Lược phổ nhạc, tầm quan trọng đối với một nghệ sĩ biểu diễn và cách viết

Là một nghệ sĩ trình diễn từ ca sĩ đến nhạc công, toàn bộ đều cần biết về lược phổ, đặc biệt quan trọng so với nhạc công, bạn còn cần phải biết cách ghi lại lược phổ cho mình. Hôm nay, ADAM Muzic sẽ san sẻ với những bạn những kiến thức và kỹ năng về lược phổ .

Lược phổ nhạc là gì và lợi ích của nó?

Lược phổ ( short score ) là một dạng văn bản nhạc để ghi lại những thông tin tóm lược một cách đơn thuần nhất của một bản hòa âm, phối khí để những nhạc sĩ hoàn toàn có thể tập luyện, trình diễn tốt hơn, chuyên nghiệp hơn, rút ngắn thời hạn và nâng cao hiệu suất cao tập luyện .
trái lại với lược phổ là bản tổng phổ – một dạng văn bản nhạc ghi chi chú chi tiết cụ thể, đơn cử mọi nốt nhạc và thông tin khác cho toàn bộ những nhạc cụ có trong một bản nhạc. Chúng ta sẽ bàn về tổng phổ trong một bài viết khác .

Các yếu tố cấu thành nên một bản lược phổ tốt.

Đây là phần quan trọng, đặc biệt đối với các nhạc công, nghệ sĩ trình diễn âm nhạc trong một ban nhạc.

Trước tiên, ADAM Muzic mời bạn xem qua một bản lược phổ viết tay

1. Tên bài hát (Song name)

Đương nhiên bạn cần ghi tên bài hát rồi nhỉ 🙂 .

2. Nhạc sĩ, người viết lời ca khúc (Songwriter, lyricist)

Bạn cần ghi rõ tên người sáng tác, người viết lời để biểu lộ sự tôn trọng tác giả. Bạn hoàn toàn có thể ghi thêm tên nghệ sĩ trình diễn để người xem biết được phiên bản ( version ) của ai .

3. Tốc độ bài nhạc (Tempo)

Bạn cần ghi rõ vận tốc bài nhạc bằng số để người chơi đánh đúng chuẩn hơn, tránh việc ước đạt khiến bài nhạc quá nhanh hoặc quá chậm, tránh phát sinh cả trường hợp đang chậm lại bất thần nhanh lên và ngược lại. Đối với một số ít ca khúc, tác phẩm có hơi hướng cổ xưa hoặc mang nặng tính cổ xưa, bạn hoàn toàn có thể dùng những thuận ngữ chuyên ngành chỉ vận tốc để biểu lộ nhiều thông tin hơn, vì 1 số ít thuật ngữ kiểu này ngoài việc định mức vận tốc, còn diễn đạt cả sắc thái và niềm tin của bản nhạc .

Ví dụ:

• Larghissimo– very, very slow ( 24 bpm and under )
• Adagissimo
• Sostenuto
• Grave– very slow ( 25 – 45 bpm )
• Largo– broadly ( 40 – 60 bpm )
• Lento– slowly ( 45 – 60 bpm )
• Larghetto– rather broadly ( 60 – 66 bpm )
• Adagio– slow and stately ( literally, “ at ease ” ) ( 66 – 76 bpm )
• Adagietto– slower thanandante

  (72–76 bpm)

  Xem thêm: Khuông nhạc.

• Andante– at a walking pace ( 76 – 108 bpm )

4. Phong cách, thể loại của bản nhạc. (Musical Style)

Bạn cần ghi chú rõ phong thái của bài nhạc là Pop, rock, Soul hay R&B … Điều này giúp nhạc công trình diễn đúng niềm tin và phong thái chơi hơn, đỡ phải mò mẫm, dò đường .

5. Chủ âm hay tông bài nhạc (Key)

Được ghi vào đầu khuông nhạc, thường được gọi là hóa biểu / bộ dấu hóa ( Key signature ). Bạn cần ghi rõ chủ âm bài nhạc theo đúng bản gốc nếu ca sĩ biểu lộ cùng tông với bản này, hoặc ghi chú + hoặc – so với những bài sẽ chơi cao hơn hoặc thấp hơn bản gốc. Nếu được, bạn nên viết hẳn lại một lược phổ với với tông đã chuyển để giúp người chơi đỡ rối khi phải ngồi dịch giọng ( transposing ) lại .

