Khi đàm đạo về những nguyên tắc của mạng lưới hệ thống, tôi xác lập thành công xuất sắc, tăng trưởng, và niềm hạnh phúc như những đặc tính trội. Tôi cũng chứng minh và khẳng định rằng, để chớp lấy được những đặc tính trội, tất cả chúng ta cần hiểu được tiến trình hình thành nên chúng. Tôi đã nói rằng lựa chọn ý niệm một năng lực và mong ước tạo dựng tương lai và năng lực là phương tiện đi lại tiềm năng để trấn áp, tác động ảnh hưởng và nhận thức đúng những thông số kỹ thuật ảnh hưởng tác động đến sự sống sót của mạng lưới hệ thống .
Tuy nhiên, những thông số kỹ thuật cùng tạo dựng tương lai được hình thành dựa trên những tương tác của năm chiều kích của một mạng lưới hệ thống xã hội. Năm chiều kích này, theo kinh nghiệm tay nghề của tôi, hình thành một tập hợp bao hàm tổng lực những biến số mà nó hoàn toàn có thể cùng góp thêm phần miêu tả tổ chức triển khai trong tổng thể và toàn diện của nó .

• Việc sản sinh và phân phối của cải, hay sản xuất những hàng hóa và dịch vụ cần thiết và phân phối chúng công bằng.
• Việc sản sinh và phổ biến sự thật, hay thông tin, tri thức và sự hiểu biết.
• Việc sáng tạo và phổ biến cái đẹp, khía cạnh cảm xúc của sự tồn tại, sự có ý nghĩa và sự kích thích của cái được thực hiện của trong và chính nó.
• Việc hình thành và thể chế hóa các giá trị nhằm mục đích điều tiết và duy trì các mối quan hệ cá nhân: sự hợp tác, sự liên kết, cạnh tranh và xung đột.
• Phát triển và tái lập quyền lực, các vấn đề về tính hợp pháp, quyền hạn và trách nhiệm hay, nói chung, khái niệm về quản trị.

Trong lịch sử, việc xác định các chiều kích của hệ xã hội mang cả tính phản ứng (phản ứng trước một số vấn đề đã biết trong đời sống xã hội) lẫn tính chủ động (đạt đến cái thiện tối hậu). Về phương diện phản ứng, năm chiều kích của các hệ xã hội tương ứng với năm lĩnh vực vấn đề chính phải đối mặt trong lịch sử của tất cả các xã hội loài người: kinh tế, khoa học, mỹ học, đạo đức và chính trị.

