Campuchia – Wikipedia tiếng Việt

Byadnhacly

Th5 8, 2022

Campuchia (tiếng Khmer: កម្ពុជា, Kămpŭchéa, IPA: [kɑmpuˈciə]), tên chính thức là Vương quốc Campuchia (tiếng Khmer: ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា, Preăhréachéanachăk Kămpŭchéa), còn có tên gọi khác nay ít dùng là Cao Miên và Cam Bốt (bắt nguồn từ tên tiếng Pháp Cambodge),[8] là một quốc gia độc lập có chủ quyền nằm trên bán đảo Đông Dương ở vùng Đông Nam Á. Campuchia giáp với vịnh Thái Lan ở phía tây nam, Thái Lan ở phía tây bắc, Lào ở phía đông bắc và Việt Nam ở phía đông.

Campuchia có dân số hơn 15 triệu người. Phật giáo là quốc giáo chính thức và được hơn 97 % dân số thực hành thực tế. [ 9 ] Các nhóm dân tộc thiểu số của Campuchia gồm có người Việt, người Hoa, người Chăm và 30 bộ tộc trên đồi núi. [ 10 ] Thủ đô và thành phố lớn nhất là Phnom Penh, là TT chính trị, kinh tế tài chính và văn hóa truyền thống của Campuchia. Campuchia theo chế độ quân chủ lập hiến theo hình thức tuyển cử, đứng đầu là quốc vương, hiện là Norodom Sihamoni, được Hội đồng Tôn vương lựa chọn làm nguyên thủ vương quốc. Người đứng đầu chính phủ nước nhà là Thủ tướng Hun Sen, nhà chỉ huy không thuộc hoàng gia ship hàng lâu nhất ở Khu vực Đông Nam Á, nắm quyền từ năm 1985 .Năm 802 sau Công nguyên, Jayavarman II tự xưng là vua, thống nhất những hoàng tử Khmer đang tham chiến ở Chân Lạp với tên gọi ” Kambuja “. [ 11 ] Điều này lưu lại sự khởi đầu của Đế chế Khmer, tăng trưởng can đảm và mạnh mẽ trong hơn 600 năm, được cho phép những vị vua sau đó trấn áp và gây tác động ảnh hưởng trên phần đông Khu vực Đông Nam Á, đồng thời tích góp quyền lực tối cao và gia tài khổng lồ. Vương quốc Ấn Độ Dương đã tạo điều kiện kèm theo cho việc truyền bá Ấn Độ giáo tiên phong và sau đó là Phật giáo đến phần nhiều Khu vực Đông Nam Á và thực thi nhiều dự án Bất Động Sản hạ tầng tôn giáo khắp khu vực, gồm có việc thiết kế xây dựng hơn 1.000 ngôi đền và di tích lịch sử chỉ riêng ở Angkor. Angkor Wat là khu công trình nổi tiếng nhất trong số những khu công trình kiến trúc này và được công nhận là Di sản Thế giới .

Vào thế kỷ 15, sau cuộc nổi dậy của Ayutthaya, nơi trước đây thuộc quyền cai trị của Đế chế Khmer, Campuchia đã trải qua sự suy giảm quyền lực. Campuchia phải đối mặt với hai nước láng giềng ngày càng hùng mạnh, Ayutthaya của Thái Lan và triều Nguyễn của Việt Nam, và đánh dấu sự đi xuống của số phận Campuchia. Năm 1863, Campuchia trở thành một quốc gia bảo hộ của Pháp, và sau đó được hợp nhất thành Đông Dương thuộc Đông Nam Á thuộc Pháp.

Bạn đang đọc: Campuchia – Wikipedia tiếng Việt

Campuchia giành độc lập từ Pháp năm 1953. Chiến tranh Nước Ta lê dài sang cả nước này vào năm 1965 với việc lan rộng ra Đường mòn Hồ Chí Minh và xây dựng Đường mòn Sihanouk. Điều này dẫn đến việc Mỹ ném bom Campuchia từ năm 1969 đến năm 1973. Sau cuộc thay máu chính quyền Campuchia năm 1970, xây dựng Cộng hòa Khmer cánh hữu thân Mỹ, Quốc vương bị phế truất Sihanouk đã ủng hộ quân địch cũ của mình, Khmer Đỏ. Với sự ủng hộ của chế độ quân chủ và Bắc Nước Ta, Khmer Đỏ nổi lên thành một cường quốc, chiếm Phnom Penh vào năm 1975. Khmer Đỏ sau đó đã thực thi chính sách diệt chủng Campuchia từ năm 1975 đến năm 1979, khi họ bị Nước Ta lật đổ và Cộng hòa Nhân dân Campuchia do Nước Ta hậu thuẫn, được Liên Xô tương hỗ, trong Chiến tranh Campuchia – Nước Ta .Sau Hiệp định Hòa bình Paris năm 1991, Campuchia được một phái bộ của Liên Hiệp Quốc điều hành quản lý trong mọt thời hạn ngắn ( 1992 – 93 ). LHQ rút lui sau khi tổ chức triển khai bầu cử, trong đó khoảng chừng 90 % cử tri đã ĐK bỏ phiếu. Cuộc chiến giữa những phe phái năm 1997 dẫn đến việc lật đổ chính phủ nước nhà của Thủ tướng Hun Sen và Đảng Nhân dân Campuchia, những người vẫn nắm quyền cho đến nay .

Campuchia là thành viên của Liên Hợp Quốc từ năm 1955, ASEAN, Hội nghị cấp cao Đông Á, WTO, Phong trào Không liên kết và La Francophonie. Theo một số tổ chức nước ngoài, đất nước này có tình trạng nghèo đói phổ biến,[12] tham nhũng tràn lan,[13] thiếu tự do chính trị,[14] chỉ số phát triển con người (HDI) ở mức thấp[15] và tỷ lệ đói nghèo cao.[16][17][18] Giám đốc Đông Nam Á của Tổ chức Theo dõi Nhân quyền, David Roberts, mô tả Campuchia là một “liên minh tương đối độc tài thông qua một nền dân chủ ở bề ngoài”.[19] Về mặt hiến pháp là một nền dân chủ tự do đa đảng,[20] nhưng trên thực tế quốc gia này được quản lý theo chế độ độc đảng kể từ năm 2018.[21][22]

Trong khi thu nhập trung bình đầu người vẫn ở mức thấp so với hầu hết những nước láng giềng, Campuchia là một trong những nền kinh tế tài chính đang tăng trưởng có vận tốc tăng trưởng nhanh nhất ở châu Á, với mức tăng trưởng trung bình 7,6 % trong thập kỷ qua. Nông nghiệp vẫn là ngành kinh tế tài chính chủ yếu, với sự tăng trưởng can đảm và mạnh mẽ của dệt may, kiến thiết xây dựng và du lịch dẫn đến góp vốn đầu tư quốc tế và thương mại quốc tế tăng. [ 23 ] Liên Hiệp Quốc xếp Campuchia vào nhóm những vương quốc kém tăng trưởng nhất trên quốc tế. Chỉ số Nhà nước về Pháp quyền năm năm ngoái của Dự án Tư pháp Thế giới ( Hoa Kỳ ) xếp Campuchia thứ 125 trên 126 vương quốc, thấp hơn nhiều so với những vương quốc khác trong khu vực. [ 24 ]

Nguồn gốc tên gọi.

Tên tiếng Khmer.

Tên gọi Kămpŭchéa (កម្ពុជា) trong tiếng Khmer bắt nguồn từ tên gọi Kambuja của vương quốc ra đời năm 802, do vua Jayavarman II lập sau khi hợp nhất các hoàng tử Khmer của vương quốc Chenla đang gây chiến với nhau.[25]

Tên tiếng Việt.

Tên gọi Campuchia trong tiếng Việt bắt nguồn từ tên gọi tiếng Khmer. Trước thế kỷ XX, người Việt gọi nước này là Chân Lạp (chữ Hán: 真臘),[26] Cao Miên (高棉)[27] hoặc Cao Man (高蠻).[28] Khi Cao Miên còn được dùng để chỉ Campuchia, nó có biến âm là Cao Mên được dùng rộng rãi trong khẩu ngữ.[29]

Tên gọi ” Chân Lạp ” được dùng để chỉ nước Campuchia thời hậu Angkor, ứng với thời những chúa Nguyễn tại Nước Ta. Nhưng thật ra Chân Lạp, tên nước và người, chỉ sống sót từ thế kỷ VI và chấm hết vào thế kỷ IX ( 802 ). Kế tiếp thời Chân Lạp là thời Angkor với Đế quốc Khmer lê dài đến thế kỷ XV. ” Cao Miên ” là danh từ thường được dùng để chỉ những triều đại Campuchia hậu Chân Lạp cho đến thời nay. Cao Miên hoàn toàn có thể dùng để chỉ Đế quốc Khmer nói riêng, hoặc nước Campuchia hay người Campuchia nói chung .

