Báo cáo trình bày tại Hội thảo Quốc gia  Vietnamese Higher Education in Globalization Context, held by Vietnam National University Ho Chi Minh City, Nov 9, 2012, Ho Chi Minh City, Vietnam. In trong Kỷ yếu Hội thảo (pp. 84-104), 2012, Vietnam.

Bạn đang xem: Cộng sự là gì

Tóm tắt

Tinh thần cộng sự là một khái niệm trọng điểm trong văn hóa truyền thống học thuật ở những trường ĐH phương Tây, nhưng chưa được nghiên cứu và điều tra không thiếu trong toàn cảnh môi trường học thuật ở Nước Ta. Trên con đường đạt đến những chuẩn mực quốc tế của những trường ĐH Nước Ta, không riêng gì những tiêu chuẩn học thuật có vai trò quan trọng, mà quan hệ đồng nghiệp và cộng sự diễn ra trong việc quản trị trường ĐH cũng như trong hợp tác điều tra và nghiên cứu và giảng dạy cũng rất là quan trọng. Bài viết này trình diễn một nghiên cứu và phân tích so sánh về yếu tố niềm tin cộng sự trong môi trường học thuật dựa trên kinh nghiệm tay nghề và quan sát của tác giả. Bài viết tập trung chuyên sâu vào những khuynh hướng hiện tại và sáng tạo độc đáo về việc tăng cường niềm tin cộng sự trong kỷ nguyên của hội nhập quốc tế. Tác giả cho rằng ý thức cộng sự là một lý tưởng rất được khâm phục nhưng cũng khó mà bắt buộc triển khai, kể cả ở những nước đã có một truyền thống cuội nguồn văn hóa truyền thống học thuật trưởng thành như Hoa Kỳ. Cơ chế xã hội, chính trị và văn hóa truyền thống, truyền thống cuội nguồn học thuật và quy mô quản trị tân tiến đều có tương quan tới ý thức cộng sự. Bài viết cũng chứng tỏ rằng, ở Nước Ta, cũng như nhiều nơi khác, ý thức cộng sự giữa những nhà khoa học trong nước và những đồng sự ở quốc tế đã dẫn đến một tác dụng hoạt động giải trí khoa học tốt hơn nhiều. Bài viết Kết luận rằng tăng cường niềm tin cộng sự giữa cá thể những nhà khoa học, cũng như giữa những trường ĐH, những viện điều tra và nghiên cứu là một tác nhân rất là cốt yếu trong việc ship hàng mục tiêu chung của giáo dục ĐH trong thời hội nhập toàn thế giới .

 ĐẶT VẤN ĐỀ

Tinh thần cộng sự là một thứ quyền lực tối cao mềm tác động ảnh hưởng đến hiệu suất cao hoạt động giải trí của những trường ĐH và viện điều tra và nghiên cứu qua vai trò của nó trong quy trình ra quyết định hành động và xây đắp tri thức mới. Tinh thần cộng sự có tác động ảnh hưởng đến cả hoạt động giải trí quản trị ĐH lẫn hoạt động giải trí học thuật. Khái niệm này được định hình và biểu lộ khác nhau trong những toàn cảnh văn hóa truyền thống và chính trị – xã hội khác nhau. Bởi vậy rất đáng để điều tra và nghiên cứu thực tiễn của ý thức cộng sự trong những môi trường tự nhiên khác nhau trải qua một nghiên cứu và phân tích so sánh. Là người đã thao tác nhiều năm trong môi trường học thuật, những tác giả bài viết này đã nỗ lực đặt những quan sát và kinh nghiệm tay nghề của họ trong những toàn cảnh xã hội khác nhau lại cùng nhau nhằm mục đích góp thêm phần đem lại một nhận thức xác nhận về thực tiễn của niềm tin cộng sự, tập trung chuyên sâu vào những khuynh hướng lúc bấy giờ và làm cách nào tăng cường tăng trưởng niềm tin cộng sự trong thời đại hội nhập toàn thế giới. Chúng tôi nỗ lực miêu tả khái niệm “ ý thức cộng sự ” qua một định nghĩa xuất phát trên hai nghành : quản trị ĐH và hợp tác trong hoạt động giải trí học thuật. Bài viết này sẽ trình diễn 1 số ít quan sát về biểu lộ của niềm tin cộng sự trên hai nghành này .