6. Loại nhịp (Time signature)

Bạn cần ghi chú những ký hiệu C ( Common time ) hay nhịp 4/4, ¾, 2/4, 6/8, 6/4 … để người xem biết được bài này ở loại nhịp nào .

7. Tiết tấu của các nhạc cụ chủ đạo

Bạn cần ghi chú cả những mẫu tiết tấu chủ yếu của những điệu đệm như trống, guitar, piano. Điều này sẽ giúp nhạc công trình diễn tự tin hơn, tránh trường hợp những nhạc công mỗi người hiểu một kiểu, đánh một kiểu khiến bài nhạc thiếu sự hòa quyện, nhiều lúc còn dẫn đến sự không dễ chịu cho người nghe .

8. Hợp âm trên từng ô nhịp

Hợp âm là thứ bắt buộc phải có, vì không có thì lược phổ không còn ý nghĩa gì cả, những nhạc công cần biết hợp âm để đỡn phải đoán mò, đặc biệt quan trọng ở những ca khúc không đi theo một nguyên tắc hành âm ( chord progression ) đơn cử, giữa những đoạn chuyển giọng tạm, lên xuống tông, và những hợp âm lạ .
Kể cả những hợp âm phức tạp hay những thể hòn đảo hợp âm, hòn đảo Bass trong hợp âm, bạn cũng cần ghi chú rõ, những nhạc công sẽ chơi hay hơn, đúng chuẩn hơn chứ không đơn thuần như cách viết những hợp âm cơ bản .

9. Các câu nhạc mở đầu (intro), giang tấu (interlude) hay đoạn kết bài (outro) đặc trưng

Nếu bài nhạc đó có những câu nhạc đặc trưng, bạn cần ghi đơn cử câu nhạc đó bằng âm hình nốt ( musical notation ) để người chơi sẽ đánh đúng chuẩn câu nhạc đó ở đúng khoảnh khắc đơn cử trong bài .

Ví dụ: Mở đầu bài Just The Way You Are, bạn cần ghi rõ câu nhạc chủ đạo của Piano, đoạn mở đầu bài Stand By Me, bạn cần ghi rõ câu nhạc chủ đạo của Contrabass hoặc thay thế bằng Bass.

10. Các câu lót của một số nhạc cụ đặc trưng, nổi bật, chính yếu ở các đoạn chuyển

Có những đoạn, một nhạc cụ nào đó trở nên điển hình nổi bật, đóng vai trò chính tạo nên sự rực rỡ hoặc tăng cảm hứng cho bài, bạn cần ghi đơn cử vào. Đó hoàn toàn có thể là những câu guitar licks hay câu sáo ( flute ) du dương hay tiếng dàn dây ( strings ) thướt tha .

11. Các đoạn dằn nghỉ (tacet), các đoạn đồng diễn (tutti), các đoạn chậm dần (rall)…

Đây là phần quan trọng tạo ra một bản nhạc hay, những đoạn dằn nghỉ, đồng diễn, nhanh dần, chậm dần, ngân tự do … cần được ghi chú rõ để cả ban nhạc cùng chơi đúng lúc và kết thúc cũng đúng lúc. Tránh thực trạng người kết trước, kẻ rớt sau, khiến người nghe cảm thấy sự không hoàn thành xong của tác phẩm .

12. Các ghi chú về lực đánh như mạnh, nhẹ, mạnh dần, nhẹ dần

Nếu ghi được phần này vào, bạn đã tạo thêm phần nào sắc thái và sự tinh xảo cho phần trình diễn bản nhạc. Các nghệ sĩ trình diễn sẽ biết rõ khi nào thì nên chơi nhẹ, khi nào mạnh hơn. Tránh thực trạng chơi quá ồn, ép chế tiếng ca sĩ hay chơi quá nhẹ trong khi ca sĩ lại muốn chỗ đó chơi máu lửa hơn .

13. Các ghi chú về các kỹ thuật chơi khác như giật ngắt (staccato), bẻ cong (bend)

Phần ghi chú này mang tính nâng cao hơn, nó khiến nhạc công phải quan tâm nhiều thông tin hơn nhưng cũng phần nào giúp nhạc công chơi chi tiết cụ thể, tinh xảo hơn và đúng gu thẫm mỹ âm nhạc vốn có trong tác phẩm gốc .

