay ăn kèm chúng với bí marrow, đậu răng ngựa, đậu lăng, hành tây, tỏi tây, tỏi, cải củ và xà lách. [ 17 ]Món chính trong chính sách ăn của người Hy Lạp cổ đại là bánh mì, ăn kèm với phô mai sữa dê, ô liu, sung ngọt, cá và nhiều lúc thêm thịt. Họ trồng những loại rau như hành tây, tỏi, cải bắp, dưa và đậu lăng. [ 18 ] Tại La Mã cổ đại, người ta nấu cháo đặc từ lúa mì emmer hay đậu, dùng với rau xanh và một chút ít thịt, còn cá thì không chú trọng. Người La Mã trồng đậu răng ngựa, đậu Hà Lan, hành tây và cải củ turnip, họ ăn lá củ dền thay vì phần rễ củ. [ 19 ]
Nội dung chính
Một số loại rau thông dụng.
- ^ Bao gồm cà rốt và cải củ turnip .
- ^ a b c d Bao gồm sản lượng rau ăn tươi và sấy khô .
Dinh dưỡng và sức khỏe thể chất.
Rau là nguồn dinh dưỡng quan trọng của con người. Đa phần những loại rau đều ít chất béo và calo, có tính năng tạo cảm xúc no bụng. [ 21 ] Rau dồi dào chất xơ, là nguồn cung ứng vitamin, khoáng chất và nguyên tố vi lượng thiết yếu. Đặc biệt là những vitamin chống oxy hóa A, C và E. Khi bổ trợ rau trong chính sách ăn, người ta thấy rằng tỷ suất mắc ung thư, đột quỵ, bệnh tim mạch và những bệnh mãn tính khác thuyên giảm. [ 22 ] [ 23 ] [ 24 ] Một điều tra và nghiên cứu chỉ ra rằng, so với những người ăn ít hơn ba khẩu phần trái cây và rau tươi mỗi ngày, thì những người ăn nhiều hơn năm khẩu phần có rủi ro tiềm ẩn mắc bệnh tim mạch vành và đột quỵ thấp hơn khoảng chừng 20 %. [ 25 ] Hàm lượng dinh dưỡng của mỗi loại rau độc lạ đáng kể ; nhìn chung rau ít chất béo, một số ít loại chứa lượng protein có ích, [ 26 ] đi kèm với thành phần vitamin phong phú như vitamin A, vitamin K và vitamin B6 ; tiền vitamin ; khoáng chất ; và carbohydrate .Tuy nhiên, rau cũng thường có độc tố và chất phản dinh dưỡng, gây trở ngại cho quy trình hấp thu những chất dinh dưỡng. Điển hình như α-solanine, α-chaconine, [ 27 ] chất ức chế enzyme ( ngưng trệ hoạt động giải trí của cholinesterase, protease, amylase, v.v. ), cyanide và tiền chất cyanide, acid oxalic, tannin và những chất khác. [ 28 ] Các độc tố này là chất bảo vệ tự nhiên, được tiết ra để xua đuổi côn trùng nhỏ, động vật hoang dã ăn thịt và nấm hoàn toàn có thể tiến công thực vật. Ví dụ như một số ít loại đậu có chứa phytohaemagglutinin trong hạt, và măng tre hay củ sắn có chứa glycoside cyanogen. Chúng ta hoàn toàn có thể vô hiệu những độc tố này bằng cách chế biến và nấu ăn đúng chiêu thức. Khoai tây xanh có chứa những glycoalkaloid kịch độc, cần tránh sử dụng. [ 29 ]Rau và quả, đặc biệt quan trọng là những loại rau ăn lá, có liên hệ đến gần 50% những bệnh nhiễm trùng đường tiêu hóa do norovirus ở Hoa Kỳ. Những thực phẩm này hay dùng để ăn sống và hoàn toàn có thể nhiễm độc trong quy trình chế biến từ người giải quyết và xử lý thực phẩm đang nhiễm bệnh. Công tác vệ sinh rất quan trọng trong giải quyết và xử lý thực phẩm ăn sống, và những mẫu sản phẩm này cần phải làm sạch, giải quyết và xử lý và dữ gìn và bảo vệ đúng cách để hạn chế nhiễm độc. [ 30 ]