TỔNG THUẬT<1>

Phần này trình diễn những khu công trình điều tra và nghiên cứu và tri thức gần đây phản ánh những chủ đề về ý thức cộng sự được bàn luận trong bài viết này. Một bài gần đây trên tập san Giáo dục đào tạo Đại học, “ Như Thế Nào và Nguyên Nhân về Hợp tác trong Hoạt động Học thuật : Khác biệt trong những Chuyên ngành và Ý nghĩa so với Chính sách ” đã bàn về một hiện tượng kỳ lạ : hầu hết những quỹ hỗ trợ vốn cho nghiên cứu và điều tra đều có khuynh hướng thiên về ưu tiên cho ý thức cộng sự dưới hình thức hợp tác giữa những nhà nghiên cứu ; đây là một quy mô trong những điều kiện kèm theo lúc bấy giờ đã vô hình dung trung thiên vị khoa học tự nhiên và khoa học xã hội hơn là những ngành nghệ thuật và thẩm mỹ và khoa học nhân văn. Bài viết này đã trình diễn tác dụng phỏng vấn những nhà nghiên cứu thuộc nhiều nghành nghề dịch vụ chuyên ngành khác nhau về những khu công trình nghiên cứu và điều tra hợp tác của họ và xem xét làm thế nào để những loại khuyến khích hoàn toàn có thể tương thích hơn với trong thực tiễn và đem lại hiệu quả lý tưởng .Một số điều tra và nghiên cứu hay nhất gần đây về ý thức cộng sự được công bố trong một số ít đặc biệt quan trọng năm 2005 của một tập san kim chỉ nan xuyên ngành có tên Symploke do Nhà xuất bản University of Nebraska ấn hành. Trong bài “ Bóng ma của ý thức cộng sự ”, Terry Caesar đã đề cập mối nguy muôn thuở của ý thức cộng sự trong một mạng lưới hệ thống yên cầu sự đồng thuận và cố kết, tuy nhấn mạnh vấn đề vai trò tích cực của niềm tin cộng sự trong việc duy trì không khí nhã nhặn nhã nhặn trong trình độ và ở nơi thao tác. Caesar cũng trình diễn sự phức tạp của yếu tố niềm tin cộng sự xét về mặt xã hội trong một mạng lưới hệ thống học thuật mà những giảng viên có biên chế và đang trong quy trình chờ xét biên chế nắm giữ những vị trí độc quyền trong tổ chức triển khai so với những giảng viên hợp đồng. Trong bài “ Vấn đề Tinh thần Cộng sự, Tính Tập thể, và Giới ”, trong cùng tuyển tập nói trên, Judith Kegan Gardiner liên hệ kinh nghiệm tay nghề của bản thân bà trong việc vận dụng quy mô tập thể và tự nguyện với lý tưởng của chủ nghĩa nữ quyền trong nỗ lực duy trì và tăng nhanh niềm tin cộng sự ở nơi thao tác, cũng như trong hoạt động giải trí nghề nghiệp khi giới học thuật phải đương đầu với chủ nghĩa quản trị theo thứ bậc rất quan liêu và ngày càng giống doanh nghiệp của những trường ĐH .Một đồng nghiệp của Gardiner là David B. Downing đã đề cập đến quy mô doanh nghiệp trong giới học thuật trong bài viết “ Tự do Học thuật Như Một Tài sản Trí tuệ : Khi Tinh thần Cộng sự Đương Đầu với Phong trào Tiêu chuẩn hóa ”. Downing cho rằng ý thức cộng sự trong giới học thuật theo truyền thống cuội nguồn ý niệm quyền sở hữu tri thức được san sẻ vì quyền lợi công ; và tự do học thuật được xem là thiết yếu trong việc tìm kiếm tri thức mới, thử thách tri thức đã có, và góp phần cho kho tàng tri thức chung. Tuy vậy, ông cho rằng mạng lưới hệ thống biến kỹ năng và kiến thức thành ra những mẫu sản phẩm trí tuệ khả mại trong thị trường tư bản thời nay sẽ đặt cả niềm tin cộng sự lẫn khái niệm tương quan với nó là tự do học thuật vào một tình thế bị rình rập đe dọa. Downing cảnh báo nhắc nhở rằng tự do học thuật sẽ bị tước đi và ý thức cộng sự sẽ trở thành đơn thuần là chủ nghĩa tuân phục trong một mạng lưới hệ thống mà giới khoa học bị coi là kẻ làm thuê có bổn phận sản xuất ra những loại sản phẩm & hàng hóa trí tuệ dùng để bán nhằm mục đích mang lại doanh thu cho ông chủ của nhà trường trong thị trường tư bản chủ nghĩa. Luận điểm này đặc biệt quan trọng thích đáng trong thiên nhiên và môi trường ĐH đang khó khăn vất vả về kinh tế tài chính lúc bấy giờ, trong đó những trường ĐH đang nhanh gọn thay thế sửa chữa lối dạy mặt giáp mặt bằng dạy học từ xa. Những giáo trình dạy trải qua lối từ xa như thế thường được coi là gia tài của nhà trường thay vì là gia tài của vị giáo sư đã tạo ra nó. Tinh thần cộng sự trong một thị trường GDĐH thống trị bởi những chương trình học thuộc chiếm hữu nhà trường như vậy sẽ nhanh gọn trở thành một khái niệm và giá trị cổ lỗ sĩ, một sáng tạo độc đáo đáng cảnh báo nhắc nhở cho những ai nhìn nhận cao sự tự do tạo điều kiện kèm theo cho những nỗ lực trí tuệ trong một xã hội của những cá thể với sự tự chủ và tự trọng cao .

