Bầu cử ở Việt Nam là quá trình các cử tri của quốc gia này đưa ra quyết định của họ theo các cách thức mà pháp luật quy định để chọn ra các đại biểu đại diện cho mình nắm giữ các chức vụ trong cơ quan dân cử của chính quyền ở trung ương và địa phương trong phạm vi lãnh thổ của Việt Nam. Việc bầu cử ở Việt Nam gồm bầu cử Quốc hội (ở Trung ương) và bầu cử Hội đồng nhân dân các cấp (ở địa phương).

Thông thường, những cuộc bầu cử được thực thi khi những cơ quan dân cử ( hay cơ quan quyền lực nhà nước ) hết nhiệm kỳ thì sẽ được ấn định vào vị trí công tác làm việc khác. Còn những người trúng cử sau này cũng được ấn định từ trước từ Uy ban bầu cử. Theo pháp luật của Hiến pháp năm 1992, nhiệm kỳ của Quốc hội mỗi khóa là năm năm, [ 1 ] [ 2 ] tựa như, năm năm cũng là nhiệm kỳ của Hội đồng nhân dân những cấp chính thế cho nên cứ năm năm một lần, ở Nước Ta lại định kỳ triển khai bầu cử Quốc hội và Hội đồng nhân dân những cấp .

Tại Việt Nam, các cuộc bầu cử có tính chất pháp lý rất quan trọng, đó là một khâu quan trọng để thành lập các cơ quan quyền lực nhà nước từ trung ương đến địa phương. Là phương thức quan trọng để nhân dân thực hiện quyền lực của mình. Điều 6 Hiến pháp Việt Nam năm 1992 khẳng định: “Nhân dân sử dụng quyền lực Nhà nước thông qua Quốc hội và Hội đồng nhân dân là những cơ quan đại diện cho ý chí và nguyện vọng của nhân dân, do nhân dân bầu ra và chịu trách nhiệm trước nhân dân“.

Thuật ngữ bầu cử ở Việt Nam được cho là gắn mật thiết với khái niệm dân chủ, trong đó những cuộc bầu cử tự do và công bằng là phương thức đảm bảo cho việc tôn trọng các quyền tự do, dân chủ đó. Trong một nền dân chủ, quyền lực của nhà nước chỉ được thực thi khi có sự nhất trí của người dân (người bị quản lý). Cơ chế căn bản để chuyển sự nhất trí đó thành quyền lực nhà nước là tổ chức bầu cử tự do và công bằng.

Bầu cử cũng được hiểu là phương pháp nhân dân trao quyền cho Nhà nước và với tư cách là một chính sách tiên tiến và phát triển, Nhà nước Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Việt Nam không hề bằng một chiêu thức nào khác hơn là bầu cử để xây dựng ra những cơ quan của mình. [ 3 ]Cuộc bầu cử là một trong những hình thức hoạt động giải trí xã hội – chính trị quan trọng của nhân dân. Bầu cử lôi cuốn sự tham gia phần đông của cử tri đại diện thay mặt cho những giai cấp, những tầng lớp, tôn giáo, giới tính … Bởi vậy để đạt được hiệu quả, những cuộc bầu cử phải được thực thi có tổ chức triển khai, theo những trình tự ngặt nghèo nhất định. [ 4 ]Những trình tự thủ tục này được pháp lý lao lý rất ngặt nghèo, ở Nước Ta có hàng loạt những văn bản pháp lý kiểm soát và điều chỉnh về bầu cử từ Hiến pháp – văn bản có hiệu lực hiện hành pháp lý cao nhất đến những luật đạo hiện hành như Luật Bầu cử đại biểu Quốc hội năm 1997 đã được sửa đổi bổ trợ vào năm 2001 và năm 2007 ( gọi chung là Luật bầu cử đại biểu Quốc hội ) [ 5 ] [ 6 ] [ 7 ] Luật Bầu cử đại biểu Hội đồng nhân dân năm 2003 [ 8 ] và cho đến những văn bản dưới luật như Nghị định của nhà nước cụ thể hóa và hướng dẫn chi tiết cụ thể những văn bản nêu trên. [ 9 ]

Quyền bầu cử, ứng cử.

Quyền bầu cử và ứng cử vào cơ quan quyền lực Nhà nước cao nhất là một trong những quyền cơ bản về chính trị của công dân. Pháp luật hiện hành đã lao lý công dân có quyền bầu cử, có quyền ứng cử vào Quốc hội, Hội đồng nhân dân. [ 10 ] [ 11 ] Theo đó, công dân Nước Ta đủ mười tám tuổi trở lên đều có quyền bầu cử và đủ hai mươi mốt tuổi trở lên đều có quyền ứng cử đại biểu Quốc hội. Những công dân này không phân biệt dân tộc bản địa, nam nữ, thành phần xã hội, tín ngưỡng, tôn giáo, trình độ văn hóa truyền thống, nghề nghiệp, thời hạn cư trú đều được ghi tên vào list cử tri để bầu cử .Mặc dù vậy, cũng có những công dân đủ những điều kiện kèm theo trên nhưng không được ghi tên vào list cử tri là những trường hợp người đang bị tước quyền bầu cử theo bản án, quyết định hành động của TANDTC đã có hiệu lực hiện hành pháp lý hay người đang phải chấp hành hình phạt tù hoặc người đang bị tạm giam [ 12 ] và người mất năng lượng hành vi dân sự. [ 13 ] Những pháp luật kiểu như vậy cũng tương thích với thông lệ quốc tế .Ngoài ra, những người sau đây cũng không được tham gia ứng cử đại biểu Quốc hội gồm : Những người không được tham gia bầu cử thì đương nhiên không được ứng cử, người đang bị khởi tố về hình sự, người đang phải chấp hành bản án, quyết định hành động hình sự của Toà án hoặc đã chấp hành xong nhưng chưa được xóa án tích hay là những người đang chấp hành quyết định hành động giải quyết và xử lý hành chính khác. [ 14 ] [ 15 ] [ 16 ] [ 17 ]

Các nguyên tắc bầu cử.

Các nguyên tắc bầu cử là những quy tắc, nguyên tắc chỉ huy được vận dụng cho quyền bầu cử chủ thể ( quyền bầu cử dữ thế chủ động và quyền bầu cử bị động ). Nguyên tắc bầu cử là điều kiện kèm theo được lao lý bởi pháp lý bầu cử của mỗi nước, mà việc thực thi và tuân thủ pháp luật đó trong quy trình bầu cử quyết định tính hợp pháp của cuộc bầu cử .Các nước trên quốc tế vận dụng những nguyên tắc bầu cử sau : đại trà phổ thông, bình đẳng, trực tiếp ( gián tiếp ) và bỏ phiếu kín. Những nguyên tắc đó thống nhất với nhau, bảo vệ cho cuộc bầu cử được khách quan, dân chủ, triển khai đúng nguyện vọng của cử tri khi lựa chọn đại biểu .Nguyên tắc bầu cử được biểu lộ ngặt nghèo, thống nhất và xuyên suốt trong hàng loạt quy trình triển khai bầu cử, bảo vệ cho cuộc bầu cử khách quan, dân chủ, biểu lộ đúng nguyện vọng của cử tri khi lựa chọn. Nguyên tắc bầu cử nhu yếu phải pháp luật rõ quyền và nghĩa vụ và trách nhiệm của cử tri trong bầu cử, nghĩa vụ và trách nhiệm của Nhà nước phải bảo vệ những pháp luật về bầu cử .Ở Nước Ta, những nguyên tắc bầu cử dân chủ được thừa kế, bổ trợ và tăng trưởng để làm một địa thế căn cứ triển khai một chính sách bầu cử mới thực sự dân chủ. [ 18 ] Các nguyên tắc bầu cử theo lao lý của pháp lý gồm bốn nguyên tắc đó là đại trà phổ thông, bình đẳng, trực tiếp và bỏ phiếu kín .

Điều 7 Hiến pháp Việt Nam năm 1992 quy định: “Việc bầu cử đại biểu Quốc hội và Hội đồng nhân dân được tiến hành theo nguyên tắc phổ thông, bình đẳng, trực tiếp và bỏ phiếu kín“.

Những nguyên tắc bầu cử ở Nước Ta theo pháp luật của pháp lý hiện hành tương thích với những nguyên tắc bầu cử thông dụng trên quốc tế .

Trình tự thực thi bầu cử.

Trình tự thực thi cuộc bầu cử là yếu tố TT trong việc bầu cử. Đó là một loạt những việc làm từ ấn định ngày bầu cử, xây dựng đơn vị chức năng bầu cử, xây dựng những tổ chức triển khai đảm nhiệm bầu cử, công tác làm việc sẵn sàng chuẩn bị bầu cử cho đến việc lập list cử tri, cư tri triển khai bỏ phiếu và việc kiểm phiếu, công bố tác dụng. Đó cũng là một quy trình tiến độ ngặt nghèo được pháp lý pháp luật khắt khe .Trình tự triển khai một cuộc bầu cử ở Nước Ta gồm những bước sau : [ 5 ] [ 6 ] [ 7 ] [ 8 ] [ 9 ] [ 19 ] [ 20 ] [ 21 ] [ 22 ]

Ấn định ngày bầu cử.

Để triển khai một cuộc bầu cử, trước hết phải xác lập cho được ngày bầu cử ( ngày bỏ phiếu ). Hiến pháp và Luật bầu cử của hầu hết những nước chỉ pháp luật thời hạn chung cho những cuộc bầu cử, còn ngày bầu cử đơn cử do một quan chức hay cơ quan có thẩm quyền xác lập .Ở Nước Ta, ngày bầu cử đại biểu Quốc hội và Hội đồng nhân dân do Ủy ban thường vụ Quốc hội ấn định [ 23 ] và công bố chậm nhất là 105 ngày trước ngày bầu cử. Điều 85 Hiến pháp Nước Ta năm 1992 lao lý : Hai tháng trước khi Quốc hội hoặc hội đồng nhân dân hết nhiệm kỳ, Quốc hội khóa mới phải được bầu xong. [ 24 ]Ngày bầu cử được ấn định phải là ngày chủ nhật để mọi người có điều kiện kèm theo tham gia một cách khá đầy đủ .Điều 54 Luật bầu cử Quốc hội lao lý : Việc bỏ phiếu bầu cử đại biểu Quốc hội được triển khai cùng một ngày trong cả nước. Ngày bầu cử phải là ngày chủ nhật, do Uỷ ban thường vụ Quốc hội ấn định và công bố chậm nhất là một trăm lẻ năm ngày trước ngày bầu cử .Việc Ủy ban thường vụ Quốc hội ấn định ngày bầu cử là quy trình tiên phong của việc làm thực thi một cuộc bầu cử. Bắt đầu từ đây, mọi việc có tương quan đến việc bỏ phiếu và xác lập tác dụng bầu cử khởi đầu được thực thi .Trước đây, ở Nước Ta, ngày bầu cử được ấn định chậm nhất là 60 ngày trước ngày bầu cử nhưng thời hạn này là quá ngắn là cho công tác làm việc sẵn sàng chuẩn bị bầu cử của những cơ quan tổ chức triển khai vốn yếu kém về năng lượng lại tỏ ra bị động, lúng túng. Pháp luật hiện hành đã nâng thời hạn sẵn sàng chuẩn bị bầu cử dài hơn bằng cách lê dài thời hạn chậm nhất phải ấn định từ 60 – 90 ngày, kể cả cuộc bầu cử Quốc hội lẫn những cuộc bầu cử Hội đồng nhân dân .Trong trường hợp đặc biệt quan trọng cần hoãn ngày bỏ phiếu hoặc bỏ phiếu sớm hơn thì Ban bầu cử phải báo cáo giải trình với Uỷ ban bầu cử để ý kiến đề nghị Hội đồng bầu cử xem xét, quyết định hành động .Trước cuộc bỏ phiếu 10 ngày, Tổ bầu cử phải tiếp tục thông tin cho cử tri biết ngày bầu cử, nơi bỏ phiếu, thời hạn bỏ phiếu .Cử tri chỉ được đi bỏ phiếu đúng vào ngày đã được ấn định trước trên toàn nước. Tuy vậy, so với 1 số ít vùng miền có khó khăn vất vả về giao thông vận tải, liên lạc, việc bầu cử hoàn toàn có thể thực thi sớm hơn ngày đã ấn định để hiệu quả bầu cử hoàn toàn có thể kịp chuyển về tổng hợp chung. Trong kỳ bầu cử đại biểu Quốc hội khóa XII, 1 số ít vùng như huyện đảo Trường Sa ( Khánh Hoà ) và huyện hòn đảo Bạch Long Vĩ ( thành phố TP. Hải Phòng ) đã bỏ phiếu sớm hơn .

Thành lập những tổ chức triển khai đảm nhiệm bầu cử.

Để tổ chức triển khai bầu cử, những nước xây dựng những tổ chức triển khai đảm nhiệm bầu cử, thường được gọi là Ủy ban bầu cử. Các loại tổ chức triển khai đảm nhiệm bầu cử thông dụng như sau :

• Tổ chức bầu cử ở Trung ương: Có nhiệm vụ lãnh đạo cuộc bầu cử trên phạm vi cả nước.
• Tổ chức phụ trách bầu cử ở đơn vị bầu cử: Có nhiệm vụ phối hợp và giám sát hoạt động của các tổ chức phụ trách bầu cử ở khu vực bỏ phiếu, lập và đăng ký danh sách ứng cử viên của đơn vị bầu cử, bảo đảm quá trình vận động tranh cử, xác định kết quả bầu cử trong đơn vị bầu cử.
• Tổ chức bầu cử ở khu vực bỏ phiếu: Có nhiệm vụ lập danh sách cử tri (nếu không lập thì hiệu đính), tổ chức việc bầu cử và xác định kết quả kiểm phiếu ở khu vực bỏ phiếu.

Tại Nước Ta, việc xây dựng những tổ chức triển khai đảm nhiệm bầu cử được sẵn sàng chuẩn bị chu đáo. Các tổ chức triển khai đảm nhiệm bầu cử được pháp lý pháp luật xây dựng từ TW đến địa phương. Đồng thời, Luật lao lý khi ra quyết định hành động xây dựng những tổ chức triển khai đảm nhiệm bầu cử thì ấn định luôn những chức vụ đơn cử của những tổ chức triển khai này, để giảm bớt những thủ tục hành chính không thiết yếu. Ngoài ra việc đảm nhiệm bầu cử còn được sự tương hỗ rất lớn từ phía Mặt trận Tổ quốc và Hội đồng nhân dân những cấp .Các tổ chức triển khai đảm nhiệm bầu cử gồm có :

Hội đồng bầu cử.

