Thuốc điều trị bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính giai đoạn ổn định

Bệnh phổi ùn tắc mạn tính được đặc trưng bởi tiến triển nặng dần theo thời hạn. Cho tới nay, mặc dầu tốn rất nhiều công sức của con người, tuy nhiên, chưa có nghiên cứu và điều tra nào cho thấy có bất kể thuốc hoặc giải pháp can thiệp nào giúp làm đảo ngược được diễn biến nặng dần theo thời hạn của bệnh .

Xem thêm : Hướng dẫn chẩn đoán và điều trị bệnh phổi ùn tắc mãn tính

Việc điều trị bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính do vậy cần được thực hiện liên tục trong suốt cuộc đời người bệnh, các mục tiêu chủ yếu của việc điều trị bao gồm:

• Làm giảm triệu chứng
• Làm chậm tốc độ xấu đi của bệnh
• Cải thiện khả năng gắng sức
• Cải thiện tình trạng sức khỏe
• Ngăn ngừa và điều trị các biến chứng
• Ngăn ngừa và điều trị các đợt bùng phát
• Giảm tỷ lệ tử vong của bệnh
• Dự phòng và hạn chế các tác dụng phụ của thuốc điều trị

Do tiến triển bệnh theo xu hướng nặng dần, nên bệnh được điều trị theo hướng tăng bậc theo thời gian, trong đó, thuốc giãn phế quản là nền tảng của điều trị. Thuốc corticoid dạng phun–hít được chỉ định cho các bệnh nhân khi có thể tích thở ra gắng sức trong giây đầu tiên (FEV1) < 50%/hoặc có > 1 đợt cấp COPD trong 12 tháng vừa qua.

1. Thuốc giãn phế quản cho bệnh nhân có bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính

Các thuốc làm ngày càng tăng chỉ số FEV1 hoặc những chỉ số khác của công dụng hô hấp trải qua việc làm biến hóa trương lực cơ trơn phế quản được gọi là thuốc giãn phế quản. Tuy nhiên, vai trò của những thuốc giãn phế quản chỉ dừng lại ở mức làm cải tổ FEV1 trong thời điểm tạm thời, mà không làm đảo ngược được tiến trình xấu đi liên tục của tính năng hô hấp ở bệnh nhân bệnh phổi ùn tắc mạn tính .
Những quan tâm trong dùng thuốc giãn phế quản cho những bệnh nhân có bệnh phổi ùn tắc mạn tính quy trình tiến độ không thay đổi gồm có :

• Ưu tiên dùng thuốc dạng phun – hít.
• Thuốc giãn phế quản tác dụng kéo dài được ưu tiên dùng thường xuyên nhằm kiểm soát triệu chứng khó thở, trong khi thuốc giãn phế quản tác dụng nhanh, ngắn được ưu tiên dùng để cắt cơn khó thở.

Các nhóm thuốc giãn phế quản hiện đang được dùng trong điều trị bệnh phổi ùn tắc mạn tính gồm có :

– Nhóm thuốc cường beta adrenergic:

• Dạng tác dụng ngắn: salbutamol, terbutaline… các thuốc nhóm này thường được dùng chủ yếu với vai trò cắt cơn khó thở.
• Dạng tác dụng kéo dài: bambuterol, salmeterol, formoterol, indacaterol. Đây là dạng được sử dụng phổ biến trong điều trị bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính từ giai đoạn II (theo GOLD 2010) hoặc từ GOLD B (theo GOLD 2011) trở đi.

– Nhóm thuốc kháng cholinergic:

• Thuốc tác dụng ngắn: Ipratropium bromide
• Thuốc tác dụng kéo dài: Tiotropium (là thuốc giãn phế quản kéo dài nhóm kháng cholinergic, tác dụng ưu thế trên các thụ thể M1 và M3. Thuốc có tác dụng kéo dài hơn so với ipratropium, do vậy bệnh nhân dùng ít lần hơn (chỉ 1 lần/ngày)

