Văn bản thông tin là gì? – GIỎI VĂN MỖI NGÀY

Trên quốc tế, văn bản thông tin được giảng dạy trong chương trình môn Ngữ văn từ lâu với sự nhiều mẫu mã về thể loại. Tại Nước Ta, khái niệm văn bản thông tin còn khá mới mẻ và lạ mắt so với cả giáo viên tất cả chúng ta và những em học viên. Chương trình giáo dục phổ thông 2018 đưa văn bản thông tin vào dạy đọc hiểu từ lớp 1 đến lớp 12. Đây là một điểm mới của chương trình 2018. Chúng ta cùng bàn luận một vài yếu tố .

1. Văn bản thông tin là gì?

Văn bản thông tin là văn bản được viết để truyền đạt thông tin, kỹ năng và kiến thức. Loại văn bản này rất phổ cập, hữu dụng trong đời sống. Nó gồm có nhiều thể loại : thông tin, hướng dẫn, miêu tả việc làm, hướng dẫn sử dụng loại sản phẩm, lịch biểu, cơ sở tài liệu, hợp đồng quảng cáo, những văn bản hành chính, từ điển, bản tin … Loại văn bản này thường trình diễn một cách khách quan, trung thực, không có yếu tố hư cấu, tưởng tượng. Qua văn bản thông tin, người đọc, người nghe hiểu đúng chuẩn những gì được miêu tả, ra mắt. Thông tin hoàn toàn có thể được tổ chức triển khai theo một trong những cách cấu trúc như : nguyên nhân-kết quả ; trật tự thời hạn ; so sánh và phân loại ; yếu tố và giải pháp … Trong văn bản thông tin, người viết thường sử dụng những phương pháp hoặc phương tiện đi lại để tương hỗ người đọc tìm kiếm thông tin một cách nhanh gọn và hiệu suất cao. Một bảng chú thích, một dòng in đậm, in nghiêng, những nét gạch chân, những dấu sao, dấu hoa thị hoặc những hình ảnh minh họa đều hoàn toàn có thể giúp người đọc thuận tiện hơn trong việc xác lập vị trí và mối quan hệ của những thông tin để hiểu nội dung văn bản .

2. Tiếp cận văn bản thông tin theo hướng nào?

Chiến thuật đọc hiểu thông tin là những giải pháp, thủ pháp, phương pháp, thao tác nhất định nhằm mục đích dẫn dắt quy trình nhận thức của học viên để sở hữu, kiến thiết ý nghĩa của văn bản một cách tích cực, dữ thế chủ động, hiệu suất cao. Để phát huy tính tích cực, dữ thế chủ động của học viên và tránh sự đơn điệu, nhàm chán trong mỗi giờ học văn, giáo viên hoàn toàn có thể vận dụng nhiều giải pháp khác nhau nhằm mục đích lôi cuốn, mê hoặc những em. Trong đó, vận dụng giải pháp “ cuộc tiếp xúc văn học ” – giải pháp tạo nên sự liên kết đa chiều khi đọc văn bản là một cách làm khả quan. Bởi nó sẽ giúp học viên từng bước trở thành người đọc độc lập, thuần thục, có kĩ năng, thực hành thực tế thành thạo, phát minh sáng tạo trong học tập và ngoài đời sống. Học sinh như được tham gia vào vấn đề để lắng nghe quan điểm nhìn nhận từ những điểm nhìn khác nhau về yếu tố đang bàn đến. Qua đó, bày tỏ tâm lý, chính kiến của mình .

Cách thức thực hiện chiến thuật này là giáo viên sẽ thiết kế mẫu phiếu học tập phù hợp theo sơ đồ bốn điểm nhìn và hướng dẫn học sinh thực hiện. Trung tâm của sơ đồ là vấn đề chính hoặc một câu hỏi lớn được đặt ra, một thông điệp, một khái niệm then chốt, hoặc một quan điểm… Trong giờ học, giáo viên là người tổ chức, định hướng các hoạt động học của học sinh. Sau khi học sinh nêu chính kiến, giáo viên có thể tổ chức cho cả lớp hoặc các nhóm thảo luận và kịp thời khen ngợi, khích lệ những ý tưởng hay, những kiến giải mới lạ. Song, cũng nên chia sẻ với những ý kiến trái chiều bằng thái độ ân cần, trân trọng; nên động viên, gợi dẫn để mọi học sinh đều có thể tự tin bày tỏ quan điểm của mình; điều này sẽ giúp cho giờ học trở nên sôi nổi hơn. Khoảng cách giữa giáo viên với học sinh, giữa các học sinh Khá-Giỏi-Trung bình-Yếu được rút ngắn hơn. Lớp học sẽ tăng thêm bầu không khí gần gũi và thân thiện.