Ở quy mô hộ gia đình, cuốc, cào, xẻng là những dụng cụ nông nghiệp cơ bản, trong khi ở quy mô nông trại kinh doanh, luôn có một loạt trang thiết bị cơ khí. Bên cạnh máy kéo, còn có máy cày, bừa, máy khoan, máy cấy, máy xới, thiết bị tưới tiêu và máy thu hoạch. Những công nghệ mới đang góp phần cải tiến các quy trình canh tác, điển hình như trồng rau bằng hệ thống máy tính giám sát, định vị GPS và các chương trình tự điều khiển cho máy không người lái, đem lại lợi ích kinh tế.[37]
Áp dụng công nghệ tiên tiến dữ gìn và bảo vệ sau thu hoạch tương thích sẽ mang lại những quyền lợi thiết thực. Một phần đông rau và nông sản dễ tổn thương bị thất thoát sau thu hoạch trong thời hạn tàng trữ. Mức độ tổn thất hoàn toàn có thể lên tới số lượng ba mươi đến năm mươi Xác Suất tại những nước đang tăng trưởng, những nơi không có hạ tầng dữ gìn và bảo vệ lạnh tổng lực. Nguyên nhân chính của tổn thất là những hư hại do nhiệt độ, nấm mốc, vi sinh vật và sâu hại. [ 39 ]
Mục tiêu của dữ gìn và bảo vệ là lan rộng ra duy trì đặc tính khởi đầu của nông sản, mang lại thuận tiện cho khâu tiêu thụ và bán hàng. Mục đích của dữ gìn và bảo vệ là để thu hoạch nông sản ở trạng thái tối hảo và hàm lượng dinh dưỡng ở mức tối đa, cũng như bảo tồn những phẩm chất này trong một thời hạn dài. Nguyên nhân chính của hư hại sau thu hoạch là do hoạt động giải trí của những enzyme tự nhiên và vi sinh vật. [ 43 ] Đóng hộp và làm lạnh là những công nghệ tiên tiến dữ gìn và bảo vệ được tiến hành phổ cập nhất, và rau được dữ gìn và bảo vệ theo những cách này thường có giá trị dinh dưỡng tương tự với những mẫu sản phẩm tươi tương ứng về hàm lượng carotenoid, vitamin E, khoáng chất và chất xơ. [ 44 ]
Những đơn vị sản xuất số 1.
Quốc gia | Diện tích canh tác (1000 ha) | Năng suất (tấn/ha) | Sản lượng (1000 tấn) |
---|---|---|---|
Trung Quốc | 23.458 | 230 | 539.993 |
Ấn Độ | 7.256 | 138 | 100.045 |
Hoa Kỳ | 1.120 | 318 | 35.609 |
Thổ Nhĩ Kỳ | 1.090 | 238 | 25.901 |
Iran | 767 | 261 | 19.995 |
Ai Cập | 755 | 251 | 19.487 |
Ý | 537 | 265 | 14.201 |
Nga | 759 | 175 | 13.283 |
Tây Ban Nha | 348 | 364 | 12.679 |
Mexico | 681 | 184 | 12.515 |
Nigeria | 1844 | 64 | 11.830 |
Brasil | 500 | 225 | 11.233 |
Nhật Bản | 407 | 264 | 10.746 |
Indonesia | 1082 | 90 | 9.780 |
Hàn Quốc | 268 | 364 | 9.757 |
Việt Nam | 818 | 110 | 8.976 |
Ukraina | 551 | 162 | 8.911 |
Uzbekistan | 220 | 342 | 7.529 |
Philippines | 718 | 88 | 6.299 |
Pháp | 245 | 227 | 5.572 |
Toàn cầu | 55.598 | 188 | 1.044.380 |
Tổ chức Tiêu chuẩn hóa Quốc tế ( ISO ) đặt ra những tiêu chuẩn quốc tế nhằm mục đích bảo vệ loại sản phẩm và dịch vụ bảo đảm an toàn, đáng tin cậy và có chất lượng tốt. Hiện có 1 số ít tiêu chuẩn ISO dành cho rau và quả. [ 47 ] ISO 1991 – 1 : 1982 liệt kê danh pháp khoa học của 61 loài thực vật được dùng làm rau cùng với tên gọi thông dụng trong tiếng Anh, tiếng Pháp và tiếng Nga. [ 48 ] ISO 67.080.20 lao lý tiêu chuẩn tàng trữ, luân chuyển rau và mẫu sản phẩm có nguồn gốc từ rau. [ 49 ]
- ^ Brassica oleracea.Thuật ngữ chỉ 1 số ít giống có lá rời rạc của cải bắp dại
- ^ Một kỹ thuật nấu ăn, trụng rau trong nước sôi thời hạn ngắn, rồi ngâm trong nước đá hay rửa qua nước lạnh .
Liên kết ngoài.
Source: http://139.180.218.5
Category: Thuật ngữ đời thường