Cả hai nhóm thuốc cường beta 2 adrenergic và kháng cholinergic đều được dùng phổ cập trong điều trị bệnh phổi ùn tắc mạn tính. Những trường hợp bệnh tiến trình I hoặc quá trình II ( theo GOLD 2010 ) hoặc mức độ A hoặc B ( theo GOLD 2011 ), bệnh nhân hoàn toàn có thể chỉ cần một trong hai nhóm hoặc phối hợp cả hai nhóm thuốc giãn phế quản. Tuy nhiên vẫn còn nhiều tranh cãi trong việc xác lập nhóm nào được lựa chọn ưu tiên hơn trong điều trị bệnh phổi ùn tắc mạn tính quá trình không thay đổi, nhưng một số ít điều tra và nghiên cứu cho thấy, những thuốc giãn phế quản nhóm kháng cholinergic có vẻ như được ưu tiên hơn khi lựa chọn điều trị cho bệnh nhân bệnh phổi ùn tắc mạn tính .
– Nhóm xanthine : gồm có đa phần dạng thuốc uống ( theophyllin ) và dạng tiêm truyền tĩnh mạch ( diaphyllin ). Thuốc thường ít dùng đơn thuần mà thường dùng phối hợp với những thuốc nhóm cường beta 2 adrenergic hoặc nhóm kháng cholinergic trong điều trị. Tuy nhiên, cần đặc biệt quan trọng quan tâm khi dùng thuốc do liều độc và liều điều trị rất gần nhau. Tổng liều / ngày không vượt quá 10 mg / kg. Bên cạnh đó, không được dùng kèm với những thuốc nhóm macrolide do làm tăng rủi ro tiềm ẩn Open xoắn đỉnh .
Với những bệnh nhân được dùng thuốc theo đường phun hít hoặc khí dung : thầy thuốc cần đặc biệt quan trọng chú ý quan tâm tới việc hướng dẫn cho bệnh nhân cách dùng thuốc đúng, việc dùng thuốc không đúng kỹ thuật hoàn toàn có thể ảnh hưởng tác động nghiêm trọng tới hiệu suất cao điều trị, từ đó làm ngày càng tăng thực trạng bỏ thuốc trong điều trị của bệnh nhân. Bên cạnh việc hướng dẫn cách dùng chi tiết cụ thể, thầy thuốc còn phải kiểm tra lại kỹ thuật dùng thuốc ở tổng thể những lần bệnh nhân đến khám lại .
Việc lựa chọn dạng thuốc và những dụng cụ tương thích để sử dụng thuốc phụ thuộc vào rất nhiều vào điều kiện kèm theo kinh tế tài chính của bệnh nhân, sự sẵn có thuốc, năng lực hướng dẫn của thầy thuốc, mức độ tuân thủ của bệnh nhân. Trong trường hợp có bệnh phổi ùn tắc mạn tính nặng, do thực trạng ùn tắc đường thở cố định và thắt chặt, lưu lượng khí lưu thông thấp, do vậy việc dùng thuốc đường phun hít kém hiệu suất cao ; trong trường hợp này, thuốc khí dung với việc đưa thuốc liên tục trong khi bệnh nhân thở tỏ rõ vai trò quan trọng. Mặc dù thấy rõ quyền lợi so với cách dùng thuốc thường thì, tuy nhiên, phần đông chưa có nghiên cứu và điều tra nào thực thi nhằm mục đích chứng minh điều này .
Nhìn chung hoàn toàn có thể tóm tắt về thuốc giãn phế quản trong bệnh phổi ùn tắc mạn tính như sau :

