Chủ nghĩa đế quốc là “chính sách mở rộng quyền lực và tầm ảnh hưởng của một quốc gia thông qua hoạt động thuộc địa hóa bằng vũ lực hoặc các phương thức khác”.[2] Chủ nghĩa đế quốc định hình thế giới đương đại,[3] cho phép công nghệ và những ý tưởng lan rộng một cách nhanh chóng và góp phần lớn vào sự hình thành nên một thế giới toàn cầu hóa. Thuật ngữ chủ nghĩa đế quốc đề cập đến sự thống trị về mặt kinh tế và chính trị của phương Tây (và Nhật Bản), đặc biệt là tại châu Á và châu Phi trong thế kỷ XIX và XX. Ý nghĩa chính xác của nó vẫn tiếp tục được các học giả tranh luận. Một số nhà nghiên cứu, ví dụ như Edward Said, sử dụng thuật ngữ này bao quát hơn để mô tả bất kỳ hệ thống thống trị và lệ thuộc có tổ chức nào với một trung tâm đế quốc (chính quốc) và phần bên ngoài.[4]

Chủ nghĩa đế quốc được định nghĩa là ” một mối quan hệ bất bình đẳng về mặt con người và chủ quyền lãnh thổ, thường là hình thức của đế quốc, địa thế căn cứ vào ý niệm về tính ưu việt và thực tiễn của sự thống trị, gồm có việc lan rộng ra quyền lực tối cao và sự trấn áp của một vương quốc hoặc dân tộc bản địa lên vương quốc hay dân tộc bản địa khác. ” Chủ nghĩa đế quốc đặc biệt quan trọng chú trọng đến việc quản trị, trấn áp, tinh chỉnh và điều khiển ; mà một nhóm, thường là một cường quốc, áp đặt lên nhóm hay dân tộc bản địa khác [ 5 ] và thường trải qua những hình thức phân biệt khác nhau địa thế căn cứ vào chủng tộc, tôn giáo hay khuôn mẫu văn hóa truyền thống .

Qua vài thế kỷ, định nghĩa về chủ nghĩa đế quốc vẫn chưa hoàn thiện tạo sự nhầm lẫn và không rõ ràng. Cách giải quyết là có thể chia thành hai loại: chủ nghĩa đế quốc “chính thức” và “không chính thức”. “Chủ nghĩa đế quốc chính thức” được định nghĩa là “sự quản lý tự nhiên hay cai trị thực dân hoàn toàn”.[5] “Chủ nghĩa đế quốc không chính thức” hàm ý ít trực tiếp hơn, dù vậy vẫn là một kiểu thống trị có thể nhận thấy.[5] Chủ nghĩa thực dân ngày nay là biểu hiện của chủ nghĩa đế quốc và không thể tồn tại nếu không có chủ nghĩa đế quốc, nhận định này được phần đông chấp nhận. Cả thực dân hóa và chủ nghĩa đế quốc đều được Tom Nairn và Paul James mô tả là những hình thái thuở đầu của toàn cầu hóa.[6]

Thuật ngữ ” chủ nghĩa đế quốc ” trở nên phổ cập tại hòn đảo Anh trong thập niên 1870 và được dùng với hàm ý xấu đi. [ 7 ] Tại Anh Quốc, từ này từng được sử dụng hầu hết để đề cập tới những chủ trương của Napoleon III nhằm mục đích làm thỏa mãn nhu cầu dư luận Pháp trải qua can thiệp quân sự chiến lược quốc tế. [ 7 ] Chủ nghĩa đế quốc trong tiếng Anh là ” Imperialism ” có nguồn gốc từ từ ” imperium ” trong tiếng Latinh, mang nghĩa quản lý những vùng chủ quyền lãnh thổ to lớn .

Lịch sử

Cuộc chiến của Đế quốc Ottoman ở châu ÂuChủ nghĩa đế quốc đóng một vai trò quan trọng trong lịch sử dân tộc Nhật Bản, Đế quốc Assyria, Đế quốc Trung Quốc, Đế quốc La Mã, Hy Lạp, Đế quốc Đông La Mã, Đế quốc Ba Tư, Đế quốc Ottoman, Ai Cập cổ đại, Đế quốc Anh, Ấn Độ và nhiều đế quốc khác. Xét về phương diện lịch sử vẻ vang có rất nhiều đế quốc của người Hồi giáo được công nhận. Trước kỷ nguyên thực dân châu Âu, vùng châu Phi hạ Sahara từng sống sót nhiều đế quốc như Đế quốc Ethiopia, Đế quốc Oyo, Đế quốc Ashanti, Đế quốc Luba, Đế quốc Lunda, và Đế quốc Mutapa. châu Mỹ vào thời kỳ tiền Colombo cũng đã có những đế quốc to lớn như Đế quốc Aztec và Đế quốc Inca .Mặc dù thường được dùng để chỉ việc cơ quan chính phủ quốc tế áp đặt sự quản trị bằng vũ lực lên vương quốc khác hay vùng chủ quyền lãnh thổ chinh phạt mà trước đó không có một cơ quan chính phủ thống nhất, thuật ngữ ” chủ nghĩa đế quốc ” nhiều lúc cũng có công dụng miêu tả sức ảnh hưởng tác động lỏng lẻo hoặc gián tiếp về kinh tế tài chính hay chính trị của nước lớn lên những nước nhỏ hơn. [ 8 ]Chủ nghĩa đế quốc về văn hóa truyền thống đề cập đến tầm ảnh hưởng tác động của một vương quốc trong khoanh vùng phạm vi văn hóa truyền thống và xã hội, tức là quyền lực tối cao mềm của vương quốc đó ; nó làm đổi khác quốc tế quan về xã hội, văn hóa truyền thống, đạo đức của đối tượng người tiêu dùng [ vương quốc ] chịu tác động ảnh hưởng. Xét ở thời văn minh, đơn cử đó là việc âm nhạc, truyền hình hay phim ảnh ” quốc tế “, v.v… không chỉ trở nên thông dụng với giới trẻ mà hơn thế nữa còn làm biến hóa mức độ kỳ vọng vào đời sống và lòng khát khao của họ mong ước quốc gia mình trở nên giống hơn với vương quốc được miêu tả. Ví dụ, vở kịch dài kỳ Dallas during the Cold War ( Dallas trong Chiến tranh Lạnh ) miêu tả lối sống giàu sang của người Mỹ đã làm biến hóa sự kỳ vọng của người dân Romani ; hay ví dụ gần đây hơn là sức tác động ảnh hưởng của những bộ phim truyền hình Nước Hàn nhập lậu tại Triều Tiên. Vì nhiều nguyên do, nhiều vương quốc, chính sách đã chiến đấu chống lại sự ảnh hưởng tác động bằng 1 số ít giải pháp như cấm hoặc hạn chế những mô hình văn hóa truyền thống đại chúng quốc tế trải qua những giải pháp như kiểm duyệt .Chủ nghĩa đế quốc bị những người chỉ trích phê phán về mặt đạo đức, thế cho nên thuật ngữ này thường được sử dụng trong công tác làm việc tuyên truyền quốc tế với nghĩa xấu ám chỉ chủ trương ngoại giao hung hăng và bành trướng. [ 8 ]

