I. MỨC ĐỘ CẦN ĐẠT ĐƯỢC

– Trình bày được quy trình tăng trưởng và tình hình ngày càng tăng dân số quốc tế, nguyên do và hậu quả của nó .
– Đọc biểu đồ tháp tuổi và biểu đồ ngày càng tăng dân số, hiểu cách kiến thiết xây dựng tháp tuổi .

II. KIẾN THỨC CƠ BẢN

1. Dân số, nguồn lao động

– Dân số là tổng số người dân sinh sống trên một chủ quyền lãnh thổ nhất định, được tính ở một thời gian nhất định .
– Để biết được dân số, nguồn lao động của một địa phương, một nước …, cần phải tìm hiểu dân số .
– Dân số thường được biểu lộ bằng tháp tuổi ( tháp dân số ) .

2. Dân số thế giới tăng nhanh trong thế kỉ XIX và thế kỉ XX.

– Gia tăng dân số tự nhiên của một nơi là số chênh giữa số trẻ sinh ra và số người chết đi trong một năm .
– Gia tăng cơ giới do số người chuyển đi và số người từ nơi khác chuyến đến .
– Gia tăng dân số là tổng số của ngày càng tăng tự nhiên và ngày càng tăng cơ giới .
– Trong nhiều thế kỉ trước, dân số tăng rất là chậm trễ, do dịch bệnh, đói kém và cuộc chiến tranh .
– Dân số quốc tế tăng nhanh trong hai thế kí XIX và XX nhờ những tân tiến trong những nghành kinh tế tài chính – xã hội và y tế .
– Năm 2001, dân số quốc tế đạt 6,16 ti người .

3. Sự bùng nổ dân số

– Bùng nổ dân số
+ Xảy ra khi tỉ lệ ngày càng tăng trung bình hàng năm của dân số quốc tế đạt 2,1 % .
+ Các nước đang tăng trưởng có tỉ lệ gia-tăng dân số tự nhiên cao. + Dân số tăng nhanh và đột biến dẫn đến sự bùng nổ dân số ở nhiều nước châu Á, Phi và Mĩ latinh .
– Dân số tăng nhanh vượt quá năng lực xử lý những yếu tố ăn, mặc, ở, học tập, việc làm … đã trở thành gánh nặng so với những nước có nền kinh tế tài chính chậm tăng trưởng .
– Các chủ trương dân số và tăng trưởng kinh tế tài chính – xã hội đã góp thêm phần hạ thấp tỉ lệ ngày càng tăng dân số ở nhiều nước .

III. GỢl Ý TRẢ LỜI CÂU HỎI GIỮA BÀI

Câu 1. Quan sát hai tháp tuổi ở hình 1.1, cho biết :

– Trong tổng số trẻ nhỏ từ khi mới sinh ra cho đến 4 tuổi ở mỗi tháp, ước tính có bao nhiêu bé trai và bao nhiêu bé gái ?
– Hình dạng của hai tháp tuổi khác nhau như thế nào ? Tháp tuổi có hình dạng như thế nào thì tỉ lệ người trong độ tuổi lao động cao ?

Trả lời: Kết quả quan sát hai tháp tuổi ở hình 1.1 cho biết:

– Số bé trai ( bên trái ) và bé gái ( bên phải ) của tháp tuổi thứ nhất đều khoảng chừng 5,5 triệu. Ở tháp tuổi thứ hai, có khoảng chừng 4,5 triệu bé trai và gần 5 triệu bé gái .

– Số người trong độ tuổi lao động (tô màu xanh nước biển) ở tháp tuổi thứ hai nhiều hơn về hình dạng ở tháp tuổi thứ nhất.

– Sự khác nhau về hình dạng của hai tháp tuổi .
+ Tháp tuổi thứ nhất có đáy rộng, thân tháp thon dần .
+ Tháp tuổi thứ hai có đáy tháp thu hẹp lại, thân tháp phình rộng ra .
– Tháp tuổi có hình dáng thân rộng, đáy hẹp ( như tháp tuổi thứ hai ) có số người trong độ tuổi lao động cao .

Câu 2. Quan sát hình 1.2, nhận xét về tình hình tăng dân số quốc tế từ đầu thế kỉ XIX đến cuối thế kỉ XX .