• Thuốc giãn phế quản là trung tâm của điều trị triệu chứng trong bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính.
• Dạng thuốc dùng theo đường phun hít được ưu tiên dùng hơn.
• Việc lựa chọn thuốc cường beta 2 adrenergic, thuốc kháng cholinergic, theophylin, hoặc các dạng thuốc kết hợp phụ thuộc vào sự sẵn có của thuốc, khả năng kinh tế, mức độ phối hợp trong sử dụng của bệnh nhân.
• Các thuốc giãn phế quản đường phun hít, tác dụng kéo dài được ưa dùng hơn do có hiệu quả hơn và mang lại sự thoải mái hơn cho bệnh nhân, trong khi đó, các thuốc giãn phế quản tác dụng ngắn giúp cắt cơn khó thở khi xuất hiện.
• Dạng thuốc kết hợp các nhóm thuốc khác nhau làm gia tăng hiệu quả điều trị và làm giảm tỷ lệ tác dụng phụ khi so với tăng liều đơn thuần 1 thuốc giãn phế quản.
• Tất cả các thuốc giãn phế quản đều cho thấy làm tăng rõ khả năng gắng sức của bệnh nhân bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính, tuy nhiên, không nhất thiết có liên quan tới mức độ cải thiện FEV1. Việc điều trị thuốc giãn phế quản tác dụng kéo dài cho hiệu quả và sự thoải mái nhiều hơn so với thuốc tác dụng ngắn.
• Thuốc nhóm xanthine có hiệu quả trong điều trị bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính, dạng thuốc phóng thích chậm có hiệu quả cao hơn. Tuy nhiên, do độc tính của thuốc nhiều, nên thuốc thường ít được ưa dùng hơn so với các thuốc đường phun hít. Bên cạnh đó khi dùng thuốc cần lưu ý tới các thuốc, yếu tố khác có thể làm ảnh hưởng tới chuyển hóa thuốc
• Việc dùng thuốc giãn phế quản nhóm cường beta 2 tác dụng kéo dài, cũng như dùng các thuốc giãn phế quản nhóm kháng cholinergic tác dụng ngắn làm cải thiện rõ rệt tình trạng sức khỏe của bệnh nhân. Bên cạnh đó, việc dùng các thuốc nhóm kháng cholinergic tác dụng kéo dài làm giảm rõ rệt tần xuất các đợt cấp COPD và cải thiện hiệu quả của phục hồi chức năng hô hấp trong bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính.

Xem thêm : Các yếu tố rủi ro tiềm ẩn và phòng ngừa đợt cấp COPD

2. Corticoid trong điều trị COPD giai đoạn ổn định

Hiệu quả của cả corticoid dạng uống, và dạng phun hít ở những bệnh nhân bệnh phổi ùn tắc mạn tính kém hơn so với hiệu suất cao trên hen phế quản .
Corticoid được chỉ định khi bệnh nhân BPTNMT quá trình nặng ( FEV1 < 50 % ), có đợt cấp COPD lặp đi lặp lại ( > 1 đợt trong 12 tháng gần đây ) .
Hầu hết những điều tra và nghiên cứu đều cho thấy, dùng corticoid dạng phun hít ( ICS ) hàng ngày không làm đổi khác quy trình giảm đi của FEV1 ở bệnh nhân bệnh phổi ùn tắc mạn tính ; tuy nhiên, sử dụng ICS làm chậm lại vận tốc suy giảm của FEV1, cạnh bên đó, dùng liên tục corticoid dạng phun hít làm giảm đáng kể số đợt bùng phát và cải tổ thực trạng sức khỏe thể chất chung của bệnh nhân. Việc ngưng bất ngờ đột ngột những ICS trong điều trị hoàn toàn có thể làm Open đợt bùng phát ở 1 số ít bệnh nhân. Tuy nhiên, dùng ICS làm ngày càng tăng tỷ suất viêm phổi, nhưng không làm tăng tỷ suất tử trận .
Từ những hiệu quả điều tra và nghiên cứu trên cho thấy, việc sử dụng corticoid dạng phun hít trong điều trị bệnh phổi ùn tắc mạn tính tiến trình không thay đổi chỉ nên được chỉ định cho những bệnh nhân có tính năng hô hấp từ tiến trình III và có những đợt cấp lặp lại trong năm vừa mới qua. Việc sử dụng ICS cần được thực thi đều đặn, không dừng thuốc bất ngờ đột ngột. Không chỉ định ICS trong điều trị bệnh phổi ùn tắc mạn tính những tiến trình sớm hơn do quyền lợi mang lại không thực sự rõ ràng mà lại làm tăng đáng kể tỷ suất viêm phổi .
Để giảm tần xuất viêm phổi, và làm giảm tần xuất những đợt cấp của bệnh phổi ùn tắc mạn tính, hầu hết những chuyên viên đều khuyến nghị nên tiêm vaccine phòng cúm và phòng phế cầu cho những bệnh nhân có bệnh phổi ùn tắc mạn tính .