Trong sử triều Nguyễn, do từ Cao Miên phạm húy tên Miên Tông của vua Thiệu Trị nên vẫn gọi tên cũ là Chân Lạp, tới năm Thiệu Trị thứ 7 mới gọi lại đúng tên Cao Miên nhưng đọc chệch đi thành Cao Man.[30]

Bản đồ Khu vực Đông Nam Á lục địa khoảng chừng năm 900
Đồ đá tráng men có niên đại từ thế kỷ 12

Có rất ít bằng chứng về sự có mặt của con người trong thời kỳ Pleistocen trên đất Campuchia ngày nay, bao gồm các công cụ bằng đá cuội thạch anh và đá thạch anh được tìm thấy trong các ruộng bậc thang dọc theo sông Mekong, ở các tỉnh Stung Treng và Kratié, và ở tỉnh Kampot, mặc dù niên đại của chúng là không đáng tin cậy.[31] Một số bằng chứng khảo cổ học nhỏ cho thấy các cộng đồng săn bắn hái lượm đã sinh sống trong khu vực trong thời kỳ Holocen: địa điểm phát hiện khảo cổ cổ đại nhất ở Campuchia được coi là hang động L’aang Spean, thuộc tỉnh Battambang, thuộc thời kỳ Hoabinhian. Các cuộc khai quật ở các lớp thấp hơn của nó đã tạo ra một loạt cácbon phóng xạ có niên đại khoảng 6000 năm TCN.[31][32] Các lớp trên trong cùng một địa điểm đã đưa ra bằng chứng về sự chuyển đổi sang thời kỳ đồ đá mới, chứa đựng những đồ gốm bằng đất nung có niên đại sớm nhất ở Campuchia.[33]

Các hồ sơ khảo cổ học cho thời kỳ giữa Holocen và thời kỳ đồ sắt vẫn còn hạn chế. Một sự kiện quan trọng trong thời tiền sử của Campuchia là sự thâm nhập chậm chạp của những nông dân trồng lúa đầu tiên từ phía bắc, bắt đầu vào cuối thiên niên kỷ thứ 3 TCN.[34] Bằng chứng thời tiền sử gây tò mò nhất ở Campuchia là các “thành đất hình tròn” khác nhau được phát hiện trong các vùng đất đỏ gần Memot và ở Tây Ninh và Bình Phước của Việt Nam vào những năm sau của thập niên 1950. Chức năng và tuổi của chúng vẫn còn đang tranh cãi, nhưng một số có thể có niên đại từ thiên niên kỷ 2 TCN.[35][36] Các địa điểm tiền sử khác có niên đại hơi không chắc chắn là Samrong Sen (không xa cố đô Oudong), nơi các cuộc điều tra đầu tiên bắt đầu vào năm 1875,[37] và Phum Snay, ở tỉnh phía bắc Banteay Meanchey.[38] Một cuộc khai quật tại Phum Snay cho thấy 21 ngôi mộ có vũ khí bằng sắt và chấn thương sọ não, có thể chỉ ra những xung đột trong quá khứ, có thể xảy ra với các thành phố lớn hơn ở Angkor.[34][39][40] Các đồ tạo tác thời tiền sử thường được tìm thấy trong các hoạt động khai thác ở Ratanakiri.[31]

Sắt được tạo ra vào khoảng 500 năm TCN, với bằng chứng hỗ trợ đến từ Cao nguyên Khorat, ở Thái Lan ngày nay. Ở Campuchia, một số khu định cư thời kỳ đồ sắt đã được tìm thấy bên dưới Baksei Chamkrong và các ngôi đền Angkorian khác trong khi các công trình đất hình tròn được tìm thấy bên dưới Lovea cách Angkor vài km về phía tây bắc. Burials, phong phú hơn nhiều so với các loại tìm thấy khác, minh chứng cho việc cải thiện tình trạng sẵn có và thương mại lương thực (ngay cả trên những khoảng cách xa: vào thế kỷ thứ 4 TCN, các mối quan hệ thương mại với Ấn Độ đã được mở ra) và sự tồn tại của một cấu trúc xã hội và tổ chức lao động.[41]

Trong số những đồ khảo cổ từ thời kỳ đồ sắt, hạt thủy tinh là dẫn chứng quan trọng. Các loại hạt thủy tinh khác nhau được tịch thu từ 1 số ít khu vực trên khắp Campuchia, ví dụ điển hình như khu vực Phum Snay ở phía tây-bắc và khu vực Prohear ở phía đông nam, cho thấy có hai mạng lưới thanh toán giao dịch chính vào thời gian đó. Hai mạng lưới được phân tách theo thời hạn và khoảng trống, điều này cho thấy đã có sự vận động và di chuyển từ mạng lưới này sang mạng lưới kia vào khoảng chừng thế kỷ thứ 2 – 4 sau Công nguyên, hoàn toàn có thể là do những đổi khác về quyền lực tối cao chính trị – xã hội. [ 41 ]

Thời kỳ tiền Angkor và Angkor.

Bức chạm nổi miêu tả quân Khmer giao chiến với quân Chăm ở đền Bayon tại AngkorTrong những thế kỷ 3, 4 và 5, những vương quốc Ấn Độ Dương của Phù Nam và người kế vị của nó, Chân Lạp, đã hợp nhất ở Campuchia thời nay và tây-nam Nước Ta. Trong hơn 2000 năm, Campuchia đã hấp thụ ảnh hưởng tác động từ Ấn Độ, truyền sang những nền văn minh Khu vực Đông Nam Á khác mà ngày này là xứ sở của những nụ cười thân thiện và Lào. [ 42 ] Người ta còn biết rất ít về một số ít chính thể này, tuy nhiên những biên niên sử và hồ sơ triều cống của Trung Quốc có đề cập đến chúng. Người ta tin rằng chủ quyền lãnh thổ Phù Nam hoàn toàn có thể đã nắm giữ cảng mà nhà địa lý học người Alexandria Claudius Ptolemy gọi là ” Kattigara “. Các biên niên sử Trung Quốc cho rằng sau khi Jayavarman I của Chân Lạp qua đời vào khoảng chừng năm 681, thực trạng hỗn loạn xảy ra sau đó dẫn đến sự phân loại vương quốc thành Chân Lạp Đất và Chân Lạp Nước, vốn được quản lý lỏng lẻo bởi những hoàng tử yếu kém dưới sự thống trị của Java .Đế chế Khmer đã tăng trưởng từ những tàn tích này của Chân Lạp, trở nên vững chãi vào năm 802 khi Jayavarman II ( trị vì khoảng chừng 790 – 835 ) công bố độc lập khỏi Java và tự xưng là Devaraja. Ông và những người theo ông đã thiết lập sự sùng bái Chúa-vua và khởi đầu một loạt những cuộc chinh phạt để hình thành một đế chế tăng trưởng can đảm và mạnh mẽ trong khu vực từ thế kỷ 9 đến thế kỷ 15. [ 43 ] Trong thời kỳ quản lý của Jayavarman VIII, đế chế Angkor đã bị tiến công bởi quân đội Mông Cổ của Hốt Tất Liệt, tuy nhiên nhà vua hoàn toàn có thể đã dùng tiền mua độc lập. [ 44 ] Vào khoảng chừng thế kỷ 13, những nhà sư từ Sri Lanka đã gia nhập Phật giáo Nguyên thủy đến Khu vực Đông Nam Á. [ 45 ] Tôn giáo này lan rộng và ở đầu cuối thay thế sửa chữa Ấn Độ giáo và Phật giáo Đại thừa trở thành tôn giáo thông dụng của Angkor ; tuy nhiên nó không phải là quốc giáo chính thức cho đến năm 1295 khi Indravarman III nắm quyền. [ 46 ]Đế chế Khmer là đế chế lớn nhất Khu vực Đông Nam Á trong thế kỷ 12. Trung tâm quyền lực tối cao của đế chế là Angkor, nơi có một loạt Hà Nội Thủ Đô được kiến thiết xây dựng trong thời kỳ cực thịnh của đế chế. Năm 2007, một nhóm nghiên cứu và điều tra quốc tế của những nhà nghiên cứu sử dụng ảnh vệ tinh và kỹ thuật tân tiến khác đã Kết luận rằng Angkor đã từng là thành phố thời kỳ tiền công nghiệp lớn nhất trên quốc tế với mức tăng trưởng đô thị lên tới 2.980 kilômét vuông ( 1.151 dặm vuông Anh ). [ 47 ] Thành phố Angkor hoàn toàn có thể có dân số lên đến một triệu người [ 48 ] và Angkor Wat, ngôi đền tôn giáo được biết đến và được bảo tồn tốt nhất tại khu vực, vẫn là lời nhắc nhở về quá khứ của Campuchia với tư cách là một cường quốc lớn trong khu vực. Đế chế này mặc dầu đã suy tàn, vẫn là một thế lực đáng kể trong khu vực cho đến khi sụp đổ vào thế kỷ 15 .