Mặc dù 1 số ít nhà tư tưởng xã hội xuất chúng đã mặc nhiên xem xét nhiều chiều kích trong những nghiên cứu và phân tích của mình, phần nhiều họ đã chọn một chiều kích độc nhất và, không có gì kinh ngạc, khi một công dụng tách biệt trở thành nguyên do chính của toàn bộ những hiện tượng kỳ lạ xã hội. Marx, ví dụ điển hình, xem xét kinh tế tài chính, về phương pháp sản xuất, như một nguyên do tiềm ẩn của những hiện thực xã hội. Nhưng với Weber, quyền lực tối cao, được tương hỗ bởi những khái niệm về quyền hạn và tính hợp pháp, lại có vẻ như là yếu tố chính. Bagdanov đã sử dụng tri thức nhưng nguyên tắc tổ chức triển khai của xã hội. Trong khi đó, những nhà tư tưởng tôn giáo đã đặt những giá trị là cốt lõi của mọi yếu tố .
Từ phía tính dữ thế chủ động, Ackoff, trong tranh luận của mình về những mạng lưới hệ thống tìm kiếm sáng tạo độc đáo, xác lập bốn mô hình hoạt động giải trí xã hội cần về mặt cá thể và đủ về mặt tập thể đưa để đạt tới sáng tạo độc đáo về sự toàn quyền : theo đuổi thực sự ( công dụng khoa học ), sự không thiếu ( tính năng kinh tế tài chính ), cái tốt ( tính năng đạo đức – ý thức ), và cái đẹp ( công dụng thẩm mỹ và nghệ thuật ) .
Đến từ một nền văn hóa truyền thống khác, tôi đã có một cái nhìn độc lạ. Ngoài tri thức, của cải và giá trị tôi đã thêm vào quyền lực tối cao, đặc biệt quan trọng hơn nữa là quyền lực tối cao để triển khai ( sự tự do và có năng lực lựa chọn ) như thể một công dụng quan trọng của những mạng lưới hệ thống xã hội. Thật đáng kinh ngạc, tôi đã bỏ lỡ khái niệm về thẩm mỹ và nghệ thuật như một chiều kích riêng không liên quan gì đến nhau. Khi tôi gặp Ackoff, khoảng chừng 31 năm trước đây, chúng tôi đã tranh cãi về yếu tố này trong nhiều ngày, cho đến khi ông ta quyết định hành động rằng tôi cần một bài giảng tốt về chủ đề nay. Đó là bài giảng về cái đẹp, và tôi đã nhận thức rằng tôi đã thiếu vắng khái niệm về cái đẹp cùng nguyên do đúng mực như Ackoff đã bỏ lỡ khái niệm về quyền lực tối cao .
Suy nghĩ từ đáy lòng mình, tôi coi cái đẹp là sức sống định hình nên đời sống. Cái đẹp so với tôi là một chỉnh thể, hay một đặc tính trội. Mặt khác, hiện tượng kỳ lạ lựa chọn đã là một mối chăm sóc chính yếu của Ackoff. Ông đã thấy năng lực thỏa mãn nhu cầu những nhu yếu và mong ước về thực chất tương tự với năng lực. Khả năng với Ackoff là yếu tố quyền lực tối cao để thực thi ( để phân biệt với quyền lực tối cao phủ quyết, là quyền lực tối cao thống trị ) và đặc tính trội của cái toàn diện và tổng thể. Có lẽ đó là một thực sự cũng giống như kiểu loài cá không phân biệt được rằng một thứ gì đó được gọi là nước sống sót .
Xem xét lại khái niệm của Aristotle về “ đời sống tốt ”, việc mưu cầu niềm hạnh phúc, và sự phối hợp phức tạp của ông xác lập những yếu tố thiết yếu để có được một đời sống tốt ( Adler, 1978 ), xác nhận chứng minh và khẳng định trước đây của tôi rằng những chiều kích trên hoàn toàn có thể hình thành một tập hợp toàn diện và tổng thể và cùng nhau xác lập một chỉnh thể .
Song song với năm chiều kích của chúng tôi về quyền lực tối cao, của cải, tri thức, cái đẹp và giá trị là sự tích hợp của Aristotle về tự do cho lựa chọn và sự chủ tâm trong việc thực thi những lựa chọn ; luận bàn của ông về sức khỏe thể chất, sức sống, và sức mạnh thể chết dưới chủ đề của cải ; lập luận thâm thúy về nhu yếu hiểu biết và kỹ năng và kiến thức tư duy ; chứng minh và khẳng định rằng đời sống không có tình yêu là đời sống không đáng sống ; và, sau cuối, là khái niệm tuyệt vời về những đức hạnh của ý thức ( những thói quen tốt của việc lựa chọn đúng ) .
Trong một toàn cảnh khác, vào lúc 2000 năm sau, John Dewey ( 1989 ), một nhà triết học nổi tiếng người Mỹ, khi bàn luận về tự do và văn hóa truyền thống, đề cập một cách rõ ràng đến những tình hình về chính trị, kinh tế tài chính, khoa học, nghệ thuật và thẩm mỹ và đạo đức như những yếu tố cơ bản cảu văn hóa truyền thống mà nó xác lập thực trạng xã hội. Tất nhiên, khái niệm về thẩm mỹ và nghệ thuật của Dewey bao hàm cả khoanh vùng phạm vi xúc cảm. Và trong toàn cảnh này, ông đã lập luận một cách thuyết phục rằng xúc cảm có hiệu lực hiện hành hơn là lý trí trong việc định hình nhận thức công cộng .
Nhận thức năm chiều kích này như một tập hợp hoàn hảo, không như thông lệ thực tiễn, không có nghĩa là cô lập mỗi chiều kích để nó hoàn toàn có thể được nghiên cứu và phân tích một cách riêng không liên quan gì đến nhau. Thay vào đó, nó nhấn mạnh vấn đề đến những tương tác giữa những chiều kích. Điều này thực sự khả thi để sử dụng bất kể bốn trong những chiều kích trên để lý giải phần nào những đặc tính của chiều kích thứ năm. Chẳng hạn, quyền lực tối cao, như năng lực để triển khai, hoàn toàn có thể được xác lập rõ theo chiều kích của của cải, tri thức, cái đẹp ( uy tín ), và giá trị ( truyền thống cuội nguồn ). Mỗi chiều kích hoàn toàn có thể là nguồn của quyền lực tối cao. Tuy nhiên, tất cả chúng ta cũng cần nhận rõ tầm quan trọng của quyền lực tối cao trong tiến trình quyết định hành động và với tính cách là một yếu tố tổ chức triển khai cơ bản của xã hội .