Giai đoạn tiếp theo của cuộc bầu cử là xây dựng Hội đồng bầu cử. Đây là cơ quan chỉ huy chung cho cuộc bầu cử. Hội đồng bầu cử ở Trung ương được xây dựng cho cuộc bầu cử đại biểu Quốc hội. Hội đồng bầu cử đại biểu Hội đồng nhân dân tỉnh, thành phố thường trực TW. Hội đồng bầu cử Hội đồng nhân dân Q., huyện, xã, phường và cấp tương tự .Thành phần Hội đồng bầu cử gồm có đại diện thay mặt những tổ chức triển khai xã hội, tổ chức triển khai đảng, Nhà nước .Hội đồng bầu cử có nhiêm vụ :

1. Lãnh đạo việc tổ chức bầu cử chung; kiểm tra, đôn đốc việc thi hành các quy định của pháp luật về bầu cử và tiến hành cuộc bầu cử.

2. Quy định mẫu thẻ cử tri và phiếu bầu cử; lập và công bố danh sách ứng cử viên theo từng đơn vị bầu cử.

3. Giải quyết khiếu nại, tố cáo về công tác của Uỷ ban bầu cử, Ban bầu cử và Tổ bầu cử; Giải quyết khiếu nại, tố cáo về bầu cử do các tổ chức bầu cử cấp dưới chuyển đến; Giải quyết khiếu nại, tố cáo về người ứng cử; Giải quyết khiếu nại về kết quả bầu cử.

4. Kiểm tra biên bản xác định kết quả bầu cử do Uỷ ban bầu cử, Ban bầu cử gửi đến; làm biên bản tổng kết cuộc bầu cử trong cả nước; Xét và quyết định việc bầu cử lại, bầu cử thêm hoặc huỷ bỏ kết quả bầu cử ở đơn vị bầu cử.

5. Công bố kết quả bầu cử trong cả nước, cấp giấy chứng nhận cho đại biểu trúng cử.

Trong những trách nhiệm trên thì việc làm chỉ huy việc làm bầu cử chung, công bố list ứng viên và công bố tác dụng bầu cử là những việc làm quan trọng của Hội đồng bầu cử .

• Hội đồng bầu cử Quốc hội ở Trung ương:

Hội đồng này do Ủy ban Thường vụ Quốc hội xây dựng .Số lượng thành viên được ấn định từ 15 đến 21 người, thành phần gồm quản trị, những Phó quản trị, Tổng thư ký và những uỷ viên là đại diện thay mặt Uỷ ban thường vụ Quốc hội, nhà nước, Uỷ ban trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, một số ít cơ quan, tổ chức triển khai hữu quan. [ 25 ]Theo Luật bầu cử đại biểu Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội phải xây dựng và công bố thành phần bầu cử TW chậm nhất 105 ngày. [ 25 ]

• Hội đồng bầu cử ở địa phương:

Tương tự, ở địa phương, Hội đồng bầu cử đại biểu Hội đồng nhân dân do Ủy ban nhân dân cùng cấp phối hợp với thường trực Hội đồng nhân dân cấp đó xây dựng. [ 26 ]

Thời gian thành lập: Chậm nhất là 90 ngày trước ngày bầu cử đại biểu Hội đồng nhân dân các cấp.

Thành phần Hội đồng gồm đại diện thay mặt Thường trực Hội đồng nhân dân, Uỷ ban nhân dân, Ban thường trực Uỷ ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và những cơ quan khác của Nhà nước, tổ chức triển khai chính trị, tổ chức triển khai chính trị – xã hội. Hội đồng bầu cử bầu quản trị, Phó quản trị và Thư ký .

Số lượng thành viên: Hội đồng bầu cử đại biểu Hội đồng nhân dân cấp tỉnh có từ 15 đến 21 người. Cấp huyện có từ 11 đến 15 người. Cấp xã có từ 9 đến 11 người.

Tất cả những việc làm sẵn sàng chuẩn bị cho một cuộc bầu cử tiếp theo hầu hết do những đơn vị chức năng bầu cử thực thi .

Ủy ban bầu cử.

Lãnh đạo bầu cử ở những đơn vị chức năng do Ủy ban bầu cử ( Ban bầu cử ) triển khai. Việc bầu cử về cơ bản lấy đơn vị chức năng hành chính cấp huyện là cơ sở, do vậy, mỗi địa phương, tỉnh, thành phố thường trực TW hoàn toàn có thể có từ 2 đến 5 đơn vị chức năng. Để đảm nhiệm chung việc làm bầu cử trong chủ quyền lãnh thổ thường trực TW có từ hai đơn vị chức năng bầu cử trở lên, pháp lý pháp luật xây dựng những ủy ban bầu cử. Ủy ban bầu cử có trách nhiệm chỉ huy chung hoạt động giải trí của những ban bầu cử .

• Thời gian thành lập:

Chậm nhất là 95 ngày trước ngày bầu cử, Thường trực Hội đồng nhân dân tỉnh, thành phố thường trực TW sau khi thống nhất với Uỷ ban nhân dân và Ban thường trực Uỷ ban Mặt trận Tổ quốc cùng cấp quyết định hành động xây dựng Uỷ ban bầu cử. Đối với Hội đồng nhân dân thì gọi là ban bầu cử .

• Số lượng và cơ cấu:

Ủy ban bầu cử có từ 9 đến 15 người, gồm quản trị, những Phó quản trị, Thư ký và những uỷ viên là đại diện thay mặt Thường trực Hội đồng nhân dân, Uỷ ban nhân dân, Uỷ ban Mặt trận Tổ quốc cùng cấp, 1 số ít cơ quan, tổ chức triển khai hữu quan khác. Đối với việc bầu cử Hội đồng nhân dân những cấp, ban bầu cử ở những đơn vị chức năng bầu cử do Ủy ban nhân dân và Ủy ban mặt trận tổ quốc cùng cấp phối hợp xây dựng gồm đại diện thay mặt của những tổ chức triển khai xã hội và tập thể những cử tri ở địa phương từ 5 đến 15 người. Ban bầu cử gồm có trưởng phòng ban, phó trưởng ban và thư ký ban .

• Nhiệm vụ của Ủy ban bầu cử/Ban bầu cử gồm:

1. Chuẩn bị và tổ chức bầu cử ở các đơn vị bầu cử. Kiểm tra, đôn đốc việc thi hành, chấp hành pháp luật về bầu cử của các tổ bầu cử.

2. Xem xét hồ sơ của người được giới thiệu ứng cử, người tự ứng cử.

3. In thẻ cử tri và phiếu bầu theo mẫu của Hội đồng bầu cử.

4. Lập danh sách những người ứng cử theo đơn vị bầu cử. Kiểm tra việc lập và niêm yết danh sách cử tri.

5. Giải quyết khiếu nại, tố cáo về công tác của Ban bầu cử, Tổ bầu cử. Giải quyết khiếu nại, tố cáo về bầu cử do Ban bầu cử, Tổ bầu cử chuyển đến. Giải quyết khiếu nại, tố cáo về người ứng cử.

6. Nhận và kiểm tra biên bản xác định kết quả bầu cử của các Ban bầu cử; lập biên bản xác định kết quả bầu cử ở địa phương. Thông báo kết quả bầu cử ở địa phương.

7. Báo cáo tình hình tổ chức và tiến hành bầu cử; Chuyển hồ sơ, biên bản xác định kết quả bầu cử đến Hội đồng bầu cử. Tổ chức việc bầu cử lại, bầu cử thêm (nếu có).[27]

Trong toàn bộ những trách nhiệm kể trên, trách nhiệm làm biên bản tổng hợp những biên bản kiểm phiếu do những tổ bầu cử đưa đến để xác lập hiệu quả trúng cử hoặc không trúng cử hoặc không trúng cử cho từng ứng viên là rất quan trọng .Trong trường hợp tổ chức triển khai bầu cử đại biểu Hội đồng nhân dân nhiều cấp ( tối đa là ba cấp ) cùng một ngày, nếu đơn vị chức năng bầu cử Hội đồng nhân dân cấp tỉnh là huyện thì Hội đồng bầu cử Hội đồng nhân dân huyện kiêm cả trách nhiệm Ban bầu cử Hội đồng nhân dân tỉnh ; nếu đơn vị chức năng bầu cử Hội đồng nhân dân huyện là xã thì Hội đồng bầu cử xã làm luôn trách nhiệm của Ban bầu cử Hội đồng nhân dân huyện .

Tổ bầu cử.

Phụ trách việc làm bầu cử ở khu vực bỏ phiếu là tổ bầu cử. Tổ bầu cử có trách nhiệm : [ 28 ]

• Tổ chức việc bầu cử trong khu vực bỏ phiếu.
• Bố trí phòng bỏ phiếu, nơi bỏ phiếu (buồng bỏ phiếu), bàn bỏ phiếu và chuẩn bị hòm phiếu.
• Phát thẻ cử tri cho cử tri chậm nhất là hai ngày trước ngày bầu cử, phát phiếu bầu cử cho cử tri có đóng dấu của Tổ bầu cử. Bảo đảm trật tự trong phòng bỏ phiếu.
• Kiểm phiếu và làm biên bản kết quả kiểm phiếu để gửi đến Ban bầu cử. Giao biên bản kết quả kiểm phiếu và toàn bộ phiếu bầu cho Uỷ ban nhân dân cấp xã. Báo cáo tình hình tổ chức và tiến hành bầu cử theo quy định của các tổ chức phụ trách bầu cử cấp trên (Ủy ban bầu cử, ban bầu cử, Hội đồng bầu cử);
• Tổ chức thực hiện việc bầu cử lại, bầu cử thêm (nếu có).

Trong những trách nhiệm trên thì việc phát phiếu bầu cử và kiểm phiếu bầu cử là những trách nhiệm quan trọng của tổ bầu cử .

Sự tham gia của những cơ quan hữu quan.

Ngoài những tổ chức triển khai đảm nhiệm bầu cử được xây dựng mang tính lâm thời, Giao hàng cho những kỳ bầu cử, lao lý Nước Ta còn lao lý những cơ quan hữu quan khác cũng tham gia vào quy trình bầu cử đó là Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam ( thường được gọi là Mặt trận Tổ quốc ) những cấp và Hội đồng nhân dân những cấp .Mặt trận Tổ quốc Việt Nam là tổ chức triển khai liên minh chính trị, liên hiệp tự nguyện của tổ chức triển khai chính trị, những tổ chức triển khai chính trị – xã hội, tổ chức triển khai xã hội và những cá thể tiêu biểu vượt trội trong những giai cấp, những những tầng lớp xã hội, những dân tộc bản địa, những tôn giáo và người Nước Ta định cư ở quốc tế “. Mặt trận tổ quốc có vai trò rất lớn trong việc bầu cử. Mặt trận Tổ quốc Việt Nam có nghĩa vụ và trách nhiệm tổ chức triển khai hiệp thương lựa chọn, ra mắt người ứng cử đại biểu Quốc hội và tham gia giám sát việc bầu cử đại biểu Quốc hội để làm rõ vai trò của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam là tổ chức triển khai đại diện thay mặt khối đại đoàn kết toàn dân, là cơ sở chính trị của chính quyền sở tại nhân dân. [ 29 ]Bên cạnh đó, để phát huy và tôn vinh nghĩa vụ và trách nhiệm của Hội đồng nhân dân những cấp với tư cách là cơ quan quyền lực Nhà nước ở địa phương trong việc tổ chức triển khai và thực thi bầu cử đại biểu Quốc hội, tại Điều 6 của Luật đã xác lập rõ vị trí của Thường trực Hội đồng nhân dân tỉnh, thành phố thường trực TW, huyện, Q., thị xã thuộc tỉnh, xã, phường, thị xã trong khoanh vùng phạm vi trách nhiệm và quyền hạn của mình có nghĩa vụ và trách nhiệm thực thi công tác làm việc bầu cử theo pháp luật của pháp lý .Và tại những Điều 15, 16 và 17 đã chính thức giao cho Thường trực Hội đồng nhân dân tỉnh, thành phố thường trực TW sau khi thống nhất với Uỷ ban nhân dân và Ban thường trực Uỷ ban Mặt trận Tổ quốc cùng cấp quyết định hành động xây dựng Uỷ ban bầu cử, Ban bầu cử ; quản trị Hội đồng nhân dân xã, phường, thị xã sau khi thống nhất với Uỷ ban nhân dân, Ban thường trực Uỷ ban Mặt trận Tổ quốc cùng cấp quyết định hành động xây dựng những Tổ bầu cử .

Về kinh phí đầu tư hoạt động giải trí.

Kinh phí giàn trải cho hoạt động giải trí của bộ phận đảm nhiệm cũng như giàn trải cho hàng loạt cuộc bầu cử được lấy từ ngân sách nhà nước. [ 30 ]Kinh phí dành cho mỗi cuộc bầu cử là khá lớn. Gần đây nhất là cuộc bầu cử đại biểu Quốc hội khóa XII đã tiêu tốn đến 350 tỷ đồng tăng 1,5 lần so với mức kinh phí đầu tư của cuộc bầu cử năm 2002 ( tốn hết 230 tỉ đồng ). [ 31 ]Theo ông Bùi Ngọc Thanh – Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội thì số kinh phí đầu tư trên sẽ được chia về những địa phương theo nguyên tắc : Đầu tiên là mức kinh phí đầu tư gốc dành cho toàn bộ những tỉnh, thành ( Giao hàng những việc làm giống nhau của công tác làm việc bầu cử ). Sau đó phân loại theo số lượng cử tri của từng tỉnh ( lấy từ số lượng thống kê dân số – do Tổng cục thống kê phân phối ) ; Cuối cùng mới tính đến những địa phận khó khăn vất vả, vùng sâu, vùng xa … nguồn kinh phí đầu tư dự trữ sẽ chỉ cấp cho những tỉnh thực sự có khó khăn vất vả .Thực tế ở Nước Ta thường tổ chức triển khai những cuộc bầu cử đại biểu Hội đồng nhân dân những cấp cùng một ngày và hoàn toàn có thể phối hợp chung với những cuộc bầu cử đại biểu Quốc hội để ” đỡ tốn kém về mặt vật chất “. [ 32 ]

Phân chia đơn vị chức năng bầu cử.