Thời kỳ hậu Angkor.

Sau một loạt những cuộc cuộc chiến tranh lê dài với những vương quốc láng giềng, Angkor bị Vương quốc Ayutthaya cướp phá và bỏ phí vào năm 1432 vì sự thất bại về hệ sinh thái và hạ tầng. [ 49 ] [ 50 ] Điều này dẫn đến một thời kỳ ngưng trệ về kinh tế tài chính, xã hội và văn hóa truyền thống khi những yếu tố nội bộ của vương quốc ngày càng nằm dưới sự trấn áp của những nước láng giềng. Vào thời gian này, xu thế thiết kế xây dựng tượng đài của người Khmer đã không còn. Các tín ngưỡng cũ hơn như Phật giáo Đại thừa và tín ngưỡng thờ thần của Ấn Độ giáo đã được sửa chữa thay thế bằng Phật giáo Nguyên thủy .Triều đình dời đô đến Longvek nơi vương quốc tìm cách lấy lại vinh quang thông qua thương mại hàng hải. Lần tiên phong đề cập đến Campuchia trong những tài liệu châu Âu là vào năm 1511 bởi người Bồ Đào Nha. Các hành khách Bồ Đào Nha miêu tả thành phố này là nơi tăng trưởng của sự giàu sang và ngoại thương. Các đại chiến tiếp nối với Ayutthaya và người Việt dẫn đến việc mất thêm chủ quyền lãnh thổ và Longvek bị vua Naresuan Đại đế Ayutthaya chinh phục và tàn phá vào năm 1594. Một Hà Nội Thủ Đô mới của người Khmer được xây dựng tại Oudong, phía nam Longvek vào năm 1618, nhưng những quốc vương của nó chỉ hoàn toàn có thể sống sót bằng cách tham gia vào những mối quan hệ chư hầu xen kẽ với người Xiêm và Nước Ta trong ba thế kỷ tiếp theo với chỉ một vài quy trình tiến độ độc lập tương đối ngắn ngủi ..Những người Khmer Loeu ở Campuchia đã bị ” người Xiêm ( Thái ), người An Nam ( Việt ) và người Campuchia săn đuổi không ngừng và đem làm nô lệ “. [ 51 ] [ 52 ]Vào thế kỷ 19, một cuộc đấu tranh mới giữa Xiêm và Nước Ta để giành quyền trấn áp Campuchia đã dẫn đến thời kỳ những quan chức Nước Ta cố gắng nỗ lực ép buộc người Khmer vận dụng phong tục của Nước Ta. Điều này dẫn đến 1 số ít cuộc nổi dậy chống lại người Nước Ta và lôi kéo sự trợ giúp của Đất nước xinh đẹp Thái Lan. Chiến tranh Xiêm-Việt ( 1841 – 1845 ) kết thúc với một thỏa thuận hợp tác đặt quốc gia dưới quyền thống trị chung. Điều này sau đó đã dẫn đến việc Quốc vương Norodom Prohmborirak ký hiệp ước Bảo hộ Campuchia của Pháp .

Thời kỳ người Pháp quản lý.

Năm 1863, Vua Norodom, người được Xiêm La đưa lên ngôi, [ 11 ] tìm cách bảo vệ Campuchia khỏi ách thống trị của Pháp. Năm 1867, Rama IV ký một hiệp ước với Pháp, từ bỏ quyền duy nhất so với Campuchia để đổi lấy quyền trấn áp những tỉnh Battambang và Siem Reap chính thức trở thành một phần của Xiêm. Các tỉnh này được nhượng trở lại cho Campuchia theo hiệp ước biên giới giữa Pháp và Xiêm năm 1907 .Campuchia liên tục là vương quốc bảo lãnh của Pháp từ năm 1867 đến năm 1953, được quản trị như một phần thuộc địa của Đông Dương thuộc Pháp, mặc dầu bị đế quốc Nhật Bản chiếm đóng từ năm 1941 đến năm 1945. [ 53 ] Từ năm 1874 đến năm 1962, tổng dân số nước này tăng từ khoảng chừng 946.000 người lên 5,7 triệu. [ 54 ] Sau cái chết của Vua Norodom vào năm 1904, Pháp thao túng việc lựa chọn nhà vua, và Sisowath, anh trai của Norodom, được lên ngôi. Ngôi vị bị bỏ trống vào năm 1941 với cái chết của Monivong, con trai của Sisowath, và Pháp chuyển giao cho con trai của Monivong, Monireth, cảm thấy ông ta có tư duy quá độc lập. Thay vào đó, Norodom Sihanouk, cháu ngoại của Vua Sisowath lên ngôi. Người Pháp nghĩ rằng Sihanouk trẻ tuổi sẽ thuận tiện bị trấn áp. [ 53 ] Tuy nhiên, họ đã sai và dưới thời trị vì của Vua Norodom Sihanouk, Campuchia đã giành được độc lập từ Pháp vào ngày 9 tháng 11 năm 1953. [ 53 ]

Độc lập và cuộc chiến tranh Nước Ta.

Campuchia trở thành một vương quốc quân chủ lập hiến dưới thời Quốc vương Norodom Sihanouk. Khi Đông Dương thuộc Pháp được trao trả độc lập, Campuchia mất kỳ vọng giành lại quyền trấn áp đồng bằng sông Cửu Long khi Pháp trao vùng này cho Nước Ta. Trước đây đồng bằng này là một phần của Đế chế Khmer, khu vực này do người Nước Ta trấn áp từ năm 1698, với việc Vua Chey Chettha II đã cho phép người Nước Ta đến định cư trong khu vực này nhiều thập kỷ trước năm 1698. [ 55 ] Tại đây có hơn một triệu người Khmer Krom sinh sống. Sau này Khmer Đỏ đã cố gắng nỗ lực triển khai những cuộc tiến công Nước Ta để hồi sinh chủ quyền lãnh thổNăm 1955, Sihanouk thoái vị để cha tham gia chính trường và được bầu làm thủ tướng. Sau khi cha của Sihanouk qua đời vào năm 1960, Sihanouk một lần nữa trở thành nguyên thủ vương quốc, lấy thương hiệu Thái tử. Khi Chiến tranh Nước Ta tiến triển, Sihanouk vận dụng chủ trương trung lập chính thức trong Chiến tranh Lạnh. Sihanouk cho phép cộng sản Việt Nam sử dụng Campuchia như một nơi ẩn náu và một con đường tiếp tế vũ khí và viện trợ khác cho những lực lượng vũ trang của họ đang chiến đấu ở miền Nam Nước Ta. Chính sách này bị nhiều người Campuchia cho là nhục nhã. Vào tháng 12 năm 1967, nhà báo Stanley Karnow của Washington Post được Sihanouk cho biết nếu Mỹ muốn ném bom vào những mật khu của cộng sản Nước Ta, ông sẽ không phản đối, trừ khi người Campuchia bị chết. [ 56 ]

Thông điệp tương tự đã được chuyển tới phái viên Chester Bowles của Tổng thống Mỹ Johnson vào tháng 1 năm 1968.[57] Tuy nhiên, trước công chúng, Sihanouk bác bỏ quyền của Mỹ không kích ở Campuchia, vào ngày 26 tháng 3, ông nói rằng “các cuộc tấn công tội phạm này phải dừng lại ngay lập tức và dứt khoát“. Vào ngày 28 tháng 3, một cuộc họp báo đã được tổ chức và Sihanouk kêu gọi các phương tiện truyền thông quốc tế: “Tôi kêu gọi các bạn công bố ra nước ngoài lập trường rất rõ ràng về Campuchia — nghĩa là, trong mọi trường hợp, tôi sẽ phản đối tất cả các vụ đánh bom trên lãnh thổ Campuchia với bất kỳ lý do gì.” Tuy nhiên, sự phản đối của Sihanouk đã bị phớt lờ và các vụ đánh bom vẫn tiếp tục.[58] Các thành viên trong chính phủ và quân đội Campuchia trở nên bất bình với phong cách cai trị của Sihanouk cũng như việc ông ta rời xa nước Mỹ.

Cộng hòa Khmer ( 1970 – 1975 ).