KHÁI NIỆM TINH THẦN CỘNG SỰ VÀ CÁC XU HƯỚNG Ở HOA KỲ

Tinh thần cộng sự trong GDĐH Hoa Kỳ là một khái niệm có tính sống còn nhưng lại khá mơ hồ. Từ điển Bách khoa Toàn thư mở, bản thân nó vốn đã là một nỗ lực tiêu biểu vượt trội cho ý thức cộng sự cao quý và đáng ca tụng, định nghĩa sáng tạo độc đáo về người đồng sự như sau : “ Đồng sự là những người thống nhất rõ ràng về một mục tiêu chung và tôn trọng năng lực của nhau trong việc cùng thao tác vì mục tiêu chung ấy ”. Từ “ người đồng sự ” ( colleague ) vốn có nghĩa “ người được chọn để thao tác cùng với người khác ” < 2 >. Trong một bài viết thâm thúy năm 2005, “ Cộng đồng và ý thức cộng sự ”, nhà quản trị ĐH Mỹ Joseph R. Urgo đã quan sát thấy rằng trong khi bổn phận của những nhà quản trị GDĐH là phải thao tác có hiệu quả cao với những người có tính cách khác nhau, thì những giảng viên thao tác hầu hết với sáng tạo độc đáo, bổn phận của họ không phải là góp phần cho sự vui tươi hay thậm chí còn hài lòng của ai khác, mà là cho việc tạo ra tri thức mới ”. Lý tưởng của ý thức cộng sự giữa những giảng viên, theo Urgo, nghĩa là bảo vệ rằng mỗi giảng viên, từng người một, trong khi gắn bó một cách hầu hết và chính đáng với con đường tìm kiếm tri thức của riêng họ, thì cũng sẽ phấn đấu thao tác cùng nhau trong mọi thời cơ để ship hàng mục tiêu chung của giáo dục ĐH .Trong trong thực tiễn, niềm tin cộng sự là điều dễ được mọi người tán đồng nhưng thật khó mà bắt buộc họ triển khai. Thực ra khái niệm bắt buộc thi hành là rất kỳ cục với lý tưởng cùng san sẻ nghĩa vụ và trách nhiệm của niềm tin cộng sự. Các giáo sư Mỹ nói chung được xét biên chế và chỉ định dựa vào ba tiêu chuẩn : nghiên cứu và điều tra, giảng dạy, và ship hàng hội đồng. Vì một giáo sư hoàn toàn có thể là một nhà nghiên cứu và thầy giáo giỏi mà không hề là một đồng nghiệp tử tế, lý tưởng về niềm tin cộng sự thường được xem xét theo tiêu chuẩn ship hàng cho khoa và cho trường. Tinh thần cộng sự thường không phải là một tiêu chuẩn riêng để xét biên chế hay chỉ định và có những nguyên do chính đáng để không làm vậy, vì nó hoàn toàn có thể được dùng để thúc ép một giảng viên phải thuận theo số đông khi người ấy có sự không tương đồng trong một hay nhiều yếu tố đơn cử và / hoặc phải qui phục ý muốn và ý chí của một người cấp trên không biết cảm thông .Khái niệm ý thức cộng sự hàm nghĩa rằng những người đồng nghiệp này có một vai trò và tầm quan trọng bình đẳng như nhau trong việc ra quyết định hành động, nhưng trong GDĐH Hoa Kỳ văn minh, ngày càng ít thấy điều đó. Trong mấy thập kỷ trước đây, những khoa theo truyền thống cuội nguồn thường gồm có hàng loạt những giáo sư đã có biên chế hoặc đang trong quá trình chờ xét duyệt biên chế chính thức. Nhưng trong khi nỗ lực tăng hiệu suất cao và giảm ngân sách, những trường ĐH những năm gần đây đã tuyển dụng nhiều giảng viên hợp đồng hơn, những người giảng dạy toàn thời hạn và không có nghĩa vụ và trách nhiệm nghiên cứu và điều tra hay Giao hàng. Điều này xảy ra ngay cả ở những trường ĐH nghiên cứu và điều tra rất có uy tín và khét tiếng. Đối với quy trình ra quyết định hành động trong việc quản trị ở cấp khoa, những giảng viên này là công dân hạng hai, những người không được phép biểu quyết về những yếu tố quản trị của nhà trường, không được phép tham gia vào tiến trình tuyển dụng hay đề bạt. Tinh thần cộng sự ở cấp khoa trong một bầu không khí như thế đương nhiên là bị hủy hoại, vì những giáo sư có biên chế hoặc trong quy trình xét biên chế, những người có sự bảo đảm an toàn tương đối về chỗ làm, được tự do nói lên ý nghĩ của mình và tham gia vào việc quản lý và vận hành nhà trường, trong lúc những giảng viên chỉ được ký hợp đồng từng năm thì bị cản trở và ngần ngại khi làm điều đó .Một xu thế khác trong GDĐH Hoa Kỳ đã đi ngược lại lý tưởng của niềm tin cộng sự là những trường ngày càng dựa vào “ quy mô doanh nghiệp ” nhiều hơn trong việc tổ chức triển khai, hành chính và giám sát. Theo truyền thống cuội nguồn thì trưởng khoa là “ người thứ nhất trong số những người được coi như bình đẳng ” trong khoa, và một điều thông thường trong nhiều thập kỷ trước là vai trò trưởng khoa được luân chuyển từ người này qua người khác trong số giảng viên đã có biên chế, để mỗi thành viên đều có nghĩa vụ và trách nhiệm ship hàng một nhiệm