Site icon Nhạc lý căn bản – nhacly.com

Thành phần biệt lập là gì? Đặt ví dụ

Thành phần biệt lập là khối ngữ pháp nằm trong chương trình ngữ văn lớp 9. Qua bài viết này các bạn sẽ nắm được lý thuyết thành phần biệt lập là gì, gồm các loại nào và cách vận dụng làm bài tập về thành phần biệt lập đúng cách. Hi vọng bài viết được các bạn đón nhận.

Thành phần biệt lập

Thành phần biệt lập là gì?

Khái niệm thành lập biệt lập: Trong một câu có các thành phần mà không tham gia vào việc diễn đạt nghĩa của câu thì gọi là thành phần biệt lập trong câu.

Ví dụ :

+ Ôi chao! Bác hôm nay phấn khởi quá nhỉ?

“ Ôi chao ” chỉ là thành phần bộc lộ cảm hứng của người nói, không tham gia vào việc diễn đạt nghĩa trong câu .

+ Hồng ơi, chúng ta dừng ở con đường phía trước nhé!

“ ơi ” chỉ là cách gọi, không ảnh hưởng tác động đến nghĩa của câu

Có bao nhiêu thành phần biệt lập

Thành phần gọi đáp

Thành phần trong câu dùng để gọi đáp, có tính năng duy trì và tạo lập những mối quan hệ của chủ thể được nhắc tới trong câu gọi là thành phần biệt lập gọi đáp. Nó không tham gia vào việc diễn đạt nghĩa trong câu .
Đặt câu có thành phần biệt lập :
Ví dụ :

+ Lan ơi, tớ trả quyển sách nhé!

“ Ơi ” là thành phần biệt lập gọi đáp .

+ “Hỡi đồng bào toàn quốc!

Chúng ta muốn độc lập, tất cả chúng ta phải nhân nhượng. Nhưng tất cả chúng ta càng nhân nhượng, thực dân pháp càng lấn tới … ”
( Trích Lời lôi kéo toàn nước kháng chiến – Hồ Chí Minh )
“ Hỡi ” là thành phần gọi đáp, không tham gia vào việc diễn đạt ý nghĩa của câu nhưng có tính năng tạo cảm hứng thân thương cho câu văn .

Thành phần phụ chú (ghi chú)

Trong một câu có những thành phần được thêm vào để lý giải, liệt kê hoặc bổ trợ thêm thông tin cho vấn đề được rõ hơn gọi là thành phần phụ chú trong câu .
Thành phần phụ chú hoàn toàn có thể là một từ, một câu và thường đứng sau dấu hai chấm ( : ), dấu gạch ngang ( – ) và một dấu phẩy (, ) hoặc dấu ngoặc tròn ( ) hay đứng giữa hai dấu phẩy .
Đặt câu có thành phần phụ chú .
Ví dụ :

+ Lan – lớp trưởng lớp 9B, vừa xinh đẹp lại rất học giỏi.

“ Lớp trưởng lớp 9B ” đứng sau dấu gạch ngang và một dấu phẩy ( –, ) là thành phụ chú trong câu có công dụng bổ trợ thêm thông tin của câu về bạn “ Lan ” để mọi biết bạn là lớp trưởng 9B .

+ Những ai đã từng được đặt chân tới Nam Định đều không thể nào quên được hương vị của món Bún Bò  (một đặc sản của vùng đất Nam Định)

Thành phần phụ chú “ Một đặc sản nổi tiếng của vùng đất Tỉnh Nam Định ” được đặt trong dấu ngoặc tròn có tính năng bổ trợ thông tin .

+ Khí metan, công thức hóa học CH4, là một hydrocacbon nằm trong dãy đồng đẳng ankan.

“ Công thức hóa học CH4 ” là thành phần phụ chú đứng giữa hai dấu phẩy có công dụng lý giải về khí metan có công thức hóa học là CH4 .

+ Ankan là hydrocacbon no không tạo mạch vòng gồm một số khí: metan, etan, propan, butan, pentan…

Thành phần phụ chú đứng sau dấu hai chấm “ Metan, etan, propan, pentan ” có công dụng liệt kê những khí nằm trong dãy ankan .

Thành phần tình thái

Thành phần tình thái là thành phần được dùng trong câu để biểu lộ cách nhìn nhận vấn đề của người nói được nhắc tới trong câu .
Các mức độ đáng tin cậy của vấn đề được bộc lộ theo mức độ tăng dần qua một số ít từ ngữ :
Hình như / hình như / Có vẻ như / Có lẽ / Chắc là / Chắc hẳn / Chắc chắn .
Đặt câu có thành phần tình thái :
Ví dụ :

+ Hôm nay, cậu mặc cái áo này cũng đẹp đấy.

“ cũng ” bộc lộ thái độ thông thường khi nhìn nhận về chiếc áo .

+ Chắc chắn hôm nay trời sẽ mưa.

“ Chắc chắn ” bộc lộ một Dự kiến về năng lực vấn đề sẽ xảy ra trong tương lai ở mức rất cao ( 90 % là trời sẽ mưa )

+ Có lẽ vì khổ tâm đến nỗi không khóc được nên anh phải cười vậy thôi.

