Họ Sóc – Wikipedia tiếng Việt

” Sóc ” đổi hướng tới đây. Đối với những định nghĩa khác, xem Sóc ( khuynh hướng )

Họ Sóc (Sciuridae) là một họ động vật có vú bao gồm các loài gặm nhấm cỡ nhỏ hoặc trung bình. Họ này gồm sóc cây, sóc đất, sóc chuột, macmot (gồm cả macmot châu Mỹ), sóc bay, cầy thảo nguyên, cùng các loài gặm nhấm khác. Sóc là loài bản địa ở Châu Mỹ, lục địa Á-Âu và Châu Phi, và được con người giới thiệu đến Úc.[1] Các loài sóc hóa thạch được biết đến sớm nhất có từ thế Eocen, và trong các họ gặm nhấm còn sinh tồn khác, loài sóc có họ hàng gần gũi nhất với hải ly núi và chuột sóc.

Ratufa spp.). Lưu ý hình dạng sóc kinh điển của khu vực xương gò má phía trước.Hộp sọ của sóc lớn phương Đông spp. ). Lưu ý hình dạng sóc tầm cỡ của khu vực xương gò má phía trước .

Họ Sóc nói chung là các động vật nhỏ, dao động về kích thước từ nhỏ như sóc lùn châu Phi dài khoảng 12–14 cm, và cân nặng chỉ 15–18 g; đến lớn như sóc lớn Ấn Độ với chiều dài đầu với cơ thể 25–50 cm, đuôi dài tương đương hoặc dài hơn một chút, và cân nặng 1,5–2 kg (mặc dù hiếm khi lên đến 3 kg). Họ Sóc nói chung có thân hình mảnh dẻ với đuôi rậm rạp và mắt to. Bộ lông của chúng nói chung mềm và mượt, mặc dù ở một vài loài có thể là dày hơn. Màu lông của chúng biến động khá mạnh giữa các loài và thậm chí là ngay trong phạm vi loài.

Các chân sau nói chung dài hơn những chân trước, mỗi chân có 4 hay 5 ngón. Chân trước có ngón cái, mặc dầu nó kém tăng trưởng. Các chân cũng có gan bàn chân mềm ở mặt dưới. [ 2 ]Họ Sóc sinh sống trong gần như mọi môi trường tự nhiên sống, từ rừng mưa nhiệt đới gió mùa tới sa mạc bán khô cằn, chỉ không có tại khu vực cận địa cực và những sa mạc khô nhất. Chúng đa phần là động vật hoang dã ăn thực vật, với thức ăn là hạt và quả, nhưng nhiều loài ăn cả côn trùng nhỏ và thậm chí còn là những loài có xương sống nhỏ. Trên thực tiễn, một số ít loài nhiệt đới gió mùa gần như chỉ ăn côn trùng nhỏ. Bộ răng của những loài sóc tuân theo kiểu răng nổi bật của động vật hoang dã gặm nhấm, với những răng cửa lớn có tính năng gặm nhấm và chúng tăng trưởng ra trong suốt cả cuộc sống, còn những răng hàm có công dụng nhai thì nằm cách những răng cửa một khoảng trống lớn. Công thức bộ răng cho những loài dạng sóc là :

1.0.1.3

1.0.1.3

Các loài sóc nói chung có thị lực tốt, và điều này đặc biệt quan trọng quan trọng cho những loài sống trên cây. Nhiều loài cũng có mạng lưới hệ thống cảm quan, với những ria mép hay những lông trên những chân. [ 2 ]Họ Sóc sinh sản 1 đến 2 lần mỗi năm, với số lượng con non sinh ra không giống hệt sau 3-6 tuần, phụ thuộc vào vào từng loài. Các con non sinh ra trần trụi, không răng, mù và yếu ớt. Ở hầu hết những loài, chỉ có con mẹ chăm nom con non. Chúng được cho bú tới khoảng chừng 6-10 tuần tuổi và thuần thục sinh lý vào cuối năm tiên phong cuộc sống của chúng. Các loài sinh sống trên mặt đất nói chung có tính hội đồng, thường sinh sống thành bầy, nhưng những loài sống trên cây thì phần đông là đơn độc. [ 2 ]

Tiến hóa và hệ thống hóa.

Một con sóc đang uống nước

Các loài sóc còn sinh tồn được chia ra thành 5 phân họ, với khoảng 50 chi và gần 280 loài. Mặc dù hóa thạch sóc cổ nhất đã biết, Douglassciurus, có niên đại vào thời kỳ tầng Priabona (Hậu Eocen, vào khoảng 37,5 – 35 Ma), nhưng động vật này dường như là sóc cây gần hiện đại, cho dù với hộp sọ nguyên thủy, và trên thực tế nó thường được đặt trong phân họ Sciurinae. Vì thế, dòng dõi sóc có thể có nguồn gốc từ thời gian sớm hơn thế.[3]

Chủ yếu từ cuối thế Eocen cho tới thế Miocen, có nhiều dạng sóc mà không hề đưa vào bất kể nhánh còn sống sót nào với sự chắc như đinh cao. Ít nhất là một số ít trong số này có lẽ rằng là hậu duệ của nhóm cơ sở cổ nhất của họ Sciuridae – nhóm ” sóc nguyên thủy ” mà người ta hoàn toàn có thể dùng để gọi chúng do chúng thiếu hàng loạt những đặc trưng hình thái của sóc còn sống sót -, trước khi những loài này tiến hóa thành những phân họ ngày này. Sự phân bổ và phong phú của những dạng tổ tiên và cổ đại như thế gợi ý rằng sóc như thể một nhóm động vật hoang dã hoàn toàn có thể có nguồn gốc từ Bắc Mỹ. [ 3 ]