Khi đến thăm Bắc Kinh năm 1970, Sihanouk đã bị Thủ tướng Lon Nol và Vương tử Sisowath Sirik Matak lật đổ trong một cuộc thay máu chính quyền quân sự chiến lược. Sự ủng hộ của Hoa Kỳ so với cuộc thay máu chính quyền vẫn chưa được chứng tỏ. [ 60 ] Tuy nhiên, ngay khi cuộc thay máu chính quyền hoàn tất, chính sách mới đã ngay lập tức nhu yếu cộng sản Nước Ta rời Campuchia. Việc này đã khiến chính sách mới có được sự ủng hộ chính trị của Hoa Kỳ. Các lực lượng Bắc Việt và Việt Cộng, với nỗ lực vô vọng để giữ lại những mật khu và đường tiếp tế từ Bắc Việt, ngay lập tức mở những cuộc tiến công vũ trang vào chính phủ nước nhà mới. Nhà vua lôi kéo những Fan Hâm mộ của mình trợ giúp trong việc lật đổ cơ quan chính phủ mới này, khiến cuộc nội chiến được tăng nhanh. [ 61 ]Ngay sau đó, phiến quân Khmer Đỏ khởi đầu sử dụng hình ảnh nhà vua để được người dân tương hỗ. Tuy nhiên, từ năm 1970 đến đầu năm 1972, xung đột Campuchia hầu hết là giữa cơ quan chính phủ và quân đội Campuchia, và những lực lượng vũ trang của Bắc Việt. Khi Bắc Việt giành được quyền trấn áp chủ quyền lãnh thổ Campuchia, những người cộng sản Nước Ta đã áp đặt một hạ tầng chính trị mới, hạ tầng này ở đầu cuối bị thống trị bởi những người cộng sản Campuchia, nay được gọi là Khmer Đỏ. [ 62 ] Trong khoảng chừng thời hạn từ 1969 đến 1973, Nước Ta Cộng hòa và lực lượng Hoa Kỳ đã ném bom Campuchia trong một nỗ lực nhằm mục đích chống lại Việt Cộng và Khmer Đỏ .Các tài liệu được bật mý từ những kho tàng trữ của Liên Xô sau năm 1991 cho thấy rằng việc Bắc Việt cố gắng nỗ lực đánh chiếm Campuchia vào năm 1970 đã được triển khai theo nhu yếu rõ ràng của Khmer Đỏ và được Nuon Chea, người chỉ huy thứ hai của Pol Pot nhu yếu. [ 63 ] Các đơn vị chức năng Bắc Việt chiếm nhiều vị trí của quân đội Campuchia trong khi Đảng Cộng sản Kampuchea ( CPK ) lan rộng ra những cuộc tiến công quy mô nhỏ vào những đường liên lạc. Để đối phó với cuộc xâm lược của Bắc Việt, Tổng thống Hoa Kỳ Richard Nixon công bố rằng những lực lượng bộ binh Hoa Kỳ và Nam Nước Ta đã tiến vào Campuchia trong một chiến dịch nhằm mục đích hủy hoại những khu địa thế căn cứ của Bắc Việt ở Campuchia ( xem Cuộc tiến công Campuchia ). [ 64 ] Mặc dù một số lượng đáng kể vũ khí, thiết bị quân sự chiến lược đã bị quân đội Hoa Kỳ và Nam Nước Ta thu giữ hoặc hủy hoại, việc ngăn ngừa những lực lượng Bắc Nước Ta tỏ ra khó khăn vất vả .Ban chỉ huy của Cộng hòa Khmer đã bị cản trở bởi sự mất đoàn kết giữa ba nhân vật chính của nó : Lon Nol, Sirik Matak, em họ của Sihanouk, và chỉ huy Quốc hội In Tam. Lon Nol vẫn nắm quyền, một phần vì không ai trong số những người khác sẵn sàng chuẩn bị thay thế sửa chữa vị trí của ông. Năm 1972, hiến pháp được trải qua, QH được bầu ra và Lon Nol trở thành tổng thống. Nhưng sự mất đoàn kết trong chính quyền sở tại, những yếu tố trong việc quy đổi một đội quân 30.000 người thành một lực lượng chiến đấu vương quốc với hơn 200.000 người, và nạn tham nhũng lan rộng đã làm suy yếu chính quyền sở tại dân sự và quân đội .Các cuộc nổi dậy của Cộng sản ở Campuchia liên tục tăng trưởng, được Bắc Nước Ta tương hỗ bằng tiếp tế và giúp sức quân sự chiến lược. Pol Pot và Ieng Sary khẳng định chắc chắn quyền thống trị của họ so với những người cộng sản do Nước Ta giảng dạy, nhiều người trong số họ đã bị thanh trừng. Đồng thời, lực lượng CPK trở nên mạnh hơn và độc lập hơn với những người bảo trợ Nước Ta của họ. Đến năm 1973, CPK đã chiến đấu chống lại những lực lượng chính phủ nước nhà với ít hoặc không có sự tương hỗ của quân đội Bắc Nước Ta, và họ trấn áp gần 60 % chủ quyền lãnh thổ và 25 % dân số của Campuchia. nhà nước Campuchia đã ba lần cố gắng nỗ lực trong việc đàm phán với quân nổi dậy nhưng không thành công xuất sắc. Đến năm 1974, những sư đoàn CPK đã hoạt động giải trí công khai minh bạch và một số ít lực lượng chiến đấu của quân đội Bắc Nước Ta đã chuyển dời vào miền Nam Nước Ta. Quyền trấn áp của Lon Nol bị giảm xuống những khu vực nhỏ xung quanh những thành phố và những tuyến đường giao thông vận tải chính. Hơn 2 triệu người tị nạn cuộc chiến tranh sống ở Phnom Penh và những thành phố khác .Vào ngày đầu năm mới 1975, quân đội Cộng sản đã mở một cuộc tiến công, trong 117 ngày chiến đấu gay cấn nhất của đại chiến, đã làm sụp đổ Cộng hòa Khmer. Các cuộc tiến công đồng thời xung quanh vành đai Phnom Penh đã chèn ép những lực lượng Cộng hòa, trong khi những đơn vị chức năng CPK khác áp đảo những địa thế căn cứ hỏa lực trấn áp tuyến đường tiếp tế quan trọng ở hạ lưu sông Mekong. Một cuộc luân chuyển đạn dược và gạo do Hoa Kỳ tài trợ đã kết thúc khi Quốc hội phủ nhận viện trợ bổ trợ cho Campuchia. nhà nước Lon Nol ở Phnom Penh đầu hàng ngày 17 tháng 4 năm 1975, chỉ năm ngày sau khi phái bộ Hoa Kỳ sơ tán khỏi Campuchia. [ 65 ]

Khmer Đỏ nắm quyền ( 1975 – 1978 ).

Choeung Ek, một địa điểm nổi tiếng là ngôi mộ tập thể cho các nạn nhân diệt chủng trong thời kỳ Khmer ĐỏKhmer Đỏ đến Phnom Penh và nắm quyền vào năm 1975. Do Pol Pot chỉ huy, họ đổi tên chính thức của quốc gia thành Campuchia Dân chủ. Chế độ mới đã mô phỏng theo Trung Quốc thời Maoist trong thời kỳ Đại nhảy vọt, ngay lập tức sơ tán dân chúng khỏi những thành phố, và gửi hàng loạt người dân đi tuần hành cưỡng bức đến những dự án Bất Động Sản khu công trình nông thôn. Họ đã cố gắng nỗ lực thiết kế xây dựng lại nền nông nghiệp của quốc gia theo quy mô của thế kỷ 11, vô hiệu y học phương Tây và tàn phá những ngôi đền, thư viện và bất kể thứ gì được coi là phương Tây .Ước tính có khoảng chừng từ một đến ba triệu người bị chính sách Khmer Đỏ giết hại ; số lượng được trích dẫn thông dụng nhất là hai triệu ( khoảng chừng một phần tư dân số Campuchia lúc đó ). [ 66 ] [ 67 ] [ 68 ] Thời đại này đã sinh ra thuật ngữ Cánh đồng chết, và nhà tù Tuol Sleng trở nên nổi tiếng với lịch sử dân tộc giết người hàng loạt. Hàng trăm nghìn người đã chạy qua biên giới sang nước láng giềng Thailand. Chế độ này nhắm vào những nhóm dân tộc thiểu số một cách không cân đối. Người Chăm Hồi giáo phải chịu những cuộc thanh trừng nghiêm trọng với khoảng chừng 50% dân số của họ bị hủy hoại. [ 69 ] Pol Pot quyết tâm giữ quyền lực tối cao và tước quyền của bất kể quân địch hoặc mối rình rập đe dọa tiềm tàng nào, và do đó ngày càng tăng những hành vi đấm đá bạo lực và hung hãn chống lại người dân. [ 70 ]Hồi hương cưỡng bức vào năm 1970 và những cái chết trong thời kỳ Khmer Đỏ đã làm giảm dân số người Nước Ta ở Campuchia từ 250.000 đến 300.000 người năm 1969 xuống còn 56.000 người được báo cáo giải trình vào năm 1984. [ 54 ] Tuy nhiên, hầu hết nạn nhân của chính sách Khmer Đỏ không phải là người dân tộc thiểu số mà là người dân tộc bản địa Khmer. Các chuyên viên, ví dụ điển hình như bác sĩ, luật sư và giáo viên, cũng được nhắm tiềm năng. Theo Robert D. Kaplan, ” kính đeo mắt là thứ chết chóc như ngôi sao 5 cánh vàng Do Thái ” vì chúng được coi là tín hiệu của tri thức. [ 71 ]Các tổ chức triển khai tôn giáo cũng không được Khmer Đỏ bỏ lỡ. Tôn giáo bị đàn áp dã man đến nỗi hầu hết những kiến trúc lịch sử của Campuchia, 95 % những ngôi chùa Phật giáo của Campuchia, đã bị tàn phá trọn vẹn. [ 72 ]

Chống diệt chủng và tái thiết vương quốc ( 1978 – 1992 ).