Thời đại chủ nghĩa đế quốc

Kỷ nguyên chủ nghĩa đế quốc là một quãng thời hạn mở màn vào khoảng chừng năm 1700 với việc những nước công nghiệp ( nhìn chung là châu Âu ) tham gia vào quy trình thực dân hóa, tạo tầm ảnh hưởng tác động và thôn tính những vùng chủ quyền lãnh thổ trên khắp quốc tế nhằm mục đích tóm gọn quyền lực tối cao chính trị. Mặc dù thực tiễn đế quốc chủ nghĩa đã sống sót hàng ngàn năm, thuật ngữ ” thời đại chủ nghĩa đế quốc ” nhìn chung đề cập đến hoạt động giải trí của những cường quốc châu Âu từ đầu thế kỷ XVIII cho tới giữa thế kỷ XX. Có thể kể tới một vài sự kiện như ” Ván cờ lớn ” tại vùng đất Ba Tư, ” Tranh giành châu Phi ” và ” Chính sách Open ” tại Trung Quốc. [ 9 ]
Châu Phi bị chia làm bốn khu vực thuộc địa của các nước đế quốc khác nhau, khoảng 1913Vào thế kỷ XX, những nhà sử học John Gallagher ( 1919 – 1980 ) và Ronald Robinson ( 1920 – 1999 ) đã tạo dựng một khuôn khổ nhằm mục đích lý giải chủ nghĩa đế quốc châu Âu. Họ khẳng định chắc chắn chủ nghĩa đế quốc châu Âu có tầm tác động ảnh hưởng và những nước châu Âu bác bỏ quan điểm cho rằng ” chủ nghĩa đế quốc ” yên cầu sự quản trị chính thức, hợp pháp của một cơ quan chính phủ lên vương quốc khác. ” Trong con mắt của họ, những nhà sử học đã bị đế quốc chính thức và những map quốc tế với những vùng màu đỏ làm cho mê hoặc. Tư bản, hoạt động giải trí thương mại, di cư quy mô lớn của Anh ra những vùng đất phía ngoài đã hình thành nên Đế quốc Anh. Điểm mấu chốt trong tâm lý của họ là ý niệm đế quốc ‘ phi chính thức nếu hoàn toàn có thể và chính thức nếu thiết yếu. ‘ ” [ 10 ] Nhờ những nguồn lực sẵn có do chủ nghĩa đế quốc tạo ra, nền kinh tế tài chính quốc tế đã tăng trưởng đáng kể và trở nên liên kết hơn nhiều trong những thập kỷ trước Chiến tranh quốc tế thứ nhất, mang đến sự phong phú và thịnh vượng cho nhiều cường quốc đế quốc. [ 11 ]Chủ nghĩa đế quốc châu Âu đa số tập trung chuyên sâu vào tăng trưởng kinh tế tài chính bằng việc tích lũy tài nguyên từ những thuộc địa phối hợp với nắm giữ quyền lực tối cao chính trị bằng những giải pháp chính trị và quân sự chiến lược. Quá trình thực dân hóa Ấn Độ hồi giữa thế kỷ XVIII là một ví dụ : ở đó, ” người Anh khai thác những yếu điểm chính trị của nhà nước Mughal và, trong khi hoạt động giải trí quân sự chiến lược là quan trọng tại những thời gian khác nhau, sự hợp nhất những thành phần tinh túy trong nghành nghề dịch vụ hành chính và kinh tế tài chính cũng có ý nghĩa cốt yếu ” cho việc thiết lập sự quản trị những nguồn tài nguyên, thị trường, và nhân lực của tiếu lục địa. [ 12 ] Mặc dù vào thế kỷ XVII và XVIII một số lượng đáng kể những thuộc địa được tạo ra nhằm mục đích mục tiêu phân phối doanh thu kinh tế tài chính và chuyển giao những nguồn tài nguyên về chính quốc ; thì đến thế kỷ XIX và XX, tại những khu vực như châu Á và châu Phi, ý niệm này không còn hài hòa và hợp lý một cách tất yếu : [ 13 ]

Các đế quốc tân tiến không tạo dựng những guồng máy kinh tế tài chính giả tạo. Sự bành trướng lần hai của những nước châu Âu là một quy trình lịch sử vẻ vang phức tạp mà ở đó những quyền lực tối cao chính trị, xã hội và xúc cảm tại châu Âu và bên ngoài có tác động ảnh hưởng lớn hơn chủ nghĩa đế quốc dự trù. Các thuộc địa riêng không liên quan gì đến nhau hoàn toàn có thể phân phối tiềm năng kinh tế tài chính ; tựu trung không có đế quốc nào có bất kể công dụng hoàn toàn có thể định rõ, về kinh tế tài chính hay gì đó khác. Các đế quốc chỉ đại diện thay mặt cho một quy trình tiến độ đơn cử trong mối quan hệ không ngừng biến hóa giữa châu Âu và phần còn lại của quốc tế : những suy luận loại suy với những mạng lưới hệ thống kinh tế tài chính hay hoạt động giải trí góp vốn đầu tư bất động sản đơn thuần là tạo sự sai lầm. [ 14 ]