14. Các ghi chú về đoạn lặp lại (repeat sign) hay dùng dấu hồi tấu (Segno)

Các ghi chú này giúp bản nhạc được rút gọn, là một tiêu chuẩn quan trọng trong ghi lược phổ. Nhạc công sẽ không còn tay để lật trang khi đang chơi đàn, do đó, độ dài lược phổ chỉ nên gói gọn trong 1 trang giấy. Bạn hãy tận dụng tối đa những ghi chú lặp lại cho từng ô nhịp, từng đoạn ngắn, đoạn dài … để rút ngắn hình thức trình diễn giúp nhạc công tập trung chuyên sâu trọn vẹn trên một trang giấy .

15. Sử dụng Coda trong các đoạn cuối bài

Với những bản nhạc có phần kết khác lạ hơn hay một đoạn chuyển đặc biệt quan trọng ở cuối bài, bạn hãy dùng ký hiệu Coda để ghi chú đoạn nhạc đặc biệt quan trọng này .

16. Đánh dấu các đoạn lớn trong bài

Một tác phẩm thường có từ 2 đến 4 đoạn, bạn hãy sử dụng những vần âm viết hoa, mở màn từ A, rồi B, C, D … đặt trong những ô vuông, in đậm để ký hiệu cho người xem biết được đúng mực vị trí từng đoạn, đồng thời nắm được bố cục tổng quan bài nhanh hơn .

17. Viết tay hay viết bằng máy tính

Cá nhân tôi khuyên bạn tập viết bằng máy tính, hiện tại những ứng dụng máy tính và thậm chí còn cả máy tính bảng, điện thoại cảm ứng đã tương hỗ khá nhiều, khá thuận tiện. Việc viết tay đa phần do thời xưa số lượng giới hạn về công nghệ tiên tiến và nhiều lúc vận dụng trong những trường hợp giải quyết và xử lý nhanh gọn lúc tập thôi. Để tàng trữ và để trình diễn cho đẹp, bạn hoàn toàn có thể tập làm quen dần với những ứng dụng như Musescore, Finale, Sibelius, Notion …

Tóm lại, bài viết náy dành cho những nhạc công đã nắm được một số kiến thức cơ bản về ký âm. Không dành cho người mới bắt đầu chơi nhạc nên bạn sẽ gặp một số khó khăn để hiểu vấn đề trong bài viết. Nếu bạn mong muốn phát triển chuyên nghiệp trong lĩnh vực trình diễn nhạc cụ, bạn cần bắt tay vào học cách đọc, viết lược phổ ngay hôm nay. Nếu bạn đang là một ca sĩ, việc viết được lược phổ có lẽ khá bất kham, hãy chọn giải pháp đơn giản hơn: thuê các nhạc sĩ có chuyên môn để viết thay cho bạn. Chi phí viết lược phổ dao động từ 100.000đ đến 500.000đ cho một bản nhạc, tùy thuộc trình độ và danh tiếng người viết. Bạn có thể liên hệ ADAM Muzic để được hướng dẫn nếu gặp khó khăn trong quá trình tìm người thực hiện tổng phổ, lược phổ. Lợi thế của lược phổ là bạn có thể dùng hoài và dùng cho bất kì ban nhạc nào ở bất cứ nơi đâu trong đất nước này, thậm chí ở cả nước ngoài (tất nhiên tùy thuộc trình độ của người đọc nữa). Ngoài ra, bạn còn có thể thay đổi bản gốc để tạo ra các đoạn lên tông, dằng, chuyển phong cách chơi thành một màu sắc riêng của mình khi thực hiện lược phổ, bởi tất cả đã được ghi ra giấy, mọi người chơi nhạc có trình độ khá tốt trở lên đều sẽ hiểu giống nhau và mang đến cho bạn lợi thế về việc rút ngắn thời gian lúc tập luyện, trình diễn sạch sẽ, ấn tượng hơn và giúp bạn chuyên nghiệp hơn trong mắt những đối tác là nhạc sĩ, nhạc công, nghệ sĩ trình diễn, nhà sản xuất…

ADAM Muzic chúc các bạn thành công.

 

Biên soạn: Nhạc sĩ Đoàn Nhược Quý

Sở hữu bản quyền và phát hành: ADAM Muzic