Triglixerit – Wikipedia tiếng Việt

Cấu trúc chung của Triglyceride

Triglyceride hay còn gọi là chất béo trung tính, triacylglycerol, TAG hay triacylglyceride là 1 este có nguồn gốc từ glyxêrin và 3 axit béo.[1] Nó là thành phần chính của dầu thực vật và mỡ động vật.[2]

Thành phần và cấu trúc hóa học.

Triglyceride được hình thành bằng cách phối hợp glyxêrin với ba phân tử của axit béo. Các phân tử glyxêrin có ba nhóm chức hiđrôxyl ( HO – ). Mỗi axit béo có một nhóm chức carboxyl ( COOH ). Trong triglyceride, những nhóm chức hiđrôxyl của glyxêrin phối hợp với những nhóm carboxyl của axit béo hình thành link este :

HOCH2CH(OH)CH2OH + RCO2H + R’CO2H + R”CO2H → RCO2CH2CH(O2CR’)CH2OCOR” + H2O

Ba axit béo (RCO2H, R’CO2H, R”CO2H trong phương trình ở trên) thường khác nhau. Chiều dài của chuỗi các axit béo trong triglyceride tự nhiên khác nhau, nhưng hầu hết có 16, 18, hoặc 20 nguyên tử carbon. Các axit béo tự nhiên được tìm thấy ở thực vật và động vật thường chỉ gồm các số chẵn của các nguyên tử carbon. Tuy nhiên, vi khuẩn có khả năng tổng hợp các chuỗi axít béo có số nguyên tử carbon lẻ và phân nhánh. Vì vậy, mỡ của các động vật nhai lại có các chuỗi axít béo số lẻ, chẳng hạn như 15, là do vi khuẩn trong dạ cỏ tổng hợp mà thành. Rất nhiều các axit béo là không bão hòa (unsaturated), và không bão hòa đa (poly-unsaturated). Hầu hết các chất béo tự nhiên có chứa một hỗn hợp phức tạp của các triglyceride, vì vậy, chúng tan chảy trong một phạm vi nhiệt độ rộng.

Không có loại dầu ăn nào chỉ có nguyên một loại bão hòa hay không bão hòa. Tất cả những chất béo và dầu tự nhiên đều gồm có hỗn hợp của cả ba loại axít béo. [ 3 ]

Chất béo	bão hòa(%)	không bão hòa đơn (%)	không bão hòa đa (%)
Dầu canola	6	62	32
Dầu safflower	10	13	77
Dầu hướng dương	10	20	69
Dầu bắp	13	25	62
Dầu đậu nành	15	24	61
Dầu ô liu	14	77	9
Mỡ gà	31	47	22
Mỡ heo	41	47	12
Mỡ bò	52	44	4
Dầu cọ	51	39	10
Bơ	66	30	4
Dầu dừa	92	6	2

[ 3 ]Mỡ động vật hoang dã thường được cho là có chất béo bão hòa cao nhất. Đa số dầu thực vật có chất béo không bão hòa nhiều hơn, ngoại trừ dầu cọ và dầu dừa. [ 3 ] Có nhiều yếu tố góp thêm phần vào việc tăng cường sức khỏe thể chất của từng loại chất béo : độ bão hòa, chiều dài của chuỗi carbon, tính nhạy cảm với oxy hóa và sự phát sinh gốc tự do. [ 3 ]
Enzyme tiêu hóa lipase tụy sẽ phản ứng tại link este, thủy phân link và ” giải phóng ” axít béo. Ở dạng triglyceride, tá tràng không hề được hấp thụ được lipid. Các axít béo, monoglyceride ( 1 gốc glyxêrin link với một loại axít béo ) và vài diglyceride được tá tràng hấp thu khi những glyceride bị chia nhỏ .
Quy trình glycolysis

Triglyceride là thành phần chủ yếu của các lipoprotein trọng lượng phân tử thấp (VLDL) và các chylomicron, nó đóng một vai trò quan trọng như là nguồn cung cấp năng lượng và chuyên chở các chất béo trong quá trình trao đổi chất. Glyceride chứa nguồn năng lượng (9 kcal/g hoặc 38 kJ/g) nhiều hơn gấp đôi so với các protein và cacbohydrat khác. Ở ruột, nhờ tác dụng của men lipaza và dịch mật, glyceride được phân chia thành các monoacylglycerol và axít béo tự do trong quá trình gọi là sự phân giải lipid, sau đó được đưa xuống các tế bào ở ruột non hấp thu. Glyceride được tái hợp lại trong tế bào ruột non từ những phân mảnh, sau đó kết hợp với cholesteron và protein để hình thành các chylomicron (vi thể nhũ trấp). Chylomicron được bài tiết từ tế bào ruột non vào hệ bạch huyết và được dẫn truyền đến các mạch bạch huyết lớn gần tim sau đó vào máu. Các mô khác nhau có thể giữ lại chylomicron để giải phóng triglyceride dùng làm nguồn năng lượng. Mô mỡ và các tế bào gan có thể tổng hợp và dự trữ triglyceride. Khi cơ thể đòi hỏi nguồn axít béo cung cấp năng lượng, hormone glycagon (hormone báo hiệu đường huyết giảm) phát tín hiệu thực hiện thủy phân glyceride thành axít béo tự do. Khi não bộ không thể sử dụng năng lượng từ các axít béo, các gốc glyxêrin trong glyceride sẽ được chuyển hóa thành glucose, sau đó glucose thông qua chuỗi phản ứng glycolysis để chuyển thành Dihydroxyacetone phosphate rồi tiếp đó thành Glyceraldehyde 3-phosphate. Các tế bào mỡ cũng có thể chuyển hóa theo phương thức này để cung cấp năng lượng cho não.