“ Có lẽ ” là tình thái từ biểu lộ mức độ đáng tin cậy vào vấn đề xảy ra thấp hơn “ chắc như đinh ” .
=> Nếu không có những từ ngữ trên, nghĩa của câu không hề biến hóa mà chỉ có công dụng diễn đạt cách nhìn nhận vấn đề được người nói nhắc tới trong câu .

Thành phần cảm thán

Thành phần cảm thán là thành phần biệt lập được sử dụng trong câu để thể hiện những tâm ý của người nói so với sự vật, vấn đề được nhắc tới trong câu .
Tâm lý của người nói hoàn toàn có thể là vui, buồn, tức giận, kinh ngạc, sốc …
Ví dụ :
+ Chao ôi ! Con mèo nhà bác đẻ được 10 con cơ à ?
“ Chao ôi ” là thành phần cảm thán thể hiện cảm hứng kinh ngạc .
+ Chà, con bé đó biết cả nấu ăn đấy !
“ Chà ” thể hiện cảm hứng khen ngợi của người nói .
+ “ Trời ơi, chỉ còn có năm phút ”
( Trích Lặng lẽ Sa Pa – Nguyễn Thành Long )
“ Trời ơi ” thể hiện sự ngỡ ngàng, hấp tấp vội vàng của chủ thể trong câu với vấn đề được nhắc tới .

Dấu hiệu nhận ra những thành phần biệt lập

Thành phần biệt lập trong câu hoàn toàn có thể thuận tiện nhận ra .
Thành phần tình thái : nhận biết qua bộc lộ cách nhìn người nói so với vấn đề trong câu .
Thành phần cảm thán : nhận ra qua thể hiện tâm lí trong câu .
Thành phần phụ chú : bổ trợ cụ thể giúp cho nội dung chính rõ nghĩa và dễ hiểu hơn .
Thành phần gọi – đáp : nhận ra nhờ những mối quan hệ tiếp xúc .

Bài tập về thành phần biệt lập

Bài tập 1: Tìm các thành phần biệt lập trong các câu sau, không có các thành phần này nghĩa của câu có thay đổi hay không?

a. Tim tôi đập không rõ. Dường như, vật duy nhất vẫn bình tĩnh, phớt lờ mọi dịch chuyển chung là chiếc kim đồng hồ đeo tay .
( Những ngôi sao 5 cánh xa xôi – Lê Minh Khuê )
b. – Thưa ông chúng cháu ở Gia Lâm lên đấy ạ. Đi bốn năm hôm mới lên đến đây, khó khăn vất vả quá !
( Làng – Kim Lân )
c. Lão không hiểu tôi, tôi nghĩ vậy, và tôi càng buồn lắm .

Trả lời:

a. Thành phần tình thái : có vẻ như biểu lộ cách nhìn nhận về vấn đề ở mức độ đáng tin cậy thấp .
b. Thành phần gọi – đáp : thưa ông
Thành phần cảm thán : khó khăn vất vả quá !
c. Thành phần phụ chú : tôi nghĩ vậy .
Các thành phần biệt lập trên nếu không có trong câu cũng không làm biến hóa nghĩa của câu .

Bài tập 2. Chỉ ra thành phần tình thái trong câu văn dưới đây. Thử thay thế bằng từ tình thái khác xem mức độ chắc chắc sự việc thay đổi thế nào? Nhận xét cách dùng từ tình thái đó của tác giả?

“ Anh quay lại nhìn con vừa khẽ phủ nhận vừa cười. Có lẽ vì khổ tâm đến nỗi không khóc được, nên anh phải cười vậy thôi. ”
( Chiếc lược ngà – Nguyễn Quang Sáng )

Trả lời:

– Thành phần tình thái trong câu văn trên là từ “ có lẽ rằng ” .
– Có thể thay thế sửa chữa bằng những từ khác như : có vẻ như, có vẻ như như, chắc, chắc rằng …

– Các từ tình thái trên đều có thể thay thế được từ “có lẽ”, không làm thay đổi nghĩa của câu. Tuy nhiên từ “dường như”, “có vẻ như” thể hiện mức độ tin cậy thấp hơn “có lẽ” còn “chắc” và “chắc chắn” lại có độ tin cậy cao hơn “có lẽ”

=> Việc tác giả dùng từ “ có lẽ rằng ” là tương thích vì vấn đề được nhắc tới trong câu – việc anh Sáu cười biểu lộ ra là nỗi khổ tâm chỉ là phỏng đoán của tác giả, mức độ an toàn và đáng tin cậy không hề quá cao nhưng cũng không hề thấp vì trước đó anh Sáu đã bị con mình phớt lờ rất nhiều và anh đã rất buồn .
Như vậy, bạn đã hiểu thành phần biệt lập là gì rồi đúng không nào ? qua bài viết đã phân phối nhiều kiến thức và kỹ năng về thành phần biệt lập. Tổng kết thành phần biệt lập gồm 4 loại là thành phần gọi – đáp, phụ chú, tình thái và cảm thán. Các bạn hãy nắm vững để biết cách sử dụng nhé !
Thuật Ngữ –

Exit mobile version