Tháng 11 năm 1978, quân đội Nước Ta tiến công vào Campuchia để đối phó với những cuộc tiến công ở biên giới của Khmer Đỏ. [ 73 ] Cộng hòa Nhân dân Kampuchea ( PRK ), một vương quốc thân Liên Xô do Đảng Cách mạng Nhân dân Kampuchea chỉ huy được xây dựng. Đây là đảng do người Nước Ta xây dựng vào năm 1951, và do một nhóm chỉ huy Khmer Đỏ trốn khỏi Campuchia để tránh bị Pol Pot và Ta Mok thanh trừng đứng đầu. [ 74 ] Đảng này trọn vẹn đi theo quân đội Nước Ta và chịu sự chỉ huy của đại sứ Nước Ta tại Phnom Penh. Việt Nam và Liên Xô cung ứng vũ khí cho tổ chức triển khai này. [ 75 ]

Đối lập với nhà nước mới được thành lập, một chính phủ lưu vong được gọi là Chính phủ Liên minh Dân chủ Kampuchea (CGDK) được thành lập vào năm 1981 từ ba phe phái.[75] Chính phủ này bao gồm Khmer Đỏ, một phe bảo hoàng do Sihanouk lãnh đạo, và Mặt trận Giải phóng Dân tộc Nhân dân Khmer. Sự tồn tại của nó được Liên Hợp Quốc công nhận. Đại diện của Khmer Đỏ tại LHQ, Thiounn Prasith được giữ lại nhưng ông phải làm việc với sự tham vấn của đại diện các đảng phi cộng sản Campuchia.[76][77] Từ tháng 4 năm 1975 đến tháng 1 năm 1979, Cộng hòa Nhân Dân Trung Hoa là đối tác bên ngoài quan trọng nhất của chính phủ Khmer Đỏ.[cần dẫn nguồn]

Sự kiện Nước Ta đưa quân vào hủy hoại Khmer Đỏ đã khiến Trung Quốc thừa cơ phát động cuộc tiến công vào biên giới phía Bắc Nước Ta năm 1979 với sự khởi xướng của Đặng Tiểu Bình. Việc Nước Ta phủ nhận rút quân khỏi Campuchia đã dẫn đến những giải pháp trừng phạt kinh tế tài chính [ 78 ] của Hoa Kỳ và những liên minh so với Nước Ta .Các nỗ lực độc lập cho Campuchia mở màn ở Paris vào năm 1989 dưới thời Nhà nước Campuchia, lên đến đỉnh điểm vào hai năm sau đó vào tháng 10 năm 1991 trong Thỏa thuận Hòa bình Toàn diện Paris. Liên Hiệp Quốc được giao trách nhiệm thực thi một lệnh ngừng bắn và đối phó với người tị nạn và giải trừ quân bị, và bộ phận Liên Hiệp Quốc thao tác này được gọi là Cơ quan Chuyển tiếp Liên Hiệp Quốc tại Campuchia ( UNTAC ). [ 79 ]

Phục hồi chế độ quân chủ.

Năm 1993, Norodom Sihanouk được phục sinh trở lại làm Quốc vương Campuchia, nhưng toàn bộ quyền lực tối cao nằm trong tay cơ quan chính phủ được xây dựng sau cuộc bầu cử do UNTAC bảo trợ. Sự không thay đổi được thiết lập sau cuộc xung đột đã bị lung lay vào năm 1997 bởi một cuộc thay máu chính quyền do đồng Thủ tướng Hun Sen chỉ huy chống lại những đảng không phải cộng sản trong chính phủ nước nhà. [ 80 ] Sau khi chính phủ nước nhà không thay đổi dưới thời Hun Sen, Campuchia được gia nhập Thương Hội những vương quốc Khu vực Đông Nam Á ( ASEAN ) vào ngày 30 tháng 4 năm 1999. [ 81 ] [ 82 ] Trong những năm gần đây, những nỗ lực tái thiết đã tiến triển và dẫn đến một số ít không thay đổi chính trị trải qua chính sách dân chủ đa đảng theo chế độ quân chủ lập hiến. [ 9 ] Mặc dù sự quản lý của Hun Sen gây ra nhiều vi phạm nhân quyền và tham nhũng, [ 83 ] hầu hết công dân Campuchia trong suốt những năm 2000 vẫn gật đầu cơ quan chính phủ này ; những cuộc phỏng vấn với những người dân nông thôn Campuchia vào năm 2008 cho thấy họ ưa thích một thực trạng không thay đổi hơn là những đổi khác hoàn toàn có thể gây ra đấm đá bạo lực. [ 84 ]Nền kinh tế tài chính Campuchia tăng trưởng nhanh gọn trong những năm 2000 và 2010, [ 85 ] và nước này nhận được sự tương hỗ góp vốn đầu tư và tăng trưởng hạ tầng đáng kể từ Trung Quốc trong khuôn khổ Sáng kiến Vành đai và Con đường. [ 86 ]
Là một TANDTC xét xử tội ác cuộc chiến tranh do Liên Hiệp Quốc hậu thuẫn, Tòa án Khmer Đỏ đã tìm cách tìm hiểu những tội ác đã xảy ra trong thời kỳ Kampuchea Dân chủ và truy tố những nhà chỉ huy của nó. Tuy nhiên, Hun Sen đã phản đối những cuộc xét xử hoặc tìm hiểu lan rộng ra so với những cựu quan chức Khmer Đỏ. [ 87 ] Vào tháng 7 năm 2010, Kang Kek Iew là thành viên Khmer Đỏ tiên phong bị kết tội cuộc chiến tranh và tội ác chống lại loài người trong vai trò cựu chỉ huy của trại hủy hoại S21 và đã bị phán quyết tù chung thân. [ 88 ] [ 89 ] Vào tháng 8 năm năm trước, TANDTC đã phán quyết Khieu Samphan, cựu nguyên thủ vương quốc 83 tuổi của chính sách, và Nuon Chea, 88 tuổi, người có tư tưởng chính của nó, tù chung thân về tội ác cuộc chiến tranh vì vai trò của họ trong vụ khủng bố quốc gia. trong những năm 1970. Các phiên tòa xét xử mở màn vào tháng 11 năm 2011. Cựu Bộ trưởng Ngoại giao Ieng Sary qua đời vào năm 2013, trong khi vợ ông, Bộ trưởng Các yếu tố xã hội Ieng Thirith, được cho là không đủ năng lực để hầu tòa do chứng mất trí nhớ vào năm 2012 .Sau cuộc tổng tuyển cử ở Campuchia năm 2013, những cáo buộc gian lận cử tri từ đảng trái chiều Đảng Cứu nguy Quốc gia Campuchia đã dẫn đến những cuộc biểu tình chống cơ quan chính phủ lan rộng lê dài sang năm sau. Các cuộc biểu tình kết thúc sau một cuộc đàn áp của lực lượng cơ quan chính phủ. [ 90 ] [ 91 ]

Đảng Cứu hộ Quốc gia Campuchia đã bị giải thể trước cuộc tổng tuyển cử Campuchia năm 2018 và Đảng Nhân dân Campuchia cầm quyền cũng ban hành các biện pháp hạn chế chặt chẽ hơn trên các phương tiện thông tin đại chúng.[92] CPP đã giành được mọi ghế trong Quốc hội mà không có phe đối lập lớn, củng cố một cách hiệu quả chế độ độc đảng trên thực tế ở nước này.[93][94]

