Lớp:             
52b-Biotech

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC TỰ NHIÊN – KHOA
SINH HỌC

     I.           
Một số vấn đề cần làm rõ

1.  
Phong kiến

a)   
Khái niệm

Về mặt thuật ngữ, chế độ
phong kiến (phong tước, kiến địa)
là một từ gốc Hán-Việt: 封建, xuất phát từ hệ tư tưởng chính trị thời Tây Chu, Trung Quốc. Vào thời
này, vua Chu ra chế độ đem đất đai phong cho
bà con để kiến lập các nước chư hầu gọi là “phong kiến thân thích”.
Do chế độ này giống chế độ phong đất cho bồi thần ở Châu Âu nên người
ta đã dùng chữ “phong kiến” để dịch chữ féodalité từ tiếng
Pháp. Tuy vậy cả hai chữ này chỉ mới phản ánh hình thức phân phong đất đai chứ
chưa phản ánh bản chất của chế độ đó. Trong các ngôn ngữ châu Âu, féodalité
bắt nguồn từ chữ feod trong tiếng Latinh nghĩa
là “lãnh địa cha truyền con nối”.

b)   
Đặc điểm chế độ phong kiến

• Giai cấp địa chủ phong kiến nắm quyền sở hữu phần đông ruộng đất ( gồm cả chiếm hữu tư nhân và chiếm hữu nhà nước ) và triển khai bóc lột địa tô ( dưới nhiều hình thức : tô lao dịch, tô mẫu sản phẩm, tô tiền hay những hình thức phối hợp ) so với nông dân không có hay có ít ruộng đất ( dưới những hình thức và mức độ chịu ràng buộc khác nhau ) .

• Xã hội phân hoá thành những giai cấp và đẳng cấp khác nhau.

• Hệ thống chính trị có thể là phân quyền cát cứ hay tập quyền theo chính thể quân chủ.

• Cơ sở kinh tế chủ yếu là nông nghiệp dựa trên sản xuất nhỏ của nông dân.

Phong kiến phản ánh hình thức truyền nối và chiếm hữu đất đai của chế độ quân chủ thời xưa, trong thời quân chủ chuyên chế. Trong nhiều trường hợp, những thời kỳ quân chủ trước kia cũng được gọi là thời kỳ phong kiến. Tuy nhiên, trong thời hiện tại, thể chế về chế độ quân chủ thời nay là chế độ quân chủ lập hiến, do đó phong kiến chỉ phản ánh một quá trình, một thời kỳ của chế độ quân chủ .

c)    
Phong kiến châu Á và
phong kiến châu Âu

Trong từng nước và từng khu vực, chính sách phong kiến mang những đặc thù riêng của những mô hình khác nhau. Do đó trong vài thập kỷ gần đây, những nhà sử học và những nhà nghiên cứu có những ý niệm rất khác nhau về chính sách phong kiến. Chính thế cho nên, đã có những cuộc tranh luận về những đặc thù cũng như sự sống sót của chính sách phong kiến ở nhiều nước, nhất là ở phương Đông .

• Tại phương Tây (châu Âu), đặc điểm cơ bản của chế độ phong kiến là kinh tế lãnh địa, giai cấp lãnh chúa và nông nô, hệ thống đẳng cấp dựa trên quan hệ lãnh chúa – chư hầu, tình trạng cát cứ kéo dài.

  Việc phân phong đất đai cũng gắn liền với phương pháp bóc lột dựa trên địa tô của chủ đất : những người được phong đất sẽ trở thành những chủ đất, những vùng đất được phong sẽ trở thành lãnh địa của riêng người đó ( lãnh chúa ). Nông dân trồng trọt, chăn nuôi trên mảnh đất phải đóng thuế đất ( địa tô ) cho lãnh chúa

• Tại phương Đông, kinh tế lãnh địa và quan hệ lãnh chúa – nông nô không phát triển, chế độ quân chủ tập quyền ra đời sớm và tồn tại lâu dài, bên cạnh sở hữu tư nhân còn có sở hữu nhà nước về ruộng đất, kinh tế địa chủ với quan hệ địa chủ – tá điền chiếm ưu thế.

