Giải mã hiện tượng nhạc chế “lên ngôi”

Hầu hết những video nhạc chế lúc bấy giờ được góp vốn đầu tư khá chuyên nghiệp và bài bản, không riêng gì đơn thuần là những bản nhạc chế lời như trước kia .
Nhiều video nhạc chế sở hữu hàng triệu tới chục triệu lượt xem

Nhạc chế trong thực tiễn đã có từ lâu nhưng thời hạn qua đã trở thành “ hiện tượng kỳ lạ ” khi nhiều loại sản phẩm liên tục lọt top thông dụng trên Youtube. Thậm chí, có những loại sản phẩm còn cạnh tranh đối đầu thứ hạng cùng những MV ca nhạc chính thống .

Hàng triệu tới trăm triệu lượt xem

Từ khi Youtube trở nên phổ cập và trở thành địa chỉ giải trí của đông đảo người dùng, từ nghe nhạc, xem phim…; xu hướng làm sản phẩm video nhạc chế cũng ngày càng phát triển.

Theo thống kê của Youtube Rewind 2019, trong Top 10 video được xem nhiều nhất tại Nước Ta, đã có tới 3 video về nhạc chế, gồm có “ Những chị đại học đường ” ( Hậu Hoàng ), “ Sau sáu rưỡi ” ( Trung Ruồi ) và “ Để Mị nói cho mà nghe Parody ” ( BB Trần ). Trong đó, “ Những chị đại học đường ” của “ nữ hoàng nhạc chế ” Hậu Hoàng đứng vị trí số 1 với hơn 120 triệu lượt xem, kể từ khi chính thức đăng tải vào tháng 3/2019 .
Các mẫu sản phẩm như “ Đại ca đón Tết ” ( Đỗ Duy Nam – Trung Ruồi ) với hơn 6,3 triệu lượt xem, “ Nhìn lại 2019 ” ( Hậu Hoàng ) lôi cuốn 37 triệu lượt xem sau 3 tuần đăng tải … Đó là những số lượng mà nhiều người làm âm nhạc chính thống mơ ước có được cho MV của mình .

Dễ thấy, hầu hết những video nhạc chế lúc bấy giờ được góp vốn đầu tư khá chuyên nghiệp, không riêng gì đơn thuần là những bản nhạc chế lời như trước kia. Các clip được lên nội dung, có ngữ cảnh đơn cử và lời bài hát được chế lại trên nền nhạc có sẵn. Điểm qua những Youtuber làm nhạc chế “ sừng sỏ ” lúc bấy giờ hoàn toàn có thể kể tới những cái tên như : Hậu Hoàng, Thiên An, Di Di, Đỗ Duy Nam, Trung Ruồi … Mỗi người một phong thái khác nhau nhưng hầu hết đều hướng tới người theo dõi trẻ hoặc trẻ nhỏ .
Từ ngữ trong những bản nhạc chế thường đơn thuần, mang tính đời sống và dễ tiếp đón, thân thiện với đời sống. Bởi thế, những video nhạc chế có tính vui chơi cao, vui nhộn, vui tươi và nhiều lúc có cả sự châm biếm. Đây cũng là điểm cốt lõi để những video nhạc chế dễ mang về lượt xem cao và thậm chí còn lượt xem hoàn toàn có thể cạnh tranh đối đầu trực tiếp cùng những mẫu sản phẩm âm nhạc để lên Top trending ( phổ cập ) .
Nhạc sĩ Nguyễn Văn Chung đánh giá và nhận định, nhạc chế vui, mang lại sự giật mình và tiếng cười, nhưng nhiều lúc, đó là tiếng cười dễ dãi và xàm. Anh cho rằng, người theo dõi thích nhạc chế thường là những người trẻ, ham vui … Đặc biệt, họ là những người có nhiều thời hạn để xem nên những mẫu sản phẩm nhạc chế thuận tiện có lượt xem cao, lọt Top trending. Còn những người có trình độ và gu chiêm ngưỡng và thưởng thức âm nhạc không ca tụng thể loại nhạc này .

Biến tướng và dễ vi phạm bản quyền

“

Những người làm Youtube để kiếm tiền, trục lợi thường bất chấp các giá trị đạo đức để làm những video có nhiều lượt xem. Điều đó thuộc về phạm trù văn hóa và đạo đức, mục đích của người làm sản phẩm.
Nhạc sĩ Nguyễn Văn Chung

”

Là một trong những người đi đầu của trào lưu làm nhạc chế có đầu tư, Trung Ruồi cho biết anh chỉ tập trung làm hình ảnh và câu chuyện trong clip, lời chế là lời thoại của nhân vật và có những sự tinh tế, mang giá trị nhân văn. Tuy nhiên, Trung Ruồi cũng thừa nhận nhạc chế hiện nay bắt đầu bước sang thời điểm thoái trào và biến tướng. Quá nhiều người làm nên các lời nhạc chế bắt đầu nghiêng theo thị hiếu của khán giả. Không ít bài nhạc chế vô nghĩa hoặc có lời lẽ không phù hợp với văn hóa.