Trong thời kỳ này, những thương gia châu Âu có năng lượng ” rong ruổi ngoài bể khơi và thặng dư [ của cải ] từ khắp nơi trên quốc tế ( nhiều lúc bằng thái độ hòa nhã, đôi lúc đấm đá bạo lực ) cho riêng mình và tập hợp chúng tại châu Âu. ” [ 15 ]
Người châu Âu tăng nhanh đáng kể hoạt động giải trí bành trướng trong thế kỷ XIX. Các vương quốc châu Âu lan rộng ra quy mô nhập khẩu từ thuộc địa và những nước khác nhằm mục đích tích lũy nguyên vật liệu thô. Các nhà tư bản công nghiệp châu Âu nỗ lực kiếm tìm những nguyên vật liệu như thuốc nhuộm, vải bông, dầu thực vật và quặng sắt kẽm kim loại từ bên ngoài. Đồng thời, quy trình công nghiệp hóa đã nhanh gọn biến châu Âu thành trung tâm sản xuất và tăng trưởng kinh tế tài chính, kích thích nhu yếu nguồn lực. [ 16 ]Việc truyền đạt thông tin tiến triển lên nhiều trong thời kỳ người châu Âu bành trướng. Với hai ý tưởng là đường tàu và điện tín, việc liên lạc giữa những vương quốc trở nên thuận tiện hơn giúp cho chính quốc lan rộng ra khoanh vùng phạm vi quản trị hành chính lên những thuộc địa. Hệ thống đường tàu và đường thủy góp thêm phần tương hỗ luân chuyển một lượng lớn sản phẩm & hàng hóa từ thuộc địa đi những nơi khác và ngược lại. [ 16 ]Cùng với những tân tiến trong liên lạc, người châu Âu cũng đạt sự thăng quan tiến chức về kỹ nghệ quân sự chiến lược. Các nhà hóa học châu Âu đã sáng tạo ra chất nổ hoàn toàn có thể vận dụng trong chiến đấu và với những thay đổi về máy móc họ hoàn toàn có thể sản xuất những loại súng tốt hơn. Đến thập niên 1880, súng máy đã trở thành một vũ khí hiệu suất cao trên mặt trận. Công nghệ này mang lại lợi thế cho quân đội những nước châu Âu trước đối phương bởi quân đội của những nước kém tăng trưởng khi đó vẫn còn sử dụng cung tên, kiếm, và khiên da thuộc ( ví dụ như người Zulu ở Nam Phi trong Chiến tranh Anglo-Zulu năm 1879 ). [ 16 ]

Học thuyết về chủ nghĩa đế quốc

Trong các tác phẩm học thuật của các tác giả nói tiếng Anh, học thuyết về chủ nghĩa đế quốc thường căn cứ vào kinh nghiệm của người Anh. Thuật ngữ “chủ nghĩa đế quốc” xuất hiện trong tiếng Anh vào cuối thập niên 1870 với nghĩa như hiện tại, nó đến từ những người phản đối các chính sách bị cáo buộc là phô trương và hung hăng của thủ tướng Anh Benjamin Disraeli. Một số người xem chủ nghĩa đế quốc là chính sách của chủ nghĩa lý tưởng và lòng bác ái; số khác thì cáo buộc nó là đặc điểm của lợi ích cá nhân [tư lợi] về chính trị, và một số ngày càng tăng thì gắn nó với tính tham lam của tư bản chủ nghĩa. John A. Hobson, một người theo chủ nghĩa tự do, và Vladimir Lenin, người theo chủ nghĩa Mác, đã thêm cho thuật ngữ này một ý nghĩa kinh tế vĩ mô lý thuyết. Đặc biệt Lenin có ảnh hưởng quan trọng lên những quan niệm của chủ nghĩa Mác sau này về chủ nghĩa đế quốc với tác phẩm Chủ nghĩa đế quốc, giai đoạn tột cùng của chủ nghĩa tư bản. Ở đó, Lenin đã mô tả chủ nghĩa đế quốc là hoạt động bành trướng tự nhiên của chủ nghĩa tư bản phát sinh từ nhu cầu không ngừng mở rộng vốn đầu tư, nguyên vật liệu và nguồn nhân lực của nền kinh tế tư bản chủ nghĩa theo đó đòi hỏi mở rộng thuộc địa. Quan niệm chủ nghĩa đế quốc như một đặc trưng về cấu trúc của chủ nghĩa tư bản này đã được lặp lại bởi các nhà lý luận Mác-xít về sau. Nhiều lý thuyết gia phái tả cũng nối gót nhấn mạnh đến đặc điểm về cấu trúc và hệ thống của chủ nghĩa đế quốc. Họ mở rộng quãng thời gian gắn liền với thuật ngữ để cho chủ nghĩa đế quốc hiện nay không phải nhắc đến một chính sách hay một khoảng ngắn vào cuối thế kỷ XIX mà là một hệ thống tầm cỡ thế giới kéo dài hàng thế kỷ, thường khởi nguồn từ thời Christopher Columbus hay các cuộc thập tự chinh theo một số mô tả. Khi mà ứng dụng của thuật ngữ đã rộng hơn, ý nghĩa của nó thay đổi theo năm trục riêng biệt nhưng thường song song với nhau: đạo đức, kinh tế, hệ thống, văn hóa, thời gian. Những thay đổi này phản ánh một sự bất ổn gia tăng đi kèm với thực tế các cường quốc, cụ thể là cường quốc phương Tây.[17][18]

Mối đối sánh tương quan giữa chủ nghĩa tư bản, những tầng lớp quý tộc, và chủ nghĩa đế quốc từ lâu đã là đề tài tranh luận giữa những sử gia và triết lý gia chính trị ; đi đầu trong số đó phải kể đến như J. A. Hobson ( 1858 – 1940 ), Joseph Schumpeter ( 1883 – 1950 ), Thorstein Veblen ( 1857 – 1929 ), và Norman Angell ( 1872 – 1967 ). Hobson lập luận những cải cách xã hội trong nước hoàn toàn có thể chữa khỏi căn bệnh quốc tế của chủ nghĩa đế quốc nhờ việc vô hiệu nền tảng kinh tế tài chính của nó. Ông cũng đề ra kim chỉ nan rằng can thiệp nhà nước trải qua thuế hoàn toàn có thể thôi thúc quy mô của hoạt động giải trí tiêu thụ, tạo sự thịnh vượng, khuyến khích tự do, bao dung và một trật tự quốc tế đa cực. [ 19 ] [ 20 ]

