Aldehyde, hay aldehyd, an-đê-hít, là hợp chất trong hóa hữu cơ có nhóm chức carbaldehyd: R-CHO. Tên aldehyde (aldehyde) gốc từ tiếng La Tinh alcohol dehydrogenatus có nghĩa: rượu đã được khử hydro.

Các aldehyde thông dụng.

Các chất trong nhóm aldehyde gọi theo IUPAC: tên ankan cùng bậc carbon cộng thêm đuôi –al, ví dụ methan CH4 sang H-CHO methanal.

Một số aldehyde có tên thông thường đọc theo quy tắc:
“Aldehyd” + Tên axit tương ứng

hoặc :

Tên axit tương ứng bỏ “ic” + “aldehyd”

HCHO : formaldehyde hay aldehyde formic ;CH3CHO : acetaldehyde hay aldehyde acetic ;C2H5CHO : propionaldehyde hay aldehyde propionic ;CH3CH2CH2CHO : aldehyde butyric ;( CH3 ) 2CH – CHO : aldehyde isobutyric ;CH2 = CH-CHO : aldehyde acrylic hay acrylaldehyde ;OHC-CHO : aldehyde oxalic hay oxalaldehyde .

– Phân loại aldehyde:

Aldehyde đơn chức, công thức chung : CnH2n + 1 – CHOAldehyde đa chức, công thức chung : R – ( CHO ) n với R : gốc hydrocarbon, n : số nhóm chức – CHO

Tính chất vật lý.

Khác với alcohol và phenol, giữa những phân tử anđehit không có link hydro, cho nên vì thế nhiệt độ sôi và nhiệt độ nóng chảy của anđehit thấp hơn nhiều so với alcohol tương ứng. Tuy nhiên anđehit nóng chảy và sôi ở nhiệt độ cao hơn hydrocarbon tương ứng, hầu hết là vì có nhóm chức – CH = O phân cực .

Tính chất hóa học.

Phản ứng với những amin.

Aldehyde + Amin → Imine + nước

Phản ứng với alcohol.

CH3-CHO+CH3-CH2-OH → CH3-CH ( OH ) – CH2-CHO

Phản ứng hỗn hợp.

Phản ứng cộng hạt nhân.

Phản ứng khử ( Phản ứng cộng với hydro ).

Aldehyde cộng hydro ( xúc tác Niken ) đun nóng tạo ra alcohol bậc I .

R-CHO + H2 → R-CH2OH

Phản ứng oxy hóa.

Phản ứng đặc trưng của aldehyde là phản ứng tráng gương :R-CHO + 2 [ Ag ( NH3 ) 2 ] OH → R-COONH4 + 2A g + 3NH3 + H2O .Riêng HCHO hoàn toàn có thể phản ứng tráng gương với tỉ lệ 1 : 4HCHO + 4 [ Ag ( NH3 ) 2 ] OH → ( NH4 ) 2CO3 + 4A g + 6NH3 + 2H2 O .Các aldehyde còn tính năng được với Cu ( OH ) 2 trong thiên nhiên và môi trường kiềm cho kết tủa Cu2O màu đỏ gạch :R-CH = O + 2C u ( OH ) 2 + NaOH → R-COONa + Cu2O + 3H2 ORiêng so với HCHO :HCHO + 4C u ( OH ) 2 + 2N aOH → Na2CO3 + 2 Cu2O + 6H2 OCác aldehyde đa chức phản ứng theo tỉ lệ 1 : 2 n ( n là số chức – CHO ) .Ngoài ra aldehyde còn có phản ứng với dung dịch brom :R-CHO + Br2 + H2O → R-COOH + 2HB r .Aldehyde cũng hoàn toàn có thể làm mất màu dung dịch thuốc tím KMnO4 .R-CHO + KMnO4 → RCOOK + MnO2 + H20 .Aldehyde có phản ứng oxy hóa bởi O2 tạo ra axit carboxylic tương ứng với xúc tác Mn2 + và ở nhiệt độ cao :

R
−
C
H
O
+

1
2

O

2

→
R
−
C
O
O
H

{\displaystyle R-CHO+{\frac {1}{2}}O_{2}\rightarrow R-COOH}

.

Các phản ứng : tráng gương, làm mất màu dung dịch brom, làm mất màu dung dịch thuốc tím dùng để nhận ra aldehyd .

Quá trình tạo ra.

Qua điều chế ( dữ thế chủ động ).

Aldehyde được điều chế qua quá trình oxy hóa nhẹ hay khử hydro rượu bậc I có xúc tác
R-OH + ½O2 → R’-CHO + H2O
R-OH → R’-CHO + H2

Qua chế biến thực phẩm ( thụ động ).

Giáo sư Grootveld, trường Đại học De Montfort ở Leicester đã đo nồng độ của những hợp chất độc được tạo ra khi dầu ăn bị đun nóng tới những nhiệt độ khác nhau. Tại điểm khói, dầu bị phân hủy, bị oxy hóa và những hợp chất độc ( toxicologic ) có tương quan hoàn toàn có thể được hình thành như aldehyde. Các thử nghiệm cho thấy dầu ngô và dầu hướng dương tạo ra lượng aldehyde khi đun nóng nhiều gấp 3 lần bơ, ngoài những nhóm còn phát hiện thêm hai loại aldehyde chưa từng biết tới trước đó trong những loại dầu thực vật khi gia nhiệt. Một bữa ăn nổi bật gồm cá và khoai tây chiên, được chiên trong dầu thực vật, chứa lượng aldehyde độc nhiều gấp 100 – 200 lần số lượng giới hạn bảo đảm an toàn hằng ngày theo pháp luật của WHO [ 1 ]. Như vậy, về khoa học, nếu không đun nóng chất béo không bão hoà thì những loại dầu ngô và hướng dương vẫn là những lựa chọn lành mạnh ( sử dụng ở nhiệt độ thường như làm món salad trộn ), chúng giúp giảm cholesterol xấu và giảm rủi ro tiềm ẩn đột quỵ cùng những bệnh tim mạch .

Lĩnh vực sử dụng.

Các aldehyde được dùng trong quy trình sản xuất plastic, phẩm màu, nước hoa và dược phẩm. Với aldehyde thông dụng nhất là methanal H-CHO ( fomanđêhít, foocmôn ) có tính khử trùng, diệt vi trùng, nên thường dùng trong những chất diệt côn trùng nhỏ, chất tẩy uế. Xiclohexanon còn được dùng làm nguyên vật liệu sản xuất polyme như tơ capron, nilon6, 6. aceton được dùng làm dung môi trong quy trình sản xuất nhiều hợp chất trong công nghiệp mĩ phẩm, làm nguyên vật liệu tổng hợp clorofom, ioddofom, ….

Độc lực với khung hình.

Nên quan tâm rằng aldehyde là một chất độc gây ung thư, bệnh tim mạch, những bệnh thoái hóa thần kinh như bệnh mất trí nhớ, Parkinson và Alzheimer, dị dạng thai nhi, viêm, rủi ro tiềm ẩn loét và tăng huyết áp khi ăn hay hít phải dù với lượng ít [ 2 ] [ 3 ] .

Source: http://139.180.218.5
Category: Thuật ngữ đời thường