Đại dịch COVID-19 toàn thế giới lây lan sang Campuchia vào đầu năm 2020. Mặc dù đã giảm thiểu sự lây lan của căn bệnh này trong phần đông năm 2020 [ 95 ] mạng lưới hệ thống y tế của quốc gia đã bị căng thẳng mệt mỏi do một đợt bùng phát lớn vào đầu năm 2021, điều này đã dẫn đến một số ít đợt phong tỏa. [ 96 ] Nó cũng có tác động ảnh hưởng kinh tế tài chính nghiêm trọng, với ngành du lịch đặc biệt quan trọng bị tác động ảnh hưởng do những hạn chế về du lịch quốc tế. [ 97 ]
Chính trị Campuchia được nhiều người quốc tế biết đến bởi thời kỳ diệt chủng của Khmer Đỏ, việc này gây ra những đổ vỡ lớn trong nội bộ những nước đã từng ủng hộ chính sách này .Vương quốc Campuchia hiện là một nước Quân chủ lập hiến theo hình thức quân chủ tuyển cử. Trên trong thực tiễn Quốc vương không quản lý và điều hành quốc gia. Vị Quốc vương được lựa chọn bởi một Hội đồng Tôn vương gồm 9 người theo Hiến pháp. Nguyên thủ tiên phong của quốc gia là Quốc vương Norodom Sihanouk sau khi ông trở lại làm vua vào tháng 9 năm 1993. Cuối tháng 10 năm 2004, Quốc vương Norodom Sihanouk thoái vị làm Thái thượng vương, Hội đồng Tôn vương đã đưa Thái tử Norodom Sihamoni lên làm tân Quốc vương .Nghị viện Campuchia theo mạng lưới hệ thống lưỡng viện với cả Thượng viện ( 61 ghế ) nhiệm kỳ 6 năm và Quốc hội ( 123 ghế ) nhiệm kỳ 5 năm. Thể chế hiện tại của Campuchia là thể chế đại nghị mạng lưới hệ thống Đảng phái lợi thế. Đảng cầm quyền lúc bấy giờ Đảng Nhân dân Campuchia ( CPP ) đã nắm quyền kể từ năm 1981 và luôn chiếm đa phần ghế trong cả Thượng viện và Quốc hội. Thủ tướng đương nhiệm là Hun Sen thuộc Đảng Nhân dân Campuchia, đứng đầu Nội các Campuchia – cơ quan hành pháp của nước này .Campuchia là thành viên của Liên hiệp quốc và Thương Hội những vương quốc Khu vực Đông Nam Á. Nước này đã đạt được sự không thay đổi tương đối về chính trị từ thập niên 1990 trở lại đây .

Quan hệ đối ngoại.

Quan hệ đối ngoại của Vương quốc Campuchia được điều phối bởi Bộ Ngoại giao và Hợp tác quốc tế Campuchia, đứng đầu là Bộ trưởng Prak Sokhonn .Campuchia là thành viên của Liên Hiệp Quốc, Ngân hàng quốc tế và Quỹ tiền tệ Quốc tế. Nó là một thành viên của Ngân hàng Phát triển châu Á ( ADB ), ASEAN, và trở thành thành viên của WTO ngày 23.10.2004. Năm 2005 Campuchia đã tham gia Hội nghị thượng đỉnh Đông Á khai mạc tại Malaysia. Vào ngày 23 tháng 11 năm 2009, Campuchia hồi sinh lại là thành viên của Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế ( IAEA ). [ 98 ] Campuchia lần tiên phong trở thành thành viên của IAEA vào ngày 06 tháng 02 năm 1958 nhưng đã từ bỏ vị trí thành viên của mình vào ngày 26 tháng 03 năm 2003. [ 99 ] Campuchia đã thiết lập quan hệ ngoại giao với nhiều vương quốc, gồm có 20 Đại sứ quán [ 100 ] gồm có nhiều nước láng giềng châu Á và những đối tác chiến lược quan trọng trong những cuộc đàm phán tự do Paris, trong đó có Mỹ, Úc, Canada, Trung Quốc, Liên minh châu Âu ( EU ), Nhật Bản, và Nga [ 101 ] Như một tác dụng của quan hệ quốc tế, tại Campuchia còn có những tổ chức triển khai nhân đạo khác nhau đã tương hỗ những nhu yếu hạ tầng xã hội, kinh tế tài chính và dân sự …

Xếp hạng quốc tế.

Bản đồ hành chính Campuchia

Campuchia sau năm 2008 được chia thành 25 đơn vị hành chính địa phương cấp một gồm 24 tỉnh (ខេត្ត – khet) và 1 đơn vị hành chính đặc biệt (ក្រុង – krong) (thủ đô Phnom Penh). Các tỉnh được chia thành các huyện (hay quận) (ស្រុក – srok/ ខណ្ឌ – khan) và huyện đảo. Mỗi tỉnh lại có một quận/thành phố thủ phủ (ក្រុង – krong). Dưới huyện là các xã (ឃុំ – khum), và dưới quận là các phường (សង្កាត់ – sangkat). Phường và xã là cấp hành chính địa phương cuối cùng ở Campuchia. Trong một xã có thể có một hoặc nhiều hơn một làng, nhưng làng không phải là một cấp hành chính chính thức.

Các vùng ở CampuchiaDiện tích Campuchia khoảng chừng 181.035 km² [ 102 ], nằm toàn vẹn trong khu vực nhiệt đới gió mùa ; từ vĩ độ 10 đến vĩ độ 15N kinh độ 102 đến 108E. Đất nước có 800 km biên giới với xứ sở của những nụ cười thân thiện về phía bắc và phía tây, 541 km biên giới với Lào về phía đông bắc, và 1.137 km biên giới với Nước Ta về phía đông và đông nam. Nước này có 443 km bờ biển dọc theo Vịnh Đất nước xinh đẹp Thái Lan .
Đặc điểm địa hình điển hình nổi bật là một vùng đồng bằng lớn nằm giữa những ngọn núi thấp gồm có vùng hồ Tonle Sap ( Biển Hồ ) và vùng thượng lưu đồng bằng sông Cửu Long. Biển Hồ có diện tích quy hoạnh khoảng chừng 2.590 km² trong mùa khô tới khoảng chừng 24.605 km² về mùa mưa. Đây là một đồng bằng đông dân, tương thích cho cấy lúa nước, tạo thành vùng đất TT Campuchia. Phần lớn ( khoảng chừng 75 % ) diện tích quy hoạnh quốc gia nằm ở cao độ dưới 100 mét so với mực nước biển, ngoại trừ dãy núi Cardamon ( điểm trên cao nhất là 1.771 m ), phần lê dài theo hướng bắc-nam về phía đông của nó là dãy Voi ( cao độ 500 – 1.000 m ) và dốc đá thuộc dãy núi Dangrek ( cao độ trung bình 500 m ) dọc theo biên giới phía bắc với Đất nước xinh đẹp Thái Lan .Khí hậu Campuchia cũng giống như khí hậu những nước Khu vực Đông Nam Á khác, bị chi phối bởi gió mùa. Khí hậu khô và khí ẩm rõ ràng theo mùa. Nhiệt độ xê dịch trong khoảng chừng 21 °C – 35 °C. Campuchia có những mùa mưa nhiệt đới gió mùa : gió tây nam từ Vịnh Vương Quốc của nụ cười / Ấn Độ Dương đi vào đất liền theo hướng hướng đông bắc mang theo hơi ẩm tạo thành những cơn mưa từ tháng 5 đến tháng 10, trong đó lượng mưa lớn nhất vào khoảng chừng tháng 9, tháng 10 ; gió đông bắc thổi theo hướng tây nam về phía biển trong mùa khô từ tháng 11 đến tháng 3, với thời kỳ ít mưa nhất là tháng 1, tháng 2. Theo Trung tâm Nghiên cứu Phát triển Quốc tế và Liên hợp quốc, Campuchia được xem là vương quốc dễ bị tổn thương nhất của Khu vực Đông Nam Á trước ảnh hưởng tác động của biến hóa khí hậu, cùng với Phillippines. Dân số nông thôn ven biển đặc biệt quan trọng có rủi ro tiềm ẩn cao hơn. Theo Thương Hội Cải cách Khí hậu Campuchia, thực trạng thiếu nước sạch, lũ lụt cực đoan, lở đất, mực nước biển dâng cao và những trận bão có năng lực phá hoại là mối chăm sóc đặc biệt quan trọng .

Campuchia có hai mùa rõ rệt. Mùa mưa, kéo dài từ tháng 5 đến tháng 10, có thể thấy nhiệt độ giảm xuống 22 °C (71,6 °F) và thường có độ ẩm cao. Mùa khô kéo dài từ tháng 11 đến tháng 4 khi nhiệt độ có thể tăng lên đến 40 °C (104 °F) vào khoảng tháng 4. Lũ lụt trầm trọng xảy ra vào năm 2001 và một lần nữa vào năm 2002, với mức độ ngập lụt gần như mỗi năm.