Song song với việc xây dựng những tổ chức triển khai đảm nhiệm bầu cử là việc phân loại đơn vị chức năng bầu cử. Đây là một bước rất là quan trọng, nó xác lập số lượng đại biểu cho mỗi vùng, miền, cơ cấu tổ chức đại biểu … và nó tác động ảnh hưởng trực tiếp đến tác dụng bầu cử. Đặc biệt là việc phân loại này diễn ra rất kinh khủng so với những nước theo chính sách đa đảng .Đơn vị bầu cử là một đơn vị chức năng địa dư có số dân ( cử tri ) nhất định được bầu một số lượng đại biểu nhất định. Đơn vị bầu cử là khái niệm chỉ một khoanh vùng phạm vi địa lý hành chính với số lượng dân cư nhất định, được bầu một số lượng đại biểu Quốc hội nhất định. [ 33 ]Các đơn vị chức năng bầu cử được xây dựng trên cơ sở luật định hay bởi chính quyền sở tại TW. Đơn vị bầu cử có một ghế đại biểu là đơn vị chức năng được bầu một đại biểu, đơn vị chức năng bầu cử có nhiều ghế bầu cử là đơn vị chức năng được bầu từ hai đại biểu trở lên .Về nguyên tắc những đơn vị chức năng được bầu cử được xây dựng để bảo vệ sự cân đối lá phiếu của cư tri, tức là bảo vệ tôn trọng nguyên tắc bình đẳng. Điều đó có nghĩa là những đơn vị chức năng có một ghế đại biểu thì phải có dân số như nhau .Ở Nước Ta, đơn vị chức năng bầu cử được hiểu là chủ quyền lãnh thổ với 1 số ít dân tương ứng nhất định và được bầu ra một lượng đại biểu Quốc hội hoặc hội đồng nhân dân nhất định. Cơ sở để phân loại đơn vị chức năng bầu cử cho những cuộc bầu cử khác nhau là tổng số đại biểu Quốc hội hoặc Hội đồng nhân dân phải bầu và số dân sống trên chủ quyền lãnh thổ của đơn vị chức năng bầu cử được phân loại. Số đại biểu được bầu cho mỗi đơn vị chức năng bầu cử nhờ vào vào số lượng dân cư sống trên một đơn vị chức năng bầu cử. [ 34 ]Ví dụ : Số đại biểu Quốc hội khóa XII được phân bổ cho tỉnh Quảng Trị là 06 người trên 2 đơn vị chức năng bầu cử, mỗi đơn vị chức năng bầu cử là 03 người. [ 35 ]Theo pháp luật của pháp lý, tỉnh, thành phố thường trực Trung ương được chia thành những đơn vị chức năng bầu cử. Ủy ban thường vụ Quốc hội ấn định và công bố số đơn vị chức năng bầu cử, list những đơn vị chức năng bầu cử và số đại biểu của mỗi đơn vị chức năng được tính theo số dân. Ví dụ : số đại biểu Quốc hội khóa XI của Thành phố Hồ Chí Minh là 25 đại biểu, là đoàn đại biểu đông nhất cả nước. [ 36 ]Cũng theo lao lý của pháp lý thì tổng số đại biểu Quốc hội là không quá 500 người. [ 37 ] Đây là số lượng hài hòa và hợp lý được nhiều nước vận dụng. [ 38 ]Việc phân chia số lượng đại biểu Quốc hội cho những tỉnh, thành như sau : Mỗi tỉnh, thành phố thường trực Trung ương có tối thiểu 3 đại biểu cư trú, thao tác tại địa phương. Số đại biểu tiếp theo được tính theo số dân và dặc điểm của mỗi địa phương .Riêng Thủ đô Thành Phố Hà Nội được phân chia số đại biểu thích đáng .Ngoài ra bên cạnh việc phân loại số ghế cho đại biểu theo chủ quyền lãnh thổ, thì ở Nước Ta, việc dự kiến cơ cấu tổ chức, thành phần, số lượng đại biểu Quốc hội được bầu của những tổ chức triển khai chính trị, tổ chức triển khai chính trị – xã hội, lực lượng vũ trang nhân dân, cơ quan Nhà nước ở TW và địa phương, người dân tộc thiểu số, đại biểu là phụ nữ cũng được xem xét để bảo vệ một tỷ suất thích đáng cho những đại biểu này .Về nguyên tắc, một nghị viện càng nhiều thành viên thì càng bảo vệ tính đại diện thay mặt cho toàn bộ những những tầng lớp trong xã hội, quy trình bàn luận càng được sôi sục, kỹ lưỡng tuy nhiên số lượng như thế nào để đạt hiệu suất cao còn phải tùy thuộc vào tình hình mỗi nước để ấn định số lượng cho tương thích. [ 39 ]Dựa trên số lượng đơn cử được Ủy ban thường vụ Quốc hội ấn định cho mỗi khóa Quốc hội và tổng số dân cư toàn nước theo số liệu tìm hiểu dân số gần nhất, [ 40 ] những đơn vị chức năng bầu cử cũng như những địa phương nhận được số lượng đại biểu được bầu tỷ suất thuận với dân số của đơn vị chức năng mình .Tổng số đại biểu của Hội đồng nhân dân những cấp do Luật bầu cử đại biểu Hội đồng nhân dân pháp luật theo đó : [ 41 ]

• Hội đồng nhân dân cấp xã: Tối đa được 35 đại biểu.

Đối với những xã, thị xã miền xuôi có từ bốn nghìn người trở xuống được bầu 25 đại biểu, có trên bốn nghìn người thì cứ thêm 2000 người được bầu thêm 01 đại biểu, nhưng tổng số không quá ba mươi lăm đại biểu .Các xã, thị xã miền núi và hải đảo có từ 3.000 người trở xuống đến 2000 người được bầu 25 đại biểu, có trên 3.000 người thì cứ thêm 1.000 người được bầu thêm 01 đại biểu, nhưng tổng số không quá 35 đại biểu ;Các xã, thị xã có dưới 2 nghìn người trở xuống đến 1.000 người được bầu 19 đại biểu ( ví dụ : Thị trấn Gio Linh ), những xã, thị xã có dưới 1.000 người được bầu 15 đại biểu .Các phường có từ 8.000 người trở xuống được bầu 25 đại biểu, có trên 8.000 người thì cứ thêm 4.000 người được bầu thêm 01 đại biểu, nhưng tổng số không quá 35 đại biểu .

• Hội đồng nhân dân cấp huyện và tương đương: Nhiều nhất không quá 40 đại biểu:

Các huyện miền xuôi và Q. có từ 80.000 người trở xuống được bầu 30 đại biểu, có trên 80.000 người thì cứ thêm 10.000 người được bầu thêm một đại biểu, nhưng tổng số không quá 40 đại biểu .Các huyện miền núi và hải đảo có từ 40.000 người trở xuống được bầu 30 đại biểu, có trên 40.000 người thì cứ thêm 5.000 người được bầu thêm 01 đại biểu, nhưng tổng số không quá 40 đại biểu .Các thị xã có từ 70.000 người trở xuống được bầu 30 đại biểu, có trên 70.000 người thì cứ thêm 10.000 người được bầu thêm 01 đại biểu, nhưng tổng số không quá 40 đại biểu .Các thành phố thuộc tỉnh ( ví dụ : Thành phố Đông Hà ) có từ một trăm nghìn người trở xuống được bầu ba mươi đại biểu, có trên một trăm nghìn người thì cứ thêm mười nghìn người được bầu thêm một đại biểu, nhưng tổng số không quá bốn mươi đại biểu .

• Hội đồng nhân dân tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương: Không quá 95 đại biểu

Đối với những tỉnh miền xuôi và thành phố thường trực TW có từ một triệu người trở xuống được bầu 50 đại biểu, có trên một triệu người thì cứ thêm 50.000 người được bầu thêm 01 đại biểu, nhưng tổng số không quá 85 đại biểu .Các tỉnh miền núi có từ 500.000 người trở xuống được bầu 50 đại biểu, có trên 500.000 người thì cứ thêm 30.000 người được bầu thêm 01 đại biểu, nhưng tổng số không quá 85 đại biểu .Thủ đô Thành Phố Hà Nội và những tỉnh, thành phố thường trực TW khác có trên 3.000.000 người được bầu không quá 95 đại biểu .

Xác định khu vực bỏ phiếu.

Để việc bỏ phiếu được thuận tiện, mỗi đơn vị chức năng bầu cử được chia thành nhiều khu vực bỏ phiếu. Khu vực bỏ phiếu là đơn vị chức năng địa dư thống nhất lượng cử tri nhất định, nơi cử tri thực thi bỏ phiếu bầu đại diện thay mặt .Việc phân loại khu vực bỏ phiếu mang ý nghĩa kỹ thuật thuần túy nhằm mục đích tạo điều kiện kèm theo cho cử tri triển khai quyền bầu cử của mình. [ 42 ] Các nước thực thi chia đơn vị chức năng bầu cử thành những khu vực bỏ phiếu theo những chiêu thức khác nhau .Ở Nước Ta, chủ quyền lãnh thổ những đơn vị chức năng bầu cử đại biểu Quốc hội, đại biểu Hội đồng nhân dân tỉnh, huyện, xã và tương tự thường rất rộng, 1 số ít địa phương lúc bấy giờ đi lại rất khó khăn vất vả mặt khác Nước Ta là một nước nghèo, việc góp vốn đầu tư cho mạng lưới hệ thống giao thông vận tải còn hạn chế, nhiều mạng lưới hệ thống giao thông vận tải xây đắp kém do nhiều nguyên do đã nhanh gọn xuống cấp trầm trọng vì thế gây thêm khó khăn vất vả cho việc bầu cử .Để thuận tiện cho cử tri triển khai quyền bầu cử của mình, những đơn vị chức năng bầu cử này thường phân loại thành những nơi bỏ phiếu ( khu vực bỏ phiếu ). Mỗi khu vực hoàn toàn có thể có từ 300 đến 2 nghìn cử tri hoặc hoàn toàn có thể cao hoặc thấp hơn, miễn là bảo vệ thuận tiện cho cử tri bỏ phiếu đồng thời cũng dễ cho đơn vị chức năng bầu cử .Để đạt được thuận tiện cao nhất, nếu những cuộc bầu cử đại biểu Quốc hội và Hội đồng nhân dân diễn ra cùng một ngày thì hoàn toàn có thể tổ chức triển khai chung một khu vực bỏ phiếu. Việc bầu cử đại biểu Hội đồng nhân dân cấp cơ sở ( xã, phường, thị xã ) những đơn vị chức năng bầu cử đồng thời là những khu vực bỏ phiếu nếu thuận tiện .việc phân loại khu vực bỏ phiếu do Ủy ban nhân dân xã, phường, thị xã lập và được Ủy ban nhân dân cấp trên trực tiếp phê chuẩn. Các khu vực bỏ phiếu trong cùng một đơn vị chức năng bầu cử có chung một list ở một đơn vị chức năng bầu cử .Điều 12 Luật bầu cử Quốc hội lao lý đơn cử như sau : Việc chia khu vực bỏ phiếu bầu cử đại biểu Hội đồng nhân dân những cấp do Uỷ ban nhân dân cấp xã ấn định và phải được Uỷ ban nhân dân cấp trên trực tiếp phê chuẩn .Mỗi đơn vị chức năng bầu cử chia thành nhiều khu vực bỏ phiếu. Mỗi khu vực bỏ phiếu có từ 300 đến 2000 cử tri .Ở miền núi, hải đảo và những nơi dân cư không tập trung chuyên sâu thì dù chưa có tới ba trăm cử tri cũng hoàn toàn có thể xây dựng một khu vực bỏ phiếu .Đơn vị vũ trang nhân dân xây dựng những khu vực bỏ phiếu riêng hoặc đơn vị chức năng vũ trang nhân dân và địa phương hoàn toàn có thể có chung một khu vực bỏ phiếu .Bệnh viện, nhà an dưỡng, nhà hộ sinh, nhà nuôi người tàn tật có từ 50 cử tri trở lên hoàn toàn có thể xây dựng khu vực bỏ phiếu riêng .Cơ sở giáo dục, cơ sở chữa bệnh so với những người đang chấp hành quyết định hành động giải quyết và xử lý vi phạm hành chính hoàn toàn có thể xây dựng khu vực bỏ phiếu riêng .

• Nội quy phòng bỏ phiếu:

Để cho cuộc bầu cử có hiệu quả, đồng thời bảo vệ tính dân chủ, hợp pháp trong cuộc bầu cử, nhất là trong ngày bỏ phiếu, những tổ chức triển khai đảm nhiệm bầu cử và mọi công dân phải nghiêm chỉnh chấp hành Luật Bầu cử và những văn bản pháp lý về bầu cử. Ngoài ra, mọi người đều phải tuân theo nội quy của phòng bỏ phiếu .Nội quy phòng bỏ phiếu là tập hợp những pháp luật do Tổ bầu cử địa thế căn cứ vào điều kiện kèm theo đơn cử nơi bỏ phiếu đề ra, bảo vệ cho việc bầu cử được triển khai dân chủ, đúng pháp lý và bảo vệ trật tự, bảo đảm an toàn. Nội quy phòng bỏ phiếu gồm :

1. Các quy định của Luật bầu cử

2. Các quy định về bảo vệ an toàn, an ninh trật tự

3. Các quy định phòng cháy và chữa cháy

4. Một số quy định hướng dẫn cách thức bỏ phiếu.

5. Cách khắc phục và bảo vệ bình chữa cháy.

• Thùng phiếu (hòm phiếu):

Tại những khu vực bỏ phiếu, tùy tình hình đơn cử của từng nơi, người ta thường sắp xếp tối thiểu là một hòm phiếu, nhiều nơi sắp xếp từ hai đến ba hòm phiếu để cử tri đến bỏ phiếu .Những khu vực đặt hòm phiếu như vậy được hiểu là hòm phiếu chính và nhu yếu tổng thể những cử tri có tên ghi trong list cử tri đều đến bỏ phiếu trực tiếp .Ngoài ra, tại mỗi khu vực bỏ phiếu, tổ bầu cử thường chuẩn bị sẵn sàng hòm phiếu phụ để trong trường hợp lý do đặc biệt quan trọng nào đó ( ốm đau, già yếu … ) cử tri không hề đến phòng bỏ phiếu được thì tổ bầu cử mang hòm phiếu này và phiếu bầu đến tận chỗ ở của cử tri để cử tri nhận phiếu và trực tiếp bỏ phiếu bầu .Hình dáng, size của hòm phiếu phụ nhỏ hơn hòm phiếu chính. Nhưng, trước khi triển khai bỏ phiếu ở hòm phiếu phụ cũng phải tuân thủ những bước như ở khu vực bỏ phiếu chính thức ( phải kiểm tra hòm phiếu trước sự tận mắt chứng kiến của cử tri, niêm phong hoặc khóa lại và niêm phong rồi mới thực thi bỏ phiếu ) .

Lập list cử tri.

Để thực thi quyền bầu cử của mình, công dân phải ĐK, ghi tên vào list cử tri. Việc lập list cử tri không những nhằm mục đích mục tiêu bảo vệ quyền bầu cử của công dân mà còn ngăn ngừa hiện tượng kỳ lạ gian lận trong bầu cử. Có hai giải pháp lập list cử tri đó là bắt buộc và tự nguyện. [ 43 ]

• Phương pháp bắt buộc là việc lập danh sách do nhà nước hay tổ chức phụ trách ở khu vực bỏ phiếu lập. Phương pháp này còn chia thành hai loại danh sách cử tri thường xuyên và tạm thời.

Danh sách cử tri thường xuyên là danh sách được lập hàng năm không phụ thuộc vào năm đó có tiến hành bầu cử hay không.

Danh sách cử tri tạm thời là danh sách cử tri được lập vào những năm tiến hành bầu cử. Trước mỗi cuộc bầu cử các cơ quan có thẩm quyền mới lập danh sách cử tri và danh sách này không còn giá trị khi cuộc bầu cử kết thúc.

• Phương pháp tự nguyện: Cử tri chỉ cần mang theo giấy tờ tùy thân đến cơ quan có thẩm quyền để đăng ký bỏ phiếu.