kỳ trưởng khoa, hết nhiệm kỳ thì tự động hóa chuyển sang cho người khác. Tuy nhiên, trong những trường ĐH Hoa Kỳ ngày này, rất hiếm thấy quy mô quản trị này. Thay vào đó, trưởng khoa, hay trưởng bộ môn thường là sẽ được cấp trên trực tiếp của mình lựa chọn, rồi người cấp trên này lại được lựa chọn bởi cấp trên của họ, phó hiệu trưởng đảm nhiệm đào tạo và giảng dạy, là người Giao hàng sao cho ông hiệu trưởng được hài lòng, và ông hiệu trưởng thì được hội đồng trường tuyển dụng, một hội đồng mà thành viên hầu hết là người trong giới doanh nghiệp. Trong một số ít trường ĐH công lập, những khoa vẫn bầu chọn trưởng khoa, nhưng hiệu quả bầu cử chỉ là tìm hiểu thêm cho hiệu trưởng, là người không có nghĩa vụ và trách nhiệm phải tuân thủ ý muốn của khoa xét về mặt quan hệ chỉ huy .Xu hướng gần đây của phái bảo thủ trong chính trị Hoa Kỳ là xem xét lại khái niệm biên chế như một sự bảo đảm an toàn chỗ làm trong mạng lưới hệ thống giáo dục công. Các nhà lập pháp bảo thủ ở bang Florida ví dụ điển hình, gần đây đã bãi bỏ biên chế giáo viên ở cấp tiểu học và trung học, và thông tin rằng nó sẽ sớm được vận dụng cho ĐH trong năm tới. ( Loại bỏ chính sách biên chế ở những trường ĐH công sẽ là một bước quyết liệt hơn nhiều, vì những tổ chức triển khai kiểm định vùng hoặc kiểm định vương quốc thường yên cầu biên chế như một điều kiện kèm theo của kiểm định ). Một bầu không khí trong đó toàn bộ mọi giảng viên đều là những người ký hợp đồng một năm sẽ là một bầu không khí thù địch chống so với ý thức cộng sự vì cốt lõi của ý thức cộng sự là cùng san sẻ việc quản trị và ra quyết định hành động. Thậm chí hoàn toàn có thể nhận thấy rằng ý thức cộng sự sẽ trở thành một thứ tiếng lóng có tính nhạo báng ám chỉ việc bắt giảng viên tuân phục những người có thẩm quyền quản trị .Tất nhiên trong mạng lưới hệ thống biên chế lúc bấy giờ, những người có biên chế nhiều lúc cũng tự được cho phép mình có cách xử sự chẳng hề có niềm tin cộng sự với đồng nghiệp về những thứ mà họ hiếm khi bị cấp trên quở trách. Nói một cách lý tưởng thì ý thức cộng sự không chỉ là thực thi phần việc của mình trong việc quản lý và vận hành một khoa hay một trường ĐH, mà còn là tôn trọng vai trò của người khác khi họ làm phần việc của họ, trong đó có những người mà nền tảng của họ rất khác với mình. Khi phụ nữ mở màn tham gia nhiều người hơn vào những khoa trong thập kỷ 80 và 90, một trong nhiều mối quan ngại của họ là khái niệm niềm tin cộng sự hoàn toàn có thể được dùng như một nguyên do buộc họ phải đồng ý chấp thuận với số đông phái mạnh trong việc ra những quyết định hành động tập thể. Cũng có những quan ngại tựa như khi những trường ĐH triển khai việc làm cho đội ngũ giảng viên của mình có đặc thù đại diện thay mặt không thiếu hơn cho những thành phần trong xã hội xét về phương diện sắc tộc, xu thế giới tính, và sự phong phú về văn hóa truyền thống. Không thể lảng tránh được một điều là, để làm một người cộng sự tốt, người ta phải là một công dân tốt, và thậm chí còn phải là người tốt .Tinh thần cộng sự trong hoạt động giải trí học thuật của GDĐH Hoa Kỳ có nhiều biểu lộ khác nhau trong những nghành nghề dịch vụ chuyên ngành khác nhau. Trong y khoa, khoa học tự nhiên, kỹ thuật, giáo dục và kinh doanh thương mại, việc những nhà nghiên cứu hợp tác cùng nhau theo một phương pháp phức tạp và công bố bài báo khoa học với tên nhiều tác giả là điều thông thường. Các nhà khoa học xã hội như tâm lý học, khoa học chính trị cũng có khi thao tác cùng nhau, tuy đó không phải là tiêu chuẩn thực tiễn của nghành này như thể trong khoa học tự nhiên hay khoa học thực nghiệm. Trong nghành nghệ thuật và thẩm mỹ và khoa học nhân văn hiếm khi những nhà nghiên cứu thao tác cùng nhau, mặc dầu trong những bộ môn thẩm mỹ và nghệ thuật trình diễn như âm nhạc hay kịch nghệ thì đương nhiên niềm tin cộng sự là một chuẩn mực trong thực tiễn. Nói chung trong những nghành học thuật mà việc điều tra và nghiên cứu có đặc thù hợp tác, niềm tin cộng sự là một thứ phức tạp hơn và được pháp luật ở mức độ cao hơn nhiều so với những nghành mà việc nghiên cứu và điều tra học thuật là một cuộc theo đuổi kỹ năng và kiến thức của cá thể, trong những nghành nghề dịch vụ này niềm tin cộng sự được nói đến hầu hết như là cách xử sự giữa người với người ở nơi thao tác .