Bên cạnh các dạng hóa thạch ít được hiểu rõ này, phát sinh loài của sóc còn sinh tồn là tương đối dễ hiểu. Có ba dòng dõi chính, cụ thể là:

Dòng dõi thứ nhất là phân họ Ratufinae ( sóc lớn phương Đông ). Nhánh này chứa một nhóm nhỏ những loài sóc còn sống sót trong khu vực nhiệt đới gió mùa châu Á nhưng đã từng phổ cập rộng khắp đại lục Á-Âu trong thời hạn tiền sử .Sóc lùn nhiệt đới gió mùa Tân thế ở khu vực nhiệt đới gió mùa Nam Mỹ là loài duy nhất còn sống sót của nhánh thứ hai ( phân họ Sciurillinae ) .Nhánh thứ ba là lớn nhất và chứa hàng loạt những phân họ còn lại với sự phân bổ gần như toàn thế giới. Điều này tương hỗ tiếp giả thuyết rằng tổ tiên chung của mọi dạng sóc ( còn sống sót và những dạng hóa thạch ) đã sinh sống tại Bắc Mỹ do cả ba dòng dõi cổ nhất này có vẻ như đã lan tỏa từ đây – nếu những dạng sóc có nguồn gốc Á-Âu thì người ta hoàn toàn có thể dự kiến có những nhánh rất cổ tại châu Phi, nhưng những dạng sóc ở châu Phi lại có vẻ như có nguồn gốc rất gần đây. [ 3 ]Nhóm chính những dạng sóc này ( nhánh ba ) lại hoàn toàn có thể chia làm 3 phần, là những phân họ còn lại. Phân họ Sciurinae là nhóm sóc duy nhất không có độ chắc như đinh đáng kể khi xem xét về mặt phân loại học. Cụ thể là nó không rõ ràng một cách khá đầy đủ là những dạng sóc bay thật sự ( tông Pteromyini ) có quan hệ họ hàng xa ở mức nào so với sóc cây ( tông Sciurini ) ; nhóm tiên phong này thường thì đã từng được coi là một phân họ riêng nhưng lúc bấy giờ chỉ được coi là một tông của phân họ Sciurinae. Ngược lại, nhóm sóc thông ( chi Tamiasciurus ở Bắc Mỹ ) thường được đưa vào trong tông Sciurini, nhưng có vẻ như cũng có độc lạ lớn tương tự như như là nhóm sóc bay ; cho nên vì thế đôi lúc chúng được coi là tông độc lạ với tên gọi Tamiasciurini. [ 3 ] [ 4 ]Hai trong ba phân họ này có size gần tựa như như nhau, chứa khoảng chừng 70 – 80 loài / mỗi phân họ ; phân họ thứ ba khoảng chừng 2 lần nhiều hơn. Phân họ Sciurinae chứa những dạng sóc sống trên cây, đa phần ở châu Mỹ và ở khoanh vùng phạm vi hạn hẹp hơn tại đại lục Á-Âu. Phân họ Callosciurinae là phong phú nhất tại nhiệt đới gió mùa châu Á và chứa những dạng sóc cây, nhưng có sắc mạo khác đáng kể và có vẻ như là ” thanh nhã ” hơn, một ấn tượng được ngày càng tăng bởi bộ lông thường rất sặc sỡ của chúng. Phân họ Xerinae – phân họ lớn nhất – hầu hết là những dạng sóc đất ( sống trên mặt đất ) và cả những loài macmot lớn cùng chuột chó thảo nguyên ; chúng có khuynh hướng thích sống thành bầy đàn hơn những dạng sóc khác. [ 3 ]

• Họ Sóc cơ sở và không chắc chắn incertae sedis (tất cả đều là hóa thạch)
  • Getuloxerus
  • Kherem
  • Oligosciurus
  • Plesiosciurus
  • Prospermophilus
  • Sciurion
  • Similisciurus
  • Sinotamias
  • Vulcanisciurus
• Phân họ Cedromurinae (hóa thạch)
• Phân họ Ratufinae – Sóc lớn phương Đông (1 chi, 4 loài)
• Phân họ Sciurillinae – Sóc lùn nhiệt đới Tân thế (1 chi, 1 loài)
• Phân họ Sciurinae
  • Tông Sciurini – Sóc cây (5 chi, khoảng 38 loài; bao gồm cả tông Tamiasciurini nếu coi là nhóm khác biệt)
  • Tông Pteromyini – Sóc bay thật sự (15 chi, khoảng 45 loài)
• Phân họ Callosciurinae – Sóc cảnh châu Á
  • Tông Callosciurini (13 chi, gần 60 loài)
  • Tông Funambulini (1 chi, 5 loài)
• Phân họ Xerinae – Sóc đất
  • Tông Xerini – Sóc gai (3 chi, 6 loài)
  • Tông Protoxerini (6 chi, khoảng 50 loài)
  • Tông Marmotini – Sóc đất, macmot, sóc chuột, chuột chó thảo nguyên v.v (6 chi, khoảng 90 loài)

Sóc ăn hạt dẻ

• Thorington R.W. & Hoffmann R.S. (2005): Family Sciuridae. In: Mammal Species of the World – A Taxonomic and Geographic Reference: 754-818. Nhà in Đại học Johns Hopkins, Baltimore.

Liên kết ngoài.