Nhịp điệu là một phương tiện quan trọng để cấu tạo hình thức nghệ thuật trong văn học, dựa trên sự lặp lại có tính chất chu kỳ, cách quãng hoặc luân phiên của các yếu tố có quan hệ tương đồng trong thời gian hay quá trình nhằm chia tách và kết hợp các ấn tượng thẩm mỹ. Trong văn học, nhịp điệu là sự lặp lại cách quãng đều đặn và có thay đổi của các hiện tượng ngôn ngữ, hình ảnh, môtíp,… nhằm thể hiện sự cảm nhận thẩm mỹ về thế giới, tạo ra cảm giác vận động của sự sống, chống lại sự đơn diệu, đơn nhất của văn bản nghệ thuật.

Như vậy tổng thể những Lever trong cấu trúc của một tác phẩm văn học đều có những yếu tố tái diễn, luân phiên tạo thành nhịp điệu nghệ thuật. Nhưng dù ở Lever nào đi chăng nữa thì phạm trù nhịp điệu trước hết gắn liền với một dáng diệu hoạt động, cảm hứng nào đó mà cơ sở của nó là nhịp, phách, tức là cái chuẩn của sự tái diễn trong từng mạng lưới hệ thống thẩm mỹ và nghệ thuật .

Chẳng hạn, ở cấp độ tổ chức văn bản, đơn vị cơ bản của sự lặp lại trong thơ là dòng thơ (cũng thường gọi là “câu thơ”) với độ dài của nó gồm số tiếng (ví dụ : 4 tiếng, 5 tiếng, 6 tiếng, 7 tiếng, 8 tiếng) và vần như là điểm ngắt của nó. Vì vậy, mỗi thể thơ có một nhịp điệu riêng. Dòng thơ lại có kiểu ngắt nhịp của luật thơ, có độ dài ngắn, cân đối hoặc không cân đối khác nhau (X. thơ Đường luật, lục bát, song thất lục bát,…). Nhịp điệu của thể thơ và luật thơ tạo thành cái nền nhịp điệu, trên đó nhà thơ tạo dựng nên nhịp điệu riêng cho thơ mình, gắn với các phương diện ngữ nghĩa.

Trong văn xuôi, nhịp điệu của tổ chức lời văn được hình thành trên cơ sở sự phân tách văn bản thành chương, hồi, đoạn. Câu văn dài ngắn, khúc khuỷu được lặp lại cũng tạo nên nhịp điệu cảm nhận đời sống.

Ở Lever tư tưởng, hình tượng, diễn biến, trần thuật, … đơn vị chức năng của sự tái diễn không phải khi nào cũng dễ phát hiện. Do đó, người đọc thông thường nhiều khi không phát hiện được nhịp điệu của tác phẩm ở những Lever ấy. Đó hoàn toàn có thể là sự luân chuyển giữa cảnh bi và cảnh hài, đối thoại và độc thoại trong kịch. Đó hoàn toàn có thể là sự luân phiên giữa đoạn đoạn thơ tạo hình – hội họa và triết lý trừu tượng trong thơ trữ tình. Đó hoàn toàn có thể còn là sự luân chuyển giữa mạch kể chuyện và mạch tả, hay sự tái diễn những môtíp hoạt động giải trí như sinh, tử, gập gỡ, chia tay, bình an, nguy biến, sự biến hóa bốn mùa, sự đắp đổi ngày đêm, … trong diễn biến .
Nhịp điệu hình tượng là một trong những yếu tố đang được chú ý quan tâm của nghiên cứu và điều tra văn học .

Source: http://139.180.218.5
Category: Kiến thức âm nhạc