TINH THẦN CỘNG SỰ TRONG MÔI TRƯỜNG HỌC THUẬT Ở VIỆT NAM – MỘT CÁI NHÌN TỪ BÊN TRONG VÀ BÊN NGOÀI

Như đã nói trên, ý thức cộng sự có ý niệm là những người đồng sự gần như là có tầm quan trọng ngang nhau trong việc ra quyết định hành động về việc quản trị nhà trường. Vấn đề là, để hoàn toàn có thể cùng san sẻ nghĩa vụ và trách nhiệm ra quyết định hành động trong việc quản lý và vận hành nhà trường, có hai tác nhân cốt yếu : trước hết nhà trường phải có thẩm quyền quyết định hành động những yếu tố quan trọng của chính mình ; và hai là phải có những thiết chế để những bên tương quan tham gia vào quy trình ra quyết định hành động. Nhưng trong thực tiễn thì cho đến nay trường ĐH Nước Ta vẫn có rất ít quyền tự chủ. Ở những trường công lập, mức phân chia kinh tế tài chính, mức thu học phí, nhân sự cấp cao, chương trình khung, đều là thẩm quyền của Bộ chủ quản. Trường ngoài công lập có mức độ tự chủ cao hơn tuy vẫn phải tuân thủ nhiều lao lý rất cụ thể của Bộ GD-ĐT. Nhân tố thứ hai là chính sách đồng quản trị được cho phép những bên tương quan tham gia vào quy trình ra quyết định hành động. Cơ chế đó hoàn toàn có thể là hội đồng trường, hội đồng giảng viên, v.v. Những tổ chức triển khai như vậy không bảo vệ cho việc triển khai niềm tin cộng sự trong quản trị nhưng ở một mức độ nào đó nó giúp tránh sự chuyên quyền. Một điều rất đáng tiếc là cho đến nay, những thiết chế như vậy vẫn chưa phải là thực tiễn thông dụng ở Nước Ta .Trong trong thực tiễn, Nước Ta có một truyền thống cuội nguồn lâu bền hơn về quy mô “ làm chủ tập thể ”, tuy rằng trong thực tiễn thì “ làm chủ tập thể ” ở Nước Ta rất khác với khái niệm “ đồng quản trị ” trong những trường ĐH Hoa Kỳ. Ở Nước Ta có câu “ Cha chung không ai khóc ” để phản ánh thực trạng không ai chịu nghĩa vụ và trách nhiệm do tại họ không phải là người duy nhất ra quyết định hành động. Xã hội Nước Ta đã thưởng thức thực trạng này trong thập kỷ 60 đến 80 cho đến khi chuyển sang quy mô kinh tế thị trường xu thế XHCN. Cả hai cấu trúc này đều ảnh hưởng tác động can đảm và mạnh mẽ đến quy trình ra quyết định hành động lúc bấy giờ ở trường ĐH theo những cách khác nhau .“ Quyền làm chủ tập thể ” trong thực tiễn không có nghĩa là quyền ra quyết định hành động ngang nhau giữa những thành viên của nhà trường. Thay vì vậy, nó đa phần là cách để lảng tránh nghĩa vụ và trách nhiệm cá thể về việc ra quyết định hành động. Việc chuyển từ chính sách kế hoạch tập trung chuyên sâu và kiểu quản trị “ làm chủ tập thể ” sang kinh tế thị trường khuynh hướng XHCN có làm đổi khác ý thức cộng sự trong những trường ĐH Nước Ta hay không, và như thế nào ? Nếu như tình hình kinh tế tài chính khó khăn vất vả trong khủng hoảng kinh tế và việc chuyển sang quy mô quản trị theo kiểu doanh nghiệp đã tác động ảnh hưởng thâm thúy đến lý tưởng về niềm tin cộng sự trong nhà trường Hoa Kỳ, thì ở Nước Ta những tác động ảnh hưởng này khó thấy hơn. Kết quả điển hình nổi bật nhất của việc chuyển sang kinh tế thị trường là sự sinh ra bộ phận GDĐH ngoài công lập. Nhưng những biến hóa trong trường ĐH Nước Ta, từ thập niên 90 đến nay luôn chậm hơn so với những đổi khác ngoài xã hội. Cách quản trị mà Bộ GD-ĐT áp đặt lên những trường lúc bấy giờ không có những độc lạ về thực chất so với mấy thập niên trước : vẫn là tư duy trấn áp và mức độ trấn áp có vẻ như cũng không mấy biến hóa. Tuy nhiên, sự hình thành bộ phận những trường ngoài công lập đã tạo ra một môi trường học thuật rất độc lạ so với những trường công lập. Mặc dù đại bộ phận giảng viên của những trường ngoài công lập đều xuất thân từ những trường công lập, thậm chí còn đang là giảng viên của những trường công lập, những trường ngoài công lập vẫn đang quản lý và vận hành với những nguyên tắc và động lực trọn vẹn khác so với những trường công lập : họ bị chi phối ít hơn bởi Bộ GD-ĐT và nhiều hơn bởi sự lựa chọn của người học, tức là của thị trường ; cách quản trị của họ mang đặc thù doanh nghiệp nhiều hơn. Như Downing đã nói, trong quy mô quản trị ấy, giới giảng viên được xem là người làm thuê, và thật là khó mà nói đến việc tham gia vào quy trình ra quyết định hành động của nhà trường trong toàn cảnh ấy, kể cả những quyết định hành động chỉ trong nghành nghề dịch vụ trình độ .

Vì vậy, trong bối cảnh các trường ĐH Việt Nam vẫn chưa có các thiết chế trao quyền để giảng viên, nhân viên thực sự tham gia vào quá trình ra quyết định như đã nói trên, và bản thân nhà trường cũng có mức độ tự chủ rất thấp, thì có thể nói, có rất ít không gian cho tinh thần cộng sự có thể nảy nở và phát triển.

Xem thêm: Thuốc Saferon Có Tác Dụng Gì Và Cách Uống Saferon Thế Nào Là Tốt Nhất?