  Vua chúa hiếm khi phong đất cho những quan lại mà chỉ phong chức tước, thưởng bổng lộc, nếu có phong đất thường phong trong một đời hoặc với diện tích quy hoạnh nhỏ. Việc làm này nhằm mục đích giúp vua luôn ” giữ chân ” những quan lại bên mình và duy trì được sự trấn áp so với những quan, hạn chế sự hình thành những ông ” vua con ” trong lãnh địa được phân phong .

Sự độc lạ giữa phương Tây và phương Đông nhiều đến mức độ làm cho một số ít nhà sử học tỏ ý hoài nghi hoặc phủ nhận sự sống sót của chính sách phong kiến ở phương Đông .

2.    Thuộc địa

Trong chính trị và lịch sử, thuộc
địa là một vùng lãnh thổ chịu sự cai trị trực tiếp về chính trị của một quốc gia khác.
Trong thời kỳ cổ đại, các thành bang thường có xu hướng tìm cho mình các
thuộc địa riêng. Một số thuộc địa trong lịch sử từng là một hay nhiều quốc gia,
trong khi một số khác là những vùng địa hạt không xác định được thời điểm hình
thành quốc gia hay không
phải là một quốc gia. Quốc gia hay đế chế sở hữu thuộc địa được gọi là mẫu
quốc, đây cũng là tên thường được người dân của thuộc địa hay gọi. Trong thời Hy
Lạp cổ đại, thành phố sở hữu một thuộc địa được gọi là thủ phủ của
đế chế chịu sự ảnh hưởng chính trị của chính nó. Ngày nay, những thuật ngữ
tương đương như lãnh thổ phụ thuộc hay vùng phụ thuộc thường hay được dùng để chỉ
những lãnh thổ chịu sự ảnh hưởng chính trị của nước khác.

Những người có nguồn gốc từ một mẫu quốc cư trú và thao tác tại thuộc địa của nước đó được gọi là thực dân .
Thuộc địa khác với vương quốc bù nhìn hay nước chư hầu vì thuộc địa không độc lập nên không có đại diện thay mặt quốc tế, và những chức trách cao nhất đều chịu sự chỉ huy trực tiếp từ mẫu quốc .
Thuật ngữ ” thuộc địa không chính thức ” được dùng bởi 1 số ít nhà sử học để gọi một vương quốc chịu sự quản lý theo kiểu de facto của một vương quốc khác, mặc dầu cách gọi này thường dễ gây tranh cãi .

3.   
Thuộc địa nửa Phong kiến

Nước thuộc địa nửa phong kiến là một quốc gia mà nhân dân ở dất nước đó phải chịu một lúc hai ách thống trị. Một quốc gia do vua đứng đầu ( chính sách phong kién ), nhưng ko có quyền hành quản lý quốc gia, họ chỉ là bù nhìn, tay sai cho thực dân … và ách thống trị thứ hai chính là bọn thực dân, chúng chiếm quốc gia đó và mở màn tận dụng khai thác tài nguyên vạn vật thiên nhiên và sức lao động của nhân dân, người dân phải đóng thuế cho cả bọn thực dân và bọn phong kiến .
Hiểu rộng hơn chính sách thuộc địa nửa phong kiến là chính sách mà ở đó sống sót xen kẽ cả hình thái xã hội tư bản chủ nghĩa, khi ở đó có sự tăng trưởng kinh tế tài chính tư bản, có giai cấp tư sản, công nhân và có sự sống sót ( không mất đi ) của hình thái xã hội phong kiến khi giai cấp phong kiến, địa chủ vẫn còn nắm quyền thống trị ( dù chỉ là hình thức ) và bóc lột nông dân .

