Nhạc chế (hay nhạc nhại lại; tiếng Anh: parody music hay musical parody) là việc thay đổi một phần hoặc toàn bộ lời bài hát hiện tại (thường là nổi tiếng), hoặc sao chép phong cách đặc biệt của một nhà soạn nhạc hoặc nghệ sĩ, hoặc thậm chí là một phong cách âm nhạc chung.

Nhạc chế sống sót trong đời sống xã hội như một dạng văn nghệ dân gian, cũng tương tự như như chuyện tiếu lâm, hầu hết là truyền khẩu, giúp mọi người vui chơi vui tươi trong khoanh vùng phạm vi từng hội đồng nhỏ hẹp. Những ca khúc chế lời trên trong thực tiễn rất có sức hút so với người nghe, nhất là khi nội dung lời ca có tính vui nhộn, gắn với một sự kiện nào đó mà dư luận đang rất chăm sóc .

Nhạc chế bắt nguồn từ chữ Latin parodia sau thời cổ điển, xuất phát từ tiếng Hy Lạp παρῳδία, một bài thơ hoặc bài hát burlesque. Tuy nhiên, trong bối cảnh âm nhạc châu Âu, yếu tố “burlesque” đã không được áp dụng lần đầu tiên.

Nhạc chế đã có từ năm 1965, lấy ý tưởng từ bộ tiểu thuyết Ỷ Thiên Đồ Long ký của nhà văn Kim Dung, Nhà xuất bản Văn học đã được dịch tác phẩm này ra với tựa đề Cô gái Đồ Long. Ngày Tết, người Sài Gòn thường chơi bầu cua cá cọp để lấy may. Vậy là một ai đó đã chế ra một câu hát khá vui theo giai điệu một bài tình ca của một nhạc sĩ viết trước đó. Nhạc chế cũng được phổ biến rộng rãi đến độ đi vào một con hẻm nào có người chơi bầu cua là cũng nghe được thiếu nhi hát. Nhạc chế tồn tại cũng có hình thức giống như cải biên đồng dao hay viết lời mới cho dân ca. Từ khi có Internet thì nhạc chế phát triển rầm rộ hơn.[1]

Nhạc chế phần nhiều có nội dung mang tính hài hước nên hầu hết những nghệ sĩ hài đều “lận lưng” những ca khúc được chế lại lời hài hước để chọc cười khán giả. Từ sân khấu, nhạc chế xuất hiện trong nhiều chương trình hài phát sóng trên các đài truyền hình như: Gặp nhau cuối năm, Ơn giời, cậu đây rồi!, Bí mật đêm Chủ Nhật,…[2]

Ví dụ minh họa.

Đầu năm 2010, một số mạng xã hội xuất hiện bài hát Khúc hát bia Hà Nội: “Ơi con sông bia…”, được chế từ bài Khúc hát sông quê của nhạc sĩ Nguyễn Trọng Tạo.

Vào ngày 26 tháng 7 năm 2015, Nghệ sĩ Chí Tài biểu diễn bằng những lời chế hài hước trong chương trình Bí mật đêm Chủ Nhật: “Cô Lan tóc mái ngang/ Dáng cô không đụng hàng…” dựa trên nền nhạc bài hát Sáu mươi năm cuộc đời (Y Vân).

Hiện nay các chương trình truyền hình cũng thường xuyên chế lại nhiều bài hát của Việt Nam và nước ngoài bằng cách viết lại lời cho mục đích kể chuyện, đặc biệt là Gặp nhau cuối năm. Nhiều màn trình diễn sau đó trở thành những hiện tượng Internet. Các bản nhạc chế quốc tế bao gồm: “Triệu đóa hồng” (Alla Pugacheva), “…Baby One More Time” (Britney Spears), “Money Money Money” (ABBA), I Have a Dream (ABBA), “Un-Break My Heart” (Toni Braxton), Gangnam Style (Psy)… và ở Việt Nam gồm hầu hết các bài hát trữ tình, dân ca, nhạc đỏ, nhạc trẻ,…

Vấn đề bản quyền.

Việc chế lời những bản nhạc khét tiếng của Nước Ta lẫn ngoại bang đã trở thành ” mốt ” không chỉ ở quốc tế hài mà còn cả tên bài hát. Về cơ bản, nhạc chế đã vi phạm bản quyền. Tuy nhiên, khi Open dưới hình thức tiếp thị quảng cáo có chủ đích, thì nhạc chế trực tiếp ảnh hưởng tác động đến nguyên gốc. Hầu hết những ca khúc chế lời đều không xin phép tác giả. Tất cả những bản nhạc chế phạm pháp được sử dụng khai thác với mục tiêu kinh doanh thương mại hay không kinh doanh thương mại trên những trang mạng như YouTube, nghe nhạc trực tuyến đang hoạt động giải trí hợp pháp kể cả việc trình diễn trong những tiết mục tấu hài trên sân khấu, trong những chương trình truyền hình đã và đang phát sóng đều được xác lập là hành vi xâm phạm quyền tác giả được lao lý tại điều 28 Luật Sở hữu trí tuệ. Những đoạn quảng cáo thường sử dụng những ca khúc nổi tiếng để làm nhạc nền, nhạc hiệu, người sử dụng phải xin phép tác giả và sử dụng sau khi đã đóng tiền tác quyền vừa đủ .

Source: http://139.180.218.5
Category: Nhạc chế