Là một thiết chế xã hội gồm những thành viên khác giới thông qua hôn nhân mà có và qua gia đình để thực hiện các chức năng sinh đẻ, kinh tế, văn hóa, xã hội, tín ngưỡng …

Dòng họ là một thiết chế xã hội truyền thống, gồm nhiều mái ấm gia đình cùng huyết thống, có từ lâu ở nước ta. Họ của những dân tộc bản địa không giống nhau do điều kiện kèm theo lịch sử vẻ vang, kinh tề, xã hội, tập quán khác nhau .

Khi có con cháu thì những thành viên link nhau bằng những quan hệ hôn nhân gia đình và di truyền, Hôn nhân là ngẫu nhiên, di truyền là tất yếu. Gia đình là một phạm trù lịch sử dân tộc, biến hóa và tăng trưởng cùng với sự tăng trưởng của xã hội .

Về hôn nhân gia đình : Quần hôn ( cha mẹ chung ) và hôn nhân gia đình thành viên. Có mái ấm gia đình mẫu hệ, mái ấm gia đình phụ hệ, tiểu mái ấm gia đình ( hai thế hệ ) và đại gia đình ( ba thế hệ trở lên ). Tiểu gia dình vừa là đơn vị chức năng kinh tế tài chính vừa là tế bào xã hội .

Từ khi chuyển qua chính sách phụ quyền có sự bất bình đẳng nam nữ. Xã hội có giai cấp, sự bất bình đẳng nầy càng nặng nề, phụ nữ chịu nhiều thiệt thòi, và nhu yếu phải được giải phóng. Hiện nay có sự quan hệ tình dục không cần hôn nhân gia đình, không kiến thiết xây dựng mái ấm gia đình, rủi ro tiềm ẩn đồng tính luyến ái, bịnh AIDS, sinh con theo chiêu thức “ vô tính ”, theo quan điểm chúng tôi, là vi phạm đạo đức. Lành mạnh hóa mái ấm gia đình gắn với lành mạnh hóa dòng họ, kiến thiết xây dựng mái ấm gia đình văn hóa truyền thống gắn với việc kiến thiết xây dựng dòng họ văn hóa truyền thống. Kế hoạch hóa mái ấm gia đình là một quốc sách .

Luât Hôn nhân và Gia đình ( 1986 ), luật Dân sự, luật Bảo vệ Trẻ em là những nguyên tắc cơ bản của việc kiến thiết xây dựng mái ấm gia đình – dòng họ kiểu mới : “ Tiến bộ – một vợ một chồng – nam nữ bình đẳng – bảo vệ niềm hạnh phúc con cháu ”. Ta nêu thêm : “ Kính trọng, tôn thờ tổ tiên và tạo phúc vĩnh viễn ! ”

Dựng gia phả, hồi sinh ngành gia phả là giải pháp tích cực góp thêm phần thiết kế xây dựng mái ấm gia đình – dòng họ văn hóa truyền thống, phải nâng nó lên cho đúng tầm với xã hội ngày này .

Dòng họ :

Một ít dân tộc bản địa Nước Ta là theo họ mẹ, còn hầu hết theo họ cha. Người cùng một họ, có vị tổ chung gọi là “ thần chủ tổ tiên ”. Một ít trường hợp là sống tập trung chuyên sâu, hầu hết những mái ấm gia đình cư trú xen với những mái ấm gia đình, dòng họ khác trong một xóm ấp. Đây cũng là tổ quán của dòng họ ..

Dòng họ không phải là đơn vị chức năng kinh tế tài chính, tuy nhiên dòng họ có phần ruộng, gọi là ruộng hương hỏa, ruộng ky. Có nơi có nhà thời thánh họ chung. Người ba đời trong họ không được lấy nhau, ( trừ triều Trần có tập tục nội hôn, cho lấy nhau để bảo vệ ngai vàng ) Dòng họ có nghĩa vụ và trách nhiệm đoàn kết, tương hỗ nhau và có nghĩa vụ và trách nhiệm thờ phụng tổ tiên mình .

Họ tộc có nhiều Chi, Phái, Tiểu chi, có Trưởng họ. Người con trưởng của Chi trưởng làm trưởng họ, nếu chết, người con trưởng chi kế thay .

Mỗi họ có nhà thờ họ, nhà thờ chung gọi là từ đường, nhà thờ tổ. Họ lớn có nhiều chi, mỗi chi có nhà thờ chi. Cũng có nhiều họ không có nhà thờ. Hằng năm có một ngày giỗ tổ, thường gọi là ngày giỗ họ, giỗ tổ… 

Mỗi họ có hoặc không có gia phả, tộc phả. Hiện nay đang có trào lưu rất quí là đi tìm, liên kết nhận họ và dựng phả ở từng dòng họ, chi họ, với mục tiêu vĩnh tồn tôn thống, giáo dục truyền thống lịch sử mái ấm gia đình – dòng họ, Chúng ta đề xuất kiến nghị với Nhà nước, ngành văn hóa truyền thống, ủng hộ trào lưu nầy một cách tích cực, can đảm và mạnh mẽ hơn nữa ..

Làm gia phả trước hết phải hiểu thấu đáo dòng họ .

Các họ ở Nước Ta lúc bấy giờ : Chế, Lang, Man, Thiên, Ôn, Ông, Ma … gốc Chăm ; Danh, Thạch, Sơn … gốc Campuchia ; Duôn, Du, Dham, Nie từ Êdê. Hiện nay ta chưa có thống kê rất đầy đủ, tuy nhiên hoàn toàn có thể nói có trên 300 họ của Nước Ta, hay hơn nữa. Họ Nước Ta có từ thời cổ .

Việc đặt tên, chữ lót : – Húy ( tên đẻ ) : tên cha mẹ đặt để ghi vào sổ sách, gia phả, con cháu không được gọi .- Thụy ( hèm ) : khi chết do vua đặt hoặc do người trước khi chết dặn đặt .- Hiệu : tên riêng tự chọn .- Tự : tên theo tập quán từng vùng. Tên tước do vua ban ..- Bí danh : do đi kháng chiến đặt .

Khái niệm gia phả là gì ? Gia phả là quyển sách, quyển tập ghi chép tên tuổi, kỷ sự ( tiểu sử thu gọn ), ghi ngày sanh, ngày tử, vị trí phần mộ và ngày lập mộ ( đã chết ) … của từng người trong họ, theo thứ tự những đời .

Từ điển Hán-Việt Đào Duy Anh định nghĩa gia phả là : “ Sách ghi thế hệ trong họ và lịch sử vẻ vang tổ tiên ” .

Gia phả Open ở phương Đông và phương Tây từ xưa. Trung Quốc : thời Chiến Quốc với quyển “ Thế bản ”. Thời Ngụy, thời Tần tăng trưởng mạnh. Nước Ta : năm 1026, vua Lý Thái Tổ ra lịnh soạn Ngọc điệp ( Phả Vua ). Các tư gia, thế gia vọng tộc cũng biên soạn gia phả .

Nội dung gia phả gồm có :

Chính phả : có phả ký, phả hệ và phả đồ ( nội dung nói ở phần sau ) .

Ngoại phả : ghi nhà thời thánh tổ, việc cúng bái, văn khấn, ghi khu mộ, ghi list học vị những thành viên đỗ đạt, ghi tiểu sử 1 số ít thành viên điển hình nổi bật, ghi quan hệ hôn nhân gia đình cưới gả với dòng họ nào ….

Source: http://139.180.218.5
Category: Thuật ngữ đời thường