Một tác nhân khác cũng không kém phần quan trọng tác động ảnh hưởng đến sự tăng trưởng và trưởng thành của niềm tin cộng sự là truyền thống cuội nguồn văn hóa truyền thống. Kiểu văn hóa truyền thống tổ chức triển khai thông dụng ở những trường ĐH Nước Ta là văn hóa truyền thống thứ bậc phối hợp với văn hóa truyền thống thân tộc, trong đó sự bình đẳng tuyệt nhiên không phải là yếu tố nổi trội. Điều này có cội nguồn từ văn hóa truyền thống nông nghiệp đã có lịch sử dân tộc hàng ngàn năm ở Nước Ta, trong nền văn hóa truyền thống đó đơn vị chức năng quan trọng nhất cả về mặt tổ chức triển khai sản xuất và về mặt văn hóa truyền thống cấu thành xã hội chính là mái ấm gia đình, chứ không phải là cá thể. Người Nước Ta kết nối với nhau trên cơ sở mái ấm gia đình họ tộc chứ không phải trên cơ sở những cá thể kết nối với nhau với tư cách là những công dân của xã hội. Chính vì vậy mà sự cố kết giữa những cá thể ngoài khoanh vùng phạm vi mái ấm gia đình họ tộc là rất lỏng lẻo. Cách đây gần 100 năm, Phan Bội Châu từng nhận xét về tính cách người Việt :Người ngoại bang coi thường dân ta, họ nói rằng “ không có nổi một đoàn một nhóm nào từ ba người trở lên “ ; câu nói đó thoạt mới nghe tưởng là quá đáng, nhưng xét cho đến tình hình xã hội niềm tin dân chúng thì thấy tan tan tác tác, rạc rạc rời rời, ghét nhau, ngờ nhau, ai lo thân nấy, bảo rằng không có nổi một đoàn một nhóm ba người thật bụng với nhau, thật cũng chẳng oan .