Xem thêm: Đầu số 039 là mạng gì? chuyển đổi từ số nào? Ý nghĩa sim 039

Campuchia cũng là vương quốc có nhiều loài động vật hoang dã quý và hiếm trên quốc tế sinh sống, điển hình nổi bật nhất là hổ, voi và bò tót khổng lồ. Rất nhiều loài đang đứng trước tai hại diệt chủng do nạn săn trộm và phá rừng .
Người nông dân CampuchiaVương quốc Campuchia đã bị tàn phá gần như trọn vẹn sau thời kỳ Polpot Khmer Đỏ, thành phố lớn nhất Phnompenh phục sinh từ một thành phố chết không một bóng người và được Phục hồi với vẻ huy hoàng như ngày này. Ảnh hưởng của cuộc chiến tranh nghiêm trọng hơn ở Nước Ta nên cho đến nay nền kinh tế tài chính vẫn còn nhiều điều chưa ổn, thực trạng tham nhũng lớn và pháp luật lỏng lẻo khiến cho quốc gia có nhiều điều cần phải xử lý. Tính đến năm năm nay, GDP của Campuchia đạt 19,368 tỷ USD, đứng thứ 113 quốc tế, đứng thứ 35 châu Á và đứng thứ 8 Khu vực Đông Nam Á .Sự tăng trưởng của nền kinh tế tài chính Campuchia bị chậm lại một cách đáng kể trong thời kỳ 1997 – 1998 vì khủng hoảng kinh tế trong khu vực, đấm đá bạo lực và xung đột chính trị. Đầu tư quốc tế và du lịch giảm mạnh. Trong năm 1999, năm tiên phong có được tự do thực sự trong vòng 30 năm, đã có những đổi khác trong cải cách kinh tế tài chính và tăng trưởng đạt được ở mức 5 %. Mặc dù bị lũ lụt, GDP tăng trưởng ở mức 5.0 % trong năm 2000, 6.3 % trong năm 2001 và 5.2 % trong năm 2002. Du lịch là ngành dịch vụ tăng trưởng mạnh nhất của Campuchia, với số hành khách tăng 34 % trong năm 2000 và 40 % trong năm 2001 trước sự kiện khủng bố 11 tháng 9 năm 2001 tại Mỹ. Mặc dù đạt được những sự tăng trưởng như vậy nhưng sự tăng trưởng dài hạn của nền kinh tế tài chính sau hàng chục năm cuộc chiến tranh vẫn là một thử thách to lớn. Dân cư thất học và thiếu những kỹ năng và kiến thức nghề nghiệp, đặc biệt quan trọng là ở vùng nông thôn nghèo nàn gần như là chưa có những điều kiện kèm theo thiết yếu của hạ tầng. Sự quan ngại về không không thay đổi chính trị và tệ nạn tham nhũng trong một bộ phận chính quyền sở tại làm chán nản những nhà đầu tư quốc tế và làm chậm trễ những khoản trợ giúp quốc tế. Chính quyền đang phải xử lý những yếu tố này với sự tương hỗ của những tổ chức triển khai song phương và đa phương. Campuchia bị Liên Hiệp Quốc xem là một trong những nước kém tăng trưởng nhất tại Châu Á Thái Bình Dương do mức thu nhập thấp, nguồn lực con người nghèo nàn và có nền kinh tế tài chính dễ bị tổn thương .Campuchia đã gia nhập tổ chức triển khai Tổ chức Thương mại Thế giới từ ngày 13 tháng 10 năm 2004 .

Dân cư và ngôn từ.

Campuchia là vương quốc thuần nhất về dân cư với hơn 90 % dân số là người Khmer và nói tiếng Khmer, ngôn từ chính thức. Số còn lại là người Việt, người Campuchia gốc Hoa, người Chàm và người Thượng sống tập trung chuyên sâu ở miền núi phía bắc và hướng đông bắc .Phật giáo Theravada hay còn gọi là Phật giáo nguyên thủy bị Khmer Đỏ tiêu diệt đã được hồi sinh là tôn giáo chính thức, với khoảng chừng 95 % dân số. Phật giáo Đại thừa Bắc tông hầu hết tập trung chuyên sâu trong hội đồng người Việt và người Hoa. Hồi giáo và đạo Bà la môn ở những hội đồng Chăm, Ki-tô giáo chiếm khoảng chừng 2 % dân số …Tiếng Pháp và tiếng Anh được nhiều người Campuchia sử dụng như thể ngôn từ thứ hai và thường thì là ngôn từ phải học trong những trường đại trà phổ thông và ĐH. Nó cũng được sử dụng liên tục trong chính quyền sở tại. Một số lớn tri thức mới của Campuchia được đào tạo và giảng dạy tại Nước Ta là một thuận tiện cho quan hệ kính tế, văn hóa truyền thống ba nước Đông Dương .Cuộc nội chiến và nạn diệt chủng dưới thời Khmer Đỏ có tác động ảnh hưởng mạnh đến cấu trúc dân số Campuchia. Độ tuổi trung bình là 20,6, với hơn 50 % dân cư trẻ hơn 25 tuổi. Tỷ lệ nam / nữ là 0.95, thấp nhất trong số những vương quốc tiểu khu vực sông Mê Kông [ 103 ]. Trong số người Campuchia độ tuổi hơn 65, tỷ suất nữ / nam là 1,6 : 1 .Bên cạnh đó tiếng Việt cũng được nói nhiều ở khu vực biên giới Nước Ta – Campuchia và vùng Tonlé Sap vì có nhiều người gốc Việt sinh sống tại những khu vực này hoặc người có cha hoặc mẹ là người Việt. Một trong những nguyên do khác là người Campuchia ở vùng này học tiếng Việt để tiếp xúc được với người Việt ở biên giới và để giao thương mua bán với người Việt .
Vương quốc Campuchia là một trong những khu vực du lịch mới và hẫp dẫn nhất trên quốc tế. Sau hơn 25 năm cô lập, Campuchia Open đón khách du lịch vào những năm đầu của thập niên 90 và lượng khách du lịch tăng lên qua từng nămNhững điểm du lịch mê hoặc nhất của Vương quốc Campuchia là đền Angkor Wat và những ngôi đền thuộc quần thể Angkor thuộc tỉnh Siem Reap, cũng như những khu vực văn hóa truyền thống hẫp dẫn thuộc Hà Nội Thủ Đô Phnom Penh và những bãi biển thuộc tỉnh Sihanoukville với không thiếu những dịch vụ thiết yếu như khách sạn, nhà hàng quán ăn, điểm đi dạo vui chơi và một số ít dịch vụ du lịch khác .Các điểm thăm quan khác hoàn toàn có thể phải kể đến vùng đồi núi thuộc tỉnh Ratanakiri và tỉnh Mondulkiri, những ngôi đền nằm khác biệt thuộc tỉnh Preah Viherd và Banteay Chhmar và những khu vực kinh tế tài chính quan trọng như Battambang, Kep và Kampot là những địa điểm mới được tò mò gần đây .Campuchia là vùng đất của những cái đẹp, những ngôi đền cổ kính thuộc quần thể Angkor, đền Bayon và sự sụp đổ của đế chế Khmer luôn mang dấu ấn của sự sang chảnh, hùng vĩ và chiếm vị trí TT trong những kỳ quan quốc tế – hoàn toàn có thể so sánh với Machu Picchu, Kim tự tháp Ai Cập hay Vạn lý trường thành. Nhưng sự hùng vĩ này lại trái ngược với Cánh đồng chết và kho lưu trữ bảo tàng diệt chủng Toul Sleng, cũng như trái ngược với những chứng tích lịch sử vẻ vang cận đại của Campuchia, thời hạn mà lực lượng Polpot và chính sách cực đoan Khmer Đỏ quản lý cuối những năm 1970, gây nên một trong những tội ác ghê rợn và tàn khốc nhất của thế kỷ XX .Ngày nay, người Khmer vốn chiếm 95 % dân số Campuchia đã tạo ra những ấn tượng sâu đậm cho khách du lịch, họ chính là những người thân thiện và niềm hạnh phúc nhất mà hành khách từng gặp. Nụ cười người Khmer có ở khắp nơi, như trong chuyện cổ tích và truyền thống lịch sử đậm đà truyền thống riêng của dân tộc bản địa này. Campuchia thế cho nên thật sự là vùng đất của sự tương phản : giữa ánh sáng và bóng tối, giữa những bản hùng ca và những thảm kịch, giữa sự quặn đau vô vọng và nguồn cảm hứng tương lai. Dường như đó là một đặc thù vô song của quốc gia Campuchia. Điều đó thôi thúc bất kỳ hành khách nào cũng khát khao một lần đặt chân lên mảnh đất này .Du lịch tại Campuchia tập trung chuyên sâu chia làm 5 vùng trọng điểm .
Odong
Kiến trúc của Campuchia hầu hết được biết đến nhờ vào những khu công trình được kiến thiết xây dựng từ thời Khmer cổ đại ( khoảng chừng cuối thế kỷ XII, đầu thế kỷ XIII ). Đạo Phật và tư duy lịch sử một thời có ảnh hưởng tác động lớn đến thẩm mỹ và nghệ thuật trang trí những khu công trình kiến trúc vĩ đại này .