Ở Nước Ta vận dụng giải pháp lập list bắt buộc khi cử tri tại khu vực nào thì phải ĐK list tại nơi đó. Khẩu hiệu thường thấy trong những cuộc bầu cử là : ” Bầu cử là quyền và nghĩa vụ và trách nhiệm của công dân ” .Cần chú ý quan tâm là việc lập list theo giải pháp bắt buộc nhưng việc bỏ phiếu ( đi bầu ) lại trọn vẹn tự nguyện. Các công dân hoàn toàn có thể tùy ý đi bỏ phiếu hoặc không mà không phải chịu bất kỳ một chế tài nào cả. [ 44 ]Theo pháp luật của pháp lý, những người có quyền bầu cử được ghi tên vào list cử tri nơi mình thường trú hoặc tạm trú. Danh sách cử tri này do Uỷ ban nhân dân xã, phường, thị xã lập theo khu vực bỏ phiếu. [ 45 ] Sau đó, cơ quan này phải niêm yết list cử tri tại trụ sở và những nơi công cộng của khu vực bỏ phiếu, đồng thời phải thông tin thoáng đãng việc niêm yết này cho hội đồng dân cư. [ 46 ]Việc lập list cử tri ở Nước Ta được lập là list cử tri theo list cử tri trong thời điểm tạm thời. Nhà nước pháp luật việc lập list cử tri theo những cuộc bầu cử và ship hàng luôn cho cuộc bầu cử. Khi kết thúc cuộc bầu cử thì list cử tri cũng hết hiệu lực hiện hành pháp lý. [ 47 ]Người có tên trong list cử tri mới có quyền bầu cử. Cử tri là công dân Nước Ta không phân biệt điều kiện kèm theo, từ 18 tuổi trở lên thì được ĐK vào list cử tri .

Ở Việt Nam, cách tính tuổi để công dân bầu cử, ứng cử như sau:

Tuổi để thực hiện quyền bầu cử và ứng cử của công dân được tính từ ngày, tháng, năm sinh ghi trong Giấy khai sinh đến ngày bầu cử đại biểu Quốc hội.

Đối với trường hợp không có Giấy khai sinh thì căn cứ vào sổ hộ khẩu hoặc Giấy chứng minh nhân dân để tính tuổi thực hiện quyền bầu cử, ứng cử. Mỗi tuổi tròn được tính từ ngày, tháng, năm sinh (dương lịch) của năm trước đến ngày, tháng, năm sinh (dương lịch) của năm sau.

Trường hợp không xác định được ngày sinh thì lấy ngày 01 của tháng sinh làm căn cứ để xác định tuổi thực hiện quyền bầu cử và ứng cử. Trường hợp không xác định được ngày và tháng sinh thì lấy ngày 01 tháng 01 của năm sinh làm căn cứ để xác định tuổi thực hiện quyền bầu cử và ứng cử.

Việc lập và niêm yết list cử tri phải được thực thi chậm nhất là 30 ngày trước ngày bầu cử. Mỗi cử tri được ghi rõ họ tên, năm sinh vào list cử tri .Khi phát hiện thấy có sai sót trong việc lập list thì cử tri báocáo ( bằng miệng hoặc bằng văn bản ) với cơ quan lập list cử tri. Họ có quyền khiếu nại, tố cáo hoặc đề xuất kiến nghị về những sai sót này. [ 48 ]Ngoài việc lập list cử tri theo đơn vị chức năng cư trú do Ủy ban nhân dân cấp xã lập thì so với những người trong lực lượng quân đội, công an thì list cử tri của họ sẽ do chỉ huy đơn vị chức năng lập .Tuy vậy, để tạo điều kiện kèm theo thuận tiện cho quân nhân thực thi quyền bầu cử của mình, pháp lý hiện hành cũng được cho phép quân nhân có hộ khẩu thường trú ở địa phương gần khu vực họ đóng quân thì hoàn toàn có thể được ghi tên vào list cử tri nơi thường trú và được tham gia bỏ phiếu ở địa phương đó. [ 49 ]Thông thường, mỗi cử tri chỉ được ghi tên vào một list cử tri ở một nơi mình thường trú hoặc tạm trú. Từ khi niêm yết list cử tri cho đến ngày bầu cử, nếu cử tri nào vì đi nơi khác, không hề tham gia bỏ phiếu ở nơi đã ghi tên vào list cử tri thì có quyền được ghi tên và bỏ phiếu ở nơi khác. ( Với điều kiện kèm theo phải có giấy ghi nhận của Uỷ ban nhân dân cấp xã nơi đã ĐK list cử tri ) Ủy ban nhân dân nơi cử tri đã đăng phải ghi ngay vào list bên cạnh tên cử tri ” Đi bỏ phiếu nơi khác ” .Trong thời hạn 10 ngày trước ngày bầu cử, Tổ bầu cử phải tiếp tục thông tin cho cử tri biết ngày bầu cử, nơi bỏ phiếu, thời hạn bỏ phiếu bằng hình thức niêm yết, phát thanh và những phương tiện đi lại thông tin khác của địa phương. [ 50 ]Đối với việc bầu cử Hội đồng nhân dân những cấp còn có những pháp luật khác như : Mỗi cử tri chỉ được ghi tên vào một list cử tri nơi mình cư trú. Trong thời hạn lập list cử tri, những người đổi khác nơi cư trú trong khoanh vùng phạm vi một đơn vị chức năng hành chính cấp huyện được ghi tên vào list cử tri để bầu đại biểu Hội đồng nhân dân cấp huyện, cấp tỉnh ; đổi khác nơi cư trú trong khoanh vùng phạm vi một đơn vị chức năng hành chính cấp tỉnh được ghi tên vào list cử tri để bầu đại biểu Hội đồng nhân dân cấp tỉnh .Cử tri là sinh viên, học viên, học viên ở những trường chuyên nghiệp, trường ĐH, trường cao đẳng, trường trung học chuyên nghiệp và cử tri là quân nhân ở những đơn vị chức năng vũ trang nhân dân được ghi tên vào list cử tri để bầu đại biểu Hội đồng nhân dân cấp tỉnh và cấp huyện ở nơi tạm trú hoặc đóng quân .

Giới thiệu ứng viên.

Giới thiệu ứng viên hay đưa người ra ứng cử là một quy trình tiến độ quan trọng trong tiến trình bầu cử, vì cử tri chỉ được lựa chọn bầu trong số những ứng viên là đại diện thay mặt cho mình. Hay nói một cách khác chính quy trình tiến độ này xác lập khoanh vùng phạm vi nhất định những cá thể mà trong số đó sẽ bầu ra đại biểu của cơ quan dân cử TW hay địa phương .Hiện nay, trên quốc tế phổ cập những chiêu thức đưa người ra ứng cử như : tự ứng cử, ứng viên được đề cử bởi nhóm cử tri, ứng viên được đề cử bởi đảng chính trị hay tổ chức triển khai xã hội – chính trị mà biến dạng của nó là chiêu thức Praimeris ở Mỹ là giải pháp đề cử ứng viên dựa vào quan điểm của cử tri. [ 51 ]Ở Nước Ta, song song với việc xây dựng những tổ chức triển khai đảm nhiệm bầu cử là việc trình làng ứng viên. Đây cũng là tiến trình cực kỳ quan trọng của cuộc bầu cử. Sự dân chủ không chỉ bộc lộ trong khi xác lập tác dụng bầu cử mà còn ngay từ khi ra mắt ứng viên. Nếu công dân không được trình làng ra ứng cử, không lập được list ứng cử thì không có thời cơ để trở thành đại biểu được .Về mặt nguyên tắc, chủ thể trình làng ứng viên càng rộng bao nhiêu thì biểu lộ sự dân chủ bấy nhiêu của tiến trình này. Pháp luật hiện hành không hạn chế việc trình làng ứng viên của những tổ chức triển khai chính trị – xã hội và ứngcử viên cũng không bắt buộc phải nộp một khoản tiền ký quỹ để tranh cử .Pháp luật hiện hành tôn vinh vai trò của mặt trận tổ quốc Việt Nam trong việc bầu cử đại biểu Quốc hội và đại biểu Hội đồng nhân dân. Mặt trận tổ quốc là chủ thể duy nhất lập list ứng viên đại biểu Quốc hội và Hội đồng nhân dân .Pháp luật lao lý việc tự ứng cử của công dân nếu đủ điều kiện kèm theo về độ tuổi, năng lượng và sự tin tưởng của cử tri. Những ứng cư viên này được mặt trận giớithiệu về những nơi ở cơ sở và nơi côngtác để họ được góp ý trước khi được mặt trận tổ quốc hiệp thương lập list ứng viên chính thức .

• Việc giới thiệu ứng cử viên:[52]

Ở tổ chức triển khai chính trị, tổ chức triển khai chính trị – xã hội, tổ chức triển khai chính trị xã hội – nghề nghiệp, tổ chức triển khai xã hội – nghề nghiệp, tổ chức triển khai xã hội thì Ban chỉ huy của tổ chức triển khai đó dự kiến người của tổ chức triển khai mình ứng cử đại biểu Quốc hội, tổ chức triển khai lấy quan điểm nhận xét của Hội nghị cử tri nơi người đó công tác làm việc .Trên cơ sở quan điểm của Hội nghị cử tri, Ban chỉ huy tổ chức triển khai hội nghị Ban Thường vụ lan rộng ra, Ban Thường trực lan rộng ra hoặc Đoàn Chủ tịch lan rộng ra để tranh luận, ra mắt người của tổ chức triển khai mình ứng cử đại biểu Quốc hội .Ở cơ quan Nhà nước thì Ban chỉ huy cơ quan phối hợp với Ban Chấp hành công đoàn dự kiến người của cơ quan mình ứng cử đại biểu Quốc hội, tổ chức triển khai lấy quan điểm nhận xét của Hội nghị cử tri nơi người đó công tác làm việc .Trên cơ sở quan điểm của Hội nghị cử tri, Thủ trưởng cơ quan tổ chức triển khai hội nghị gồm Ban chỉ huy cơ quan, Ban Chấp hành công đoàn, đại diện thay mặt chỉ huy những đơn vị chức năng thường trực để bàn luận, trình làng người của cơ quan mình ứng cử đại biểu Quốc hội .Ở đơn vị chức năng vũ trang nhân dân thì chỉ huy, chỉ huy đơn vị chức năng dự kiến người của đơn vị chức năng mình ứng cử đại biểu Quốc hội, tổ chức triển khai lấy quan điểm nhận xét của Hội nghị cử tri nơi người đó công tác làm việc .Trên cơ sở quan điểm của Hội nghị cử tri, chỉ huy, chỉ huy đơn vị chức năng tổ chức triển khai hội nghị gồm chỉ huy, chỉ huy đơn vị chức năng, đại diện thay mặt Ban Chấp hành công đoàn ( nếu có ), đại diện thay mặt quân nhân và chỉ huy cấp dưới trực tiếp để đàm đạo, trình làng người của đơn vị chức năng mình ứng cử đại biểu Quốc hội .

Hiệp thương lập list ứng viên.

Muốn có được list ứng viên chính thức cho những đơn vị chức năng bầu cử niêm yết để cử tri bỏ phiếu bầu cử, mặt trận tổ quốc Việt Nam phải tổ chức triển khai ba hội nghị hiệp thương cơ bản giữa những tổ chức triển khai là thành viên : Hội nghị hiệp thương để phân chia số lượng ứng viên mà những tổ chức triển khai xã hội được ra mắt, hội nghị hiệp thương sơ bộ những ứng viên để đưa về đơn vị chức năng nơi công tác làm việc và nơi cư trú lấy quan điểm góp phần của Hội nghị cử tri, và sau cuối là hiệp thương để lập list ứng viên để đưa về những đơn vị chức năng bầu cử .

• Các bước hiệp thương:

Luật bầu cử đại biểu Quốc hội quy định rõ quy trình hiệp thương giới thiệu người ứng cử đại biểu Quốc hội gồm 3 bước như sau:

1. Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tổ chức hội nghị hiệp thương lần thứ nhất chậm nhất là 85 ngày trước ngày bầu cử, để thoả thuận về cơ cấu, thành phần đại biểu Quốc hội, số lượng người của cơ quan, tổ chức, đơn vị được bầu làm đại biểu Quốc hội, trên cơ sở dự kiến của Uỷ ban thường vụ Quốc hội.[53]

2. Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tổ chức hội nghị hiệp thương lần thứ hai chậm nhất là 60 ngày trước ngày bầu cử để thoả thuận lập danh sách sơ bộ những người ứng cử đại biểu Quốc hội và gửi lấy ý kiến cử tri nơi cư trú (đối với người tự ứng cử đại biểu Quốc hội thì đồng thời gửi lấy ý kiến cử tri nơi người đó công tác hoặc làm việc (nếu có)), trên cơ sở điều chỉnh lần thứ nhất của Uỷ ban thường vụ Quốc hội.[54]

3. Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tổ chức hội nghị hiệp thương lần thứ ba chậm nhất là 35 ngày trước ngày bầu cử để lựa chọn, lập danh sách chính thức những người ứng cử đại biểu Quốc hội, trên cơ sở điều chỉnh lần thứ hai của Uỷ ban thường vụ Quốc hội và kết quả lấy ý kiến cử tri.

• Thành phần hội nghị hiệp thương:

Hội nghị hiệp thương ở TW do Đoàn Chủ tịch Uỷ ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tổ chức triển khai, thành phần gồm : Đoàn quản trị Uỷ ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, đại diện thay mặt Ban chỉ huy những tổ chức triển khai thành viên của Mặt trận. Đại diện Hội đồng bầu cử, Uỷ ban thường vụ Quốc hội và nhà nước được mời tham gia Hội nghị này .Hội nghị hiệp thương ở địa phương do Ban Thường trực Uỷ ban Mặt trận Tổ quốc tỉnh, thành phố thường trực TW tổ chức triển khai, thành phần gồm : Ban Thường trực Uỷ ban Mặt trận Tổ quốc cấp tỉnh, đại diện thay mặt ban chỉ huy những tổ chức triển khai thành viên của Mặt trận và đại diện thay mặt Ban Thường trực Uỷ ban Mặt trận Tổ quốc Q., huyện, thị xã, thành phố thuộc tỉnh. Đại diện Uỷ ban bầu cử, Thường trực Hội đồng nhân dân và Uỷ ban nhân dân cùng cấp được mời tham gia Hội nghị này .