Chủ nghĩa đế quốc tại một số ít vương quốc

Anh

Tham vọng đế quốc của Anh hoàn toàn có thể thấy ngay từ thế kỷ XVI. Vào năm 1599 công ty Đông Ấn Anh xây dựng và được nữ hoàng Elizabeth trao độc quyền trong năm tiếp theo. [ 21 ] Với sự xây dựng của những trạm mậu dịch tại Ấn Độ, người Anh đã hoàn toàn có thể duy trì sức mạnh trước những đế quốc khác như Bồ Đào Nha, nước cũng đã thiết lập những trạm mậu dịch tại Ấn Độ từ trước. [ 21 ] Vào năm 1767, việc khai thác của công ty Đông Ấn bắt nguồn từ hoạt động giải trí chính trị đã gây nên thực trạng bóc lột nền kinh tế tài chính địa phương và đẩy công ty này đến bờ vực phá sản. [ 22 ] Cho tới năm 1670, Anh đã thể hiện tham vọng đế quốc lớn lao với những thuộc địa ở Virginia, Bermudas, Honduras, Antigua, Barbados, Jamaica và Nova Scotia. [ 22 ]Tham vọng đế quốc vô bờ của những nước châu Âu là nguyên do dẫn tới những cuộc đụng độ. Anh đã có những sự cạnh tranh đối đầu với Pháp, ví dụ như trong quy trình thực dân hóa vùng chủ quyền lãnh thổ mà nay được biết tới là Canada. John Cabot đòi vùng Newfoundland cho Anh trong khi người Pháp tạo ra những thuộc địa dọc sông St. Lawrence và công bố đó là ” New France ” ( nước Pháp mới ) .Người Anh liên tục bành trướng bằng giải pháp thuộc địa hóa những vương quốc như thể New Zealand và nước Australia, đây đều không phải là những vùng đất trống bởi ở đó có những nền văn hóa truyền thống và dân cư địa phương. [ 23 ] Việc sáng lập những vương quốc thịnh vượng chung mà ở đó có sự san sẻ truyền thống dân tộc bản địa đã vật chứng cho những trào lưu dân tộc bản địa của Anh. [ 24 ]
Đế quốc Anh thứ nhất có nền tảng là chủ nghĩa trọng thương, những thuộc địa tương quan và đất đai đa phần ở Bắc Mỹ, vùng Caribe, và Ấn Độ. Sau khi đánh mất những thuộc địa ở Mỹ vào năm 1776, quy trình tăng trưởng của Anh bị đảo lộn. Họ kiếm lại những khoản bù đắp từ Ấn Độ, nước Australia ; và Mỹ Latinh nhờ việc thiết lập một đế quốc kinh tế tài chính không chính thức trải qua trấn áp thương mại và kinh tế tài chính sau khi những thuộc địa của Tây Ban Nha và Bồ Đào Nha trở nên độc lập vào khoảng chừng năm 1820. [ 25 ] Tới thập niên 1840, Anh đã cho trải qua chủ trương thương mại tự do rất thành công xuất sắc giúp họ thống lĩnh trong hoạt động giải trí thương mại của hầu khắp quốc tế. [ 26 ] Sau khi để mất Đế quốc thứ nhất, người Anh đã chuyển sự quan tâm sang châu Á, châu Phi, và Thái Bình Dương. Sau thất bại của Pháp vào năm 1815, nước Anh đã được tận thưởng một thế kỷ thống trị và lan rộng ra những vùng đất trên toàn thế giới mà gần như không gặp phải thử thách. Tinh thần đế quốc chủ nghĩa của Anh được bộc lộ bởi Joseph Chamberlain, Lord Rosebury, và được Cecil Rhodes thực thi tại châu Phi. Mức độ tự trị của những thuộc địa có người da trắng tới định cư tăng lên trong thế kỷ XX. [ 27 ]Vào quy trình tiến độ đỉnh điểm của nó, đây là đế quốc lớn nhất trong lịch sử vẻ vang và là cường quốc số 1 quốc tế trong hơn một thế kỷ. Đến năm 1913, Đế quốc Anh quản lý khoảng chừng 412.224.526 triệu người, chiếm 23 % dân số quốc tế lúc đó và bao trùm diện tích quy hoạnh hơn 35.500.000 km², gần một phần tư tổng diện tích quy hoạnh toàn thế giới Do vậy, những di sản về văn hóa truyền thống, ngôn từ, pháp luật của Đế quốc Anh được truyền bá thoáng đãng. Vào thời gian nó đạt tới đỉnh điểm của quyền lực tối cao, Đế quốc Anh thường được ví với câu nói ” đế quốc mặt trời không khi nào lặn ” chính do sự lan rộng ra cương thổ ra toàn địa cầu đồng nghĩa tương quan với việc mặt trời luôn chiếu sáng trên tối thiểu một trong những vùng chủ quyền lãnh thổ của nó .

Pháp

“Đế quốc thực dân Pháp thứ nhất” tồn tại đến năm 1814, còn “Đế quốc thực dân thứ hai” khởi đầu với cuộc chinh phạt Algiers vào năm 1830 và kết thúc vào năm 1962 khi Algeri giành độc lập.[28] Lịch sử nước Pháp ghi dấu với nhiều trận chiến lớn và nhỏ, cùng sự trợ giúp lớn lao mà các thuộc địa mang lại cho Pháp trong hai cuộc chiến tranh thế giới.[29]