Mục đích chính của chúng tôi ở đây, đó là, khám phám những tác động thực tiễn của năm chiều kích này trong việc thiết kế các tiến trình kinh doanh. Sơ đồ dưới đây (hình 3.1) mô tả những mối liên hệ giữa quyền lực, tri thức, cái đẹp và giá trị (các tiến trình tổ chức) với thông lượng [throughput] (sản sinh và phân phối của cải).

Chức năng chính của một hoạt động giải trí kinh doanh thương mại, tất yếu, là sản xuất một thông lượng – đó là, theo nghĩa thường thì, sản sinh và phân phối củ cải. Trong toàn cảnh này, thông lượng xác lập làm thế nào đầu ra của tổ chức triển khai được tạo ra. Đó là hiệu suất cao của quy trình này mà hiệu quả sau cuối trong mối bận tâm của kinh doanh thương mại về thành công xuất sắc hay thất bại. Tuy nhiên, một thông lượng hiệu suất cao không hề được phong cách thiết kế một cách độc lập với tiến trình tổ chức triển khai mà nó phân phối một nền tảng và hạ tầng cho những hoạt động giải trí của nó .
Phương pháp tiếp cận toàn diện và tổng thể yên cầu những nhà phong cách thiết kế xác lập một cách rõ ràng những thông số kỹ thuật của những tiểu mạng lưới hệ thống và hiểu được ý nghĩa về hành vi của những phong cách thiết kế khác nhau. Lý thuyết mạng lưới hệ thống về tổ chức triển khai cho rằng những cản trở lớn trong việc tăng trưởng những hệ đa trí tuệ là những tác dụng của một sự cố trong một hay toàn bộ năm chiều kích của những mạng lưới hệ thống xã hội .
Các thông số kỹ thuật và đặc tính cho việc phong cách thiết kế những tiến trình của tổ chức triển khai được xác lập cơ bản bởi những giả định và yên cầu của nền văn hóa truyền thống chi phối hay những quy mô được sử dụng cho từng tổ chức triển khai. Bốn tiến trình tổ chức triển khai được khuynh hướng bởi rất nhiều sự phụ thuộc vào và giá trị. Cùng nhau, chúng xác lập những thuộc tính quan trọng của văn hóa truyền thống tổ chức triển khai. Thường thì, những thuộc tính này được tạo ra một cách mặc định hơn là được phong cách thiết kế ra. Xa hơn nữa, dù thế nào, chúng vẫn giữ nguyên vẹn trong suốt những thăng trầm của sự biến hóa về công nghệ tiên tiến .
Tiến trình thông lượng, mặt khác, được xu thế bởi công nghệ tiên tiến. Chúng xác lập một cách rõ ràng làm thế nào đầu ra của một tổ chức triển khai được tạo ra trong toàn cảnh của công nghệ tiên tiến hiện có. Được phong cách thiết kế duy nhất cho mỗi đầu ra, những tiến trình thông lượng hoàn toàn có thể thuận tiện biến hóa và nâng cấp cải tiến liên tục .
Bởi những thông lượng được phong cách thiết kế lại liên tục, chúng luôn luôn có một năng lực xác nhận rằng những phong cách thiết kế thông lượng thế hệ mới sẽ trở nên không thích hợp với những tiến trình tổ chức triển khai truyền thống cuội nguồn hiện có. Đây đã là nguyên do đa phần của những thất bại, đã được tận mắt chứng kiến, trong hầu hết những nỗ lực tái cấu trúc trong thời hạn gần đây. Một tiến trình thông lượng được tái thiết kế không hề được triển khai một cách hiệu suất cao mà không chăm sóc thích đáng đến những năng lực thích hợp của nó với trật tự hiện tồn và những tiến trình tổ chức triển khai hiện có .
Phần còn lại của bài này sẽ mày mò những nguyên tắc hoạt động giải trí và những yếu tố cơ bản của mạng lưới hệ thống thông lượng, sau đó tranh luận những yếu tố cơ bản của những tiến trình tổ chức triển khai theo trình tự sau :

1. Thành viên
2. Hệ thống quyết định
3. Quản trị xung đột
4. Học tập và kiểm soát

(còn tiếp) 

Dịch và hiệu đính : T.Giang – SCDRC
Nguồn tìm hiểu thêm : Jamshid Gharajedaghi – Tư duy mạng lưới hệ thống, quản trị hỗn độn và phức tạp – NXB KHXH 2005 và Jamshid Gharajedaghi – Managing Chaos and Complexity : A Platform for Designing Business Architecture – Elsevier 2006.