• Lập danh sách đại biểu và niêm yết danh sách:

Sau khi hiệp thương lần thứ ba và lập list ứng cử đại biểu Quốc hội lần thứ ba, Ban Thường trực Uỷ ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam gửi đến Hội đồng bầu cử, Ban Thường trực Uỷ ban Mặt trận Tổ quốc tỉnh, thành phố thường trực TW gửi đến Uỷ ban bầu cử list chính thức những người được Mặt trận Tổ quốc Việt Nam trình làng ứng cử đại biểu Quốc hội. Thời hạn chậm nhất để triển khai là 30 ngày trước ngày bầu cử. [ 55 ]Sau khi nhận được list list chính thức do Ban Thường trực Uỷ ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và những Uỷ ban bầu cử gửi đến, Hội đồng bầu cử lập và công bố list những người ứng cử theo từng đơn vị chức năng bầu cử trong cả nước chậm nhất là 25 ngày trước ngày bầu cử và Ban bầu cử phải niêm yết list người ứng cử ở địa phương mình theo quyết định hành động của Hội đồng bầu cử Ban bầu cử phải niêm yết list người ứng cử ở địa phương mình theo quyết định hành động của Hội đồng bầu cử .Việc hiệp thương có ý nghĩa quan trọng về mặt kỹ thuật, tiến trình này giúp loại khỏi list nhiều ứng viên không đủ tiêu chuẩn, hoặc bị phát hiện có tín hiệu vi phạm … để chốt list ứng viên sau cuối, giảm bớt hiện tượng kỳ lạ ” loãng phiếu ” khi bầu cử .Ví dụ : Ở kỳ bầu cử đại biểu hội đồng nhân dân nhiệm kỳ 2004 – 2009, sau Hội nghị hiệp thương lần 3, có 27 ứng viên Hội đồng nhân dân cấp tỉnh, 134 cấp huyện, 1.712 cấp xã bị đưa ra khỏi list bầu cử. [ 56 ]

Vận động bầu cử.

Giai đoạn này là một tiến trình quan trọng trong tiến trình bầu cử, bởi chính tiến trình này phần lớn quyết định hành động sự thành bại của ứng viên .Kể từ khi lập list cho đến ngày bỏ phiếu, những ứng viên cũng như những chủ thể trình làng ứng viên được quyền bình đẳng trong việc hoạt động, tuyên truyền bầu cử .Vận động bầu cử là hoạt động giải trí gặp gỡ, tiếp xúc của người ứng cử với cử tri và những phương tiện thông tin đại chúng. Mục đích là tạo điều kiện kèm theo cho người ứng cử đại biểu Quốc hội gặp gỡ, tiếp xúc với cử tri để báo cáo giải trình với cử tri dự kiến chương trình hành vi của mình nếu được bầu làm đại biểu …Ở Nước Ta, việc tổ chức triển khai hoạt động bầu cử phải tuân theo những quy tắc sau :

• Nguyên tắc vận động bầu cử:

Nguyên tắc thực thi hoạt động bầu cử là bảo vệ dân chủ, bình đẳng đúng pháp lý và bảo vệ trật tự, bảo đảm an toàn xã hội [ 57 ] [ 58 ]Theo đó, việc bầu cử phải bảo vệ : Dân chủ, bình đẳng và thiết kế xây dựng trong hoạt động bầu cử, tạo không khí trao đổi thẳng thắn, cởi mở giữa người ứng cử và cử tri. Các ứng viên không được tận dụng hoạt động bầu cử để tuyên truyền trái với Hiến pháp và pháp lý hoặc làm tổn hại đến danh dự, uy tín và quyền, quyền lợi hợp pháp của tổ chức triển khai, cá thể. Không biến hoạt động bầu cử thành nơi để khiếu nại, tố cáo hoặc xử lý khiếu nại, tố cáo. Không được lạm dụng uy tín, chức vụ, quyền hạn trong việc quản trị những phương tiện thông tin đại chúng trong hoạt động bầu cử. Không được tận dụng hoạt động bầu cử để hoạt động hỗ trợ vốn, quyên góp ở trong nước và ngoài nước cho tổ chức triển khai, cá thể mình. Không được sử dụng tiền, gia tài của Nhà nước, tập thể và cá thể để lôi kéo, mua chuộc cử tri. Bảo đảm bảo mật an ninh, trật tự, bảo đảm an toàn trong quy trình hoạt động bầu cử .

• Hình thức vận động bầu cử:

Những người bầu cử đại biểu Quốc hội ( hoặc Hội đồng nhân dân ) triển khai hoạt động bằng hình thức : gặp gỡ, tiếp xúc với cử tri và những phương tiện thông tin đại chúng để báo cáo giải trình với cử tri dự kiến thực thi nghĩa vụ và trách nhiệm của người đại biểu nếu được bầu làm đại biểu trải qua hội nghị tiếp xúc cử tri do Ủy ban Mặt trận Tổ quốc những cấp ở địa phương nơi mình ứng cử tổ chức triển khai. Trả lời phỏng vấn trên những phương tiện thông tin đại chúng. [ 59 ]Luật bầu cử đại biểu Quốc hội pháp luật về tiến trình thực thi hội nghị cử tri như sau : [ 60 ]Hội nghị cử tri ở xã, phường, thị xã được tổ chức triển khai theo đơn vị chức năng cấp cơ sở ( cơ sở ở đây được hiểu là thôn, xóm, tổ dân phố buôn, bản, ấp ) nơi cư trú liên tục của người ứng cử do Mặt trận Tổ quốc xã, phường, thị xã phối hợp với Uỷ ban nhân dân cùng cấp triệu tập và chủ trì. Người ứng cử đại biểu Quốc hội, đại diện thay mặt cơ quan, tổ chức triển khai, đơn vị chức năng có người ứng cử được mời tham gia Hội nghị này .Hội nghị cử tri ở tổ chức triển khai chính trị – xã hội [ 61 ] do Ban chỉ huy và Ban Chấp hành công đoàn tổ chức triển khai triệu tập và chủ trì .Hội nghị cử tri ở cơ quan Nhà nước do Ban chỉ huy phối hợp với Ban Chấp hành công đoàn cơ quan triệu tập và chủ trì .Hội nghị cử tri ở đơn vị chức năng vũ trang nhân dân là Hội nghị quân nhân do chỉ huy, chỉ huy đơn vị chức năng triệu tập và chủ trì. Người ứng cử đại biểu Quốc hội được mời tham gia Hội nghị này .Tại những Hội nghị trên, cử tri so sánh với tiêu chuẩn đại biểu nhận xét, bày tỏ sự tin tưởng so với người ứng cử đại biểu bằng cách giơ tay hoặc bỏ phiếu kín theo quyết định hành động của Hội nghị .Biên bản Hội nghị cử tri lấy quan điểm về những người do cơ quan, tổ chức triển khai, đơn vị chức năng ở TW trình làng được gửi đến Mặt trận Tổ quốc ở Trung ương. Biên bản Hội nghị cử tri lấy quan điểm về những người do cơ quan, tổ chức triển khai, đơn vị chức năng ở địa phương ra mắt và những người tự ứng cử được gửi đến Mặt trận Tổ quốc tỉnh, thành phố thường trực TW .Việc tổ chức triển khai Hội nghị cử tri nêu trên do Uỷ ban thường vụ Quốc hội phối hợp với Mặt trận Tổ quốc Việt Nam hướng dẫn. [ 62 ]

• Trình tự của việc vận động bầu cử:

1. Người ứng cử trình bày dự kiến chương trình hành động của mình nếu được bầu làm đại biểu Quốc hội hoặc đại biểu hội đồng nhân dân

2. Người ứng cử trình bày ý kiến của mình về vai trò, nhiệm vụ, quyền hạn và trách nhiệm của đại biểu Quốc hội hoặc đại biểu hội đồng nhân dân

3. Người ứng cử và cử tri trao đổi về những vấn đề cùng quan tâm;

4. Người ứng cử trả lời các câu hỏi của cử tri.

5. Hội đồng tiếp xúc cử tri trong vận động bầu cử

Ban thường trực Ủy ban Mặt trận Tổ quốc tỉnh, thành phố thường trực Trung ương chủ trì phối hợp với chính quyền sở tại địa phương ở đơn vị chức năng bầu cử tổ chức triển khai hội nghị tiếp xúc cử tri, thành phần gồm đại diện thay mặt những cơ quan, tổ chức triển khai, đơn vị chức năng và cử tri ở địa phương .Tại hội nghị tiếp xúc cử tri, Ủy ban nhân dân cấp tỉnh phối hợp với Mặt trận Tổ quốc cùng cấp ra mắt nội dung cơ bản về tình hình chính trị, kinh tế tài chính, văn hóa truyền thống, xã hội và kế hoạch tăng trưởng kinh tế tài chính – xã hội của địa phương để người ứng cử thiết kế xây dựng dự kiến chương trình hành vi của mình .Đối với những người được TW ra mắt ứng cử đại biểu Quốc hội ở địa phương nào cần tích hợp nghiên cứu và điều tra tình hình địa phương đó và tình hình chung của cả nước để thiết kế xây dựng dự kiến chương trình hành vi của mình .

• Chương trình hội nghị tiếp xúc cử tri gồm:[63]

1. Tuyên bố lý do, giới thiệu đại biểu.

2. Đại diện Ban thường vụ Ủy ban Mặt trận Tổ quốc tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương chủ trì cuộc tiếp xúc cử tri giới thiệu và đọc tiểu sử tóm tắt của từng người ứng cử.

3. Từng người ứng cử báo cáo với cử tri về dự kiến việc thực hiện trách nhiệm của người đại biểu nếu được bầu làm đại biểu Quốc hội.

4. Cử tri nêu ý kiến, đề đạt nguyện vọng của mình với những người ứng cử. Cử tri và những người ứng cử trao đổi dân chủ, thẳng thắn và cởi mở những vấn đề cùng quan tâm.

5. Người chủ trì hội nghị phát biểu kết thúc hội nghị.

Bỏ phiếu kín là một trong những nguyên tắc quan trọng và là một trong những bảo vệ quan trọng của sự tự do biểu lộ nguyện vọng của cử tri .Thủ tục bỏ phiếu được pháp lý bầu cử của những nước ( theo những thể thức khác nhau ) kiểm soát và điều chỉnh tương đối đơn cử. Một điểm chung cho những nước là pháp lý bầu cử đều lao lý nguyên tắc bỏ phiếu kín và chỉ có những người có tên trong list cử tri mới có quyền đi bỏ phiếu .Khi đến phòng bỏ phiếu, cử tri phải xuất trình sách vở tùy thân hoặc thẻ cử tri do nhân viên cấp dưới đảm nhiệm bầu cử phân phối đồng thời nhận phiếu bầu. Cử tri viết trong phòng kín sau đó gấp lại hoặc cho vào phong bì gián lại rồi ra ngoài tự tay bỏ vào thùng phiếu .Theo thông lệ trên, pháp lý hiện hành ở Nước Ta cũng pháp luật rất đơn cử về thể thức bỏ phiếu .

• Thời gian bỏ phiếu:

Việc bỏ phiếu xuất phát từ bảy giờ sáng ( 07 giờ UTC + 7 ) đến bảy giờ tối ( 19 giờ UTC + 7 ). Tuỳ tình hình địa phương, Tổ bầu cử hoàn toàn có thể quyết định hành động cho mở màn sớm hơn nhưng không được trước 5 giờ sáng hoặc kết thúc muộn hơn nhưng không được quá 10 giờ đêm. [ 64 ] Trong ngày bầu cử, việc bỏ phiếu phải được triển khai liên tục. Và không được phép tổ chức triển khai tuyên truyền hoạt động bầu cử tại phòng bỏ phiếu .Trong trường hợp có sự kiện giật mình làm gián đoạn việc bỏ phiếu, thì Tổ bầu cử lập tức niêm phong hòm phiếu, tài liệu tương quan trực tiếp đến cuộc bầu cử, kịp thời báo cáo giải trình cho Ban bầu cử biết, đồng thời phải có những giải pháp thiết yếu để việc bỏ phiếu được liên tục .Nếu vì một nguyên do đặc biệt quan trọng cần phải hoãn ngày bỏ phiếu thì tổ bầu cử phải kịp thời báo cáo giải trình cho ban bầu cử biết để hội đồng bầu cử xem xét, quyết định hành động .

• Thể thức bỏ phiếu:

Trước khi bỏ phiếu, Tổ bầu cử phải kiểm tra hòm phiếu trước sự tận mắt chứng kiến của cử tri. Mỗi cử tri có quyền bỏ một phiếu bầu, họ sẽ nhận được một phiếu bầu do tổ bầu cử phát ra sau khi lá phiếu đó đã được đóng dấu của tổ bầu cử. khi bầu cử phải xuất trình thẻ cử tri. Cử tri phải tự mình đi bầu, không được bầu bằng cách gửi thư. [ 65 ] Mọi người đều phải tuân theo nội quy của phòng bỏ phiếu .Luật lao lý rõ cử tri phải tự mình đi bầu và phải tự nhận phiếu bầu, không nhờ người khác nhận thay, tự mình viết phiếu bầu, tự mình gạch tên ứng viên mình không tin tưởng ( nguyên tắc bầu cử trực tiếp ) .Trong trường hợp cử tri không hề tự mình viết được phiếu thì nhờ người khác viết hộ, nhưng phải tự mình bỏ phiếu, người viết hộ phải bảo vệ bí hiểm phiếu bầu .Người vì tàn tật không tự bỏ phiếu được thì nhờ người khác bỏ phiếu vào hòm phiếu. Trong trường hợp cử tri ốm đau, già yếu, tàn tật không hề đến phòng bỏ phiếu được thì Tổ bầu cử mang hòm phiếu phụ và phiếu bầu đến chỗ ở của cử tri để cử tri nhận phiếu và bầu .Người vừa câm, vừa điếc không thuộc những trường hợp pháp luật không được ghi tên vào list cử tri, thế cho nên, người vừa câm, vừa điếc đều được ghi tên vào list cử tri, tham gia bầu cử đại biểu Quốc hội .Về việc viết và bỏ phiếu, nếu họ không tự viết được phiếu bầu thì vận dụng theo pháp luật : ” Cử tri không hề tự viết được phiếu bầu thì nhờ người khác viết hộ, nhưng phải tự mình bỏ phiếu ; người viết hộ phải bảo vệ bí hiểm phiếu bầu của cử tri ; nếu cử tri vì tàn tật không tự bỏ phiếu được thì nhờ người khác bỏ phiếu vào hòm phiếu ” .Người viết phiếu hộ phải bảo vệ giữ bí hiểm phiếu bầu của cử tri nhờ viết, không được bật mý với bất kể ai, kể cả những người trong tổ chức triển khai đảm nhiệm bầu cử về việc người nhờ mình bầu cho ứng viên nào. Nếu người viết phiếu hộ mà bật mý là vi phạm nguyên tắc bỏ phiếu kín của cử tri .Mỗi cử tri chỉ có quyền bỏ một phiếu bầu. Khi cử tri viết phiếu bầu, không ai được đến xem, kể cả thành viên Tổ bầu cử ; nếu viết hỏng, cử tri có quyền ý kiến đề nghị Tổ bầu cử đổi phiếu bầu khác. [ 66 ]Khi đã hết giờ bỏ phiếu, nếu còn cử tri xuất hiện tại phòng bỏ phiếu mà chưa kịp bỏ phiếu thì chỉ sau khi số cử tri này bỏ phiếu xong, Tổ bầu cử mới được công bố kết thúc cuộc bỏ phiếu .
Sau khi cuộc bỏ phiếu kết thúc, những tổ chức triển khai đảm nhiệm bầu cử ở khu vực bỏ phiếu lập tức triển khai việc kiểm phiếu. Việc kiểm phiếu được thực thi công khai minh bạch .Thông thường, bộ phận kiểm phiếu trước hết phải xác lập số lượng cử tri ở khu vực bỏ phiếu đã tham gia bỏ phiếu, sau đó so sánh với số phiếu bầu ở trong thùng phiếu có tương thích hay không, rồi xác lập số phiếu hợp lệ và không hợp lệ .Nếu tổng số phiếu trong hòm phiếu tương thích với số lượng phiếu mà tổ bầu cử phát ra thì thực thi kiểm phiếu. Trong trường hợp khác nhau thì phải lập tức báo cho ban bầu cử biết và quyết định hành động .Giai đoạn kiểm phiếu trọn vẹn do những nhân viên cấp dưới của tổ chức triển khai đảm nhiệm bầu cử đảm nhiệm .Theo lao lý của pháp lý Nước Ta, việc kiểm phiếu phải được triển khai tại phòng bỏ phiếu ngay sau khi cuộc bỏ phiếu kết thúc .Trước khi mở hòm phiếu, Tổ bầu cử phải thống kê, lập biên bản, niêm phong số phiếu không sử dụng đến và phải mời hai cử tri không phải là người ứng cử tận mắt chứng kiến việc kiểm phiếu .Người ứng cử, đại diện thay mặt cơ quan, tổ chức triển khai, đơn vị chức năng trình làng người ứng cử hoặc người được uỷ nhiệm có quyền tận mắt chứng kiến việc kiểm phiếu và khiếu nại về việc kiểm phiếu. Các phóng viên báo chí báo chí truyền thông được tận mắt chứng kiến việc kiểm phiếu .Việc kiểm phiếu gồm có những bước sau :

• Thống kê, lập biên bản, niêm phong tất cả số phiếu bầu không sử dụng đến.
• Xác định tổng số phiếu đã phát ra.
• Xác định tổng số cử tri tham gia bỏ phiếu.
• Nghiêm cấm việc bỏ phiếu sau khi đã mở hòm phiếu.
• Kiểm tra hòm phiếu và tiến hành mở hòm phiếu (cả hòm phiếu phụ nếu có).
• Xác định tổng số phiếu được lấy ra từ hòm phiếu.
• So sánh tổng số phiếu được lấy ra từ hòm phiếu với số phiếu đã phát ra và với tổng số cử tri tham gia bỏ phiếu.
• Xác định số phiếu hợp lệ và không hợp lệ.