Vào thế kỷ XVI, hoạt động giải trí thuộc địa hóa châu Mỹ của Pháp khởi đầu với sự xây dựng của nước Pháp mới. Kế đến là việc nước này thiết lập những trạm mậu dịch ở châu Á và châu Phi trong thế kỷ XVII .Đến thế kỷ XIX và XX, Pháp đã là đế quốc thực dân lớn thứ hai trên quốc tế sau Đế quốc Anh. Tại thời gian đỉnh điểm trong những thập niên 1920 và 1930, diện tích quy hoạnh của đế quốc là hơn 4.767.000 dặm² ( 12.347.000 km² ). Trước thế chiến thứ hai, Pháp trấn áp gần 1/10 diện tích quy hoạnh đất trên Trái Đất cùng 110 triệu dân cư ( chiếm 5 % dân số quốc tế tại thời gian đó ). [ 30 ]Pháp nắm quyền quản trị Algeri từ năm 1830 và khởi đầu tái thiết đế quốc toàn thế giới của mình một cách nghiêm chỉnh kể từ sau năm 1850, tập trung chuyên sâu đa phần ở Bắc Phi, Tây Phi, Khu vực Đông Nam Á và Nam Thái Bình Dương. Những người cộng hòa ban đầu thù địch với đế quốc, họ chỉ trở nên ủng hộ khi Đức cũng khởi đầu thiết kế xây dựng đế quốc thực dân của nước này. Khi đã tăng trưởng, đế quốc mới nắm vai trò giao thương mua bán, đáp ứng nguyên vật liệu thô, mua những mẫu sản phẩm được sản xuất, và cho vay uy tín với mẫu quốc, cũng như truyền bá nền văn minh, ngôn từ, và Công giáo. Đế quốc Pháp là nguồn cung nhân lực cốt yếu trong hai cuộc cuộc chiến tranh quốc tế. [ 31 ]Người Pháp mang tới Kitô giáo và văn hóa truyền thống Pháp kèm lý lẽ bào chữa về mặt đạo đức đó là nâng tầm quốc tế tới trình độ của Pháp. Vào năm 1884 Jules Ferry, người đi đầu dẫn giải về chủ nghĩa thực dân, công bố nước Pháp có thiên chức khai hóa : ” Những chủng tộc hạng sang có quyền đứng trên những chủng tộc thấp kém hơn, họ có trách nhiệm khai hóa cho những thành phần thấp kém “. [ 32 ] Các quyền công dân vừa đủ – ‘ ’ sự đồng hóa ’ ’ – được đem ra, dù trên thực tiễn đồng nhất luôn luôn là một chân trời xa xôi. [ 33 ] Trái ngược với Anh, Pháp chỉ gửi một số lượng nhỏ người di cư tới những thuộc địa, ngoại lệ đáng chú ý quan tâm duy nhất là Algeri, nơi luôn duy trì một hội đồng thiểu số người Pháp di cư .Trong cuộc chiến tranh quốc tế thứ hai, Charles de Gaulle và những người Pháp Tự do đã sử dụng những thuộc địa hải ngoại làm địa thế căn cứ để từ đó họ chiến đấu vì độc lập của nước Pháp. Tuy nhiên kể từ sau năm 1945 đế quốc mở màn bị rình rập đe dọa bởi những trào lưu chống thực dân. Pháp đã chiến đấu và thất bại trong một đại chiến tại Nước Ta vào thập niên 1950, nhưng họ lại thắng cuộc chiến ở Algeri. Dẫu sao, Charles de Gaulle, nhà chỉ huy Pháp thời gian đó, đã quyết định hành động trao độc lập cho Algeria vào năm 1962. Những người Pháp di cư và nhiều người ủng hộ tại Algeri đã sơ tán đến Pháp. Cho đến thập niên 1960, gần như là hàng loạt những thuộc địa của Pháp đã giành độc lập, tuy nhiên vương quốc này vẫn giữ được tầm tác động ảnh hưởng ngoại giao và kinh tế tài chính lớn. Họ đã nhiều lần gửi quân đội tới tương hỗ những thuộc địa cũ của mình trước đây ở châu Phi để đàn áp những cuộc nổi dậy và thay máu chính quyền. [ 34 ]

Đức

Từ quê nhà Scandinavi và Bắc Âu, những bộ lạc Đức đã lan rộng ra tới khắp vùng Bắc và Tây Âu trong quy trình tiến độ giữa thời cổ đại, Nam Âu cuối thời cổ đại ; vào năm 800 đế quốc Đức tiên phong, Đế quốc La Mã thần thánh hình thành. Tuy nhiên, đế quốc kế tục của người Đức này không có tính tiếp nối mạng lưới hệ thống từ Đế quốc Tây La Mã và nó hay được diễn đạt là ” không thần thánh, không La Mã, và chẳng phải một đế quốc ” [ 35 ] bởi một số lượng lớn những nước nhỏ và những công quốc sống sót trong một liên minh tự trị lỏng lẻo. Mặc dù đến năm 1000 người Đức đã hoàn thành xong công cuộc chinh phạt Trung tâm, Tây và Nam Âu, chỉ ngoại trừ Iberi của người Hồi giáo ; ít có sự hội nhập văn hóa truyền thống hay truyền thống dân tộc bản địa, và ” nước Đức ” phần lớn vẫn là một thuật ngữ về khái niệm đề cập tới một vùng đất vô định hình ở Trung tâm châu Âu .
Đế quốc thực dân Đức .Không là một cường quốc biển, chẳng phải một vương quốc dân tộc bản địa, Đức ít gia nhập khuynh hướng chủ nghĩa đế quốc phương Tây cho tới cuối thế kỷ XIX. Sau thất bại của Napoleon, người là nguyên do khiến Đế quốc La Mã thần thánh tan rã, Phổ và những nhà nước Đức liên tục lánh xa chủ nghĩa đế quốc, họ muốn vận dụng mạng lưới hệ thống châu Âu trải qua hội nghị mạng lưới hệ thống ( hòa hợp [ quyền lực tối cao ] châu Âu ). Chiến tranh Pháp-Đức kết thúc, Phổ hợp nhất những vương quốc khác tạo thành Đế quốc Đức thứ hai ; thủ tướng Otto von Bismarck, người phản đối chủ trương tích lũy thuộc địa từ lâu, biện luận rằng gánh nặng đến từ việc giành lấy, duy trì và bảo vệ những chủ quyền lãnh thổ như vậy là lớn hơn bất kể quyền lợi tiềm năng nào. Ông cảm thấy rằng những thuộc địa không giúp bù đắp lại ngân sách tương ứng cho việc có được nó, rằng mạng lưới hệ thống quan liêu của Đức sẽ không giải quyết và xử lý tốt và những tranh chấp về thuộc địa sẽ làm nước Đức xao lãng đi quyền lợi TT của mình là châu Âu. [ 36 ]Tuy vậy, Đức đã mở màn thiết kế xây dựng một đế quốc thực dân ở châu Phi và Nam Thái Bình Dương vào năm 1883 – 1884. Các nhà sử học đã tranh luận về nguyên do đúng mực tại sao Đức lại triển khai bước tiến bất thần và ngắn ngủi này. [ 37 ] Bismarck nhận thức rằng dư luận đã khởi đầu nhu yếu yếu tố thuộc địa vì thanh thế của người Đức. [ 38 ] Đế quốc thực dân Đức được xây dựng một cách êm thuận, khởi đầu với New Guinea thuộc Đức vào năm 1884. [ 39 ]Các thuộc địa của Đức gồm có những chủ quyền lãnh thổ lúc bấy giờ ở Châu Phi : Tanzania, Rwanda, Burundi, Namibia, Cameroon, Ghana và Togo ; ở Châu Đại Dương : New Guinea, Quần đảo Solomon, Nauru, Quần đảo Marshall, Quần đảo Mariana, Quần đảo Caroline và Samoa ; và ở Châu Á Thái Bình Dương : Thanh Đảo, Chefoo và vịnh Jiaozhou .Theo Hiệp ước Versailles, tổng thể những thuộc địa của Đức đã bị mất sau Thế chiến I .

