Sưu dịch, công dịch hay lao dịch là một loại thuế thân nhưng không nộp bằng hiện kim hay phẩm vật mà nộp bằng sức lao động. Sưu dịch dùng thực hiện những công trình công ích nhưng cũng khi bị lạm dụng để xây cất theo sở thích của chính quyền.
Nội dung chính
Nước Ta
Sưu dịch ít ra từ thập niên 1660 thời Hậu Lê là do những quan phủ, quan huyện ấn định rồi bố cáo đến những làng xã. Hương chức địa phương thì chiếu theo đó phân chia cho dân làng. Chính quyền dùng sưu dịch để đắp đường sá và kiến thiết xây dựng thành lũy. [ 1 ] Dân có hộ tịch trong làng đều phải chịu sưu dịch của làng trừ phi những chức sắc .
Nhà Nguyễn
nhỏ | phải | Vạn Niên Cơ Sưu dịch thời nhà Nguyễn không có hạn định mà tùy theo nhu yếu của chính quyền sở tại. Khi vua Gia Long thống nhất quốc gia thì việc đắp đường, chạy tin trạm xá trên con đường Cái Quan, cùng kiến thiết những thành trì đều lấy sưu dịch để phục dịch và phân phối vật tư. [ 2 ] Giàu nghèo đều phải gia công. Vụ thiết kế Vạn Niên Cơ triều Tự Đức là một trường hợp triều đình dùng sưu dịch đáp ứng sức lao động và châm ngòi cho loạn Chày Vôi ở Kinh thành .
Thời Pháp thuộc
Sau khi người Pháp xâm chiếm Nam Kỳ thì lệ sưu dịch vô hạn định (tiếng Pháp: grande corvée) bị bãi bỏ năm 1881. Họ chỉ giữ petite corvée lấy năm ngày sưu dịch là tối đa mỗi năm để cung ứng lao động công ích trong làng. Dân làng có thể thế bằng tiền để làng thuê người khác làm thay.[3]
Bạn đang đọc: Sưu dịch – Là gì Wiki
Ở Trung Kỳ và Bắc Kỳ thì sưu dịch vẫn theo phép cổ. nhà nước Bảo hộ ở Bắc Kỳ năm 1886 mới ấn định 48 ngày sưu dịch là tối đa mỗi năm. Trung Kỳ thì năm 1889 cũng theo đó hạn chế 48 ngày. [ 3 ] Trong 48 ngày đó thì làng xã lấy bốn ngày ; 44 ngày còn lại phải đáp ứng cho chính quyền sở tại Bảo hộ .Năm 1897 Toàn quyền Đông Dương Paul Doumer ký nghị định giảm sưu dịch xuống thành 30 ngày mỗi năm nhưng 30 ngày đó lại chia thành ba hạng : [ 4 ]
- 10 ngày phải nộp bằng tiền với giá 0,10 đồng bạc Đông Dương/ngày, tức một đồng
- 10 ngày lao động bắt buộc, và
- 10 ngày có thể chuộc bằng tiền.
Những năm tiếp nối chính quyền sở tại Đông Pháp tăng dần số lượng tiền phải nộp và giảm số ngày lao động nhưng dân quê không đam được nên sang đầu thế kỷ XX xảy ra vụ Trung Kỳ dân biến chống lại hà lạm trưng thu thuế khóa .
Năm 1918 Trung Kỳ xóa bỏ sưu dịch. Ở Bắc Kỳ thì năm 1920 mới hoàn toàn bãi bỏ sưu dịch.[3]
Xem thêm: Hướng dẫn và ví dụ String trong Python
Việt Nam Dân chủ Cộng hòa
Sưu dịch được hồi sinh sau Chiến tranh quốc tế thứ hai và người trốn sưu dịch phải chịu hình luật. [ 5 ] Trong đại chiến Kháng Pháp, chính quyền sở tại ra thông tư ấn định thời hạn người dân phải canh tác cây lương thực hoặc vận chuyển quân cụ hay quân nhu ra mặt trận. [ 6 ]Ngoài ra ” Nghĩa vụ dân công ” vào những thập niên 1950, [ 7 ] 1960 đắp đê [ 8 ] cũng là một dạng sưu dịch, pháp luật là 30 ngày mỗi năm, [ 9 ] nam từ 18 đến 50 tuổi, nữ từ 18 đến 45 tuổi. [ 10 ]
Nước Ta Cộng hòa
Thời Đệ Nhất Cộng hòa, việc xây cất đường sá, đào giếng, khai mương ở các Khu Trù mật[11] và Ấp Chiến lược[12] đều theo dạng sưu dịch.
Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Nước Ta
Cuối thế kỷ XX sang thế kỷ XXI Nước Ta duy trì sưu dịch với tên ” nghĩa vụ và trách nhiệm lao động ” hay ” nghĩa vụ và trách nhiệm dân công “. Nhà nước lao lý công dân phái nam từ 18 đến 45 tuổi, nữ từ 18 đến 35 tuổi, phải chịu 10 ngày mỗi năm. [ 13 ]
Tham khảo
- Duncanson, Dennis. Government and Revolution in Vietnam. New York: Oxford University Press, 1968.
- Trần Gia Phụng. Trung Kỳ Dân biến 1908. Toronto: Nhà xuất bản Non Nước, 2008.
Chú thích
Template : Sơ khai Trung QuốcThể loại : Thuế Thể loại : Lịch sử Trung Quốc Thể loại : Lịch sử kinh tế Thể loại : Lịch sử châu Âu Thể loại : Lao động cưỡng bức
Source: http://139.180.218.5
Category: Thuật ngữ đời thường