Phiếu hợp lệ là phiếu bầu theo mẫu quy định do Tổ bầu cử phát, có dấu của Tổ bầu cử. Phiếu bầu đủ hoặc ít hơn số đại biểu Quốc hội mà đơn vị bầu cử được bầu. Phiếu bầu gạch tên các ứng cử viên không được tín nhiệm bằng cách gạch chéo, gạch xiên, gạch dọc hoặc gạch ngang, nhưng phải gạch hết họ và tên.

Phiếu không hợp lệ là phiếu không theo mẫu quy định do Tổ bầu cử phát. Phiếu không có dấu của Tổ bầu cử (phiếu không do Tổ bầu cử phát ra). Phiếu để số người được bầu quá số đại biểu mà đơn vị bầu cử được bầu. Phiếu gạch xoá hết tên những người ứng cử (hay còn gọi là phiếu trắng). Phiếu ghi tên người ngoài danh sách ứng cử. Phiếu có viết thêm. Phiếu có gạch vào khoảng cách giữa họ và tên hai ứng cử viên. Phiếu không xác định được cử tri bỏ phiếu cho ai (như phiếu gạch không đúng vị trí của tên ứng cử viên hay số ứng cử viên không bị gạch nhiều hơn số đại biểu cần bầu) Phiếu khoanh tròn họ và tên ứng cử viên.[67]

Trong trường hợp có phiếu nghi là không hợp lệ thì Tổ trưởng Tổ bầu cử đưa ra để toàn Tổ giải quyết. Tổ bầu cử không được gạch xoá hoặc sửa các tên ghi trên phiếu bầu.

• Đếm số phiếu bầu cho mỗi người ứng cử.
• Giải quyết những khiếu nại, tố cáo về bầu cử hoặc chuyển lên Ban bầu cử giải quyết. Những khiếu nại tại chỗ về việc kiểm phiếu do Tổ bầu cử nhận, giải quyết và ghi cách giải quyết vào biên bản. Trong trường hợp Tổ bầu cử không giải quyết được thì phải ghi rõ ý kiến của Tổ vào biên bản giải quyết khiếu nại và chuyển đến Ban bầu cử.
• Làm biên bản và báo cáo về kết quả kiểm phiếu.

Sau khi kiểm phiếu xong, Tổ bầu cử phải lập biên bản kết quả kiểm phiếu. Biên bản kết quả kiểm phiếu phải ghi rõ: Số đại biểu Quốc hội được ấn định cho đơn vị bầu cử. Số người ứng cử. Tổng số cử tri của đơn vị bầu cử, khu vực bỏ phiếu. Số cử tri đã tham gia bỏ phiếu. Tỷ lệ cử tri đã tham gia bỏ phiếu so với tổng số cử tri. Số phiếu hợp lệ. Số phiếu không hợp lệ. Số phiếu bầu cho mỗi người ứng cử. Danh sách những người trúng cử. Những khiếu nại do các Tổ bầu cử đã giải quyết, những khiếu nại do Ban bầu cử giải quyết, những khiếu nại chuyển đến Uỷ ban bầu cử, Hội đồng bầu cử. Biên bản được lập thành bốn bản, có chữ ký của Tổ trưởng, Thư ký và hai cử tri được mời chứng kiến việc kiểm phiếu.[68]

• Chuyển biên bản và báo cáo kết quả kiểm phiếu cho Ban bầu cử. Biên bản được gửi đến Ban bầu cử và Chủ tịch Hội đồng nhân dân, Uỷ ban nhân dân, ban thường trực Uỷ ban mặt trận Tổ quốc xã, phường, thị trấn chậm nhất là ba ngày sau ngày bầu cử.

Xác định tác dụng bầu cử.

Kết quả cuộc bầu cử được xác lập trước hết ở từng đơn vị chức năng bầu cử. Kết quả này được chuyển lên cho Ủy ban bầu cử ở Trung ương ( Hội đồng bầu cử ). Trên cơ sở những văn bản do những tổ chức triển khai đảm nhiệm ở đơn vị chức năng bầu cử gửi đến, Ủy ban bầu cử Trung ương xác nhận tính hợp pháp của cuộc bầu cử ở từng đơn vị chức năng bầu cử rồi công bố tác dụng bầu cử. Trong trường hợp thiết yếu hoàn toàn có thể công bố bỏ phiếu vòng hai. [ 69 ]Sau khi nhận được biên bản hiệu quả kiểm phiếu của những Tổ bầu cử, Ban bầu cử kiểm tra những biên bản đó và lập biên bản xác lập hiệu quả bầu cử ở đơn vị chức năng bầu cử của mình .Biên bản phải ghi rõ : Số lượng ứng viên, tổng số cử tri trong đơn vị chức năng bầu cử, số lượng cử tri tham gia bỏ phiếu, số lượng phiếu thuận của từng ứng viên ( số phiếu bầu cho mỗi người ) và những yếu tố khác có tương quan đến bầu cử. Cuối cùng là list những người trúng cử .Biên bản được xây dựng thành năm bản, có chữ ký của Trưởng ban, những Phó Trưởng ban và Thư ký. Biên bản được gửi đến Hội đồng bầu cử, Uỷ ban bầu cử, Thường trực Hội đồng nhân dân, Uỷ ban nhân dân, Uỷ ban Mặt trận Tổ quốc tỉnh, thành phố thường trực Trung ương chậm nhất là năm ngày sau ngày bầu cử. [ 70 ]Theo lao lý của pháp lý về bầu cử [ 71 ], trong số đại biểu mà đơn vị chức năng bầu cử được bầu, người ứng cử được quá nửa số phiếu hợp lệ và được nhiều phiếu hơn là người trúng cử. Trong trường hợp nhiều người được số phiếu ngang nhau thì người nhiều tuổi hơn là người trúng cử. Đối với đại biểu Hội đồng nhân dân, trong trường hợp có nhiều số phiếu ngang nhau thì theo ý kiến đề nghị của ban bầu cử cùng Mặt trận Tổ quốc cùng cấp thì hội đồng bầu cử sẽ quyết định hành động .

Công bố tác dụng bầu cử.

Sau khi nhận và kiểm tra biên bản xác lập tác dụng bầu cử của những Ban bầu cử, Uỷ ban bầu cử và xử lý những khiếu nại, tố cáo ( nếu có ), Hội đồng bầu cử lập biên bản tổng kết cuộc bầu cử trong cả nước. [ 72 ]Biên bản phải ghi rõ : Tổng số đại biểu được ấn định, tổng số người ứng cử, tổng số cử tri. tổng số cử tri đã tham gia bỏ phiếu, tỷ suất cử tri đã tham gia bỏ phiếu so với tổng số cử tri, tổng số phiếu hợp lệ, số phiếu không hợp lệ. số phiếu bầu cho mỗi người ứng cử, số người trúng cử và list những người trúng cử, những yếu tố quan trọng khác có tương quan đến bầu cử như việc vi phạm pháp lý về bầu cử, những khiếu nại, tố cáo do Hội đồng bầu cử xử lý ….Biên bản được lập thành năm bản, có chữ ký của quản trị, Tổng thư ký Hội đồng bầu cử. Biên bản được gửi đến Uỷ ban thường vụ Quốc hội, nhà nước, Uỷ ban trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam chậm nhất là 7 ngày sau ngày bầu cử. Một bản trình Quốc hội hoặc Hội đồng nhân dân khoá mới và một bản lưu trữ .Hội đồng bầu cử địa thế căn cứ vào biên bản tổng kết cuộc bầu cử trong cả nước công bố hiệu quả bầu cử và list những người trúng cử đại biểu Quốc hội ( hoặc Hội đồng nhân dân ). [ 72 ]

Bầu cử thêm, bầu bổ trợ.

Để bảo vệ công minh, bình đẳng so với người trúng cử trong cuộc bầu cử lần thứ nhất và người trúng cử trong cuộc bầu cử thêm, bầu cử lại, Pháp luật hiện hành lao lý : [ 73 ]Đối với cuộc bầu cử thêm và bầu cử lại chỉ có giá trị khi có quá nửa số cử tri đi bầu. Người trúng cử phải được quá nửa số phiếu hợp lệ. Nếu bầu cử thêm mà vẫn chưa đủ số đại biểu thì không tổ chức triển khai bầu cử thêm lần thứ hai. Nếu bầu cử lại mà số cử tri đi bầu vẫn chưa được quá nửa số cử tri ghi tên trong list thì không tổ chức triển khai bầu cử lại lần thứ hai .

• Bầu cử thêm:

Bầu cử thêm là cuộc bầu cử do Hội đồng bầu cử quyết định hành động cho đơn vị chức năng bầu cử nào đó mà ở cuộc bầu cử tiên phong, số người trúng cử chưa đủ số đại biểu do Ủy ban thường vụ Quốc hội ấn định cho đơn vị chức năng bầu cử đó .Trong cuộc bầu cử nếu số người trúng cử chưa đủ số đại biểu được bầu ở đơn vị chức năng bầu cử thuộc địa phương nào thì Uỷ ban bầu cử ở địa phương đó báo cáo giải trình ngay đến Hội đồng bầu cử xem xét, quyết định hành động việc bầu cử thêm số đại biểu còn thiếu .Khi lập biên bản xác lập hiệu quả bầu cử ở đơn vị chức năng bầu cử, Ban bầu cử phải ghi rõ những nội dung và báo cáo giải trình ngay cho Ủy ban bầu cử để ý kiến đề nghị Hội đồng bầu cử xem xét, quyết định hành động việc bầu cử thêm .Nếu xét thấy việc khuyết đó có ảnh hưởng tác động đến cơ cấu tổ chức và hoạt động giải trí thì Hội đồng bầu cử mới quyết định hành động việc bầu cử thêm cho đỡ tốn kém và phiền phức. Nếu bầu cử thêm thì ngày bầu cử phải được triển khai chậm nhất là 20 ngày sau cuộc bầu cử tiên phong .Điều 50 Luật bầu cử Hội đồng nhân dân pháp luật : Trong cuộc bầu cử thêm, cử tri chỉ chọn trong list những người ứng cử nhưng không trúng cử kỳ đầu. Nếu bầu thêm mà vẫn không đủ số lượng thì không tổ chức triển khai bầu thêm lần thứ hai .Ở đơn vị chức năng bầu cử thuộc địa phương nào nếu số cử tri đi bỏ phiếu chưa được quá nửa số cử tri ghi trong list thì Uỷ ban bầu cử ở địa phương đó báo cáo giải trình ngay đến Hội đồng bầu cử xem xét, quyết định hành động việc bầu cử lại ở đơn vị chức năng bầu cử đó. Nếu bầu cử lại thì ngày bầu cử được triển khai chậm nhất là 20 ngày sau ngày bầu cử tiên phong. [ 74 ] Bầu cử thêm không phải triển khai lại những bước hiệp thương trình làng, lựa chọn người ứng cử, mà cử tri chỉ bầu chọn trong list những người đã ứng cử lần đầu chưa trúng cử .Danh sách cử tri của cuộc bầu cử thêm vẫn địa thế căn cứ vào list cử tri trong cuộc bầu cử tiên phong. Trong cuộc bầu cử thêm, người trúng cử phải là người được quá nửa số phiếu hợp lệ và được nhiều phiếu hơn. Nếu bầu cử thêm mà vẫn chưa đủ số đại biểu theo pháp luật thì không tổ chức triển khai bầu cử thêm lần thứ hai. [ 75 ]

• Bầu cử lại:

Đối với việc bầu cử đại biểu Quốc hội, luật lao lý thẳng cho Ủy ban bầu cử có quyền quyết định hành động việc bầu lại ngay mà không cần qua Hội đồng bầu cử TW. [ 76 ]Nếu bầu cử lại mà số cử tri đi bầu vẫn chưa được quá nửa số cử tri ghi tên trong list thì không tổ chức triển khai bầu cử lại lần thứ hai .Luật bầu cử đại biểu Hội đồng nhân dân còn lao lý trường hợp những đơn vị chức năng vi phạm pháp lý bầu cử nghiêm trọng phải triển khai bầu lại. Hội đồng bầu cử quyết định hành động hủy bỏ hiệu quả bầu cử trước đó và ấn định ngày bầu lại cho những đơn vị chức năng bầu cử này .