Nhật Bản

Binh lính Nhật hành quân tiến vào Cổng Tiền Bắc Kinh, sau khi đã chiếm được thành phố, tháng 7 năm 1937 .Vào năm 1894, Nhật Bản sáp nhập Đài Loan trong cuộc chiến tranh Thanh-Nhật. Sau cuộc chiến tranh Nga-Nhật năm 1905, Nhật Bản chiếm lấy một phần hòn đảo Sakhalin từ tay Nga. Vào năm 1910, Nhật thôn tính Nước Hàn. Tới thế chiến thứ nhất, Nhật đã chiếm những chủ quyền lãnh thổ mà Đức thuê tại tỉnh Sơn Đông, Trung Quốc ; cũng như những quần đảo Mariana, Caroline và Marshall. Trong năm 1918 Nhật chiếm đóng một phần Viễn Đông Nga và Đông Siberia với tư cách là một thành viên tham gia vào cuộc can thiệp Siberia. Vào năm 1931, Nhật Bản chinh phạt vùng Mãn Châu của Trung Quốc. Trong cuộc chiến tranh Trung-Nhật năm 1937, quân đội Nhật đã xâm lăng vùng Hoa Trung ; và tới thời gian đỉnh điểm trong cuộc chiến tranh Thái Bình Dương, Nhật đã chinh phạt hầu khắp Viễn Đông, gồm có Hồng Kông, Nước Ta, Campuchia, Myanmar, Philippines, Indonesia, Nước Singapore, một phần New Guinea và nhiều hòn hòn đảo ở Thái Bình Dương. Nhật bản cũng đã xâm lược Thailand gây áp lực đè nén buộc nước này gia nhập liên minh Thái-Nhật. Cuối cùng, tham vọng thuộc địa của Nhật chấm hết sau thất bại của họ trong cuộc chiến tranh quốc tế thứ hai. Các vùng chủ quyền lãnh thổ từng là thuộc địa của Nhật trước đây được duy trì đặt dưới sự quản trị của Mỹ hoặc chủ sở hữu bắt đầu của chúng theo những hiệp ước sau cuộc chiến tranh. [ 40 ] [ 41 ] [ 42 ]

Nga

Vào thế kỷ 17-18, đế chế Nga đã lan rộng ra tầm trấn áp sang khu vực Thái Bình Dương, đẩy biên giới của nó đến sát với Đế quốc Thanh. Điều này đã xảy ra sau một số lượng lớn những cuộc xâm lược những vùng đất phía đông, phía tây, và phía nam của những triều đại Sa hoàng. Chiến tranh Ba Lan-Nga năm 1792 đã dẫn đến việc Ba Lan bị 3 cường quốc Áo – Phổ – Nga phân loại, miền đông Ba Lan bị quản lý bởi Nga như một thuộc địa cho đến tận năm 1918. Các chiến dịch phía Nam tương quan đến một loạt những cuộc Chiến tranh giữa Nga và Ba Tư, khởi đầu với Cuộc viễn chinh Ba Tư năm 1796, dẫn đến việc Nga mua lại Gruzia và dựng lên ở đây một chính sách bảo lãnh. Từ năm 1800 đến năm 1864, quân đội Hoàng gia Nga bành trướng về phía Nam trong những đại chiến ở vùng Kavkaz với Đế quốc Ottoman, Chiến tranh Murid, và Chiến tranh với người Circassian. Cuộc xung đột với người Circassian đã trục xuất dân tộc bản địa này khỏi vùng đất quê nhà của họ. Cuộc chinh phục Siberia của Nga đã diễn ra vào thế kỷ 16 và 17, dẫn đến việc tàn phá hoặc đồng nhất vô số những bộ lạc địa phương khác nhau của người Nga, gồm có những bộ lạc của người Daur, Koryaks, Itelmens, Mansi và Chukchi. Quá trình thuộc địa hóa của Nga ở Trung và Đông Âu cũng như Siberia và việc tàn phá những dân cư địa phương đã được so sánh với mức độ tàn ác mà thực dân châu Âu ( Anh, Pháp, Tây Ban Nha, Bồ Đào Nha ) đã thực thi trong công cuộc thuộc địa hóa châu Mỹ, đã gây nên những tác động ảnh hưởng xấu đi so với người Siberia địa phương không khác những người da đỏ địa phương ở châu Mỹ. Việc đồng nhất những bộ tộc địa phương ở Siberia đã được thực thi triệt để đến mức thời nay những bộ tộc này chỉ có khoảng chừng 180.000 người .

Hoa Kỳ

Là vương quốc tiên phong lật đổ được ách quản lý thực dân để giành độc lập, do đó kể từ khi sinh ra, Hoa Kỳ đã luôn phản đối chủ nghĩa đế quốc. Điều này đã đổi khác vào cuối thế kỷ 19 khi Mỹ dần lan rộng ra tầm ảnh hưởng tác động của mình ở khu vực Mỹ Latinh, cũng như xâm lược Philippines và Cuba. Vào đầu Chiến tranh quốc tế II, Tổng thống Franklin D. Roosevelt đã phản đối chủ nghĩa thực dân châu Âu, đặc biệt quan trọng ông lên án ách quản lý của Anh ở Ấn Độ. Roosevelt cũng bày tỏ mong ước rằng Liên Hiệp Quốc sẽ giúp sức những dân tộc bản địa thuộc địa được giải phóng [ 43 ]. Tuy nhiên, những tổng thống tiếp sau đã không liên tục thực thi chủ trương của Franklin D. Roosevelt .Kể từ sau Thế chiến thứ hai, những đời Tổng thống Mỹ đã nhiều lần can thiệp vào nội bộ những vương quốc khác, thậm chí còn dùng quân đội để tiến công nước khác. Kể từ năm 1946 đến năm ngoái, quân đội Hoa Kỳ đã trực tiếp tiến công 9 vương quốc ( Triều Tiên, Nước Ta, Campuchia, Grenada, Afghanistan, Iraq, Nam Tư, Panama, Cuba ), những đại chiến này gây ra cái chết của 10 tới 15 triệu người. Ngoài ra, Hoa Kỳ cũng gây ra hòn đảo chính hoặc ngầm can dự vào xung đột tại 28 vương quốc khác, gây ra cái chết của 9 tới 14 triệu người. Tổng cộng Hoa Kỳ đã trực tiếp hoặc gián tiếp gây ra cái chết của khoảng chừng 20 đến 30 triệu người trong những cuộc cuộc chiến tranh và xung đột rải rác trên khắp quốc tế kể từ năm 1946 đến năm ngoái [ 44 ] .