II.           
Xã hội Việt Nam trước và
sau khi Pháp xâm lược

     
I.           
Việt Nam trước năm
1858

Trước năm 1858 Nước Ta là một nước phong kiến nổi bật với những triều đại vua chúa thay nhau quản lý như : Ngô – Đinh – Tiền – Lê ( Đại Cồ Việt ), Lý – Trần – Hồ – Lê Sơ ( Đại Việt ), Nguyễn ( An Nam ) .

v    Bộ máy nhà nước

Bộ máy nhà nước phong kiến không có nguyên tắc tổ chức triển khai và hoạt động giải trí rõ rang và thường được tổ chức triển khai một cách độc đoán. Về mặt pháp lý hầu hết chức vụ do vua cắt cử vì vậy khung hình bị bãi chức bất kỳ khi nào .
Hoạt động nặng tình quan liêu, chuyên quyền độc đoán. Toàn bộ quyền tập trung chuyên sâu vào tay vua, những quan đứng đầu địa phương cũng gần như có toàn quyền ở địa phương mình. Tuy chưa tạo thành một mạng lưới hệ thống hoàn hảo và thống nhất từ TW đến địa phương tuy nhiên những chức vụ trong cỗ máy nhà nước phong kiến đã được sắp xếp theo trật tự nhất định. Đứng đầu là vua dưới vua là 6 bộ và 5 phủ đô đốc ngoài những còn Đô sát viện, Hàn lâm viện, Tôn nhân phủ … .
Một số điểm quan tâm là sự khủng hoảng cục bộ suy vong của chính sách phong kiến. Triều Nguyễn thay thế sửa chữa dưới sự nắm quyền của Nguyễn Ánh ( tự Gia Long, 1802 ) trải qua nội chiến với sự trợ giúp của ngoại bang – đi ngược lại với nguyện vọng và quyền lợi và nghĩa vụ của dân tộc bản địa

v    Một số đặc điểm
của xã hội Việt Nam
trước năm 1858

Thứ nhất, nền kinh tế tự
nhiên (tự cấp, tự túc) chiếm địa vị chi phối toàn bộ hoạt động của nền kinh tế.

Thứ hai, giai cấp thống
trị duy nhất lúc đó là vua và địa chủ phong kiến (lực lượng chiếm hữu đại bộ
phận ruộng đất trong xã hội). Giai cấp nông dân hầu như không có ruộng đất (chủ
yếu là làm thuê cho địa chủ hoặc lĩnh canh). Ngoài hai giai cấp cơ bản đó xã
hội Việt Nam
lúc này đã có sự manh nha của những giai cấp mới như: địa chủ tư sản hoá hoặc
nông dân, thợ thủ công mất việc (trở thành bộ phận đầu tiên của giai cấp vô
sản).

Thứ ba

, quyền lực tối cao nhà nước tập trung chuyên sâu trong tay vua, quan lại phong kiến và mạng lưới hệ thống cỗ máy trấn áp nhân dân. Quyền chiếm hữu ruộng đất và bóc lột địa tô trọn vẹn do địa chủ, cường hào trực tiếp nắm giữ .

  
II.           
Việt Nam từ năm 1858
đến 1945

Sáng ngày 1/9/1858 quân
Pháp với 2500 quân và 13 thuyền chiến nổ sung bắn phá và đổ bộ lên bán bảo Sơn
Trà đánh dấu sự xâm chiếm Việt Nam.

Vào nửa cuối thế kỷ XIX, cùng với sự xâm lược của thực dân Pháp thì quan hệ sản xuất TBCN cũng xâm nhập và dần làm biến hóa xã hội Nước Ta. Từ một nước phong kiến nước ta trở thành nước thuộc địa nửa phong kiến .

a)    
Đặc điểm xã hội

v Quan hệ sản xuất TBCN đã xâm nhập vào, kinh tế hàng hoá và kinh tế tài chính tiền tệ được lan rộng ra, từng bước đẩy lùi và thu hẹp khoanh vùng phạm vi của nền kinh tế tài chính tự cấp, tự cung tự túc. Một nền kinh tế tài chính không trọn vẹn là phong kiến cũng không trọn vẹn là TBCN, đó là nền kinh tế tài chính thuộc địa nửa phong kiến. Để bóc lột, vơ vét nguồn lợi từ thuộc địa, Pháp triển khai một chủ trương kinh tế tài chính thực dân rất bảo thủ và phản động : “ Duy trì phương pháp sản xuất phong kiến phối hợp với việc thiết lập một cách hạn chế phương pháp sản xuất TBCN ” .