Triglyceride không hề thẩm thấu qua màng tế bào. Các enzyme đặc biệt quan trọng trên thành mạch máu phát tín hiệu cho những lipoprotein lipaza phải cắt glyceride thành axít béo tự do và glycerol. Axit béo sau đó được đưa vào tế bào .

Vai trò gây bệnh.

Bảng xét nghiệm máu, nồng độ triglyceride màu cam bên phải tăng theo độ tuổiCholesterol và triglyceride được mang đi trong máu nhờ tích hợp với một chất có tên là lipoprotein. Có nhiều loại lipoprotein : loại có tỉ trọng cao : HDL, tỉ trọng thấp : LDL, tỉ trọng rất thấp : VLDL. HDL có công dụng luân chuyển cholesterol còn VLDL có tính năng luân chuyển triglyceride trong máu. [ 4 ] Cholesterol phối hợp với LDL được ký hiệu là LDL-c là dạng cholesterol gây hại cho khung hình. Chúng luân chuyển cholesterol vào trong máu, thấm vào thành mạch máu, đóng vai trò quan trọng trong quy trình hình thành mảng xơ vữa động mạch. Cholesterol phối hợp với HDL được ký hiệu là HDL-c là một dạng cholesterol có lợi cho khung hình chống lại quy trình xơ mỡ động mạch bằng cách mang cholesterol dư thừa ứ đọng từ trong thành mạch máu trở về gan. [ 4 ]Ở khung hình người, mức độ cao triglyceride trong mạch máu dẫn đến xơ vữa động mạch ( xơ cứng động mạch ) gây rủi ro tiềm ẩn về những bệnh tim mạch và đột quỵ. Tuy nhiên, ảnh hưởng tác động xấu đi của triglyceride đến việc nâng cao tỷ suất LDL : HDL đến nay vẫn chưa xác lập rõ ràng. Mối nguy hại hoàn toàn có thể được cho là sự đối sánh tương quan tỷ suất nghịch giữa nồng độ triglyceride và nồng độ HDL .

Tiêu chuẩn nhìn nhận.

Thương Hội tim mạch Hoa Kỳ đã đưa ra những tiêu chuẩn so với nồng độ triglyceride trong máu : [ 5 ]

Nồng độ mg/dL	Nồng độ mmol/L	Giải thích
		Bình thường, nguy cơ thấp
150-199	1.70-2.25	Bấp bênh cao
200-499	2.26-5.65	Cao
>500	>5.65	Rất cao: Nguy cơ cao

Giảm nồng độ triglyceride.

Chế độ dinh dưỡng giàu carbohydrate, với lượng carbohydrate chiếm hơn 60% tổng lượng calo, có thể làm tăng mức triglyceride.[5] Có một mối tương quan mạnh mẽ giữa mức triglyceride và lượng carbohydrate khi khảo sát đối với những người có chỉ số khối cơ thể (BMI) cao hơn 28+ và kháng insulin (thường là những người thừa cân và béo phì).[6]

Có vật chứng cho việc tiêu thụ carbohydrate làm tăng chỉ số đường huyết, gây ra dư thừa insulin và làm tăng mức trilyceride ở phụ nữ. [ 7 ] Những biến hóa bất lợi tương quan đến lượng tiêu thụ carbohydrate, gồm có mức glyceride tăng, là những yếu tố rất nguy khốn cho tim mạch của phụ nữ hơn là ở phái mạnh. [ 8 ]Tập thể dục tiếp tục, chính sách dinh dưỡng giàu axít béo omega-3 có trong cá, dầu hạt lanh, và những nguồn khác, hoàn toàn có thể làm giảm nồng độ triglyceride trong máu. Khuyến nghị ở Hoa Kỳ là nên ăn 3 gram mỗi ngày những loại dầu này, còn tại châu Âu khuyên dùng 2 gram. Tuy nhiên, lượng omega-3 tiêu thụ phải cân đối với lượng axit béo omega-6 với một tỷ suất ω-6 / ω-3 = 1 : 01-04 : 01 ( tức là không quá 4 gram omega-6 cho mỗi 1 omega-3 ). [ 9 ] [ 10 ]Carnitine và fibrate có năng lực làm giảm mức triglyceride trong máu. [ 11 ] [ 12 ] Sử dụng rượu nặng hoàn toàn có thể làm tăng mức triglyceride. [ 13 ]

Liên kết ngoài.