Mặc dù bị nhiều người chỉ trích, tuy nhiên chủ nghĩa đế quốc Mỹ cũng nhận được những ý kiến ủng hộ. Sử gia William Appleman Williams cho rằng chủ nghĩa đế quốc Mỹ đem lại “tinh thần về công lý, thịnh vượng và an ninh”[45]. Max Boot bênh vực chủ nghĩa đế quốc Mỹ với lý do rằng: “chủ nghĩa đế quốc Mỹ là lực lượng hiệu quả nhất thế kỷ qua. Nó đã đánh bại cộng sản và phát xít, và đã can thiệp để đánh bại chế độ diệt chủng Taliban và Serbia[46]”. Bản thân Boot cũng thừa nhận điều này, cho rằng nó đã “khởi phát từ 1803″[47][48]. Sử gia người Anh Niall Ferguson cho rằng những gì tích cực mà người Mỹ làm nhiều hơn những điều tiêu cực họ để lại[49][cần số trang]. Theo Victor David Hanson, Hoa Kỳ “không có ý định bá quyền mà xây dựng một hệ thống có lợi cho tất cả các bên”[50]. Ngay bản thân thủ lĩnh độc lập Philippines Emilio Aguinaldo cũng công nhận dù Hoa Kỳ đã để lại sự tàn phá tan hoang ở Philippines, nhưng họ cũng gián tiếp giúp người Philippines thoát khỏi sự cai trị của thực dân Tây Ban Nha[51]. Có người cho là là chủ nghĩa đế quốc Hoa Kỳ dù cũng theo đuổi sự bá quyền, song chỉ là tạm thời. Sử gia Samuel Flagg Bemis cho rằng Chiến tranh Tây Ban Nha–Mỹ chỉ là chủ nghĩa bành trướng tạm thời, là “một dấu mốc lịch sử Hoa Kỳ”, không giống như sự bành trướng lãnh thổ thế kỷ 19 của Hoa Kỳ[52]. Những người ôn hoà quốc tế cho rằng Hoa Kỳ, dù đang thống trị ảnh hưởng quốc tế, nhưng không phải là một đế chế theo cách hiểu của thế kỷ 19, và được học giả John Ikenberry nhìn nhận tương tự[53]. Joseph Nye cho rằng Hoa Kỳ tìm cách xây dựng một đế chế văn hóa hơn là chính trị, quân sự bởi ảnh hưởng văn hóa như âm nhạc, phim ảnh, kinh tế, cũng như sự di cư liên tục vào Hoa Kỳ trong những năm qua[54]. Nhưng rất khó để biết chắc chắn liệu Hoa Kỳ sẽ vẫn duy trì uy thế của nó mà không có ưu thế quân sự và kinh tế.

Liên Xô

Chủ nghĩa Đế quốc Xô viết được sử dụng bởi những người trái chiều chỉ trích Liên Xô và những người thuộc những dân tộc thiểu số theo tư tưởng ly khai ở Liên Xô để nhắc về chủ trương chính trị của nhà nước này trong thời kỳ Chiến tranh Lạnh [ 55 ]. Nhiều người chỉ trích Liên Xô về sự can thiệp vào chính trị nội bộ của những vương quốc độc lập có chủ quyền lãnh thổ, tuy nhiên bị chi phối và bị ảnh hưởng tác động bởi Liên Xô thuộc Khối Warszawa cũng như tại những nơi khác như Afghanistan, gồm có Sự kiện năm 1956 ở Hungary và Mùa xuân Praha, những nhà nước đó thường được coi là những vương quốc vệ tinh ( một số ít người còn coi đó là những nhà nước chư hầu ) của Liên Xô. Cũng như Mỹ, Anh hoặc Pháp, Liên Xô duy trì một mạng lưới hệ thống địa thế căn cứ quân sự chiến lược ở quốc tế để bảo vệ chủ quyền lãnh thổ và ảnh hưởng tác động của mình .Mặc dù Liên Xô coi mình là thế lực phi đế quốc và là một nhà nước dân chủ nhân dân, những nhóm chỉ trích chính quyền sở tại Liên Xô lại cáo buộc nó là một nhà nước theo chủ nghĩa đế quốc trá hình [ 56 ] Do sự giống nhau về chủ quyền lãnh thổ với Đế quốc Nga trước đây, những nhóm sắc tộc theo chủ nghĩa ly khai ở Nga coi Liên Xô là nhà nước kế vị của Đế quốc Nga với tham vọng liên tục bành trướng chủ quyền lãnh thổ cho dân tộc bản địa Nga [ 57 ] [ 58 ]. Một số thậm chí còn cáo buộc Liên Xô chỉ là một nhà nước đế quốc thực dân kiểu cũ [ 59 ], trong khi những người theo chủ nghĩa Mao cáo buộc Liên Xô thực ra là một đế chế trá hình trong hình thức vương quốc xã hội chủ nghĩa. Một yếu tố nữa là văn hóa truyền thống, như ý đồ Nga hóa và Xô viết hóa mạng lưới hệ thống chính trị, giáo dục và xã hội ở những nước khác [ 60 ] .Nhà nước Liên Xô được nhìn nhận là một nhà nước tập quyền. Trung tâm của nó, Nga, cũng không trọn vẹn là một nhà nước thuộc địa do sự phân tầng kinh tế tài chính khác nhau phong phú cũng như những đặc thù kinh tế tài chính giữa những vùng trong khu vực cũng được xem xét kỹ lưỡng, ví dụ điển hình như những hành vi khai thác tài nguyên ở Ba Lan và những nước Baltic hậu Chiến tranh quốc tế thứ hai. Một đặc thù rõ ràng là tư tưởng lan rộng ra sự ảnh hưởng tác động của xã hội chủ nghĩa của Liên Xô bằng những khoản viện trợ quốc tế nhằm mục đích làm tăng ảnh hưởng tác động tại những nước nhận viện trợ [ 61 ]. Các khoản viện trợ cho những nước nghèo làm hao mòn kinh tế tài chính và tài nguyên khiến Liên Xô cũng phải gánh hậu quả. Sau khi Liên Xô tan rã, Nga, nước thừa kế Liên Xô, phải chịu nợ lên tới 103 tỷ dollar, trong khi chính họ đã cấp cho những nước khác những khoản vay hoặc viện trợ lên tới 140 tỷ dollar .trái lại, những người ủng hộ Liên Xô bác bỏ những quan điểm này. Họ dẫn chứng rằng Liên Xô đã trợ giúp trào lưu giải phóng dân tộc bản địa ở Á – Phi – Mĩ Latinh trong cuộc đấu tranh giành độc lập, chống lại chủ nghĩa thực dân của những nước Châu Âu, làm đảo lộn kế hoạch toàn thế giới của Mĩ và phương Tây, ủng hộ những trào lưu đấu tranh vì độc lập dân tộc bản địa, dân chủ và tân tiến xã hội. Những năm 1960, trong cao trào đấu tranh giải phóng dân tộc bản địa được Liên Xô ủng hộ, đã có khoảng chừng 100 vương quốc giành được độc lập dân tộc bản địa, một số ít nước không ngừng ủng hộ can đảm và mạnh mẽ trào lưu Xã hội chủ nghĩa, chọn đi theo con đường Xã hội chủ nghĩa với những mức độ khác nhau [ 62 ] .

