Tam tiêu không thông gây nhiều bệnh

Tam tiêu chủ việc bảo vệ các tạng phủ trong cơ thể, có chức năng chủ khí, lưu thông khí huyết tân dịch, thông điều đường nước. Khi tam tiêu bị tắc, toàn cơ thể bị ảnh hưởng và nhiều cơ quan sinh bệnh.

Đường sinh hóa các chất dinh dưỡng

Tam tiêu gồm thượng tiêu, trung tiêu, hạ tiêu. Mỗi tiêu có một đường khí đạo cũng giống như Tam Nguyên là Thiên, Địa, Nhân, mỗi ngôi có 1 nguyên khí. Chữ Tiêu rất lâu rồi có ý nghĩa là màng mỡ. Tam tiêu chính là màng mỡ khắp trên khung hình con người, là con đường hành thủy .Thượng tiêu từ miệng xuống tâm vị dạ dày có tạng tâm và phế. Trung tiêu từ tâm vị dạ dày đến môn vị có tạng tỳ và phủ vị. Hạ tiêu từ môn vị dạ dày xuống tiền âm, hậu âm, gồm có cả bộ phận bụng dưới : can ( gan ), thận, đại tiểu trường, bàng quang …

Tam tiêu là phủ của nội tạng, là cơ quan bảo vệ phía ngoài của các tạng phủ. Nó là đường đi của nguyên khi phụ trách hoạt động khí hóa, là đường sinh hóa các chất dinh dưỡng của thức ăn và nước. Sự hoạt động của tam tiêu biểu hiện ở sự khí hoá và sự vận chuyển đồ ăn.

Ở thượng tiêu : Phế chủ hô hấp, phân bổ khí và chất dinh dưỡng vào huyết mạch được tâm khí đưa đi body toàn thân. Ở trung tiểu tỳ vị vận hoá hấp thu món ăn và đưa nước lên phế. Ở hạ tiêu có sự phân biệt thanh trọc, tinh tàng trữ ở thận, những chất cặn bã được thải ra ngoài bằng đường đại tiện và tiểu tiện .Ảnh minh họa .Người ta còn nói tam tiêu chủ việc bảo vệ những tạng phủ trong khung hình. Nguyên khí của mệnh môn là khí cơ bản của tam tiêu, nó đi ở tam tiêu để phân bổ đi body toàn thân nhằm mục đích thôi thúc hoạt động giải trí sinh lý của những tổ chức triển khai cơ quan .Nhờ tính năng của phế, khí trời hít vào phế, khí của thức ăn sau khi được tiêu hóa lên giao nhau thành tông khí tụ ở đản trung và phân đi những nơi. Khí ở phế, khí của thức ăn cũng mượn đường của tam tiêu để đi body toàn thân .

Khí hóa bế tắc cơ thể sinh bệnh

Hoạt động khí hóa được triển khai và duy trì là nhờ ở nguyên khí của mệnh môn, khí trời vào phế và khí của thủy cốc ở trường vị. Các khí này mượn đường của tam tiêu đi khắp body toàn thân, đến 12 kinh mạch, 5 tạng, 6 phủ để triển khai xong hàng loạt tính năng khí hóa của khung hình .Thượng tiêu chủ hô hấp, chủ huyết mạch đưa những chất dinh dưỡng đi body toàn thân để làm ấm nuôi dưỡng da cơ, gân, xương. Trung tiêu chủ tiêu nạp tiêu hóa thủy cốc, vận hóa những chất dinh dưỡng lên mạch phế để hóa thành dinh huyết. Hạ tiêu chủ phân thanh trọc, tiết cặn bã ( phân, nước tiểu ). Các công dụng đó được triển khai nhờ tính năng khí hóa. Vì vậy, nói tam tiêu đảm nhiệm hoạt động giải trí khí hóa .Khí hóa là làm cho vật chất nào đó của khung hình biến thành khí và khí biến thành vật chất, là quy trình chuyển hóa thức ăn thành chất dinh dưỡng, hấp thụ chúng để nuôi dưỡng, thôi thúc hoạt động giải trí của khung hình và bài tiết những chất cặn bã trong khung hình ra ngoài .Thức ăn uống vào trung tiêu được tiêu hóa, hấp thụ, chuyển hóa thành dinh huyết lên thượng tiêu để phân bổ đi nuôi dưỡng body toàn thân, xuống hạ tiêu để liên tục được phân thành thanh trọc, chất thanh lại được hấp thụ, chất trọc trở thành cặn bã và được tiết ra ngoài. Như vậy, quy trình tiêu hóa của thức ăn và nước uống đều thực thi tại tam tiêu .

Bệnh của tam tiêu chủ yếu là về mặt thủy khí vận chuyển phát sinh chướng ngại. Nếu thượng tiêu không thông lợi thì sinh suyễn đầy. Trung tiêu không thông lợi thì thủy ẩm ngưng trệ mà bụng đầy. Hạ tiêu không thông lợi thì thấy phù nề.

Mặt khác, do mỗi bộ phận của tam tiêu đều phủ bọc 1 số ít tạng khí nên chứng trạng của nó cũng biểu lộ ở đó. Chẳng hạn, bệnh thượng tiêu biểu hiện ở tâm, phế ; Trung tiêu ở tỳ, vị ; Hạ tiêu ở can thận, đại tiểu trường … .

GS Hoàng Bảo Châu

(nguyên Giám đốc Viện Y học Cổ  truyền T.Ư)