v     Do sự xâm nhập ngày càng mạnh mẽ của quan hệ sản xuất TBCN
và chính sách khai thác thuộc địa của thực dân Pháp mà nền sản xuất trong nước
đã có những biến đổi sâu sắc. Một số nghành công nghiệp đã ra đời như khai thác
mỏ, giao thông vận tải…Quan hệ ruộng đất cũng không còn giữ nguyên được hiện
trạng và hình thức bóc lột đặc thù vốn có của nó.
Sự phân hoá rõ rệt và sâu sắc trong xã hội đã tạo nên một cơ cấu giai cấp mới.
Ngoài giai cấp địa chủ và nông dân, bắt đầu xuất hiện các giai cấp khác là công
nhân, tư sản, tiểu tư sản thành thị, thậm chí trong giai cấp nông dân còn phân
hoá thành phú nông, trung nông và bần nông.

v     Trong thời kỳ phong kiến, bộ máy nhà nước trong xã hội Việt Nam do giai cấp
địa chủ độc quyền nắm giữ. Sau khi thực dân Pháp xâm lược, quyền lực nhà nước
chuyển sang tay bọn tư bản nước ngoài, chúng trực tiếp nắm bộ máy quân sự, hành
chính và tư pháp. Mọi quyền hành đều ở trong tay quan lại thống trị từ Toàn
quyền đến Thống sứ, Khâm sứ, Thống đốc, Công sứ …Viên chức thuộc địa là loại
người ăn bám, là gánh nặng trên lưng nhân dân Việt Nam. Hãy xem một phép so
sánh của Nguyễn Ái Quốc trong tác phẩm “Bản án chế độ thực dân Pháp”: Ở Ấn Độ
thuộc Anh, dân số là 325 triệu người, có 4.898 viên chức người Âu. Ở Đông Dương
thuộc Pháp, dân số 15 triệu người, có 4.300 viên chức người Âu ” ( 2 ).
Với những đặc tính riêng trong bản chất đế quốc của mình, thực dân Pháp đã tạo
nên một cơ sở xã hội làm chỗ dựa cho hệ thống cai trị thuộc địa bao gồm giai
cấp địa chủ phong kiến và tầng lớp tư sản mại bản. Chúng biến bộ máy cai trị
của giai cấp phong kiến thành hệ thống tay sai giúp chúng bóc lột và đàn áp
nhân dân.

vTrước đây, ở nước ta phương pháp sản xuất phong kiến giữ vị thế thống trị thì lúc này đặc thù đó không còn hoàn toàn có thể duy trì được nữa trước sự lan rộng ra của kinh tế hàng hoá, tiền tệ và của ngành giao thông vận tải vận tải đường bộ. Cuối thế kỷ XIX đầu thế kỷ XX, trong lúc liên tục đối phó với hàng loạt cuộc khởi nghĩa và đấu tranh yêu nước của những những tầng lớp nhân dân Nước Ta, thực dân Pháp đã mở màn tiến hành chương trình khai thác thuộc địa lần thứ nhất. Kết quả là một số ít yếu tố của thành phần kinh tế tài chính TBCN ( như Ngân hàng Đông Dương, những công ty khai thác mỏ, một số ít đồn điền, hãng buôn, nhà máy sản xuất và mạng lưới giao thông vận tải đường tàu, đường đi bộ … ) đã Open. Nói đúng hơn là những thành phần này được ghép từ ngoài vào xã hội Nước Ta truyền thống trong điều kiện kèm theo vẫn bảo tồn ở một mức độ đáng kể những tàn dư của phương pháp sản xuất phong kiến, ( biểu lộ rõ nhất là sự bảo tồn chính sách ruộng công cùng những thiết chế thượng tầng tương thích với nó trong những hội đồng làng xã ) .Thủ đoạn của thực dân Pháp ở Nước Ta là vẫn liên tục sử dụng giai cấp địa chủ phong kiến làm chỗ dựa cho nền thống trị của chúng. Vì thế, chúng tìm mọi cách để duy trì và được cho phép tăng trưởng mạnh thêm thành phần kinh tế tài chính của giai cấp này .
Trên đây là những nét chính về tính chất thuộc địa nửa phong kiến của xã hội
Việt Nam
từ khi thực dân pháp đặt ách cai trị đến khi cách mạng tháng Tám thành công.
Người viết bài này mong muốn rằng, trong khi làm rõ tính chất thuộc địa nửa
phong kiến ở mức độ giải thích thuật ngữ, khái niệm (cách nói ngắn gọn, khái quát
nhất và cũng chỉ để hiểu một cách đơn giản nhất), cần nắm vững những đặc trưng
kinh tế xã hội của Việt Nam, những biến đổi có tính chất hệ thống của thượng
tầng kiến trúc do những tác động vĩ mô của phương thức sản xuất TBCN lúc bấy
giờ.
Lịch sử Việt Nam
giai đoạn này có rất nhiều nội dung đáng chú ý, thậm chí còn nhiều vấn đề chưa
được làm sáng tỏ do chỗ còn thiếu thốn về nguồn sử liệu có độ tin cậy và tính
thuyết phục cao. Tuy nhiên, có một điều có thể khẳng định là những gì đã được
khoa học thừa nhận và trở thành kiến thức phổ biến cho đông đảo công chúng thì
cần được thể hiện rõ ràng và chắc chắn. Điều này không chỉ tốt cho riêng khoa
học Lịch sử mà còn là cơ sở tiếp cận và nghiên cứu thấu đáo các đối tượng của
các nghành khoa học khác.
Tôn trọng lịch sử và đứng vững trên quan điểm lịch sử cụ thể, đó không chỉ là
lương tâm của người làm công tác nghiên cứu mà hơn thế, đó là con đường đúng
đắn nhất để tìm đến chân lý.