Khi các nước hậu thuộc địa đầu tiên bắt đầu giành được độc lập ở châu Phi, Trung Đông, châu Á và Mỹ Latinh, Liên Xô đã hỗ trợ vật chất to lớn đối với các quốc gia này. Ai Cập của Gamal Abdel Nasser, Indonesia của Sukarno, và Ấn Độ của Jawaharlal Nehru đều được hưởng lợi từ chính sách này. Đến năm 1965, viện trợ của Liên Xô cho các nước mới giành độc lập đã vượt qua 9 tỷ USD, gồm cả hỗ trợ kinh tế lẫn quân sự. Dù không trở thành một phần của hệ thống xã hội chủ nghĩa, nhà máy thép đầu tiên của Ấn Độ đã được xây dựng như là quà tặng của Liên Xô. Người Việt Nam đã đánh bại thực dân Pháp và sự can thiệp của Mỹ nhờ khoản viện trợ vũ khí từ Liên Xô. Khi Vương quốc Anh, Pháp và Israel xâm lược Ai Cập vào năm 1956, Liên Xô đã hỗ trợ nước này đẩy lui các thế lực thực dân cũ. Nhiều nước châu Phi và Mỹ La tinh cũng được hỗ trợ tương tự. Hàng triệu sinh viên từ các nước nghèo được Liên Xô giáo dục miễn phí về kỹ thuật, nông nghiệp và các ngành khác. Sức mạnh của Liên Xô và hệ thống xã hội chủ nghĩa có thể coi là một cực tiến bộ trong hơn 70 năm, không chỉ chống lại các cuộc chiến tranh đế quốc mà còn là nguồn cảm hứng và cơ sở hậu thuẫn cho chủ nghĩa xã hội và phong trào giải phóng dân tộc ở châu Á, châu Phi và Mỹ Latinh[63] Tại hội nghị ở Havana, Liên Minh các quốc gia châu Phi do Oliver Tambo dẫn đầu đã nhận xét về những lời chỉ trích Liên Xô từ các nước phương Tây: “Liên bang Xô viết, Cuba, nhiều nước xã hội chủ nghĩa đã giúp cho nhiều đất nước ở đây tồn tại đến ngày hôm nay, trở thành các quốc gia độc lập. Đó là một “tội ác” chống lại các nước đế quốc (phương Tây). Chúng tôi hiểu điều đó”[63].

Trung Quốc

Sau khi nước Tần chinh phục sáu vương quốc khác và thiết lập vương quốc Trung Quốc thống nhất tiên phong, Trung Quốc bước vào thời kỳ Đế quốc vĩnh viễn nhất trong lịch sử dân tộc quốc tế, từ Tần trải dài đến Đại Thanh, Trung Quốc chiếm hữu công nghệ tiên tiến, nền văn minh kinh tế tài chính tiêu biểu vượt trội hơn hẳn quốc tế lúc bấy giờ. Là TT văn hóa truyền thống, chính trị quyền lực tối cao của khu vực Đông Á và có ảnh hưởng tác động so với những vùng đất, vương quốc xung quanh. Trung Quốc dưới những triều đại khác nhau đều khơi mào những cuộc cuộc chiến tranh xâm lược những nước khác ( Đại Việt, Triều Tiên, Nhật Bản, … ), cho đến thời kỳ Đảng Cộng sản nắm quyền dù tiền sử là nạn nhân Chủ nghĩa Đế quốc Thực dân thế kỷ 19-20, nhưng xét thấy hiện tại Trung Quốc có những hành vi, kế hoạch biểu lộ quyền lực tối cao, lan rộng ra tầm tác động ảnh hưởng ra quốc tế .

Tây Ban Nha

Vào thế kỷ thứ 15 và 16, đế chế Tây Ban Nha là quốc gia tiên phong cho trào lưu thám hiểm quốc tế và chủ nghĩa bành trướng thuộc địa của châu Âu cũng như tiên phong trong việc mở những lộ trình giao thương mua bán qua đại dương, với việc thông thương tăng trưởng nở rộ qua Đại Tây Dương giữa Tây Ban Nha với Mỹ và qua Thái Bình Dương giữa Châu Á Thái Bình Dương – Thái Bình dương với México qua Philippines. Những người Tây Ban Nha đi khám phá thuộc địa đã dùng vũ lực để tàn phá những nền văn minh địa phương như Aztec, Inca, Maya và công bố chủ quyền lãnh thổ với một dải đất bát ngát ở Bắc và Nam Mỹ. Trong một khoảng chừng thời hạn, đế chế Tây Ban Nha thống trị những đại dương nhờ hạm chiến tàu giàu kinh nghiệm tay nghề, một sức mạnh bậc nhất toàn thế giới, và họ thống trị những mặt trận ở châu Âu với một lực lượng bộ binh dày dạn và thiện chiến có tên là tercios. Tây Ban Nha trải qua thời kỳ vàng son về văn hóa truyền thống trong thế kỷ 16 và 17. Tuy nhiên, đến thế kỷ 18-19, Tây Ban Nha suy yếu bởi sự nổi lên của Đế chế Anh, hầu hết những thuộc địa của họ ở Nam Mỹ đã vùng dậy giành độc lập .

Xem thêm

Tham khảo

Đọc thêm

Liên kết ngoài

Source: http://139.180.218.5
Category: Thuật ngữ đời thường