Điều cần chú ý quan tâm là mọi liên kết, mọi cuộc tiếp xúc được phong cách thiết kế phải địa thế căn cứ vào tiềm năng cần đạt của bài học kinh nghiệm. Không sa đà, làm loãng yếu tố cốt lõi của văn bản thông tin đang đọc hiểu .

3. Một ví dụ về dạy học văn bản thông tin

Dưới đây là một ví dụ về cách dạy học bài Bức thư của thủ lĩnh da đỏ ( SGK Ngữ văn 6, tập hai ). Trong văn bản có hai yếu tố cần xử lý là : Sự độc lạ trái chiều trong cách sống, trong thái độ so với Đất, so với vạn vật thiên nhiên giữa người da đỏ và người da trắng ; Thông điệp nêu lên yếu tố có ý nghĩa toàn quả đât : Con người phải sống hòa hợp với vạn vật thiên nhiên, phải chăm sóc bảo vệ môi trường tự nhiên và vạn vật thiên nhiên như bảo vệ mạng sống của chính mình. Cuộc tiếp xúc sẽ được thực thi trên cơ sở cùng một yếu tố nhưng có nhiều điểm nhìn khác nhau. Học sinh nêu quan điểm cá thể theo những mẫu phiếu do giáo viên phong cách thiết kế :

Mẫu 1: Vấn đề “Sự khác biệt đối lập trong cách sống, trong thái độ đối với Đất, đối với thiên nhiên giữa người da đỏ và người da trắng”:

Mẫu phiếu số 1: Sự khác biệt đối lập trong cách sống, trong thái độ đối với Đất, đối với thiên nhiên giữa người da đỏ và người da trắng

Mẫu 2: Thông điệp nêu lên vấn đề có ý nghĩa toàn nhân loại: Con người phải sống hòa hợp với thiên nhiên, phải chăm lo bảo vệ môi trường và thiên nhiên như bảo vệ mạng sống của chính mình.

Ý kiến 1: Đất đai là của ta, ta muốn làm gì trên đất đai là quyền của người sở hữu.	Ý kiến 2: Đất đai không sinh sôi thêm khi con người sinh sôi nảy nở. Bởi vậy cần phải bảo vệ đất đai.
Ý kiến 3:Đất đai cùng với thiên nhiên là vốn quý. Hãy chung tay bảo vệ đất đai và thiên nhiên quanh ta.	Ý kiến 4: Hãy bảo vệ thiên nhiên vì thiên nhiên cung cấp cho con người nhiều nguồn tài nguyên quý giá.
Ý kiến của em:

Mẫu phiếu số 2: Thông điệp nêu lên vấn đề có ý nghĩa toàn nhân loại

Đất đai cùng với mọi vật liên quan với nó- bầu trời, không khí, dòng nước, động vật, thực vật- là thiêng liêng đối với người da đỏ, là bà mẹ của người da đỏ nên không dễ gì đem bán. Cách đối xử của người da trắng mới nhập cư đối với đất là hoàn toàn đối lập với người da đỏ, nếu người da đỏ buộc phải bán đất thì người da trắng cũng phải đối xử với đất như người da đỏ. “Đất là mẹ” của loài người, điều gì xảy ra với đất đai tức là xảy ra với những đứa con của đất, vì vậy cần phải biết kính trọng đất đai. Con người phải sống hòa hợp với thiên nhiên, chăm lo bảo vệ thiên nhiên như bảo vệ mạng sống của chính mình.

Đây là câu hỏi liên hệ thực tiễn. Học sinh có thể có những ý kiến trái chiều nhau trong cuộc giao tiếp này. Giáo viên tổ chức cho học sinh trao đổi, thảo luận và chốt: Phải bảo vệ thiên nhiên như bảo vệ mạng sống của chính mình. 

Chiến thuật “ cuộc tiếp xúc văn học ” hoàn toàn có thể giúp giáo viên kiến thiết những giờ dạy học đọc hiểu văn bản thông tin sinh động, mê hoặc, phát huy được tính tích cực, dữ thế chủ động của học viên, nhằm mục đích phân phối nhu yếu thay đổi giải pháp dạy học lúc bấy giờ .