 Phan Bội Châu

 Cao đẳng quốc dân, 1928

Dân gian cũng thông dụng câu nói : “ Một người Nước Ta thao tác bằng ba người Nhật, ba người Nước Ta thao tác cùng nhau thì tạo ra tác dụng không bằng một người Nhật ”, cho thấy sự thiếu vắng ý thức cộng sự của người Việt nghiêm trọng như thế nào. Trong một bài viết đăng trên The New York Times ngày 11.9.2012, Thomas L. Friedman cho rằng, chỉ ở những xã hội con người đáng tin cậy nhau, người ta mới cảm thấy yên tâm san sẻ quan điểm và tư tưởng với nhau, mới chuẩn bị sẵn sàng gật đầu rủi ro đáng tiếc khi mở ra một con đường mới lạ, mới chịu hợp tác với nhau một cách tích cực và vĩnh viễn, từ đó mới dẫn đến những sự phát minh sáng tạo giật mình và lớn lao <3 >. Chia sẻ sáng tạo độc đáo là một nội dung cốt lõi của hoạt động học thuật, vì ngày này việc điều tra và nghiên cứu khoa học đã trở nên phức tạp và ngày càng có đặc thù liên ngành, khiến mọi khu công trình lớn đều cần phải có nhiều người tham gia. Nếu ai cũng có tâm trạng thấp thỏm người khác đánh cắp sáng tạo độc đáo của mình, nếu ai cũng luôn luôn sợ người khác điển hình nổi bật hơn mình, nếu họ không cùng nhìn về một tiềm năng chung, không có sự đáng tin cậy với nhau, thì không hề có bất kỳ một sự lao vào hay cam kết toàn vẹn nào. Tình trạng mạnh ai nấy làm, với động cơ duy nhất là những quyền lợi thời gian ngắn trước mắt cho cá thể mình tất yếu sẽ dẫn đến hậu quả là người ta không hề làm được những việc lớn .Trong một toàn cảnh văn hóa truyền thống và thể chế như vậy, liệu hoàn toàn có thể, và bằng cách nào, tăng trưởng ý thức cộng sự trong một tổ chức triển khai học thuật ? Tác giả bài viết này có một thưởng thức cá thể về yếu tố này. Trong vòng một năm đảm nhiệm một đơn vị chức năng nhỏ của ĐHQG-HCM, một đơn vị chức năng tự chủ kinh tế tài chính, được quyền quyết định hành động về nhân sự, mức lương, và về chính sách thao tác nội bộ, bà đã kiến thiết xây dựng được một tập thể nhân viên cấp dưới gắn bó với nhau bằng ý thức cộng sự cao độ. Điều cốt lõi đã kết nối những con người ấy lại với nhau, đúng như định nghĩa về niềm tin cộng sự, là sự gắn bó với cùng một tiềm năng chung và san sẻ những giá trị chung. Mỗi người đều cảm nhận được trong những tác dụng mà đơn vị chức năng mình đạt được, có sự góp phần của mình, vì họ tham gia vào quy trình ra quyết định hành động như những thành viên bình đẳng, và quyết định hành động ở đầu cuối được đưa ra là dựa trên những lý lẽ có sức thuyết phục chứ không đa phần dựa trên thẩm quyền. Vì vậy, đơn vị chức năng của bà không có những người đến văn phòng chỉ nhìn đồng hồ đeo tay mong đến giờ tan sở, mà là những người thao tác tự nguyện không kể giờ giấc, để đạt được tiềm năng chung. Nhờ niềm tin cộng sự, họ kết nối với nhau như một khối thống nhất về ý chí và về ý thức ship hàng, mỗi người không chỉ nỗ lực rất là để làm trọn phần việc của mình mà còn tôn trọng phần việc và sự góp phần của người khác, và do đó mỗi người đều là một phần không hề thiếu của tổ chức triển khai. Chìa khóa tạo ra niềm tin cộng sự ấy, xét về mặt quản trị, là gì ? Đó là sự trao quyền. Trao quyền ( empowerment ) là san sẻ thông tin, cung ứng cho những người cấp dưới kỹ năng và kiến thức, nguồn lực, thẩm quyền, động cơ để họ triển khai phần việc được giao, đồng thời yên cầu ở họ nghĩa vụ và trách nhiệm báo cáo giải trình so với những quyết định hành động, hành vi, và hiệu quả việc làm của họ. Triết lý cơ bản của sự trao quyền là người ta làm việc tốt hơn khi hứng thú với việc làm của họ, và sự hứng thú này được tạo ra khi ta được quyền quyết định hành động những việc thuộc khoanh vùng phạm vi của mình và thấy được quyết định hành động của mình đã mang lại được tác dụng thế nào < 4 > .Trong hoạt động giải trí khoa học, ý thức cộng sự của người Nước Ta bộc lộ như thế nào và đem lại hiệu quả thế nào ? Dùng ĐHQG-HCM như một trường hợp điển cứu để nghiên cứu và phân tích mức độ và tác động ảnh hưởng của việc hợp tác trong nghiên cứu và điều tra khoa học, chúng tôi nhận thấy một vài hiệu quả lý thú : Trong 525 bài báo khoa học của ĐHQG-HCM công bố trên những tập san quốc tế có bình duyệt và có trong hạng mục ISI từ năm 2006 đến 2010, chỉ 20 bài báo là do một tác giả thay mặt đứng tên, còn lại toàn bộ đều là mẫu sản phẩm hợp tác, trong số này, 68 bài là tác dụng hợp tác của những đồng nghiệp trong nước, còn lại 437 bài là hiệu quả hợp tác với những đồng nghiệp quốc tế. Một nghiên cứu và phân tích của Ly T. Pham, Tho D. Dinh, Tuan V. Nguyen ( 2012 ) cho thấy số lượng trong mỗi nghành nghề dịch vụ và chất lượng của những bài báo có hợp tác quốc tế – thống kê giám sát qua chỉ số tác động ảnh hưởng và tần suất trích dẫn – đều cao hơn hẳn so với những bài không có hợp tác quốc tế .Ngoài ra, sự khác nhau trong cách ý niệm về ý thức cộng sự, cũng như phương pháp thao tác cùng nhau, cách giải quyết và xử lý những sự không tương đồng giữa giới học thuật Nước Ta và Hoa Kỳ, chắc như đinh là điều đáng quan tâm do ý thức cộng sự là điều bị chi phối can đảm và mạnh mẽ bởi cấu trúc xã hội và cội nguồn văn hóa truyền thống là những thứ vốn rất khác nhau ở hai nước. Theo quan sát của chúng tôi, những người trưởng thành trong văn hóa truyền thống Á Đông và chịu tác động ảnh hưởng của Khổng giáo, thì có khuynh hướng coi trọng sự đồng thuận của công chúng và sự hòa giải trong tập thể. Trong lúc đó văn hóa truyền thống phương Tây coi trọng truyền thống cá thể và sự phong phú. Như tất cả chúng ta đã thấy ở phần trên, người ta hoàn toàn có thể nhân danh sự đồng thuận để tàn phá quan điểm cá thể, và gọi đó là “ cộng sự ”, nhưng trong trong thực tiễn thì đó không phải là niềm tin cộng sự thực sự, vì ý thức cộng sự yên cầu có sự san sẻ nghĩa vụ và trách nhiệm và góp phần một cách bình đẳng vào việc làm chung. Trong một xã hội như vậy, áp lực đè nén văn hóa truyền thống đặt ra cho sự đồng thuận thuận tiện khiến người ta từ bỏ quan điểm riêng của mình để quy phục người có thẩm quyền. Trong lúc đó người phương Tây coi trọng truyền thống và quan điểm cá thể do đó họ đạt đến sự đồng thuận trên cơ sở của lý trí hơn là vì bị quy phục bởi sức mạnh của mạng lưới hệ thống thứ bậc. Đó là một đặc thù cốt lõi của niềm tin cộng sự trong môi trường học thuật Hoa Kỳ .Mặt khác, cũng hoàn toàn có thể quan sát thấy, đồng nghiệp Nước Ta thường giống hệt quan hệ cộng sự và quan hệ bè bạn với mức độ không ít khác nhau. Người ta dễ biến những sự không tương đồng trong quan điểm và cách thao tác thành ra những sự không tương đồng cá thể, và ngược lại, để cho những sự không tương đồng cá thể chi phối tới sự hợp tác trong việc làm. Câu tục ngữ “ một trăm cái lý không bằng một tí cái tình ” phản ánh rõ cách xử lý việc làm và quan hệ việc làm rất không chuyên nghiệp của đồng nghiệp Nước Ta. Điều này không phải là không xảy ra trong môi trường học thuật phương Tây, nhưng một thực tiễn phổ cập hơn, theo nhận xét của nhiều đồng nghiệp Hoa Kỳ, là người ta hoàn toàn có thể xung đột quan điểm kinh hoàng trong cuộc họp, nhưng ra khỏi phòng họp họ vẫn là những đồng nghiệp thân thiện .Chúng tôi chưa có điều kiện kèm theo khảo sát sâu về thực chất của mối quan hệ cộng sự giữa đồng nghiệp Nước Ta với nhau, và giữa đồng nghiệp Nước Ta với những đồng nghiệp quốc tế để hiểu rõ hơn về đặc thù phức tạp cũng như số lượng giới hạn và sự tăng trưởng của những mối quan hệ ấy. Đó là đề tài cho những điều tra và nghiên cứu tiếp theo của chúng tôi trong loạt bài về văn hóa truyền thống học thuật và văn hóa truyền thống tổ chức triển khai của nhà trường .

