[ AA / F8 : Tóm tắt kỹ năng và kiến thức ] Lesson 11 : Thủ tục kiểm toán và chọn mẫu ( Audit procedures and sampling ) – Phần 1

Trong bài hôm nay, chúng ta sẽ tìm hiểu về các thủ tục kiểm toán mà cụ thể là thử nghiệm cơ bản và KTV thực hiện thủ tục gì để kiểm toán các ước tính kế toán.

I. Thử nghiệm cơ bản (Substantive procedures)

Thử nghiệm cơ bản là thủ tục kiểm toán được thiết kế để thu thập bằng chứng kiểm toán nhằm phát hiện ra sai sót trọng yếu trong báo cáo tài chính ở cấp độ cơ sở dẫn liệu (assertion level).

Cần phân biệt giữa thử nghiệm cơ bản và thử nghiệm trấn áp :

• Thử nghiệm kiểm soát (Test of control – TOC):  là thủ tục kiểm toán được thiết kế để đánh giá tính hữu hiệu của hệ thống kiểm soát nội bộ (KSNB) trong việc ngăn ngừa, phát hiện hoặc sửa chữa các sai sót trọng yếu ở mức độ cơ sở dẫn liệu.
• Do đó, khi thực hiện kiểm toán, thử nghiệm cơ bản là bắt buộc còn TOC chưa chắc chắn vì một đơn vị không có hệ thống KSNB thì không thể thực hiện được ToC

Cơ sở dẫn liệu ( Assertion level ) : là những chứng minh và khẳng định của Ban Quản trị Công ty về những khoản mục và thông tin trình diễn trong BCTC và được KTV sử dụng để xem xét những loại sai sót hoàn toàn có thể xảy ra. Cơ sở dẫn liệu được chia làm 3 nhóm :

• Nhóm giao dịch và sự kiện trong kỳ được kiểm toán (Classes of transactions)
• Nhóm số dư các tài khoản tại thời điểm cuối kỳ (Account balances)
• Nhóm về việc trình bày và công bố (Disclosures)

1. Các loại thử nghiệm cơ bản

Có 2 loại thử nghiệm cơ bản:

a. Kiểm tra chi tiết (Test of details – TOD)
TOD là là quy trình xem xét, kiểm tra so sánh những chứng từ, sổ sách có tương quan sẵn có trong đơn vị chức năng để chứng tỏ một thông tin trên BCTC .
TOD được triển khai để tích lũy vật chứng về những cơ sở dẫn liệu khác nhau trong BCTC. Cụ thể :

b. Thủ tục phân tích cơ bản (Substantive analytical test – SAP)

Thủ tục nghiên cứu và phân tích gồm có việc so sánh nghiên cứu và phân tích những dịch chuyển những thông tin kinh tế tài chính, những khoản mục trên BCTC, từ đó xác lập và khoanh vùng rủi ro đáng tiếc trong quy trình thực thi kiểm toán, nhờ đó giảm bớt gánh nặng chọn mẫu trong kiểm tra cụ thể, làm cho cuộc kiểm toán có hiệu suất cao hơn .

Tương tự TOD, SAP cũng giúp KTV kiểm tra một loạt các cơ sở dẫn liệu trong BCTC ngoại trừ cơ sở dẫn liệu Quyền và nghĩa vụ (vì SAP là thủ tục đánh giá biến động số dư, tỷ suất trong khi đó cơ sở dẫn liệu Quyền và Nghĩa vụ để kiểm tra được thì KTV cần thu thập thêm những chứng từ liên quan để có thể hiểu được bản chất của nghiệp vụ).

Tuy nhiên, khi thực hiện kiểm toán, tùy vào tình hình thực tế, KTV sẽ phải quyết định khi nào nên sử dụng loại thử nghiệm cơ bản nào hoặc sử dụng cả hai loại. Thông thường thì SAP sẽ phù hợp với các giao dịch có số lượng lớn còn TOD sẽ phù hợp trong việc thu thập thông tin về số dư các tài khoản.

Ví dụ: Khi thực hiện kiểm toán khoản mục doanh thu trên BCTC, do tổng thể lớn và rủi ro từ phần hành này cao, nếu chọn thực hiện TOD thì sẽ phải tiến hành tính toán với số lượng mẫu rất lớn, mất thời gian và không có hiệu quả. Để đảm bảo rủi ro từ việc kiểm toán khoản mục doanh thu là thấp nhất, KTV có thể sử dụng SAP để ước tính ra mô hình doanh thu độc lập (nếu khoản mục doanh thu có thể xây dựng được mô hình). Từ đó, các KTV sẽ so sánh các chênh lệch của số liệu mô hình ước tính và số liệu trên sổ cái tài khoản doanh thu của đơn vị để xác định chênh lệch và xử lý chênh lệch.

2. Hướng thực hiện các thử nghiệm (Direction of testing)

Do thực chất người sử dụng BCTC thường dựa vào mối liên hệ giữa gia tài và nguồn vốn để nhìn nhận năng lực thanh toán giao dịch của doanh nghiệp nên Ban Giám đốc thường có xu thế ghi tăng có khoản mục bên Nợ và ghi giảm những khoản mục bên Có. Vì vậy, KTV thường triển khai những thử nghiệm kiểm toán theo 2 hướng sau :

II. Kiểm toán ước tính kế toán (Accounting estimates)

1. Ước tính kế toán là gì?

Ước tính kế toán là một giá trị tiền tệ gần đúng trong trường hợp không có giải pháp để giám sát đúng chuẩn. Tuy nhiên, ước tính kế toán phải là một quy trình xét đoán dự trên những thông tin an toàn và đáng tin cậy nhất và mới nhất tại thời gian đưa ra ước tính
Nhiều khoản mục trong BCTC không hề xác lập được một cách đáng tin cậy bởi đây là những khoản mục không thanh toán giao dịch với bên thứ 3 mà sử dụng sự nhìn nhận trình độ của Ban Quản trị. Cụ thể 1 số ít những khoản mục như sau :

• Dự phòng phải thu khó đòi
• Dự phòng giảm giá HTK
• Ước tính về thời gian sử dụng hữu ích của TSCĐ cũng như phương pháp tính khấu hao.
• Ước tính các chi phí đã phát sinh nhưng chưa có hóa đơn chứng từ hỗ trợ

Cần phân biệt rõ ước tính kế toán và chủ trương kế toán :

• Ước tính kế toán: Là các xét đoán cho các khoản mục trên BCTC và các xét đoán này cần phải xem xét lại hàng năm. Nếu có sự thay đổi trong các cơ sở đưa ra xét đoán thì phải thay đổi theo.
• Chính sách kế toán: Là khung áp dụng để lập và trình bày các khoản mục BCTC nên cần phải được áp dụng một cách nhất quán và sử dụng lâu dài.

2. Thủ tục kiểm toán ước tính kế toán

Quy trình này được thực hiện theo 3 bước sau:

Author: Minh Anh Nguyen

Source: http://139.180.218.5
Category: Thuật ngữ đời thường