b)   
Chính sách thống trị của thực dân Pháp

Ngày 1-9-1858, thực dân Pháp nổ tiếng súng mở màn cho sự xâm lược VN. Sau khi bình định xong việt nam, thực dân Pháp triển khai 2 cuộc khai thác thuộc địa ( 1897 – 1913 ; 1919 – 1929 ), với mục tiêu cướp đoạt tài nguyên, bóc lột nguồn nhân công rẻ mạt, biến việt nam thành thị trường tiêu thụ hàng hoá cho chính quốc, thu doanh thu tối đa, ship hàng cho giới tư bản lũng đoạn Pháp. · Nhằm thực thi mục tiêu đó, thực dân Pháp triển khai chủ trương quản lý trên mọi nghành. Chính sách thống trị và khai thác thuộc địa của thực dân Pháp ở việt nam là chủ trương chuyên chế về chính trị, bóc lột nặng nề về kinh tế tài chính và ngưng trệ nô dịch về văn hóa truyền thống .
·Về chính trị : Thực dân Pháp thi hành chủ trương chuyên chế về chính trị nổi bật của chủ nghĩa thực dân cũ : + Chính sách ” trực trị ” : Cai trị trực tiếp bằng mạng lưới hệ thống chính quyền sở tại do người P nắm, đồng thời vẫn duy trì chính quyền sở tại phong kiến và tay sai làm chỗ dựa, mọi quyền hành đều trong tay người Pháp. + Dùng chủ trương ” chia để trị ” : Thực dân Pháp chia rẽ 3 nước Đông Dương, rồi lập ra xứ Đông Dương thuộc Pháp. ở việt nam, Pháp thực thi chia rẽ giữa 3 kỳ ( theo chính sách quản lý khác nhau ). Chúng chia rẽ người Kinh và những dân tộc bản địa khác ; giữa miền xuôi – miền núi ; giữa những tôn giáo … + Đàn áp những trào lưu yêu nước, bóp nghẹt mọi quyền tự do, dân chủ .Như vậy, thực ra chủ trương quản lý của thực dân Pháp ở việt nam và Đông Dương là chính sách thuộc địa. Với chủ trương đó, nd việt nam bị mất hết những quyền tự do dân chủ, những trào lưu đấu tranh yêu nước đều bị ngăn cấm, đàn áp .
·Về kinh tế tài chính : Thực dân Pháp muốn biến nước ta thành thị trường tiêu thụ hàng hoá và cung ứng nguyên nguyên vật liệu cho Pháp nhằm mục đích đem lại doanh thu tối đa cho tư bản Pháp. + Một mặt duy trì phương pháp SX phong kiến lỗi thời. Mặt khác, thiết lập một cách hạn chế PTSX TBCN, để dễ bề bóc lột, thu doanh thu siêu ngạch. + Thực hiện chủ trương độc quyền, + Mở rộng thị trường tiêu thụ hàng hoá cho tư bản chính quốc + Vơ vét tài nguyên, bóc lột sức lao động bằng nhiều hình thứcNhư vậy : Các thủ đoạn k. tế trên của thực dân Pháp đã ngưng trệ sự pt của nền kinh tế tài chính việt nam, biến nền kinh tế tài chính việt nam lỗi thời và nhờ vào ngặt nghèo vào kinh tế tài chính Pháp .