Trả lời: Kết quả quan sát hình 1.2 cho nhận xét sau:

– Từ đầu Công nguyên cho đến thế kỉ XVI, dân số quốc tế tăng chậm ( vào đầu Công nguyên, dân số quốc tế chỉ có khoảng chừng 300 triệu người ; đến thế kỉ XVI, tăng gấp đôi, nhưng cũng chưa đến 1 tỉ người ) .
– Dân số quốc tế mở màn tăng nhanh từ năm 1804 ( 1 tỉ người ), tăng vọt vào năm 1960 đến năm 1987 ( đường biểu diễn gần như dốc đứng ) .
– Sau đó, dân số quốc tế vẫn liên tục tăng nhanh .

Câu 3. Quan sát, so sánh hai biểu đồ về tỉ lệ ngày càng tăng dân số tự nhiên của những nước tăng trưởng và những nước đang tăng trưởng từ năm 1800 đến năm 2000 dưới đây, cho biết : Trong quá trình từ năm 1950 đến năm 2000, nhóm nước nào có tỉ lệ ngày càng tăng dân số cao hơn ? Tại sao ?

Trả lời: Kết quả quan sát hình 1.3 và 1.4 cho biết:

– Trong quá trình từ năm 1950 đến năm 2000, nhóm nước đang tăng trưởng có ti lệ ngày càng tăng dân số cao hơn .
– Nguyên nhân : nhóm nước đang tăng trưởng có tỉ suất sinh rất cao ( nhìn trên biểu đồ, đường xanh biểu lộ tỉ suất sinh của những nước đang tăng trưởng luôn ở mức trên 25 % ữ, của những nước tăng trưởng – dưới 20 % o ) .

IV. GỢI Ý THỰC HIỆN CÂU HỎI VÀ BÀI TẬP CUỐI BÀI

Câu 1. Tháp tuổi cho ta biết những đặc thù gì của dân số ?

Trả lời : Tháp tuổi cho ta biết :
– Kết cấu theo độ tuổi của dân số : bao nhiêu người ở từng lớp tuổi và từng nhóm tuổi .
– Kết cấu theo giới tính của dân số : bao nhiêu nam, nừ ở từng lớp tuổi và từng nhóm tuổi .

Câu 2. Dựa vào bảng tỉ lệ ngày càng tăng dân số tự nhiên và sự phân bổ dân cư trên quốc tế theo những lục địa ( trang 6 SGK ), hãy cho biết lục địa nào có tỉ lệ ngày càng tăng dân số cao nhất và lục địa nào có tỉ lệ ngày càng tăng dân số thấp nhất. Tại sao tỉ lệ ngày càng tăng dân số tự nhiên của châu Á giảm nhưng tỉ trọng dân số so với toàn quốc tế lại tăng .

Trả lời :
– Giai đoạn 1990 – 1995 so với quá trình 1950 – 1955, tỉ lệ tăng dân số tự nhiên của châu Phi cao nhất ( tăng thêm 0,45 % ), của Nam Mĩ thấp nhất ( giảm đi 0,95 % ) .
– Tỉ lệ ngày càng tăng dân số tự nhiên của châu Á giảm nhưng tỉ trọng dân số so với toàn quốc tế lại tăng, vì :
+ Dân số của châu Á đông ( chiếm 55,6 % dân số quốc tế năm 1950 và 6,5 % dân số quốc tế năm 1996 ) .
+ Tỉ lệ ngày càng tăng dân số vẫn còn cao ( 1,53 % tiến trình 1990 – 1995 ) .

Câu 3 : Bùng nổ dân số quốc tế xảy ra khi nào ? Nêu nguyên do, hậu quả và phương hướng xử lý .

Trả lời :

– Bùng nổ dân số xảy ra vào những năm 50 của thế kỉ XX. Vào thời kì này, tỉ lệ gia tăng bình quân hàng năm của dân số thế giới lên đến 2,1 %. Bùng nổ  dân số xảy ra chủ yếu ở các nước đang phát triển ở châu Á, châu Phi và Mỹ Latinh. 

– Nguyên nhân : do tỉ suất sinh lớn, tỉ suất tử thấp. Trong những năm này, những nước thuộc địa ở châu Á, châu Phi và Mĩ Latinh giành được độc lập, đời sông được cải tổ và những văn minh y tế làm giảm nhanh tỉ lộ tử trận, trong khi tỉ lệ sinh vẫn còn cao .
– Hậu quả : gánh nặng cả yếu tố ăn, mặc, ở, học tập, việc làm, … do có nhiều trẻ nhỏ và người trẻ tuổi .
– Phương hướng xử lý : ngăn ngừa sự bùng nổ dân số bằng những giải pháp : trấn áp sinh đẻ, tăng trưởng giáo dục, cách mạng nông nghiệp và công nghiệp hóa …

Source: http://139.180.218.5
Category: tản mạn