Đặc trưng cơ bản của kiến trúc giai đoạn này là được xây dựng từ vật liệu gỗ, tre nứa hoặc rơm rạ và đá. Nhưng những gì còn lại ngày nay người ta có thể chiêm ngưỡng là các công trình bằng đá tảng như các bức tường thành, đường sá,… và các ngôi đền hoặc các con đường có những bao lơn tạc hình con rắn chín đầu, vươn cao 2–3m, xòe rộng phủ bóng xuống mặt đường. Còn hình thức chung của các ngôi đền là có đỉnh chóp nhọn, bốn mặt đền được chạm trổ các bức phù điêu miêu tả cuộc sống con người ở thế giới bên kia, hoặc cuộc sống hiện tại của người dân Campuchia bấy giờ, hay cuộc chiến với nước láng giềng vũ nữ dân gian (Ápsara) với thân hình mềm mại, cân đối đang múa khá uyển chuyển, và sự tham gia của cả những con khỉ, con ngựa trong sử thi Ramanaya của Ấn Độ.

Bên cạnh đó, hình thức khắc những ký tự hay số lượng cũng rất phổ cập ở khu công trình. Các ngôi đền thường có một cửa còn ở ba phía còn lại của đền cũng có cửa nhưng chỉ là giả, để tạo cảm xúc đối xứng cho ngôi đền. Công trình có tiếng nhất ở đây là ngôi đền Bayon với 200 khuôn mặt của thần Avalokitesvara ( một dạng của Quan Âm Bồ Tát ) .Chiêm ngưỡng những khu công trình này, ta không hề không khâm phục sức mạnh khác thường và bàn tay tài ba của những người dân Khmer cổ đại. Kiến trúc của Campuchia cũng có tác động ảnh hưởng lớn đến kiến trúc của Thailand và người Chăm của Nước Ta .
Nền văn hóa truyền thống Campuchia có lịch sử vẻ vang phong phú và đa dạng phong phú trải qua nhiều thế kỷ và chịu ảnh hưởng tác động nặng của Ấn Độ. Nền văn hóa truyền thống Campuchia cũng gây tác động ảnh hưởng mạnh lên xứ sở của những nụ cười thân thiện, Lào và ngược lại. Trong lịch sử dân tộc Campuchia, tôn giáo có vai trò lớn trong những hoạt động giải trí văn hóa truyền thống. Trải qua gần 2000 năm, người dân Campuchia đã tăng trưởng một tín ngưỡng Khmer độc lạ với những tín ngưỡng hỗn hợp gồm tín ngưỡng thuyết vật linh địa phương và những tôn giáo Ấn Độ như Phật giáo và Hindu giáo .
Amok CampuchiaẨm thực Campuchia, cũng như thói quen nhà hàng của nhiều dân tộc bản địa thuộc nền văn minh lúa nước trong khu vực châu Á, cho thấy những đặc thù riêng không liên quan gì đến nhau. Người dân Campuchia có thói quen ăn gạo tẻ và ăn nhiều cá hơn thịt. Vào những ngày lễ tết, nông thôn cũng như thành thị đều có gói bánh tét, bánh ít. Phần lớn trong mỗi mái ấm gia đình đều có mắm bồ hóc để ăn quanh năm .Ẩm thực Campuchia ảnh hưởng tác động phong thái can đảm và mạnh mẽ của Ấn Độ và Trung Quốc, hầu hết những món ăn có vị lạt, ngọt và béo. Món ăn Ấn Độ tìm thấy hầu hết ở những gia vị được dùng đa phần là cay như sa tế, ớt, tiêu, nhục, hồi v.v. Món ăn Trung Quốc được tìm thấy nhiều với vị lạt và khá béo, nhiều dầu mỡ nhất là mang phong thái nhà hàng vùng Tứ Xuyên .
Dàn nhạc ngũ âm và những nhạc cụ truyền thống lịch sử tạo ra những tác phẩm độc lạ mang đậm phong thái giống Xứ sở nụ cười Thái Lan và Lào tương tự như nhau .
Nổi tiếng nhất là thể loại trường ca Riêm kê là thể loại sáng tác bằng thơ ca dân gian dài hàng vạn câu. Cốt truyện đa phần vay mượn từ sử thi Ramayana của Ấn Độ .

Những đợt nghỉ lễ chính.

Người Campuchia cũng giống như những vương quốc khác đều sử dụng Tây lịch. Tuy nhiên, trừ một số ít ngày lễ hội của người Khmer, họ sử dụng lịch Campuchia như ngày lễ Tết, lễ nhập điền hay lễ cầu hôn. Lịch Khmer hoàn toàn có thể sớm hay muộn hơn lịch Tây tùy vào thời gian của năm. Sự giao thoa về văn hóa truyền thống và dân cư khiến cho một số ít đợt nghỉ lễ của Campuchia có thêm một số ít đợt nghỉ lễ như Tết Nước Ta và Trung Quốc, tết Đoan Ngọ, …
Tỷ lệ biết chữ ở Campuchia khoảng chừng 77,2 %, trong đó tỷ suất nam biết chữ cao hơn nữ và thành thị cao hơn nông thôn .Trong thời kỳ Khmer Đỏ thống trị, giáo dục Campuchia bị tàn phá nặng nề và lúc bấy giờ đang từng bước được hồi sinh .

Tôn giáo tại Campuchia ( 2010 ) [ 104 ]

Phật giáo (96.9%)

Hồi giáo (2.0%)

Tín ngưỡng (0.6%)

Công giáo Roma (0.4%)

Không tôn giáo (0.2%)

Phật giáo Nguyên thủy là tôn giáo chính thức của Campuchia, được thực hành thực tế bởi hơn 95 % dân số. Phật giáo là tôn giáo phổ cập và tăng trưởng can đảm và mạnh mẽ trong tổng thể những tỉnh, với ước tính khoảng chừng 4.392 đền thờ, tu viện trong cả nước. [ 105 ] Phần lớn sắc tộc Khmer theo đạo Phật, và có những hiệp hội thân thiện giữa Phật giáo, truyền thống lịch sử văn hóa truyền thống và đời sống hằng ngày. Tuân thủ Đạo Phật thường được xem là truyền thống dân tộc bản địa và văn hóa truyền thống của quốc gia. Tôn giáo ở Campuchia, trong đó có Phật giáo, đã bị đàn áp bởi chính sách Khmer Đỏ trong thời hạn cuối những năm 1970 nhưng kể từ khi chính sách này bị lật đổ, Phật giáo đã hồi sinh trở lại trên quốc gia này .Hồi giáo là tôn giáo của hầu hết người Chăm và người Mã Lai thiểu số ở Campuchia. Đa số là người Hồi giáo Sunni và tập trung chuyên sâu đông ở tỉnh Kampong Cham. Hiện nay có hơn 250.000 người Hồi giáo trong nước .1 % dân số Campuchia được xác lập là Kitô hữu, trong đó Công giáo Rôma tạo thành nhóm lớn nhất tiếp theo là hội đồng Tin Lành. Hiện nay có 20.000 người Công giáo tại Campuchia, chiếm 0,15 % tổng dân số. Các nhánh Kitô giáo khác gồm có Baptist, Liên minh Kitô giáo và truyền giáo, Phong trào Giám Lý, Nhân chứng Giê-hô-va, Phong trào Ngũ Tuần, và Giáo hội Các Thánh hữu Ngày sau của Chúa Giêsu Kitô. [ 106 ]Phật giáo Đại thừa là tôn giáo của hầu hết Hoa kiều và Việt kiều tại Campuchia. Các yếu tố của thực hành thực tế tôn giáo khác, ví dụ điển hình như việc tôn kính những anh hùng dân gian và tổ tiên, Khổng giáo và Đạo giáo tích hợp với Phật giáo Trung Quốc cũng được thực hành thực tế .

Trước chế độ Khmer Đỏ, có 73.164 tín đồ đạo Cao Đài ở Campuchia, trong đó Việt kiều chiếm 64.954 người và số người Campuchia là 8210 người.[107] Hiện nay, chỉ còn khoảng 2.000 tín đồ Cao Đài ở Campuchia tập trung ở thủ đô Phnom Penh với một Thánh thất Cao Đài.[108]

Xem thêm: 0225 là mã vùng ở đâu? Đầu số 0225 là mạng gì? – Edanhba