Xem thêm : Chẩn đoán và trấn áp đợt cấp COPD

Dạng kết hợp giữa ICS – LABA

Trong thực hành thực tế lâm sàng lúc bấy giờ, Open nhiều dạng thuốc phối hợp giữa một ICS với một thuốc giãn phế quản nhóm cường beta 2 adrenergic dạng hít, tính năng lê dài ( LABA ), những dạng tích hợp thường được sử dụng phổ cập gồm có : fluticasone propionate – salmeterol và budesonide – formoterol. Các dạng thuốc này được chứng tỏ là hiệu suất cao hơn so với phối hợp hai thuốc riêng rẽ với nhau [ 47,28 ], cạnh bên đó, còn là dạng khá đơn thuần trong điều trị, do vậy làm ngày càng tăng năng lực tuân thủ của bệnh nhân. Tuy nhiên, cần chú ý quan tâm, dạng tích hợp này chỉ nên chỉ định cho những bệnh nhân có bệnh phổi ùn tắc mạn tính từ tiến trình III có những đợt cấp tái phát trong năm vừa mới qua .
Thuốc điều trị bệnh phổi ùn tắc mạn tính không thay đổi theo GOLD 2011

SABA : thuốc giãn phế quản nhóm cường beta 2 tính năng ngắn ;
LABA : thuốc giãn phế quản nhóm cường beta 2 tính năng lê dài ;
SAMA : thuốc giãn phế quản nhóm kháng cholinergic tính năng ngắn ;
LAMA : thuốc giãn phế quản nhóm kháng cholinergic tính năng lê dài ;
ICS : corticoid đường phun hít .
GOLD : chương trình khởi động toàn thế giới phòng chống bệnh phổi ùn tắc mạn tính .

Xem thêm : Các điểm mới trong bản update kế hoạch Gold 2017

TÀI LIỆU THAM KHẢO

1. Appleton S, Jones T, Poole P, et al (2008). «Ipratropium bromide versus long-acting beta-2 agonists for stable chronic obstructive pulmonary disease (Review)». Cochrane review
2. Brown C.D, McCrory D.C, White J. (2001). “Inhaled short-acting beta2-agonists versus ipratropium for acute exacerbations of chronic obstructive pulmonary disease”. Cochrane Database of Systematic Reviews, Issue 1. Art. No.: CD002984. DOI: 10.1002/14651858.CD002984.
3. Celli B.R, Thomas N.E, Anderson J.A et al (2008). “Effect of pharmacotherapy on rate of decline of lung function in chronic obstructive pulmonary disease: results from TORCH study”. Am J Respir Crit Care Med. 178(4): 332-8.
4. Drummond M.B, Dasenbrook E.C, Pitz M.W et al (2008). “Inhaled corticosteroids in patients with stable chronic obstructive pulmonary disease: a systemic review and metaanalysis. JAMA. 300(20): 2407-16.
5. Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease (2010). “Global strategy for the diagnosis, management, and prevention of chronic obstructive pulmonary disease”.
6. Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease (2011): Global Strategy for Diagnosis, Management, and Prevention of COPD (Internet version, updated 2011).
7. Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease (2013): Global Strategy for Diagnosis, Management, and Prevention of COPD. (Internet version, revised 2013).
8. Mc Crory D.C, Brown C.D (2008). “Anticholinergic bronchodilators versus beta2-sympathomimetic agents for acute exacerbations of chronic obstructive pulmonary disease.Cochrane. http://onlinelibrary.wiley.com/ doi/10.1002/14651858.CD003900
9. O’Donnell DE, Aaron S, Bourbeau J et al. (2007). “Canadian Thoracic Society recommendations for management of chronic obstructive pulmonary disease”. Can Respir J 2007; 14(suppl B):5B–32B
10.  Tashkin D.P, Cooper C.B. (2004). «The role of long-acting bronchodilators in the management of stable COPD». Chest; 125:249
11. Walters J.A.E,Wang W, Morley C, Soltani A,Wood-Baker R. (2011). “Different durations of corticosteroid therapy for exacerbations of chronic obstructive pulmonary disease”. Cochrane Database of Systematic Reviews, Issue 10. Art. No.: CD006897. DOI: 10.1002/14651858.CD006897. pub2.

Nguyễn Thanh Hồi*

Trung tâm Hô hấp, Bệnh viện Bạch Mai

Trích Tạp chí Lao và Bệnh Phổi số 15

( Visited 9.548 times, 2 visits today )

Bài viết cùng chủ đề

Bài viết liên quan

Source: http://139.180.218.5
Category: Thuật ngữ đời thường