·       
Về văn hoá-xã hội:
Thực hiện chính sách kìm hãm và nô dịch về văn hóa, thi hành chính sách ngu dân
để dễ bề thống trị : Khuyến khích văn hóa độc hại; Bưng bít, ngăn cản ảnh hưởng
văn hóa tiến bộ trên thế giới vào VN; Dùng rượu cồn, thuốc phiện… ru ngủ các
tầng lớp nd, khuyến khích các hoạt động mê tín dị đoan…

Ø Tóm lại, dưới danh nghĩa những người đi khai hoá văn minh, thực dân Pháp đã triển khai ở việt nam một chính sách quản lý khắc nghiệt, nhằm mục đích nô dịch nd ta về chính trị, VH và bóc lột về k. tế. Mặc dù vậy, sự thống trị của người P từ cuối thế kỷ XIX, đầu thế kỷ XX, về khách quan đã tạo nên sự chuyển biến XH, giai cấp của việt nam.

c)    
Bộ máy thống trị do Pháp thiết lập

Sau nhiều năm xâm chiếm đến ngày 23 tháng 7 năm Quí
Mùi (1883) triều đình nhà Nguyễn đã ký hòa ước nhượng bộ với thực dân Pháp.
Ngày 13 tháng 5 năm 1884 Dương lịch, ông Patenôtre cùng với ông Nguyễn Văn Tường,
ông Phạm Thận Duật và ông Tôn thất Phan ký tờ hoà ước mới (hoà ước Patenôtre)
chấp nhận sự bảo hộ của Pháp và chia đất nước ra thành ba khu vực với bộ máy
cai trị khác nhau – đánh dấu sự đầu hang của triều Nguyễn.

Nam Kỳ là đất thuộc địa, không còn có quan hệ phụ thuộc nào nữa với Nam Triều. Đứng
đầu bộ máy cai trị là một viên đô đốc người Pháp. Từ năm 1862 đến năm 1879
đã  có tất cả 12 viên đô đốc lần lượt đến cai trị Nam Kỳ. Đến nay 1879,
chúng thay đô đốc bằng chức thống đốc. Ngày 8-2-1880, tổng thống Pháp lại ra
sắc lệnh thành lập hội đồng thuộc địa Nam Kỳ, quy định rõ chức năng của nó là
cơ quan “tư vấn”. Nó có thể bàn góp về các vấn đề như thế má, thu chi… chứ “
tuyệt đối không được đề cập đến các vấn đề chính trị” những người đã vào
“làng Tây”. Chỉ có những người Việt nói được tiếng Pháp mới được bầu vào hội
đồng, tổng số là 12 người, vừa do bầu cử, vừa do chỉ định Nam Kỳ gồm từ 3 đến 5
người, trong đó chỉ có 2 ủy viên người Việt Nam và chủ tịch Ủy ban Thường trực
phải là người Pháp.