• Bầu bổ sung:

Về việc bầu bổ trợ, trong nhiệm kỳ có trường hợp khuyết đại biểu ở một đơn vị chức năng nào đó thì hoàn toàn có thể tổ chức triển khai bầu cử bổ trợ. Ủy ban thường vụ Quốc hội quyết định hành động việc bầu cử bổ trợ đại biểu Quốc hội .Điều 79 Luật bầu cử đại biểu Quốc hội lao lý : Trong nhiệm kỳ, nếu đơn vị chức năng bầu cử nào khuyết đại biểu Quốc hội thì hoàn toàn có thể bầu bổ trợ đại biểu Quốc hội ở đơn vị chức năng đó ; nếu thời hạn còn lại của nhiệm kỳ Quốc hội dưới hai năm thì không tổ chức triển khai bầu cử bổ trợ .Viêc bầu cử bổ trợ đại biểu ỏ Hội đồng nhân dân tỉnh, thành phô thường trực TW do Ủy ban thường vụ Quốc hội pháp luật. Đối vơí việc bầu cử Hội đồng nhân dân huyện, xã và tương tự do thường trực Hội đồng nhân dân tỉnh, thành phố thường trực TW quyết định hành động .Điều 80 Luật bầu cử Quốc hội lao lý cho Uỷ ban thường vụ Quốc hội có thẩm quyền quyết định hành động việc bầu cử bổ trợ, xây dựng Uỷ ban bầu cử bổ trợ, quyết định hành động ngày bầu cử bổ trợ và công bố chậm nhất là 30 ngày trước ngày bầu cử .Cơ quan có thẩm quyền quyết định hành động việc bầu cử bổ trợ phải xem xét những mặt như : Thời hạn của nhiệm kỳ đại biểu, số đại biểu khuyết có tác động ảnh hưởng đến hoạt động giải trí của cơ quan quyền lực nhà nước và đến hoạt động giải trí của những tổ đại biểu ( do nhu yếu của việc thiếu những cương vị chủ chốt ở địa phương ). [ 77 ]Việc bầu cử bổ trợ phải thực thi theo lao lý của pháp lý bầu cử. Để đảm nhiệm việc làm bầu cử bổ trợ, pháp lý lao lý xây dựng những tổ chức triển khai đảm nhiệm bầu cử bổ trợ gồm : Ủy ban bầu cử bổ trợ, ban bầu cử bổ trợ và tổ bầu củ bổ trợ. Quyền hạn và trách nhiệm của những tổ chức triển khai bầu cử bổ sungvà thể thức bỏ phiếu bầu cử giống như những trách nhiệm, quyền hạn của những tổ chức triển khai bầu cử và những pháp luật về bầu cử trong Luật bầu cử đại biểu Quốc hội và Luật bầu cử đại biểu Hội đồng nhân dân .Điều 82 Luật bầu cử Quốc hội pháp luật chậm nhất là 20 ngày trước ngày bầu cử bổ trợ, Thường trực Hội đồng nhân dân tỉnh, thành phố thường trực TW sau khi thống nhất quan điểm với Uỷ ban nhân dân, Ban Thường trực Uỷ ban Mặt trận Tổ quốc cùng cấp quyết định hành động xây dựng Ban bầu cử bổ trợ .Điều 83 Luật này pháp luật chậm nhất là 15 ngày trước ngày bầu cử bổ trợ, quản trị Hội đồng nhân dân xã, phường, thị xã sau khi thống nhất với Uỷ ban nhân dân, Ban Thường trực Uỷ ban Mặt trận Tổ quốc cùng cấp quyết định hành động xây dựng Tổ bầu cử bổ trợ .

Quy định mới so với việc bầu cử Hội đồng nhân dân.

Việc bầu cử đại biểu Hội đồng nhân dân được triển khai theo pháp luật của Luật bầu cử đại biểu Hội đồng nhân dân và những văn bản hướng dẫn thi hành. Nhìn chung, trình tự, thủ tục không độc lạ nhiều so với việc bầu cử đại biểu Quốc hội. Chỉ độc lạ đó là khoanh vùng phạm vi bầu cử ( bầu cử Quốc hội diễn ra trên khoanh vùng phạm vi toàn nước ), thành phần tổ chức triển khai bầu cử ( việc bầu cử Quốc hội do những tổ chức triển khai ở cấp TW đảm nhiệm ). Chính thế cho nên mà trong thực tiễn những cuộc bầu cử hội đồng nhân dân những cấp thường gộp chung, thậm chí còn gộp chung với cuộc bầu cử đại biểu Quốc hội .Ở Nước Ta, Hội đồng nhân dân được tổ chức triển khai làm ba cấp [ 78 ] [ 79 ]

• Hội đồng nhân dân cấp tỉnh: Bao gồm Hội đồng nhân dân của các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương[80]
• Hội đồng nhân dân cấp huyện: Bao gồm Hội đồng nhân dân các huyện (ví dụ: Hội đồng nhân dân huyện Gio Linh), quận, thị xã, thành phố thuộc tỉnh (Ví dụ: Hội đồng nhân dân thành phố Đông Hà).
• Hội đồng nhân dân cấp xã: Bao gồm Hội đồng nhân dân xã, phường, thị trấn (ví dụ Hội đồng nhân dân thị trấn Gio Linh).

Theo Luật bầu cử Hội đồng nhân dân năm 2003 thì việc bầu cử đại biểu Hội đồng nhân dân được diễn ra ở cả ba cấp. Cử tri ở mỗi cấp sẽ bầu ra những người đại diện thay mặt cho mình .Tuy nhiên, ngày 15 tháng 11 năm 2008, Quốc hội đã phát hành Nghị quyết số 26/2008 / QH12 về việc thực thi thử nghiệm không tổ chức triển khai hội đồng nhân dân huyện, Q., phường. [ 81 ]Theo đó, mở màn từ ngày 25 tháng 4 năm 2009, sẽ không tổ chức triển khai Hội đồng nhân dân ở một số ít Q., huyện, phường, đơn cử là 67 huyện, 32 Q. và 483 phường của 10 tỉnh, thành phố thường trực TW. [ 82 ]Đối với những Q., huyện, phường còn lại thì vẫn tổ chức triển khai bầu cử Hội đồng nhân dân tại đó như thông thường .Với việc phát hành lao lý mới này thì trong nhiệm kỳ tiếp theo, cử tri ở 1 số ít Q., huyện, phường sẽ không phải bỏ phiếu để bầu ra hội đồng nhân dân tại những đơn vị chức năng đó. Đây là những nỗ lực của Nhà nước Nước Ta trong công cuộc cải cách hành chính, giảm bớt những cơ quan đại biểu trung gian hoạt động giải trí không hiệu suất cao, giảm bớt sự cồng kềnh trong cỗ máy nhà nước, tiết kiệm chi phí ngân sách cho vương quốc .
Xung quanh việc bầu cử ở Nước Ta, có nhiều đánh giá và nhận định khác nhau về yếu tố này

Theo những nhà chức trách hữu quan.

Nhận định về bầu cử ở Nước Ta, những nhà chức trách hữu quan đều có những nhìn nhận rất là sáng sủa về việc bầu cử, dựa trên những số lượng thống kê, báo cáo giải trình tổng kết về tác dụng bầu cử những kỳ. Theo đó, hiệu quả bầu cử được công bố được cho là khả quan với số lượng cử tri đi bầu luôn đạt hơn 99 % .Ở kỳ bầu cử đại biểu Quốc hội khóa XII, theo công bố thì tổng số cử tri đi bầu cử là 56.252.543 người trên tổng số 56.467.532 cử tri của cả nước, đạt 99,64 % .Chưa ghi nhận trường hợp gian lận trong bỏ phiếu. Tổng số phiếu bầu : 56.252.543 phiếu. Số phiếu hợp lệ : 55.802.444 phiếu ( 99,20 % ). Số phiếu không hợp lệ : 450.099 phiếu ( 0,80 % ). [ 83 ]Cơ cấu đại biểu được bầu cũng được cho là tích cực với Tỷ lệ đại biểu quốc hội, hội đồng nhân dân là nữ giới chiếm tỷ suất khá cao. Tỷ lệ nữ đại biểu Quốc hội liên tục tăng trong 3 khoá liền và đạt 27,31 % ở khoá XI, đứng thứ nhất ở khu vực Châu á và thứ 9 trong 135 nước trong Liên minh Quốc hội quốc tế. [ 84 ] Trong kỳ bẩu cử Quốc hội khóa XII, tỷ suất đại biểu là phụ nữ 127 người ( chiếm 25,76 % ), dân tộc thiểu số 87 người ( 17,65 % ) …Đối với những cuộc bầu cử Hội đồng nhân dân cũng có những số liệu tương tự như như : Kỳ bầu cử đại biểu Hội đồng nhân dân ba cấp nhiệm kỳ 2004 – 2009 Tổng số cử tri cả nước : 51.551.349 người Số đại biểu được bầu : 3.869 ( cấp tỉnh ), 23.554 ( cấp huyện ), 284.507 ( cấp xã ). Số người được trình làng ứng cử : 6.052 ( cấp tỉnh ), 36.281 ( cấp huyện ), 441.856 ( cấp xã ). Số người tự ứng cử : 77 ( cấp tỉnh ), 137 ( cấp huyện ), 851 ( cấp xã ). Tỷ lệ ứng viên nữ : 32,4 % ( cấp tỉnh ), 30,6 % ( cấp huyện ), 26.4 % ( cấp xã ). Tỷ lệ ứng viên ngoài Đảng : 24.3 % ( cấp tỉnh ), 25.9 % ( cấp huyện ), 42 % ( cấp xã ). Số khu vực bỏ phiếu : 87.239 .Với những số liệu đó, nhà cầm quyền cho rằng hiệu quả bầu cử đã phản ánh ” ý nguyện và sức mạnh toàn dân “, bộc lộ qua việc số cử tri đi bầu cao hơn, kể cả những vùng miền có khó khăn vất vả do địa phận và thời tiết, ” không khí dân chủ cao hơn “, trong mong ước kiến thiết xây dựng một Quốc hội mạnh hơn, đủ sức quyết định hành động những yếu tố trọng đại của quốc gia trong thời kỳ hội nhập. Trong ngày bầu cử, ” đất trời nước Việt vui cùng lòng người “. Trong không khí dân chủ, nghĩa vụ và trách nhiệm và phấn khởi, mỗi người dân như ” thấy rõ hơn khát vọng của mình nơi khát vọng dân tộc bản địa “, và cùng đó, thấy rõ hơn những yên cầu cao trong sự lựa chọn trước khi gửi lá phiếu bầu vào ” niềm kỳ vọng và tin cậy lớn ” .Các nhà chức trách đều chứng minh và khẳng định những cuộc bầu cử đề diễn ra thành công xuất sắc tốt đẹp, hiệu quả cuộc bầu cử bộc lộ ý thức yêu nước của nhân dân Nước Ta, sự tin cậy của nhân dân vào đường lối thay đổi của Đảng, là sự phát huy quyền làm chủ của nhân dân, liên tục thiết kế xây dựng và hoàn thành xong Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa. Các cuộc bầu cử đều đảm nhu yếu dân chủ, đúng luật, bảo đảm an toàn, tiết kiệm chi phí. [ 85 ]Hòa trong niềm vui chung khi được trúng cử, đại biểu Nông Đức Mạnh phát biểu : ” Tôi kỳ vọng Quốc hội khóa XII sẽ là Quốc hội của những đại biểu có đức, có tài, đại diện thay mặt cho ý chí, nguyện vọng của nhân dân, góp thêm phần thiết kế xây dựng một Quốc hội thực sự vững vàng, đưa Nước Ta liên tục tăng trưởng nhanh hơn, bền vững và kiên cố hơn “. [ 86 ]

Phương tiện tiếp thị quảng cáo trong nước.

Trong mỗi kỳ bầu cử đại biểu Quốc hội và Hội đồng nhân dân những cấp, những phương tiện đi lại tiếp thị quảng cáo trong nước đề tham gia tích cực vào quy trình đưa tin về diễn biến và tác dụng bầu cử .Trang nhất của những tờ báo ở Nước Ta như báo Nhân dân, Người Lao động, Lao động, Tuổi Trẻ, Hồ Chí Minh Giải Phóng, Pháp luật …. cho đến những tờ báo liên về quảng cáo, thể thao … đều hàng loạt đưa tin, bài, phóng sự, ảnh về cuộc bầu cử .Các phương tiện đi lại truyền thông online như Đài Truyền hình Nước Ta, Đài Tiếng nói dân dân Nước Ta, những đài truyền hình, đài lời nói ở từng địa phương hàng loạt đưa tin, update thông tin về bầu cử. phản ánh quang cảnh ” sinh động, đông vui ” tại khắp những điểm bỏ phiếu. [ 87 ]Các Trang thông tin điện tử cũng hàng loạt đăng tải những hình ảnh, bài viết, tin tức, phản hồi, đánh giá và nhận định của công chúng so với những cuộc bầu cử. Như VietNamNet [ 88 ] [ 89 ] Lao động [ 90 ] ….Nhìn chung, những phương tiện đi lại tiếp thị quảng cáo đề tuyên truyền, cổ vũ cho những kỳ đại biểu quốc hội và hội đồng nhân dân. Tất cả đều nhấn mạnh vấn đề vị trí, vai trò, tầm quan trọng của cuộc bầu cử, sự nhiệt tình tham gia bầu cử của nhân dân .Một số thuật ngữ thường nhắc đến khi đưa tin về bầu cử là : bầu cử là quyền và nghĩa vụ và trách nhiệm cơ bản của công dân trong việc thiết kế xây dựng chính quyền sở tại của dân, do dân, vì dân, ” Ngày hội lớn của quyền làm chủ quốc gia “. Không khí bầu cử luôn ” hân hoan “, ” phấn khởi “, ” tưng bừng ” … .Nhưng cũng có 1 số ít phương tiện đi lại tiếp thị quảng cáo có quan điểm cho rằng, với sự do dự của xã hội so với phẩm chất năng lượng của nhiều đại biểu những cấp như lúc bấy giờ, không hề nói rằng chất lượng những cuộc bầu cử đó không có yếu tố, không trực tiếp thì gián tiếp, [ 91 ] và đã đến lúc thiết yếu nên thực thi tổ chức triển khai những forum đối thoại trực tiếp công khai minh bạch giữa những ứng viên với nhân dân để từ đó người dân có thêm điều kiện kèm theo lựa chọn khách quan sáng suốt, đúng mực nhất những người mà mình sẽ bầu vào cơ quan quyền lực tối cao của Nhà nước. [ 92 ]

Phương tiện truyền thông online quốc tế.