KẾT LUẬN

Tinh thần cộng sự, tự do học thuật và sự liêm chính trong học thuật là những cột trụ trong văn hóa truyền thống học thuật đã làm nên thành tựu của những trường ĐH phương Tây trong những thế kỷ qua. Tuy hoàn toàn có thể được định hình khác nhau trong những toàn cảnh văn hóa truyền thống, lịch sử dân tộc, chính trị và xã hội khác nhau như đã được đề cập ở phần trên, nhưng thực chất của những khái niệm đó không đổi khác và công dụng của nó trong việc tạo ra thành công xuất sắc của một trường ĐH là không hề hoài nghi, nếu tất cả chúng ta coi trường ĐH là nơi chuẩn bị sẵn sàng cho con người những năng lượng cơ bản để tham gia vào đời sống xã hội một cách toàn vẹn nhất trong năng lực của họ. Cùng với tự do học thuật và sự liêm chính trong học thuật, niềm tin cộng sự là thứ không mua được bằng tiền, không vay mượn hay lắp ráp được, cũng không phải là thứ hoàn toàn có thể hình thành qua một đêm, nhưng là những tác nhân không hề thiếu của đời sống ĐH. Không có nó, tất cả chúng ta sẽ không có một trường ĐH đích thực dù cho tất cả chúng ta có góp vốn đầu tư một nguồn tiền khổng lồ. Tuy quan trọng như vậy, nhưng trong thực tiễn là niềm tin cộng sự đích thực, cũng như tự do học thuật và sự liêm chính trong học thuật, vẫn đang bị xâm phạm ở khắp nơi trên quốc tế. Xây dựng, vun đắp và bảo vệ những giá trị ấy phải được coi là việc làm thiết yếu của những người tha thiết với việc tạo ra một trường ĐH tử tế, những người có nghĩa vụ và trách nhiệm với tương lai của giáo dục, cũng là tương lai của vương quốc .

TƯ LIỆU THAM KHẢO

Andy Hargreaves, Ruth Dawe (1990). “Paths of professional development: Contrived collegiality, collaborative culture, and the case of peer coaching” Teaching and Teacher Education, Volume 6, Issue 3, 1990, pages 227–241

David B. Downing ( 2005 ). “ Academic Freedom as Intellectual Property : When Collegiality Confronts the Standardization Movement. ” Vol. 13, No. 1/2, Collegiality. Published by : University of Nebraska Press .Joseph R. Urgo ( 2005 ). “ Collegiality and Academic Community ”. Symplokē, Vol. 13, No. 1/2, Collegiality, pp. 30-42. Published by : University of Nebraska PressJenny M. Lewis, Sandy Ross, Thomas Holden ( 2012 ). “ The how and why of academic collaboration : disciplinary differences and policy implications ”. High Education 64 : 693 – 708. DOI 10.1007 / s10734-012-9521-8Judith Kegan Gardiner ( 2005 ). “ On Collegiality, Collectivity and Gender, ” Symplokē, Vol. 13, No. 1/2, Collegiality. Published by : University of Nebraska Press .Ly T Pham, Tho D. Dinh, Tuan V. Nguyen ( 2012 ). “ Research Output and Impact of the Vietnam National University Ho Chi Minh City : a Bibliometric Analysis ” ( In press ) .Malcolm Water ( 1989 ). “ Collegiality, Bureaucratization, and Professionalization : A Weberian Analysis ”. American Journal of Sociology, Volume 94, Number 5 .Nancy R. Cirillo ( 2005 ). “ Collegiality : First among Whom ? Community of What ? ” Symplokē, Vol. 13, No. 1/2, Collegiality ( 2005 ), pp. 43-55. Published by : University of Nebraska Press .Phan Bội Châu ( 1928 ). Cao đẳng Quốc dân. NXB Anh Minh, 1957, Huế .

Terry Caesar (2005). “The Specter of Collegiality,” University of Nebraska Press.

Sibande, Abednego Jerry ( 2012 ). “ Collegiality as an Aspect of School Climate : Implication for School Effectiveness ”. URI : http://hdl.handle.net/10210/5735

<1> Phần này, cùng với phần quan sát về môi trường học thuật Hoa Kỳ, đã được viết với sự giúp đỡ về tư liệu và ý tưởng của GS. Don Adams, Đại học Florida Atlantic University (Hoa Kỳ) và dựa trên một số ghi chép của GS. Adams với sự đồng ý của ông. Tác giả bài viết xin ghi nhận và trân trọng cảm ơn sự đóng góp quý báu này. Tác giả cũng xin cảm ơn GS. Russell Brooker đã giúp biên tập bản tiếng Anh.

Xem thêm: Bệnh Thoái Hóa Cột Sống Nên Ăn Gì Và Kiêng Ăn Gì Đẩy Lùi Lão Hóa?

<2> Từ colleague thường được dịch ra tiếng Việt là “đồng nghiệp” thực ra không sát với ý nghĩa của nó cho lắm, vì đồng nghiệp chỉ có nghĩa là người làm cùng một nghề.

Source: http://139.180.218.5
Category: Thuật ngữ đời thường