Bắc Kỳ, nơi tiếp giáp với
Trung Quốc, là đất “bảo hộ”, đặt
dưới quyền cai trị của 1 viên thống xứ người Pháp. Từ năm 1886, chúng bắt triều
đình Huế cử một viên kinh lược sứ thay mặt nhà vua thống quyền cai trị. Thực
tế, kinh lược xứ cũng là một bù nhìn và phải chịu quyền giám sát chặt chẽ của
thống xứ Pháp. Mục đích chính của thực dân Pháp là tách Bắc Kỳ ra khỏi triều
đình Huế, sử dụng bọn bù nhìn này để đàn áp các phong trào khởi nghĩa và thu
thuế má của người bản xứ. Cho nên đến ngày 26-7-1897, khi công cuộc bình định
Bắc Kỳ đã hoàn thành, chúng bãi bỏ chức kinh lược xứ. Toàn bộ quyền hành dược
thâu tóm vào tay của thống xứ Pháp. Ngày 8-8-1893, chúng thành lập Hội đồng Bảo
hộ Bắc Kỳ gồm 9 Ủy viên, trong đó có hai ủy viên người Việt. Chức năng của hội
đồng náy chỉ là thông qua những ý kiến đóng góp của phòng tư vấn Bắc Kỳ và của
các hội đồng này chỉ là thông qua những ý kiến đóng góp của phòng tư vấn Bắc Kỳ
và của các hội đồng hàng tỉnh về các vấn đề thuế khóa, ngân sách, và quy định
các khu vực hành chính…

Để lôi cuốn và sử dụng tốt hơn nữa những thành phần thân Pháp trong giai cấp phong kiến, trong viên chức người Việt, chúng còn lập ra phòng tư vấn Bắc Kỳ. Chức năng của phòng Tư Vấn Bắc Kỳ cũng chỉ làm “ tư vấn ” về những khoảng chừng thu chi trong ngân sách, còn tổng thể những yếu tố có đặc thù chính trị đều không được đề cập tới .

Trung Kỳ là xứ nửa bảo hộ. Ở đây triều đình bù nhìn vẫn còn được duy trì với danh hiệu
“Chính phủ Nam
triều”. Giúp việc nhà vua còn có Hội đồng phụ chính và phủ tôn nhân, cùng các
viện như Viên Cơ mật, Viện Đô sát. Phủ tôn nhân trông coi những việc của gia
đình nhà vua và những tôn thất. Viện cơ mật giúp nhà vua đề ra đường lối lãnh
đạo quốc gia. Viện Đô sát kiểm soát hoạt động của cá quan lại. Tuy vậy, các
quyền hành thực sự đều nằm trong tay khâm sứ, là chủ tịch hội đồng bảo hộ Trung
Kỳ. Theo hiệp ước 1884, Chính phủ Nam triều được cắt đặt quan lại người Việt
trong xứ Trung Kỳ. Song thực tế tất cả bộ máy đều do thực dân Pháp sắp đặt.
Ngày 27-91897, thực dân Pháp buộc Thành Thái ra đạo dụ tổ chức lại Chính phủ
Nam triều nhằm bãi bỏ Hội đồng phụ chính, bãi bỏ Hội đồng Thượng thư. Chúng vẫn
duy trì sáu bộ. Đứng đầu mỗi bộ là một thượng thư. Thượng thư của sáu bộ hợp
thành Hội đồng cơ mật để giải quyết các vấn đề quan trọng mà các bộ chuyển lên
nhà vua chuẩn y và ban bố. Khâm xứ có quyền chủ tọa cả Hội đồng cơ mật và Hội
đồng Phủ Tôn nhân. Mỗi bộ hoặc liên bộ đều có một viên chức Pháp đại diện cho
khâm sứ nắm. Các quan lại triều đình, từ chánh nhất phẩm đến tam phẩm, triều
đình Huế chỉ được bổ dụng sau khi khâm sứ Pháp đã chuẩn y. Quan lại từ chánh tứ
phẩm trở xuống do chính khâm xứ bổ nhiệm.