Bầu cử ở Nước Ta được sự chăm sóc khá sát sao của giới tiếp thị quảng cáo quốc tế. Như cuộc bầu cử Quốc hội khoá XII được nhiều phương tiện đi lại truyền thông online lớn trên quốc tế đưa tin. [ 93 ] [ 94 ]Đài Truyền hình NHK của Nhật Bản đã dành thời lượng 3 phút để đưa tin về cuộc bầu cử Quốc hội của Nước Ta. Kênh truyền hình NHK cũng sẽ dành thời hạn 30 phút để nói về sự kiện này .Đưa tin về cuộc bầu cử, hãng Reuters nhận xét : chủ trương thay đổi của Đảng Cộng sản Việt Nam đã Open vì vậy kinh tế tài chính, cho cải tổ thị trường và cạnh tranh đối đầu, giúp cải tổ mức sống của dân cư. [ 87 ]Bên cạnh việc đưa tin, bài về diễn biến và hiệu quả bầu cử, một số ít phương tiện đi lại truyền thông online quốc tế cũng đã có những chỉ trích về bầu cử ở Nước Ta .Theo phóng viên báo chí Bill Hayton của Đài truyền hình BBC, những ứng viên phải được Đảng cộng sản trải qua, [ 95 ] sự trấn áp này có nghĩa bất kỳ ai mà quan điểm không được đảng Cộng sản đồng ý sẽ không có thời cơ để ra ứng cử .Đối với tổng tuyển cử, vì những ứng viên phải qua đến ba lần Hiệp thương tổng tuyển cử của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam nên có chỉ trích cho rằng đây chỉ là quy trình thanh lọc những ứng viên ngoài Đảng có tận tâm. [ 96 ]Đài truyền hình BBC trích lời ông Nguyễn Văn Yểu phó chủ tịch Quốc hội Nước Ta : ” Ở những nước khác có chính sách tranh cử, ở Nước Ta không có tranh cử mà là hoạt động bầu cử và theo pháp luật “. [ 97 ] ” Quốc hội là cơ quan đại biểu cao nhất của nhân dân, Đảng Cộng sản Việt Nam với đại diện thay mặt cao nhất là Ban Chấp hành Trung ương, Bộ Chính trị, theo điều 4 Hiến pháp 1992 là chỉ huy Nhà nước và xã hội ” .Theo Đài truyền hình BBC thì chính vì nhiều trường hợp chỉ có một ứng viên duy nhất, và người ứng viên đó đã trải qua 1 số ít thử thách, khảo nghiệm, giám sát, phỏng vấn từ những thành viên Quốc hội, cũng như trong những quy trình thao tác họ đã gây được uy tín và tạo được sự tin yêu của Quốc hội rằng họ có năng lực thao tác hiệu suất cao, nên số phiếu đống ý thường rất cao, hầu hết trên 90 % .Đài truyền hình BBC còn cho rằng nhân sự cấp cao ở Nước Ta với những chức vụ quản trị nước, Thủ tướng, quản trị quốc hội thường đã được Đảng Cộng sản lựa chọn trước trải qua một quy trình khảo nghiệm, giám sát, xem xét cách thao tác, và dựa trên quan điểm chung, việc đưa ra để Quốc hội bầu cử mang nặng tính hình thức hơn là một cuộc bầu cử thật sự. [ 98 ]Họ nhận định và đánh giá bầu cử ở Nước Ta thực ra là bỏ phiếu tin tưởng, vì những chức vụ đều do Đảng Cộng sản Việt Nam chỉ định trước dựa trên quan điểm của mọi người và trải qua quy trình giám sát năng lực thao tác của những nhân vật .

Một số quan điểm của những nhà nghiên cứu.

Một số nhà nghiên cứu và điều tra cho rằng, [ 99 ] [ 100 ] dù có nhiều điểm tân tiến, tuy nhiên, cùng với thời hạn, thể chế bầu cử ở Nước Ta đã thể hiện 1 số ít điểm yếu kém cơ bản như :Quá nhấn mạnh vấn đề về tính tập trung chuyên sâu, thống nhất, bộc lộ đơn cử là số lượng đại biểu Quốc hội hoặc Hội đồng nhân dân đa phần được bầu theo dự kiến, theo sự xu thế của chỉ huy Đảng những cấp. Việc tuyệt đối hoá quan điểm của cấp uỷ trong việc lựa chọn những đại biểu của những những tầng lớp nhân dân nhiều khi bộc lộ được sự thống nhất, bảo vệ cơ cấu tổ chức, nhưng thiếu tổng lực .Trên trong thực tiễn, giải pháp này được bộc lộ là bệnh hình thức, áp đặt cơ cấu tổ chức thành phần đại biểu một cách trung bình, máy móc, xơ cứng, không phát huy được tính tích cực của quần chúng nhân dân trong việc lựa chọn người đại diện thay mặt xứng danh nhất cho mình. Vì thế, nhiều khi trong những cuộc bầu cử còn có biểu lộ mang tính trào lưu, hình thức. Do đó, có nhiều đại biểu được bầu tuy đủ phẩm chất, tư cách nhưng lại không hẳn là đại biểu xứng danh nhất của nhân dân. Trong tổng số 493 đại biểu được đắc cử ở kỳ họp Quốc hội khóa 12, 92 % là đảng viên đảng cộng sản tức đảng cầm quyền .Ở một số ít nơi, việc cố gắng nỗ lực thực thi những dự kiến của cấp uỷ dẫn tới sự không thống nhất, đặc biệt quan trọng là ở cơ sở. Có người được cấp uỷ trình làng nhưng cử tri không bầu, đại biểu hoàn toàn có thể được cử tri bầu thì không được trình làng hoặc công nhận … Những đại biểu trúng cử theo cách như vậy rất khó thao tác với dân, mặt khác, lại gây mất lòng tin của dân so với sự chỉ huy của Đảng .Ngoài ra, quy trình hiệp thương còn nặng về hợp thức hoá sự chỉ huy khuynh hướng từ cấp trên. Cử tri ở cơ sở bị rơi vào tình thế bị động, không được trình làng người mình tin tưởng. Mặc dù pháp lý lúc bấy giờ có pháp luật cho người tự ứng cử, nhưng những pháp luật này cũng chưa bảo vệ công minh, bình đẳng và chưa bảo vệ rằng người tự ứng cử là người được nhân dân tin tưởng ( chưa có một số lượng nhất định chữ ký hợp pháp của cử tri ủng hộ, như ở nhiều nước ) .Việc tự ứng cử, cho đến nay còn chưa được lao lý ngặt nghèo, thậm chí còn còn tùy tiện. Về chủ trương, thể chế và tâm ý xã hội vẫn chưa thật sự sẵn sàng chuẩn bị cho những cá thể tự ứng cử. Cơ cấu cho đại biểu tự ứng cử rất thấp ( khoảng chừng 10 % cho đại biểu Quốc hội lần thứ XII ) .Và thể chế bầu cử ở Nước Ta, đặc biệt quan trọng là những đổi khác từ cuộc bầu cử đại biểu Quốc hội khoá XI và vào Hội đồng nhân dân ba cấp năm 2004, đã thể hiện nhiều điểm hạn chế, đã từng rút kinh nghiệm tay nghề, nhưng Luật Bầu cử đại biểu Hội đồng nhân dân và Luật Bầu cử đại biểu Quốc hội vẫn chưa có những kiểm soát và điều chỉnh thích hợp, nhiều điểm chưa phân phối được sự chờ đón của nhân dân, nhất là xích míc giữa cơ cấu tổ chức và chất lượng, yếu tố ” số dư tương đối lớn ” và chuẩn mực ” tối thiểu từ hai chọn một “, yếu tố tự ứng cử, tỉ lệ, chất lượng và tiêu chuẩn giữa đại biểu Quốc hội chuyên trách và không chuyên trách …Trong điều kiện kèm theo một Đảng cầm quyền như ở Nước Ta, việc không được cho phép hoặc không khuyến khích đảng viên tự ứng cử là một hạn chế, đồng thời cũng làm thu hẹp năng lực lựa chọn của cử tri. Việc lấy quan điểm cử tri nơi công tác làm việc và nơi cư trú liên tục chưa phản ánh thực ra quyền dân chủ của nhân dân. vì cử tri còn thụ động, họ chỉ được bày tỏ tin tưởng so với những người đã có sẵn trong list. Sự tin tưởng này cũng chỉ mới so với tiêu chuẩn thiết yếu ( tư cách ) của người đại biểu chứ chưa phải là người cử tri lựa chọn trong số những người tốt nhất, xứng danh hơn ra mắt ra ứng cử. Đại biểu, đặc biệt quan trọng là đại biểu Quốc hội nếu mới chỉ nhận được sự ” bảo vệ ” tư cách của cử tri nơi công tác làm việc và nơi cư trú tiếp tục thì chưa đủ, còn phải có sự ” bảo vệ ” thoáng đãng hơn .Luật Bầu cử đại biểu Quốc hội, Luật Bầu cử Hội đồng nhân dân pháp luật list ứng viên phải nhiều hơn số lượng đại biểu được bầu, nhưng không nói rõ phải nhiều hơn số tối thiểu là bao nhiêu, nên chưa thực sự dân chủ và khoa học. Thông thường, số ứng viên chỉ nhiều hơn số đại biểu được bầu 1 đến 2 người vì thế chưa tạo điều kiện kèm theo cho cử tri trong việc lựa chọn. Trong những cuộc bầu cử, còn thiếu những cuộc hoạt động tranh cử và cũng thiếu những chế định cho việc hoạt động tranh cử. Đại biểu đắc cử đa phần nhờ vào vào khuynh hướng của chỉ huy, vào cơ cấu tổ chức chứ không phải vì năng lượng và chương trình hành vi của họ được bộc lộ qua hoạt động tranh cử .Giáo sư Trịnh Duy Luận, một nhà xã hội học ở Học viện Khoa học Xã hội Nước Ta nói điều có thật là một người đi bầu cho cả nhà chứng tỏ dân cư Nước Ta không thiết tha gì đến quyền công dân của mình. Và nó chứng tỏ nhà nước Nước Ta không làm cho người dân hiểu quyền hạn và nghĩa vụ và trách nhiệm của họ như thế nào. Dĩ nhiên, toàn bộ những nhà chỉ huy hạng sang của Nước Ta đều tái đắc cử. Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng được số phiều bầu cao nhất trong những ứng viên với 99.1 % .Nhưng chính sự thiếu ủng hộ cho những ứng viên ngoài đảng và những ứng viên độc lập đã làm cho mọi người quan tâm đến lần bầu cử kỳ này. Cuộc bầu cử quốc hội năm 1977, đã có ba ứng viên độc lập đắc cử. Năm năm trước có hai ứng viên viên độc lập đắc cử. Nhưng trong kỳ bầu cử khóa XII chỉ có một người tự ứng cử. ( ở Nghệ An ) [ 101 ]Bên cạnh đó thì chính sách tự ứng cử cũng có những điểm yếu kém nhất định như : những thủ tục, điều kiện kèm theo tự ra ứng cử ( ví dụ như phải tích lũy chữ ký cử tri, phải đóng tiền … ) chưa thật sự ngặt nghèo. Tiêu chuẩn đại biểu còn chung chung, chưa định lượng một cách đơn cử nên cử tri cũng không tưởng tượng được người mình bầu có phân phối được mong đợi của mình không. Còn người tự ứng cử cũng cứ nghĩ mình có điều kiện kèm theo như vậy là làm đại biểu được. Quy định về hoạt động bầu cử chưa tạo điều kiện kèm theo cho người được đề cử và cả người tự ứng cử có thời cơ bình đẳng như nhau trên những kênh thông tin tiếp thị quảng cáo, rồi điều kiện kèm theo để tiếp xúc, xâm nhập với thực tiễn, thân mật với cử tri … [ 101 ]

Ông Nguyễn Văn An nguyên Chủ tịch Quốc hội Việt Nam cho rằng nếu “không có tranh cử, dân sẽ không có cơ hội lựa chọn cương lĩnh và nguyên thủ. Làm như lâu nay thì chưa thật dân chủ trong Đảng, cũng chưa thật dân chủ trong dân, còn mang nhiều tính hình thức, thụ động, dân ít quan tâm.” Để giải quyết lỗi hệ thống này, ông An đưa ra giải pháp rằng “có thể có nhiều đồng chí đưa ra những cương lĩnh tranh cử khác nhau, dăm ba cương lĩnh chẳng hạn, sau đó trong Đảng lựa chọn ra hai ba cương lĩnh tranh cử để đưa ra dân lựa chọn, như sự tranh cử trong nội bộ một Đảng của các nước có đa đảng tham chính. Như vậy, dân sẽ có cơ hội lựa chọn cương lĩnh tranh cử và người đứng đầu cương lĩnh để trở thành cương lĩnh phát triển của đất nước và nguyên thủ quốc gia trong một nhiệm kỳ xác định…

Ông Nguyễn Lễ, Thạc sỹ về Quan hệ Quốc tế tại Đại học California, cho rằng “Khi mà ai đó trở thành đại biểu Quốc hội phụ thuộc nhiều vào tín nhiệm của Đảng hơn là tín nhiệm của dân thì họ sẽ sợ Đảng hơn là sợ dân. Họ sẽ không như các nghị sỹ Mỹ mỗi khi bỏ một lá phiếu phải cân nhắc xem nó có hậu quả thế nào với tương lai chính trị của họ. Kết quả là họ xa rời dân, mất tính giải trình với dân và không nắm được suy nghĩ, nguyện vọng của người dân. Và khi bị tách khỏi nền tảng người dân, chế độ rất dễ lung lay“[102].

• Hiến pháp nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam năm 1992 (đã được sửa đổi bổ sung vào năm 2001)
• Luật Bầu cử đại biểu Quốc hội (ban hành năm 1997 đã được sửa đổi bổ sung vào năm 2001 và năm 2007)
• Luật Bầu cử đại biểu Hội đồng nhân dân năm 2003
• Nghị định số 81-CP ngày 01/8/1994 của Chính phủ quy định chi tiết thi hành Luật bầu cử đại biểu Hội đồng nhân dân (sửa đổi).
• Giáo trình Luật Hiến pháp Việt Nam, Trường Đại học Luật Hà Nội, Nhà xuất bản Công an nhân dân, năm 1999
• Giáo trình Luật Hiến pháp nước ngoài, Trường Đại học Luật Hà Nội, Nhà xuất bản Công an nhân dân, năm 1999
• Chế độ bầu cử của một số nước trên thế giới, Vũ Hồng Anh, Nhà xuất bản chính trị Quốc gia, Hà Nội, năm 1997
• Góp phần nghiên cứu Hiến pháp và Nhà nước pháp quyền, Bùi Ngọc Sơn, Nhà xuất bản Tư pháp, năm 2005
• Thực trạng và giải pháp đổi mới công tác bầu cử ở nước ta, Phan Xuân Sơn, Tạp chí Khoa học pháp lý – Trường Đại học Luật Thành phố Hồ Chí Minh, số 03 năm 2005.
• Tự do, công bằng trong bầu cử và liên hệ với bầu cử ở Việt Nam, Lưu Đức Quang, Tạp chí Nghiên cứu lập pháp – Văn phòng Quốc hội, số 89, năm 2007.
• Hỏi đáp về việc thực hiện thí điểm không tổ chức Hội đồng nhân dân quận, huyện, phường, Hội đồng phối hợp công tác phổ biến, giáo dục pháp luật Thành phố Hồ Chí Minh, năm 2009 (Tài liệu được xuất bản theo Quyết định cho phép xuất bản số 480/GP-STTTT của Sở Thông tin và Truyền thông Thành phố Hồ Chí Minh cấp ngày 01/4/2009)
• Các văn bản quy phạm pháp luật về việc thực hiện thí điểm không tổ chức Hội đồng nhân dân quận, huyện, phường, Hội đồng phối hợp công tác phổ biến, giáo dục pháp luật Thành phố Hồ Chí Minh, năm 2009 (Tài liệu được xuất bản theo Quyết định cho phép xuất bản số 481/GP-STTTT của Sở Thông tin và Truyền thông Thành phố Hồ Chí Minh cấp ngày 01/4/2009)

Source: http://139.180.218.5
Category: Thuật ngữ đời thường