Điều này cũng dễ hiểu bởi nhạc chế tăng trưởng song song với sự cạnh tranh đối đầu nóng bức về lượt xem mà ở đó, có cả những loại sản phẩm chất lượng, nhưng cũng sống sót không ít video gây phản cảm .
Trong video “ Tuyển tập nhạc chế Trai ngoan ” có nhiều lời chế khá thô thiển và gây liên tưởng như “ Này chủ quán ơi, con nhà ai mà xinh thế này … Mày thấy “ ngon ” không ? / Dạ vâng thì trông cũng ngọt / Nhìn giống Tr * * Anh bọn em vừa xem tối qua / 9 phút link đây này ”. Hay bài hát “ Tiếng chày trên sóc Bom Bo ” lại bị chế lời thô thiển như “ Hết tiền tiêu tình nhân anh cũng bán / Bán năm trăm để lấy tiền tiêu tiền tiêu xong lại nhớ đến tình nhân … ” .
Đặc biệt, yếu tố bản quyền cũng cần được nói đến với những mẫu sản phẩm nhạc chế. Hàng nghìn bản nhạc chế tràn ngập trên mạng xã hội nhưng không phải bài hát nào cũng đã được xin phép gia chủ của bản gốc .

Chính ca sĩ Tuấn Hưng từng “dằn mặt” Hoa Vinh vì chế lời bài hát “Độc thoại” mà không xin phép. Điểm qua các video nhạc chế, chỉ có một số ê-kíp chú thích bài hát gốc và tác giả bản nhạc gốc.

Theo Trung Ruồi, trước khi làm một mẫu sản phẩm nhạc chế, anh thường gọi điện cho tác giả bài hát gốc, ca sĩ, hoặc Trung tâm Bảo vệ quyền tác giả âm nhạc Nước Ta để xin phép và đóng tiền tác quyền rất đầy đủ. Thế nhưng, việc xin bản quyền để chế lời không phải khi nào cũng suôn sẻ vì có nhiều tác giả không muốn bài hát của mình bị chế lại hoặc sợ lời chế không xứng với bài gốc. Youtube hiện đã siết chặt bản quyền nên những video chế lời không xin phép thường không hề bật công dụng kiếm tiền, hoặc nặng hơn là bị khóa kênh .
Nói về điều này, luật sư Nguyễn Đăng Thái ( Hãng luật IMC – Đoàn Luật sư TP TP. Hà Nội ) cho hay, nhạc chế là một hình thức làm tác phẩm phái sinh. Do vậy, người chế nhạc phải xin phép và được sự chấp thuận đồng ý của tác giả mới được sử dụng tác phẩm để chế lời. Việc chế nhạc đã có hoạt động giải trí sửa đổi nội dung ( xâm phạm quyền được bảo vệ sự toàn vẹn của tác phẩm gốc ) và trình diễn ( trình diễn ) trước công chúng ( hội đồng mạng ). Do đó, nếu không có sự chấp thuận đồng ý của tác giả, chủ sở hữu quyền tác giả thì những loại sản phẩm nhạc chế dù không bật tính năng kiếm tiền vẫn bị coi là xâm phạm quyền tác giả, hoàn toàn có thể bị phạt từ 5 – 10 triệu đồng .
Ngoài ra, trước chưa ổn việc nhiều bản nhạc chế có lời lẽ dung tục, không tương thích văn hóa truyền thống vẫn được đăng tải trên mạng xã hội, luật sư Thái cho rằng Nhà nước cần phải điều tra và nghiên cứu sửa đổi, bổ trợ mạng lưới hệ thống văn bản quy phạm pháp luật kiểm soát và điều chỉnh trực tiếp hoạt động giải trí cung ứng, sử dụng thông tin trên mạng Internet nói chung và mạng xã hội nói riêng, đặc biệt quan trọng là những trang mạng quốc tế như Facebook, Youtube. Đồng thời, phải tăng cường những giải pháp quản trị, kiểm duyệt nội dung, kiến thiết xây dựng Bộ Quy tắc ứng xử trên mạng xã hội dành cho những nhà sản xuất dịch vụ và người sử dụng mạng xã hội .