Từ năm 1894, ngân sách Nam triều bị sát nhập vào ngân sách bảo lãnh. Từ vua đến quan lại nhỏ lớn đều do Pháp sắp xếp và trả lương. Tóm lại, vua tôi nhà Nguyễn hoàn toàn chỉ là bù nhìn, là những công chức lĩnh lương tháng của thực dân, quyền hành thực tiễn đều nằm trong tay viên khâm sứ Pháp .
Dưới cấp kỳ là cấp tỉnh. Cuối năm 1919 Bắc Kỳ có 21 tỉnh, 2 thành phố TP.HN, Hải Phòng Đất Cảng và bốn quan binh. Trung Kỳ, có 13 tỉnh, 1 thành phố Thành Phố Đà Nẵng. Nam Kỳ có 14 tỉnh và có 2 cấp tương tự là đại Gò Công và Hà Tiên, cùng hai thành phố TP HCM, Chợ Lớn. Đứng đầu mỗi tỉnh Nam Kỳ là một viên quản trị, Ở Bắc Kỳ và Trung Kỳ là một viên công sứ toàn bộ là người Pháp .
Đứng đầu mỗi đạo quan binh là một viên sĩ quan hạng sang người Pháp. Mỗi tỉnh có một hội đồng hàng tỉnh. Các hội đồng hàng tỉnh cũng chỉ có quyền góp ý kiến về những yếu tố có đặc thù kinh tế tài chính, xã hội, phân loại những khu vực địa lý, dữ gìn và bảo vệ và kiến thiết xây dựng đường sá, đê điều … còn mọi điều thỉnh nguyện có đặc thù chính trị htì tuyệt đối cấm không được đề cập đến. Ở Bắc Kỳ và Trung Kỳ, bên cạnh bọn quan lại người Pháp, còn có những quan lại nguời Việt, như tổng đốc ( ở những tỉnh lớn ), tuần phủ ( ở những tỉnh nhỏ ) và những viên bố chánh, án sát …
Dưới tỉnh là phủ, huyện, châu, có tri phủ, tri huyện, tri châu quản lý. Riêng ở Nâm Kỳ có đốc phủ sứ người Việt nhưng đều do Pháp giảng dạy, bổ dụng. Dưới phủ, huyện, châu là những tổng, do chánh tổng, phó tổng quản lý. Trong tổng có những xã, do lý trưởng và hội đồng kỳ hào quản trị .
Thực dân Pháp duy trì tổ chức triển khai làng xã nhằm mục đích sử dụng cỗ máy kỳ hào phong kiến để thu thuế, bắt phu, bắt lính đàn áp nhân dân, cũng như lợi dụnh những phong tục, tập quán lỗi thời, lỗi thời ngưng trệ nhân dân trong vòng lỗi thời để dễ bề thống trị. Toàn quyền Đu – me đã thể hiện dã tâm
Như vậy là từ cấp xã trở lên cho đến cấp phủ, huyện, đạo, châu, thực dân Pháp đều sử dụng địa chủ phong kiến và cỗ máy thống trị cũ, làm công cụ để áp bức, bóc lột nhân dân Nước Ta. Còn cấp tỉnh trở lên thì quyền lực tối cao tập trung chuyên sâu vào tay viên quan lại người Pháp. Vua quan Nước Ta chỉ là bù nhìn.

III.           
Thảo luận

Xã hội Nước Ta khoảng chừng thời hạn từ năm 1858 đến 1945 tức sau khi Pháp xâm lược. Đánh dấu sự Open của phương pháp sản xuất mới, sự thất bại của triều Nguyễn và hiệu quả hình thành một xã hội mới – xã hội mà người nông dân phải chịu cảnh “ một cổ hai tròng ”. Dưới chủ trương quản lý của thực dân Pháp, đặc thù của nền kinh tế tài chính và xã hội việt nam có những đổi khác. Nền kinh tế tài chính việt nam từ một nền kinh tế tài chính phong kiến độc lập đã trở thành một nền kinh tế tài chính mang đặc thù tư bản thực dân và một phần phong kiến. Sự biến đổi đặc thù nền kinh tế tài chính đã pháp luật sự biến hóa đặc thù của xã hội. Xã hội Nước Ta từ một xã hội phong kiến độc lập đã đổi khác thành xã hội thuộc địa nửa phong kiến : trong đó những giai cấp và những tầng lớp trong xã hội bị phân hoá thâm thúy, kéo theo sự biến hóa của những xích míc đối kháng .

Tính chất xã hội đổi khác : từ một xã hội phong kiến độc lập trở thành một xã hội thuộc địa nửa phong kiến. Kết cấu xã hội đổi khác : những giai cấp trong xã hội cũ bị phân hoá thâm thúy, cạnh bên đó Open những giai cấp mới. ( Giai cấp nông dân, địa chủ phong kiến, tư sản, những tầng lớp tiểu tư sản, giai cấp công nhân )

Page 2